A te ‵nofo fakapagotaga o tino o te Atua i te feitu faka-te-agaga ne kamata mai eiloa i te lua senitenali T.A. ke oko mai eiloa ki te 1919. Kaia e tonu ei a te fakamafuliga tenei?

Mai fakamaoniga katoa ne maua, e fakaasi mai i ei me ne gata atu a te ‵nofo fakapagota o tino o Atua i te 1919, i te taimi ne toe fakamaopoopo mai ei a te kau fakaekegina ke toe fakatu aka te fakapotopotoga. Mafaufau la ki te mea tenei: Ne tofotofogina kae faka‵ma a tino o te Atua i tausaga mai tua ifo o te fakatuakaga o te Malo o te Atua i te lagi i te 1914. * (Mala. 3:1-4) Kae i te 1919, ne ‵tofi aka ne Iesu a te “tavini fakamaoni kae poto” ke takitaki ne ia a tino o te Atua kolā ko oti ne faka‵magina kae fakasoa atu ki a latou a mea‵kai faka-te-agaga “i te taimi tonu.” (Mata. 24:45-47) Tenā eiloa te tausaga ne kamata ei o toe faka‵foki mai a tino o te Atua ki te lotou fenua faka-te-agaga telā ne tuku mai ne te Atua. Ko te taimi foki eiloa tenā ne fakasaoloto ei latou mai te ‵nofo fakapagota i se auala fakatusa ki Papelonia te Sili. (Faka. 18:4) Kae ko te taimi fea ne katama o ‵nofo fakapagota ei latou?

I se fia o tausaga ko ‵teka atu, ne fakamatala eiloa ne tatou me i te ‵nofoga fakapagota o tino o te Atua ne kamata mai i te 1918 kae ne aofia i ei se vaitaimi toetoe ka ‵nofo i ei a tino o te Atua mai lalo i te pulega a Papelonia te Sili. E pelā me se fakaakoakoga, e fai mai a Te Faleleoleo Maluga i a Novema 1, 1992, penei: “E ui i ei, e pelā mo te ave fakapagota o tino mua o te Atua ki Papelonia mō se vaitaimi, i te 1918 ne ‵nofo fakapagota foki a tavini a Ieova i se vaitaimi ki Papelonia te Sili.” Kae tiga te feitu tenā, ko oti ne fakaasi mai i sukesukega ne fai me i te ‵nofo fakapagotaga tenei ne kamata i se taimi leva ‵ki mai mua o te tausaga e 1918.

E pelā me se fakaakoakoga, ke onoono nei tatou ki se valoaga e tasi telā ne ‵valo mai i ei a te ‵nofo fakapagota mo te fakasaolotoga o tino o te Atua. Ne fakamau eiloa i te Esekielu 37:1-14. I se fakaasiga, ne lavea ne Esekielu se vanu e ‵fonu i ivi. Ne fakamatala atu ne Ieova ki a Esekielu me i ivi konei e fakasino atu loa ki “tino Isalaelu.” I tena fakataunuga lasi, a te valoaga tenei ne fakasino atu ki te “Isalaelu a te Atua.” (Kala. 6:16; Galu. 3:21) E se gata i ei, ne lavea ne Esekielu a ivi ko toe ola mai kae fai pelā me se kautau lasi. Tenā eiloa te auala ke fakamatala atu ei a te toe‵tuga faka-te-agaga o tino o te Atua i te fakaotiotiga o mea kolā ne ‵tupu i te 1919! Kae se a te mea e fakaasi mai i te fakaasiga tenei e uiga ki te leva o te vaitaimi tenā?

 Muamua la, e iloa ne tatou me i ivi konei “e ma‵lo” io me “ko oko eiloa i te ma‵lo.” (Eseki. 37:2, 11) E fakaasi mai i te mea tenei me i tino kolā i o latou a ivi konei ko leva eiloa ne ‵mate. A ko te lua, ka fai malielie eiloa a te ‵toe faka‵fokimaiga tenei, kae ka se tupu i se taimi vave. I te taimi muamua, e isi eiloa se leo, se leo o mea gasue‵sue, kae ko “ivi ko kamata o soko tasi.” Kae oti aka, ko toe fakaopoopo mai foki a “pikiga o ‵kano mo uaua.” E se gata i ei, a ivi, uaua mo ‵kano ko ufi ne te pakili. E se leva, ko “ulu atu te manava ki loto i foitino konā, tenā ola ei.” I te fakaotiga, ne toe tuku atu ne Ieova ana tino kolā ne toe fakaola mai ki te lotou fenua tonu. Kae ne ‵tupu eiloa a mea konā i se vaitaimi.—Eseki. 37:7-10, 14.

Ne leva ‵ki eiloa te taimi ne ‵nofo fakapagota i ei a te fenua o Isalaelu. Ne kamata eiloa i te 740 T.L.M. fakatasi mo te avega fakapagota o matakāiga e sefulu o Isalaelu. Kae i te 607 T.L.M., ne fakaseai atu ei a Ielusalema kae ne ave fakapagota foki a te malo ki saute o Iuta. Ne oti atu te taimi tenā i te 537 T.L.M. i te taimi ne toe ‵foki atu ei a te ‵toega o tino Iutaia o toe faite aka a te faletapu mo te tapuakiga ‵ma i Ielusalema.

Kafai e mafau‵fau tatou ki fakamatalaga i te Tusi Tapu, e mafai o manino ‵lei mai ei me i te ‵nofo fakapagota o tino o te Atua ki Papelonia te Sili e tai leva atu i lō a mea kolā ne ‵tupu i te 1918-1919. A te ‵nofo fakapagota o tino o te Atua e ‵pau mo te tala fakatusa e uiga ki mouku kolā e ola fakatasi mo saito, ko “fanau o te Malo.” (Mata. 13:36-43) A te taimi telā e ola tasi aka i ei a mouku mo saito e fakasino atu eiloa ki te vaitaimi telā ne lasi atu te aofaki o aposetate i lō Kelisiano ‵tonu. E tonu, ne ‵nofo fakapagota eiloa a te fakapotopotoga Kelisiano i Papelonia te Sili. Ne tupu a te mea tenā kāti i te lua senitenali T.A. ke oko atu eiloa ki te faka‵maga o te faletapu faka-te-agaga i te taimi o te gataga.—Galu. 20:29, 30; 2 Tesa. 2:3, 6; 1 Ioa. 2:18, 19.

Talu mai te vaitaimi leva o te ‵nofo fakapagota i te feitu faka-te-agaga, ne taumafai a faifeau mo olotou taugasoa fakapolitiki kolā ne ma‵nako ke fakatumau te lotou pulega, o ‵funa aka a te Muna a te Atua mai tino kolā ne ‵nofo mai lalo i a latou. I nisi taimi, se agasala ke faitau a te Tusi Tapu i se isi ‵gana. Ne mafai foki eiloa o ‵sunu ola a nisi tino ona ko te mea tenā. Ne maua ne so se tino telā ne fakasae aka ne ia se manatu telā e se fetaui mo akoakoga a faifeau se fakasalaga ‵mafa ona ko so se taumafaiga e fai ne latou ke fakasalalau atu a te munatonu.

Kae e a te ‵toe faka‵fokiatuga? I te taimi mo te auala fea ne tupu ei a te mea tenā? A te faka‵fokimaiga tenei i te feitu faka-te-agaga ka fai malielie eiloa. Ne lagona atu eiloa se “leo o mea e gasue‵sue” talu mai te fia senitenali ke oko atu eiloa ki te taimi o te gataga. Faitalia eiloa te ma‵losi o akoakoga a lotu ‵se i te taimi tenā, ne mafai eiloa o ‵pulu ne nisi tino fakamaoni a  te tapuakiga tonu ki te mea ne mafai ne latou o fai. Ne taumafai malosi a nisi tino ke ‵lomi a te Tusi Tapu ki ‵gana kolā e tokouke a tino e fai‵pati ki ei. Ne folafola atu ne nisi tino a muna‵tonu kolā ne fatoa iloa ne latou mai i te Muna a te Atua.

Tela la, i te fakaotiotiga o te 1800 tupu tausaga, ne ga‵lue malosi eiloa a Charles Taze Russell fakatasi mo ana taugasoa o faka‵foki mai a muna‵tonu mai te Tusi Tapu. E pelā eiloa mo ‵kano mo pa‵kili fakatusa kolā ko kamata o ‵piki atu ki ivi faka-te-agaga. Ne fesoasoani atu eiloa a te Zion’s Watch Tower mo nisi tusi aka ki tino loto ‵lei ke maua ne latou a muna‵tonu faka-te-agaga. Fakamuli ifo, ne mafai foki o fakamalosi aka a tino o te Atua e auala i mea faigaluega e pelā mo te “Photo-Drama of Creation” i te 1914 mo te tusi ko te The Finished Mystery telā ne ‵lomi i te 1917. Fakamuli ifo loa, i te 1919, ne toe ola mai ei a tino o te Atua i se auala fakatusa i te feitu faka-te-agaga, kae ne toe ‵foki atu ki te loto fenua fou faka-te-agaga. I te gasologa o taimi, ne ‵kau fakatasi eiloa a te ‵toega o tino fakaekegina konei mo latou kolā e fakamoe‵moe ke ola i te lalolagi e pelā me se “kautau” lasi ‵ki.—Eseki. 37:10; Saka. 8:20-23. *

Mai fakamatalaga ‵tonu konei, e manino ‵lei i ei me i tino o te Atua ne ‵nofo fakapagota ki Papelonia te Sili fakatasi mo te fanakaga o te aposetasi i te lua senitenali  T.A. A te taimi tenei se vaitaimi pouli, kae e ‵pau eiloa mo te mea ne tupu ki te kau Isalaelu. Kae se mea fakafiafia, me mai tua o te taimi ne ‵nofo fakapagota i ei a tino o te Atua i se fia senitenali kolā ne uke a ‵tekemaiga i te feitu faka-te-agaga, ko ‵nofo nei tatou i te taimi “ka maina mai ei a latou kolā e maua ne latou te poto” mo “te faka‵maga o latou mai i ei”!—Tani. 12:3, 10.

E se mautinoa i a tatou me ko Iesu ne tu tonu atu eiloa i te faletapu io me i te mea tenā se fakaasiga fua. I nisi taimi e sae mai eiloa a manatu konei e lua i ‵tou tusi.

Muamua la, ke mafau‵fau aka tatou ki pati a te Tusi Tapu. I tena Tusi Evagelia, ne fakaosofia eiloa a te apositolo ko Mataio ke tusi mai, penei: “Ne ave ei a Iesu ne te Tiapolo ki te fa‵kai tapu, kae fakatu ne ia i te ‵pui maluga o te faletapu.” (Mata. 4:5) Kae i te tusi a Luka, ne fai mai a ia, penei: “Ne toe ave ne ia tou tagata ki Ielusalema kae fakatu ne ia i te ‵pui maluga o te faletapu.”—Luka 4:9.

I te taimi muamua, ne fakamatala mai i ‵tou tusi me ne seki ave ne Satani a Iesu ki te faletapu i te taimi ne taumafai ei a ia o tofotofo aka a Iesu. Ne fakatusa ne The Watchtower i a Mati 1, 1961 a te mea tenei ki te taimi ne taumafai ei a Satani o tofotofo aka a Iesu mai te fakaasi atu ki a ia a malo o te lalolagi mai se mauga. E mautinoa eiloa me e seai eiloa se mauga tai maluga ke mafai o tu mai i ei se tino ke lavea ne ia a ‘malo o te lalolagi mo olotou ‵malu.’ Kae e ‵tau foki o fakaiku aka ne tatou me ne seki avatu tonu eiloa ne Satani a Iesu ki te “fa‵kai tapu kae fakatu ne ia i te ‵pui maluga.” Kae i fakamatalaga fakamuli ifo, ko oti ne iloilo aka ne tatou me moi ne fakalogo a Keliso ki te fakamolemole a Satani, penei ne iku atu loa ki te tamate ne Iesu a ia eiloa.

Ne fai mai a nisi tino, ona ko te mea a Iesu e sē se tino Levi, ne seki ‵tau o tu atu a ia i luga i te koga maluga o te faletapu. Tela la, kāti ne mafaufau aka me ne ‘ave’ eiloa a Iesu ki te faletapu e auala i se fakaasiga. E ‵pau eiloa a te mea tenei mo te mea ne  tupu ki te pelofeta ko Esekielu i se fia o senitenali ko ‵teka atu.—Eseki. 8:3, 7-10; 11:1, 24; 37:1, 2.

Kae kafai a te tofotofoga tenei se fakaasiga, e mafai eiloa o ‵sae aka a vaegā fesili penei:

• E mata, a te tofotofoga se mea tonu io me se mea fua e fakaataata i te mafaufau?

• I te suā taimi ne taumafai ei a Satani o tofotofo a Iesu, ne fai atu a ia ki a Iesu ke ‵fuli a fatu ‵tonu ki falaoa kae manako foki a ia ke fai ne Iesu se faifaiga matea ke fakaasi atu ei me i a Iesu e tapuaki atu ki a ia. Tela la, e mata, e mautinoa eiloa me ne manako a Satani ke eva a Iesu ki lalo mo te faletapu?

I te suā feitu, moi ne fai ne tu tonu atu a Iesu i te koga maluga o te faletapu, e mafai eiloa o ‵sae aka a fesili, konei:

• E mata, ne ofa ne Iesu a te Tulafono mai te tu atu i te koga maluga o te faleie tapu?

• Ne mafai pefea o fanatu a Iesu mai te koga lavaki ki Ielusalema?

E fesoasoani mai eiloa a sukesukega ke lavea ne tatou a nisi pogai kolā e mafai o tali aka ne tatou a fesili fakaoti e lua konei.

Muamua la, ne fakaasi mai ne te polofesa ko D. A. Carson me i te pati Eleni (hi·e·ron’) telā ne ‵fuli ki te “faletapu” i fakamatalaga konei e lua e “mafai eiloa o fakasino atu ki kogā koga katoa o te faletapu, kae e se ko te koga fua telā e saoloto fua i ei a te kau Levi.” Tela la, ne seki ‵tau o tu atu a Iesu i te koga maluga tenā o te faletapu. Kāti ne mafai fua o tu atu a ia i te ‵kōna o te feitu ki saute o te faletapu. Mai luga i te koga tenā ki lalo i te vanu o Ketalono, e nofo ki se 137 mita te ‵mao ki lalo. A te feitu ki saute o te faletapu e tuafale pāpā kae ko te ‵toe koga maluga eiloa i te faletapu. Ne fai mai ne te tino tusitala i aso taumua, ko Josephus, me kafai e tu mai se tino i te koga tenā kae kilo ifo ki lalo, ne “mafai eiloa o takamiomio” a ia ona ko te maluga o te koga tenā. E tiga eiloa a Iesu e sē se tino Levi, kae ne mafai eiloa o tu atu a ia i konā e aunoa mo se tino ke ‵liko atu a ia.

Kae ne mafai pefea o avatu a Iesu ki te faletapu me i a ia ne nofo atu loa i te koga lavaki? A te tali ki ei, e se iloa tonu ne tatou. A te fakamatalaga toetoe e uiga ki fakaosoosoga konei e se fakamatala mai i ei a te leva ne ‵tupu i ei a mea konei io me ko te koga ne nofo atu ei a Iesu i te koga lavaki. E se mafai o faka‵se ne tatou a manatu me i a Iesu ne sasale atu ki Ielusalema, faitalia te leva o te taimi tenā. E se fakamatala tonu mai i konei me i a Iesu ne nofo eiloa i te koga lavaki i te taimi ne tofotofo ei a ia. I lō te fai penā, e fai mai eiloa me ne fanatu a ia ki Ielusalema.

Kae e a la te taimi ne tofotofo ei ne Satani a Iesu kae fakaasi atu ki a ia a “malo katoa o te lalolagi”? E manino ‵lei me ne seki lavea tonu ne ia a malo katoa konā; e seai eiloa se mauga tonu ke mafai o lavea atu i ei a mea konā. Tela la, ne mafai o fakaaoga ne Satani se fakaasiga ke fakaasi atu ki a Iesu a mea konei, e pelā eiloa me se vitio telā e mafai o fakaaoga ke pei ei a ata o koga kese‵kese o te lalolagi. Kae e ui eiloa ne fakaaoga ne Satani se fakaasiga, kae ko te tonuga eiloa ne manako a ia ke “tapuaki” atu a Iesu ki a ia. (Mata. 4:8, 9) Tela la, i te taimi ne ave ei ne Satani a Iesu ki te faletapu, e mautinoa eiloa me ne manako tonu a ia ke eva a Iesu ki lalo mo te faletapu kae ke mate. Kae ne seki talia ne Iesu. Moi ne fai a te mea tenā se fakaasiga fua, penei a te tofotofoga o Iesu e sē se mea tonu.

A te tonuga loa, e pelā mo te mea ne fakamatala mai i te kamataga, e se iloa tonu ne tatou a te auala ne fakaasi atu ne Satani a te faletapu ki a Iesu. Kae e se mafai o faka‵se ne tatou a te manatu me ne fanatu eiloa a Iesu ki Ielusalema kae tu atu i te koga tafa ki tua o te faletapu. Kae e mautinoa i a tatou me e ‵tonu eiloa a tofotofoga konei me ne taumafai eiloa a Satani o tofotofo aka a Iesu ke fai ne ia se mea ‵se. Kae ne tumau eiloa a Iesu i te ‵teke atu kae tuku atu foki ne ia se tali mautinoa ki te Tiapolo.