Faitalia me ko tau galuega e fakaaoga malosi ei te mafaufau, lima io me ko te avā mea konā, masaua me i te “galue malosi e maua ei te ola.” (Faataoto 14:23) Se a te mea aoga e maua mai i ei? E pelā me se mea e tasi, a te galue ‵mafa e fesoasoani mai ke mafai o tausi tatou i te feitu faka-te-foitino. E tonu, ne tauto mai te Atua me ka tausi ne Ia i te feitu faka-te-foitino a latou kolā e tapuaki atu ki a Ia. (Mataio 6:31, 32) Kae e fakamoemoe foki a ia ke fai ne tatou ‵tou tusaga mai te taumafai mo te loto fiafia o ga‵lue ke maua ei a tupe mō tausi ‵tou olaga.—2 Tesalonia 3:10.

Tela la, e mafai eiloa o ‵kilo atu tatou ki ‵tou galuega e pelā me se auala ke tausi faka‵lei atu ki ‵tou tiute. “E maua eiloa ne koe a lagonaga tafasili i te ‵gali māfai e tausi atu koe ki a koe eiloa” ko pati a Joshua telā ko 25 ana tausaga. “Kafai e mafai ne koe o ‵togi se mea e manako koe ki ei, ko tena uiga ko fai eiloa ne tau galuega a te mea e ‵tau o fai.”

E se gata i ei, a te galue ‵mafa e fai ei ke āva mai a tino ki a tatou. A te ‵tonuga loa, a te galue ‵mafa ko te galue malosi. Kafai e fakamasani tatou ki te tumau i te faiga o galuega—faitalia te foliga mai me e fakafi‵ta io me faigata—e mafai eiloa o lotoma‵lie tatou mai i te iloa atu me e puke ‵mau tatou ki se tulaga maluga i te faiga o galuega. Ko oti ne manumalo tatou i te manakoga ke fai fua se galuega telā e se fakafi‵ta. (Faataoto 26:14) I te faiga tenā, ko maua ei ne tatou se lagonaga lotomalie. Ne fai mai a Aaron, telā ne taku atu i te mataupu mai mua o te mataupu tenei: “E maua eiloa ne au se lagonaga fiafia mai tua o te galuega i te aso kātoa.” “E mafai au o fi‵ta—e se lavea ne nisi tino aku  galuega—kae e iloa ‵lei ne au me ne fai eiloa ne au se mea aoga.”

E faipati te Tusi Tapu e uiga ki se tagata telā e “fai ne ia se galuega ‵lei” mo te fafine telā e “nofo faeloa o fai ana galuega.” (Faataoto 22:29; 31:13) E tonu, e se mafai o apo fakapoi mai se tino i te faiga o se galuega. Kae e mu‵tana fua tatou kolā e fia‵fia o fai a galuega kolā e se iloa ne tatou o fai. Kāti tenā te pogai e se fia‵fia i ei a tino e tokouke ki olotou galuega; e se fia taumafai malosi fua latou ke iloa ‵lei ne latou o fai.

A te ‵tonuga loa, e mafai eiloa o fiafia se tino ki so se vaegā galuega māfai e tuku tonu atu tena mafaufau—ko tena uiga māfai e saga tonu atu a ia o tauloto ki te faiga faka‵lei o te galuega. Ne fai mai a William, telā ko 24 ana tausaga: “Kafai e fai ne koe te ‵toe mea e mafai ne koe o fai kae lavea atu ne koe a ikuga, ka maua atu eiloa ne koe se lagonaga fakafiafia. E se mafai eiloa o maua ne koe te lagonaga tenā māfai e fai fakaloiloi io me e mumea au mea e fai i te galuega.”

Ke ‵kalo kea‵tea mai te matasele ko te mafaufau ki te uke o tupe ka maua ne koe. I lō te fai penā, ke ‵sili ifo ne koe a fesili konei: ‘Kaia e aoga ei te galuega tenei? Ne a mea e mafai o ‵tupu māfai e fai a te galuega tenei—io me e se tonu a te faiga tenei? E aoga pefea taku galuega ki nisi tino?’

E sili atu i te gali ke mafau‵fau ki te ‵toe fesili, me e fakafiafia atu a te galuega māfai e lavea atu tena aoga ki nisi tino. Ne fai mai a Iesu: “E sili atu te fiafia o te tino telā e tuku atu ana mea i lō te maua ne ia.” (Galuega 20:35) I tafa o latou kolā e maua tonu ne latou a mea aoga mai i ‵tou galuega—pelā mo tino kolā e ‵mai sāle ki ‵tou koga ga‵lue mo tino pule—kae e maua foki ne nisi tino a mea aoga mai i ‵tou galuega ‵mafa. E aofia i a latou konei ko tino o ‵tou kāiga mo nisi tino kolā e ma‵nako ki se fesoasoani.

Tino o ‵Tou Kāiga Tonu. Kafai e galue malosi a te ulu o te kāiga ke tausi atu ki tino o tena kāiga tonu, e lua eiloa a auala e maua ei ne latou a mea aoga mai i a ia. A te mea muamua, e fakamautinoa aka ne tou tagata me e maua ne latou a mea tāua mō te olaga—mea‵kai, gatu, mo se fale. E fakataunu ei ne ia tena tiute mai te Atua ke “tausi ki tena kāiga.” (1 Timoteo 5:8) A te lua, e akoako atu ne te tino tausi o te kāiga i ana faifaiga, a te tāua o te galue ‵mafa. Ne fai mai a Shane, telā ne taku mai i te mataupu mai mua: “A toku tamana se fakaakoakoga sili o se tino e galue malosi. A ia se tagata fakamaoni telā ne galue malosi i tena olaga kātoa, kae i te lasiga o taimi, e pelā me se kamuta. Mai i tena fakaakoakoga, ne iloa ei ne au a te tāua o galuega fai ki lima, te faitega o mea kolā ka aoga malosi ki nisi tino.”

Latou Kolā e Ma‵nako ki se Fesoasoani. Ne fakamalosi atu a te apositolo ko Paulo ki Kelisiano ke “ga‵lue malosi . . . ko te mea ke mafai o isi ne [olotou] mea ‵lei e tufa atu ki tino kolā e ma‵nako ki ei.” (Efeso 4:28) A te ‵tonuga loa, kafai e ga‵lue malosi tatou ke tausi eiloa ki a tatou mo ‵tou kāiga, ka mafai foki o fesoasoani atu tatou ki a latou kolā e ma‵nako ki se fesoasoani. (Faataoto 3:27) Tela la, a te galue ‵mafa e mafai o fai ne ia tatou ke maua te fiafia mai i te tukuatuga o mea.

I tena Lāuga takutakua i te Mauga ne fai mai a Iesu: “Kafai e isi se tino pule e fakatonu atu ke olo koulua i se maila e tasi, olo mo ia i maila e lua.” (Mataio 5:41) E fakagalue aka pefea ne koe a te akoakoga fakavae mai i pati konā ki te faiga o tau galuega? I lō te fai fua o nai mea, ‵sala atu ki auala ke uke atu au mea e fai i lō te mea e manakogina ke fai. Ke fakatoka ou fakamoemoega totino; taumafai ke tofotofo koe ke momea aka te ‵lei io me ko te vave o au galuega i lō te mea e fakamoemoe ki ei. Ke maua te loto fakamatamata i te faiga o tamā mea fo‵liki i tau galuega.

Kafai ko uke atu au mea e fai, ka momea aka tou fiafia i te faiga o tau galuega. Kaia? Ona ko te mea e pule loa koe i au mea e fai. E tuku atu ne koe a mea e uke atu me e manako koe ki ei, kae e se fai penā ona ko koe e faimalo ne se tino. (Filemoni 14) E mafai o fakamasaua mai ne te mea tenei a te akoakoga fakavae i te Faataoto 12:24: “A te galue malosi e fai ne ia koe ke malosi, ka ko te paie e fai ne ia koe ke liu pologa.” E tonu, me ka isi loa ne nai tino ka pologa io me ka faimalo ke galue ‵mafa. E mafai eiloa o maua ne se tino telā e mu‵tana fua ana mea e fai se lagonaga me e fakapologa a ia kae nofo atu faeloa mai lalo i fakatonuga a nisi tino. Kae ko te tino telā e uke ana mea e fai—ne filifili aka ne ia ke uke ana mea e fai—e maua ne ia te lagonaga me e pule atu eiloa a ia ki tena olaga. E pule eiloa a ia i te faiga o ana mea.

E tiga eiloa e fakatāua malosi a te galue ‵mafa, kae e ‵tau foki o masaua ne tatou me e uke atu a nisi mea aoga i te olaga i lō te galue fua. Se mea tonu eiloa me e fakamalosi mai i te Tusi Tapu a te galue malosi. (Faataoto 13:4) Kae e se fakamalosi mai ei a te fakavalevale ki te galue. E fai mai a te Failauga 4:6: “E sili atu te ‵lei manafai e maua ne mu mea a koe kae e ‵toka tou mafaufau, i lō te galue malosi o koe ki ou lima e lua, o taumafai o afuli te matagi.” Se a te manatu i konei? E se mafai eiloa o maua ne se tino telā e fakavalevale ki te galue a te fiafia ki fuataga o ana galuega, māfai e fakaaoga ne ia ana taimi mo tena malosi kātoa ki ei. I te fakaotiga loa, e mafai o se aoga tena galuega e pelā mo te ‘afuli o te matagi.’

E fesoasosani mai eiloa te Tusi Tapu ke ati aka ne tatou se kilokiloga paleni ki te galuega. E tiga eiloa e fakamalosi mai ke ga‵lue malosi tatou, e fakamalosi mai foki “ke fakamautinoa aka ei ne koutou a mea kolā e sili atu i te tāua.” (Filipi 1:10) Ne a mea kolā e sili atu i te tāua? E aofia i mea konei a te fakamāumāu a taimi fakatasi mo kāiga mo taugasoa. Kae e sili atu i ei ko te faiga o polokalame faka-te-agaga, e pelā mo te faitau ki te Tusi Tapu kae mafaufau ‵loto ki ei.

E lasi fakafia atu a te fiafia e maua ne latou kolā e tumau i se olaga paleni. E pelā mo pati a William, telā ne taku atu muamua: “A toku pule mua se fakaakoakoga ‵lei e tasi o se tino telā e paleni ‵lei i tena galuega. A ia se tino e galue malosi, kae e ‵lei ‵ki tena fesokotakiga mo tino kolā e olo atu ki a ia ona ko te ‵lei o ana galuega. Kae kafai ko ta te taimi malōlō i te aso, e iloa ne ia o tuku ana galuega kae saga atu ki tena kāiga mo tena tapuakiga. Kae e iloa ne koe me se a? A ia se tokotasi o toe tino fiafia eiloa ne iloa ne au!”