Ko pili o po i te fakaafiafi o te Aso Lima, Nisani 14. Kafai ko tō te mata o te la, ka kamata ei a te Sapati i a Nisani 15. Ko oti ne mate a Iesu, kae ko te tokolua tino ‵faomea i ana feitu koi ola eiloa. E ‵tusa mo te Tulafono, a foitino ‵mate “e se ‵tau o tuku i konā i te po tenā” kae i lō te fai penā, e ‵tau o tanu “i te aso foki eiloa tenā.”—Teutelonome 21:22, 23.

E se gata i ei, ne taku a te fakaafiafi o te Aso Lima ki te Aso Fakatoka me ne fakatoka ne tino a mea‵kai kae fakaoti a nisi galuega kolā e se mafai o fai i te aso o te Sapati. I te ‵toga o te mata o te la, e lua a Sapati ne aofia i ei io me ko te Sapati “sili.” (Ioane 19:31) Ne fai penei ona ko Nisani 15 ko te Sapati i te aso muamua o aso e fitu o te ‵Kaiga o Falaoa sē Faka‵fete. (Levitiko 23:5, 6) I te taimi tenei, ne pa‵kū tasi eiloa a te aso muamua o te ‵kaiga tenei mo te Sapati o te vaiaso, ko te fitu o aso.

Tela la, ne fakamolemole atu a te kau Iutaia ki a Pilato ke tamate fakavave a Iesu mo tino ‵faomea e tokolua i ana feitu. E pefea la? Mai te ‵fatiga o olotou vae. A te faiga tenā, ne fai ei ke se mafai ne latou o fakaaoga olotou vae ke fakamāmā aka olotou foitino ko te mea ke mafai o mānava. Ne olo atu a sotia o ‵fati a vae o tāgata ‵faomea konā e tokolua. Kae ne foliga mai me ko mate eiloa a Iesu, telā ne seki ‵fati ei ne latou ana vae. Ne fakataunu mai i te mea tenei a te Salamo 34:20: “E tausi faka‵lei a ia ne te Aliki; e seai eiloa se ivi o ia e fati.”

Ke ave keatea so se manatu fakalotolotolua me ko mate tonu eiloa a Iesu, ne velo ne se sotia tena kaokao  ki te ‵tao, telā ne ‵suki atu loa ki tena fatu. “Kae ne ‵sali fakavave mai ei ki tua a toto mo vai.” (Ioane 19:34) Ne fakataunu mai i te mea tenei a te suā tusi siki: “Ka ‵kilo olotou mata ki te tino telā ne velo ne latou.”—Sakalia 12:10.

A Iosefa mai te fa‵kai o Alimataia, “se tino maumea” kae se sui ‵malu foki o te Sanetulini ne nofo atu foki i konā i te tamatega. (Mataio 27:57) Ne taku a ia ki se “tagata ‵lei kae amiotonu,” telā e “nofo fakatalitali foki ki te Malo o te Atua.” A te ‵tonuga loa, e pelā me “se soko foki o Iesu, kae ona ko tena mataku i tino Iutaia ne seki fakaasi atu ne ia te mea tenei ki tino,” ne seki ‵lago atu a ia ki te fakasalaga ne te fono fakamasino a Iesu. (Luka 23:50; Maleko 15:43; Ioane 19:38) Ne fakaasi atu ne Iosefa te loto malosi kae fakamolemole ki a Pilato mō te foitino o Iesu. Ne ‵kami mai ne Pilato a te ofisa pule, kae ne fakamautinoa atu ne ia me i a Iesu ko mate. Telā ne talia ei ne Pilato a te fakamolemole a Iosefa.

Ne ‵togi ne Iosefa se laugatu lino ‵ma kae gali kae tuku ifo ne ia te foitino o Iesu ki lalo mai te lakau. Ne pulupulu ne ia te foitino mate ki te laugatu lino i te fakatokatokaga ke tanu. A Nikotemo, “telā ne fanatu ki a Iesu i te po i te taimi muamua,” ne fesoasoani atu foki ki te fakatokaga. (Ioane 19:39) Ne avatu ne ia se selau pauna Loma (33 kilokalame i aso nei) o sinu ‵togi ‵mafa kolā e palu tasi a mulo mo aloe. Ne pulupulu ei te foitino o Iesu ki peniteti fakatasi mo lau o lakau manogi ‵gali, e pelā eiloa mo te tuu a te kau Iutaia ki te ‵tanuga o se tino mate.

E isi se tanuga a Iosefa telā ne faite ne ia i kaupapa ‵pili atu, kae ne fakatakato i ei te foitino o Iesu. Oti aka ne fakatakafili atu ei se fatu lasi ke ‵pono te auala ki loto i te tanuga. Ne fai fakavave a mea katoa konei a koi tuai o kamata te Sapati. Kāti ne fesoasoani atu foki a Malia te Makatala mo Malia te mātua o Iakopo Foliki i te fakatokaga o te foitino o Iesu. Ne olo fakavave atu latou ki te fale “o fakatoka a mea fakama‵nogi mo sinu ma‵nogi” ke fakamanogi ki ei te foitino o Iesu mai tua o te Sapati.—Luka 23:56.

I te suā aso, i te Sapati, ne olo atu a faitaulaga pule mo Falesaio ki a Pilato kae fai atu: “Ko masaua ne matou a pati a te tino fakaloiloi tino tenā ne fai kae koi ola ei a ia, ‘Mai tua o aso e tolu kae ka toe fakatu aka ei au.’ Tela la, fakatonu atu ke leoleo faka‵lei te tanuga ke oko ki te tolu o aso, ko te mea ke se olo atu ana soko o kaisoa tena foitino ko fai atu ei ki tino, ‘Ne fakatu aka a ia mai te mate!’ Tenā la, ka sili atu te masei o te loi tenā i lō te mea mua.” Ne tali atu a Pilato: “E isi se otou leoleo. Olo la o leoleo faka‵lei te tanuga e pelā eiloa mo te mea e iloa ne koutou o fai.”—Mataio 27:63-65.

I te tafataeao ‵malu eiloa o te Aso Sa, ne olo atu a Malia te Makatala, Malia te mātua o Iakopo, mo nisi fāfine o avatu a mea ma‵nogi ki te tanuga ke fakamanogi ki ei te foitino o Iesu. Ne fakatau fai‵pati atu latou: “Ko oi te tino ka fakatakafili keatea ne ia te fatu telā e ‵pono ei te tanuga?” (Maleko 16:3) Kae ne poko se mafuie. E se gata i ei, ne fakatakafili keatea ne te agelu a te Atua a te fatu, ko ‵galo a leoleo, kae e seai eiloa se mea i loto i te tanuga!