1. Se a te mea ka fesoasoani mai māfai ko se mafai o kufaki ne tatou a ‵tou fakalavelave? (Salamo 118:5-7)

KAI oko aka loa ki a koe a te lagonaga me seai se tino e mafai o fesoasoani atu ke kufaki i se fakalavelave? Ko oti ne maua ne tino e tokouke te lagonaga tenā e aofia i ei a tavini fakamaoni a Ieova. (1 Tupu 19:14) Kafai e tupu te mea tenā ki a koe, ke masaua te tautoga a Ieova: “Ka se tiaki lele eiloa ne au a koe, kae ka se tuku tiaki lele eiloa ne au a koe.” Tela la, e mafai o fai atu tatou mo te loto tali‵tonu: “A Ieova ko toku fesoasoani; ka se mataku eiloa au.” (Epe. 13:5, 6) Ne tusi ne te apositolo ko Paulo a pati konā ki taina tali‵tonu Iutaia kāti i te 61 T.A. E fakamasaua mai ne pati konā a pati i te Salamo 118:5-7.—Faitau.

2. Ne a mea ka sau‵tala tatou ki ei i te mataupu tenei, kae kaia?

² E pelā mo te faisalamo, ne iloa ne Paulo mai mea kolā ne ‵tupu ki a ia me ne fesoasoani atu a Ieova ki a ia. E pelā me se fakaakoakoga, i se lua tupu tausaga mai mua o tusi tena tusi ki te kau Epelu, ne faimalaga a Paulo i se malaga fakamataku i te taimi ne poko ei se matagi malosi i te tai. (Galu. 27:4, 15, 20) I te malaga tenā, mo malaga mai mua atu i ei, ne fesoasoani atu faeloa a Ieova ki a Paulo i auala e uke. Ka sau‵tala tatou ki auala e tolu. Ne fesoasoani atu a Ieova e auala i a Iesu mo te kau agelu, tino pule, mo taina tali‵tonu. Kafai e onoono tatou ki mea konei ne ‵tupu i te olaga o Paulo ka fai ei ke ‵poko malosi te ‵tou loto tali‵tonu ki te tautoga a te Atua me ka saga mai a ia māfai e ka‵laga atu tatou ki a ia mō se fesoasoani.

3. Se a te mea kāti ne mafaufau ki ei a Paulo, kae kaia?

³ Ne manako a Paulo ki se fesoasoani. Kāti ko te 56 T.A., ne toso a ia ne se vaitino ki tua mo te faletapu i Ielusalema kae taumafai o tamate a ia. I te suā aso, i te pukemaiga a Paulo ki mua o te Sanetulini, toeitiiti ko saesae likiliki a ia ne ana fili. (Galu. 21:30-32; 22:30; 23:6-10) I te taimi tenā, kāti ne mafaufau a Paulo, ‘E pefea te leva e ‵tau o kufaki ne au te faifaiga masei tenei?’

4. Ne fesoasoani atu pefea a Ieova ki a Paulo e auala i a Iesu?

⁴ Se a te fesoasoani ne maua ne Paulo? I te po mai tua o te pukega fakapagota o Paulo, ne tu atu i ana tafa a “te Aliki,” ko Iesu, kae fai atu: “Ke loto malosi! E pelā eiloa mo te molimau maea ko oti ne tuku atu ne koe e uiga ki a au i Ielusalema, e ‵tau foki mo koe o tuku atu se molimau penā i Loma.” (Galu. 23:11) Se fakamalosiga eiloa i te taimi tonu! Ne fakamālō atu a Iesu ki a Paulo mō te molimau ne tuku atu ne ia i Ielusalema. Kae ne tauto atu a ia me ka taunu eiloa te malaga a Paulo ki Loma, ke fai foki ne ia se molimau i ei. I te lagonaga ne ia te tautoga tenā, kāti ne maua ne Paulo te lagonaga telā e maua ne se tamaliki māfai ko sau ne tena tamana i ana lima.

5. Ne fesoasoani atu pefea a Ieova ki a Paulo e auala i se agelu? (Onoono ki te ata i te ‵kava.)

⁵ Ne a nisi mea faiga‵ta ne fepaki mo Paulo? I se lua tausaga mai tua o te ‵tupuga o mea konā i Ielusalema, ne sopo a Paulo i se vaka e faimalaga ki Italia telā ne fepaki mo se matagi malosi, kae ne mafau‵fau a kauvaka mo pasese i a latou ka ‵mate. Kae ko Paulo ne seki mataku. Kaia? Ne fai atu a ia ki tino i te vaka: “Ne tu mai i oku tafa i te po a te agelu a te Atua telā e tapuaki au ki ei kae e tavini foki au ki ei, kae fai mai, ‘Sa mataku e Paulo. E ‵tau mo koe o tu atu i mua o Kaisala, kae kiloke! ko oti ne tuku atu ne te Atua ki a koe a tino katoa kolā e fo‵lau fakatasi mo koe.’” Ne fakaaoga ne Ieova se agelu ke toe fakamautinoa atu a pati ne fai muamua ne ia ki a Paulo e auala i a Iesu. Kae ne oko eiloa a Paulo ki Loma e pelā mo pati a Ieova.—Galu. 27:20-25; 28:16.

6. Se a te tautoga a Iesu e fakamalosi mai ki a tatou, kae kaia?

⁶ Se a te fesoasoani e maua ne tatou? Ka fesoasoani mai a Iesu ki a tatou, e pelā loa mo tena fesoasoani ki a Paulo. E pelā mo te tautoga ne fai ne Iesu ki tino kolā e tau‵tali i a ia: “Au e fakatasi faeloa mo koutou i aso katoa ke oko eiloa ki te gataga o te olaga tenei.” (Mata. 28:20) Ne fai a pati a Iesu e pelā me se fakamalosiga ki a tatou. Kaia? Me i nisi aso e faigata ke kufaki ne tatou a fakalavelave. E pelā mo te mate atu o se tino pele, e logo‵mae  tatou i ei mō se fia tausaga kae e se i se aso fua e tasi. Nisi aso e fakafesagai a tino mo te tulaga faigata o te olaga matua. Kae ko nisi aso e fe‵paki a nisi tino mo te tulaga mafatia. Kae ui ei, e maua ne tatou te malosi ke kufaki me iloa ne tatou i a Iesu e fakatasi mai ki a tatou “i aso katoa,” e aofia ei a aso faiga‵ta o ‵tou olaga.—Mata. 11:28-30.

7. E ‵tusa mo te Fakaasiga 14:6, e fesoasoani mai pefea a Ieova ki a tatou i aso nei?

⁷ E fakamautinoa mai te Muna a te Atua me e fesoasoani mai a Ieova e auala i ana agelu. (Epe. 1:7, 14) E pelā me se fakaakoakoga, e fesoasoani kae takitaki ne te kau agelu a tatou i te taimi e talai ne tatou a te “tala ‵lei o te Malo” ki tino i “atufenua mo matakāiga mo ‵gana.”—Mata. 24:13, 14; faitau te Fakaasiga 14:6.

8. Ne fesoasoani atu pefea a Ieova ki a Paulo e auala i se takitaki kautau?

⁸ Se a te fesoasoani ne maua ne Paulo? I te 56 T.A., ne fakamautinoa atu ne Iesu ki a Paulo me ka taunu tena malaga ki Loma. Kae e isi ne tino Iutaia i Ielusalema ne palani ke taua atu ki a Paulo kae tamate a ia. I te taimi ne iloa ei ne te takitaki o te kautau Loma ko Kalaotia Lusia a te palani tenā, ne fakasao ne ia a Paulo. Ne fakatonu ne Kalaotia se potukau o sotia ke puipui kae ave a Paulo ki Kaisaleia, i se auala telā e nofo ki se 65 maila (105 km) te ‵mao mai Ielusalema. I Kaisaleia, ne fakatonu atu a te Kovana ko Filiki “ke tausi a Paulo i te palesi o Helota.” Ko se mafai o maua a Paulo ne tino kolā e ma‵nako o tamate a ia.—Galu. 23:12-35.

9. Ne fesoasoani atu pefea te Kovana ko Feso ki a Paulo?

⁹ E lua tausaga ki tua ifo, koi ‵loka eiloa a Paulo i Kaisaleia. Ko oti ne sui a te kovana ko Filiki ne Feso. Ne fakamolemole atu a tino Iutaia ki a Feso ke uga mai a Paulo ke vau ki Ielusalema ke fai tena fono i ei, kae ne ita a Feso. Kāti ne iloa ne te kovana me i tino Iutaia e isi se lotou “togafiti ke tamate ne latou a Paulo i tafa o te auala.”—Galu. 24:27–25:5.

10. Ne saga atu pefea te Kovana ko Feso ki te fakatagi a Paulo ke fakamasino a ia ne Kaisala?

¹⁰ Fakamuli ifo, ne fai te fono o Paulo i Kaisaleia. Ona ko Feso ne manako “ke talia a ia ne tino Iutaia,” ne fesili atu a ia ki a Paulo: “E manako koe o fano ki Ielusalema ke fakamasino ne au a koe i ei?” Ne iloa ne Paulo me kāti ka tamate a ia i Ielusalema, kae ne iloa foki ne ia tena mea e ‵tau o fai ke sao a ia, ko te taumafai ke oko a ia ki Loma kae ke talai atu i ei. Ana muna: “Au e toe tagi ki a Kaisala!” I te otiga ne fai‵pati mo ana tino fakatonutonu, ne fai atu a Feso ki a Paulo: “Ko oti ne toe tagi koe ki a Kaisala; ka fano eiloa koe ki a Kaisala.” Ne sao a Paulo mai i ana fili ona ko te fakaikuga ‵lei ne fai ne Feso. Ko pili o oko atu a Paulo ki Loma—ko ‵mao ‵ki mai tino Iutaia kolā e salasala o tamate a ia.—Galu. 25:6-12.

11. Ne a pati fakamalosi ne fai ne Isaia ne mafaufau ‵loto ki ei a Paulo?

¹¹ Kae koi faitali a Paulo ki tena malaga ki Italia, kāti ne mafaufau a ia ki te fakailoaga ne fai atu ne te pelofeta ko Isaia ki a latou kolā e ‵teke ki a Ieova: “Fakatoka se palani, kae ka fakaseaogagina! Faipati atu so se mea e manako koe ki ei, kae ka se manuia eiloa, me i te Atua e ‵nofo mo matou!” (Isa. 8:10) Ne iloa ne Paulo me ka fesoasoani atu te Atua ki a ia, kae kāti ne fakamalosi atu te mea tenei ki a ia i tofotofoga ka fe‵paki mo ia.

12. Ne pefea a faifaiga a Iulio ki a Paulo, kae se a te mea ne iloa ne Paulo mai i ei?

¹² I te 58 T.A., ne fanatu te malaga a Paulo ki Italia. Ona ko ia se pagota, ne tausi a ia ne te ofisa Loma e igoa ki a Iulio. Mai te taimi tenā, ne mafai fua ne Iulio o fai fakamasei ne ia a  Paulo. Ka fakaaoga pefea ne ia tena tulaga pule? I te suā aso i te lotou okoga ki uta, “ne atafai eiloa a Iulio ki a Paulo kae talia ne ia ke fano ki ana taugasoa.” Fakamuli ifo, ne fakasao foki ne Iulio te ola o Paulo. Pefea? Ne ma‵nako a sotia ke tamate katoa a pagota i luga i te vaka, kae ne taofi ne Iulio a latou. Kaia? Ne fakaiku aka ne ia “ke fakasao a Paulo.” Kāti ne lavea ne Paulo a te takitakiga a Ieova i faifaiga alofa a te ofisa tenā.—Galu. 27:1-3, 42-44.

13. E mafai pefea ne Ieova o fakaaoga a tino pule?

¹³ Se a te fesoasoani e maua ne tatou? Kafai e fetaui ‵lei mo tena loto, e mafai o fakaaoga ne Ieova te malosi o tena agaga tapu ke fakamalosi a tino pule ke fai te mea e manako a ia ki ei. Ne tusi mai te Tupu ko Solomona: “A te loto o se tupu e pelā eiloa mo tamā vaitafe i te lima o Ieova. E ‵fuli ne ia ki so se koga e manako a Ia ki ei.” (Faata. 21:1) Se a te uiga o pati konā? E mafai o keli ne tino a lua ke faka‵tafe i ei a vai mai se vaitafe ki te koga e ma‵nako latou ki ei. I se auala tai ‵pau, e mafai o fakaaoga ne Ieova tena agaga ke ‵fuli a mafaufauga o tino pule ke fetaui mo tena fuafuaga. Kafai ko tupu te mea tenā, e fakamalosi aka a tino pule ke fai ne latou a fakaikuga kolā ka aoga ki tino o te Atua.—Fakatusa ki te Esela 7:21, 25, 26.

14. E ‵tusa mo te Galuega 12:5, ko oi a tino e mafai o aofia ne tatou i ‵tou ‵talo?

¹⁴ Ne a ‵tou mea e mafai o fai? E mafai o ‵talo tatou mō “tupu mo tino katoa i tulaga pule” māfai e manakogina ke fai ne tino konei se fakaikuga telā ka pokotia ei te ‵tou olaga e pelā me ne Kelisiano mo ‵tou galuega talai. (1 Timo. 2:1, 2, fml.; Nee. 1:11) E pelā mo te mea ne fai ne Kelisiano i te senitenali muamua, e ‵talo malosi foki tatou ki te Atua mō ‵tou taina mo tuagane kolā e ‵pei i falepuipui. (Faitau te Galuega 12:5; Epe. 13:3) E se gata i ei, e mafai o ‵talo tatou mō tausi o falepuipui kolā e tausi ne latou a ‵tou taina mo tuagane. E mafai o akai tatou ki a Ieova ke fakamalosi ne ia a mafaufauga o tino konei ke fai latou e pelā mo Iulio mai te fai faka‵lei ne latou a ‵tou taina i falepuipui mo te “atafai.”

15-16. Ne fesoasoani atu pefea a Ieova ki a Paulo e auala i a Alitako mo Luka?

¹⁵ Se a te fesoasoani ne maua ne Paulo? I tena malaga ki Loma, ne maua faeloa ne Paulo a te fesoasoani o Ieova e auala i taina tali‵tonu. Ke mafau‵fau tatou ki nai fakaakoakoga.

¹⁶ E tokolua a taugasoa fakamaoni o Paulo, ko Alitako mo Luka, ne fakaiku ne lāua ke olo  fakatasi mo ia ki Loma. * Ne lotoma‵lie lāua o tuku atu lā ola ke olo lāua mo Paulo, faitalia me foliga mai me seai se tino i a lāua ne faipati atu a Iesu ki ei me ka oko eiloa latou ki Loma. Fakamuli ifo fua, i te taimi o te malaga, ne fatoa iloa ei ne lāua me i a latou ka ‵sao. Tela la, i te taimi ne ‵sopo ei a Alitako mo Luka ki te vaka i Kaisaleia, e se taumate ne ofo atu ne Paulo se ‵talo mo tena loto kātoa ki a Ieova, kae fakafetai atu mō te fesoasoani ne tuku mai ne ia e auala i taina tali‵tonu loto ma‵losi e tokolua konā.—Galu. 27:1, 2, 20-25.

17. Ne fesoasoani atu pefea a Ieova ki a Paulo e auala i ana taina tali‵tonu?

¹⁷ E uke a taimi ne fesoasoani atu ei a taina tali‵tonu ki a Paulo i ana malaga. E pelā mo te taimi ne afe ei latou ki Saitonu, ne fakasaoloto ne Iulio a Paulo “ke fano ki ana taugasoa ko te mea ke fia‵fia fakatasi latou.” Fakamuli ifo, i te fakai ko Puteoli, ne fetaui a Paulo mo ana taugasoa mo “taina . . . i konā kae fakamolemole mai ke ‵nofo matou i aso e fitu.” I te taimi ne tausi atu ei a Kelisiano i konā ki manakoga o Paulo mo ana taugasoa, e mautinoa me ne fai ne tala fakama‵losi a Paulo ke fia‵fia malosi a latou. (Fakatusa ki te Galuega 15:2, 3.) Mai tua o te asiga fakamalosi tenā, ne toe faka‵soko atu te malaga a Paulo mo ana taugasoa.—Galu. 27:3; 28:13, 14.

18. Se a te mea ne fakamalosi atu ki a Paulo ke fakafetai ki te Atua kae ke loto malosi?

¹⁸ I te sasaleatuga a Paulo ki Loma, kāti ne mafaufau a ia ki ana pati ne tusi ki te fakapotopotoga i konā, i se tolu tausaga mai mua atu: “Ko leva ne fia fanatu au ki a koutou i tausaga e uke ko ‵teka.” (Loma 15:23) Kae ne seki mafaufau eiloa a ia me ka fanatu a ia e pelā me se pagota. Ne fakamalosi atu eiloa ki a ia a te kilo atu ki taina mai Loma e faka‵tali i tafa o te auala ke fakafetaui atu ki a ia! “I te laveaga ne Paulo a latou, ne siki tena fakafetai ki te Atua, malosi ei tena loto.” (Galu. 28:15) Masaua me ne fakafetai atu a Paulo ki te Atua  ona ko te fakatasi mai o taina. Kaia? Me ne toe lavea ne Paulo a te fesoasoani o Ieova e auala i taina tali‵tonu.

19. E pelā mo te mea e fakaasi mai i te 1 Petelu 4:10, ka fakaaoga pefea ne Ieova a tatou ke fakaoko atu tena fesoasoani ki tino kolā e ma‵nako ki ei?

¹⁹ Ne a ‵tou mea e mafai fai? E mata, e isi ne taina mo tuagane i tau fakapotopotoga kolā e loto mafatia ona ko masaki io me fe‵paki mo tulaga faiga‵ta? Io me kāti ne galo atu se lotou tino pele i te mate. Kafai e iloa ne tatou se tino penā, e mafai o fakamolemole tatou ki a Ieova ke fesoasoani mai ke fai ne tatou se pati io me se faiga atafai kae alofa. A ‵tou pati mo faiga e mafai o fai pelā me se fakamalosiga telā ne manako ki ei te taina io me ko te tuagane tenā. (Faitau te 1 Petelu 4:10.) * E mafai o toe maua ne tino kolā ne fesoasoani tatou ki ei a te loto talitonu me i te tautoga tenei a Ieova, “Ka se tiaki lele eiloa ne au a koe, kae ka se tuku tiaki lele eiloa ne au a koe,” e aoga eiloa ki a latou. E mata, ka se fiafia koe ona ko te mea tenā?

20. Kaia e mafai o fai atu tatou mo te loto tali‵tonu: “A Ieova ko toku fesoasoani”?

²⁰ E pelā mo Paulo mo ana taugasoa, e mafai foki o fe‵paki tatou mo fakalavelave i te ‵tou auala ki te ola. Kae e iloa foki ne tatou me mafai o loto ma‵losi tatou me i a Ieova e ‵kau fakatasi ki a tatou. E fesoasoani mai a ia ki a tatou e auala i a Iesu mo te kau agelu. E se gata i ei, kafai e fetaui mo tena loto, e mafai o fesoasoani mai a Ieova e auala i tino pule. Kae pelā mo te mea ko oti ne iloa ne tino e tokouke i a tatou, e fakaaoga ne Ieova a tena agaga tapu ke fakamalosi a loto o ana tavini ke fesoasoani atu ki olotou taina mo tuagane Kelisiano. Tela la, e pelā mo Paulo, e maua ne tatou a pogai ‵lei ke fai atu mo te loto talitonu: “A Ieova ko toku fesoasoani; ka se mataku eiloa au. Ne a mea e mafai ne tino o fai mai ki a au?”—Epe. 13:6.