1-2. (a) Se a te fakaakoakoga e fakaasi mai i ei me ne fa‵nau mai a tino mo te manakoga ke fakamafanafanagina latou kae ke fakamafanafana atu a nisi tino? (e) I te auala fea ne logo‵mae i ei a nisi tamaliki?

A TINO ne fa‵nau mai mo te manakoga ke fakamafanafanagina latou, kae e mafai foki ne latou o fakamafanafana atu a nisi tino. E pelā me se fakaakoakoga, kafai e siga se tamā tamaliki kae mafole tena tuli i te taimi ne tafao ei, kāti e tagi a ia kae tele atu ki tena mami mo tena teti. E se mafai ne mātua o faka‵lei te pakiaga tenā, kae e mafai o fakamafanafana ne lāua te tamaliki. Kāti e fesili atu lāua me se a te mea ne tupu, ‵solo ana loimata, ‵sai atu ki a ia, kae kāti e fakaaoga ne lāua ne vailakau io me se peniteti. E seki leva, mea loa ko ‵noga te ‵tagi a te tamaliki, kae e toe fano o tafao. Fakamuli loa, ka mafu i ei a te pakiaga tenā.

² Kae i nisi taimi, e mafai o logo‵mae malosi te tamaliki. Nisi ne maneaneagina e auala i faifaiga fakatauavaga sē ‵tau. E mafai o maneaneagina i se taimi fua e tasi, io me e lau i tausaga. I feitu la konei, ko fai ei ne te mea tenā ke logo‵mae te tamaliki i mea tau lagonaga. I nisi taimi, e mafai o ‵poa te tino tenā kae fakasala. Kae i nisi taimi, e mafai loa o sao te tino masei tenā e aunoa mo se fakamasinoga e fai. Kae faitalia foki loa me fakasala fakavave te tino masei tenā, kae ko ikuga fakafanoanoa o te maneaneaga tenā e mafai o fui fakapuli atu ke oko foki loa ki te taimi ko matua i ei te tamaliki.

3. E ‵tusa mo te 2 Kolinito 1:3, 4, se a te loto o Ieova, kae ne a fesili ka mafau‵fau ki ei?

³ Kafai se Kelisiano telā ne maneaneagina i te taimi koi foliki ei koi logo‵mae eiloa i mea tau lagonaga i te taimi ko matua ei, se a te fesoasoani e mafai o maua ne ia? (Faitau te 2 Kolinito 1:3, 4.) E manino ‵lei, me ko te loto eiloa o Ieova ke maua ne ana mamoe a te alofa mo te fakamafanafanaga telā e manakogina ne latou. Ke mafau‵fau nei tatou ki fesili e tolu: (1) Kaia e manakogina ei ne latou kolā ne kufaki i maneaneaga kae koi fo‵liki ei, a  fakamafanafanaga? (2) Ko oi e mafai o tuku atu ne ia a fakamafanafanaga kolā e manakogina? (3) E mafai pefea o tuku atu ne tatou a fakamafanafanaga i se auala magoi?

4-5. (a) Kaia e tāua ei ke malamalama tatou me e ‵kese a tama‵liki mai tino ma‵tua? (e) Kafai ne maneaneagina se tamaliki, se a te mea e mafai o tupu ki tena loto talitonu ki nisi tino?

⁴ A nisi tino kolā ne logo‵mae i maneaneaga ne fai ki a latou kae koi fo‵liki ei, koi ma‵nako eiloa ki fakamafanafanaga faitalia me ko fia tausaga ko ‵teka atu. Kaia? Ke malamalama i te mea tenā, e ‵tau o masaua ne tatou me i tama‵liki e ‵kese ‵ki mai tino ma‵tua. E tai ‵kese malie eiloa a te auala e masani o pokotia i ei a tama‵liki mo te auala e pokotia i ei a tino ma‵tua i faifaiga sē ‵lei e fai ki a latou. Ke onoono ki nai fakaakoakoga.

⁵ E ‵tau o ati aka ne tama‵liki a fesokotakiga ‵pili kae fakatuagagina mo tino kolā ne puti aka kae tausi atu ki a latou. A vaegā fesokotakiga penā e fai ei ke maua ne tama‵liki te lagonaga tokagamalie kae akoako ei latou ke tali‵tonu ki tino kolā e a‵lofa ki a latou. (Sala. 22:9) Se mea fakafanoanoa, me masani o ‵tupu a te maneaneaga o tama‵liki i te fale, kae ko tino kolā e masani o fai ne latou te amioga tenā ko kāiga ‵pili mo taugasoa o te kāiga. Kafai ko maneaneagina se tamaliki ne se tino telā ne talitonu a ia ki ei, ka fai ei ke faigata o talitonu te tamaliki tenā ki nisi tino, faitalia me ko fia tausaga ko ‵teka atu.

6. Kaia e fai ei te maneaneaga o tama‵liki e auala i faifaiga fakatauavaga sē ‵tau e pelā me se faifaiga sē alofa kae fakamasei?

⁶ A tama‵liki e vāi‵vai, kae ko te maneaneaga o tama‵liki e auala i faifaiga fakatauavaga sē ‵tau se faifaiga sē alofa kae fakamasei. A te faimālō o tama‵liki ke aofia i faifaiga fakatauavaga sē ‵tau kae seki ma‵tua faka‵lei latou ke malamalama i faifaiga fakatauavaga kolā e ‵tau fua o fai ma oti ne avaga, e mafai o fakamasei malosi ki te tamaliki. Kafai ko maneaneagina se tamaliki, ko mafai o maua ne ia se kilokiloga sē ‵lei ki faifaiga fakatauavaga, ki a ia eiloa, io me ko so se tino e fia fai taugasoa ki a ia.

7. (a) Kaia e faigofie ei ki se tino amio masei ke fakaloiloi ne ia se tamaliki, kae fai pefea ne ia te mea tenā? (e) Ne a mea e mafai o iku mai ona ko loi konā?

⁷ A te atamai o te tamaliki ke mafaufau, ke fakasako‵sako, io me ke iloa kae ‵kalo kea‵tea mai mea fakama‵taku e seki katoatoa. (1 Koli. 13:11) Tela la, e faigofie ‵ki ke fakaloiloi ne tino amio ma‵sei a tama‵liki. E akoako ne tino konā a tama‵liki ki loi fakama‵taku, e pelā mo te ‵losi atu me i o te tamaliki te ‵se, e ‵tau o ‵funa te mea tenā, kae seai se tino e fia fakalogo io me talitonu māfai e fakaasi atu ne te tamaliki te fakalavelave tenā, io me fai atu me i faifaiga fakatauavaga i te vā o te tamaliki mo te tino matua se faifaiga masani e fakaasi atu ei te alofa. A vaegā loi penā e mafai o faka‵numi ne ia te atamai o te tamaliki ke mafaufau faka‵lei kae ke iloa ne ia te mea tonu mō se fia tausaga. E mafai o tupu aka a te tamaliki tenā mo te mafaufauga me i a ia ko oti ne fakamaseigina, ko se ‵ma, kae ko se ‵tau o alofagina io me fakamafanafanagina.

8. Kaia e mautinoa ei i a tatou me e mafai o fakamafanafana ne Ieova a tino kolā e logo‵mae?

⁸ Tela la, e se ‵poi tatou me i te maneaneaga o tama‵liki e auala i faifaiga fakatauavaga sē ‵tau e fakalogo‵mae atu ki te tino i se taimi leva ‵ki. Se agasala matagā ‵ki eiloa! A te salalau atu o te faifaiga masei tenā se fakamaoniga manino me ko ‵nofo tatou i aso fakaoti, ko te taimi telā a te tokoukega o tino ko “seai se alofa masani” i a latou kae ko “tino amio ma‵sei kae fakaloi‵loi tino ka gasolo aka mai te masei o na ma‵sei atu.” (2 Timo. 3:1-5, 13) A togafiti a Satani e ma‵sei ‵ki eiloa, kae e fakafanoanoa māfai e fai ne tino a mea e fakafiafia atu ki te Tiapolo. Kae ui i ei, e malosi fakafia atu a Ieova i lō Satani io me ko ana tavini. E se ‵kivi ana mata ki togafiti a Satani. E mafai o mautinoa i a tatou me e malamalama ‵lei a Ieova i te logo‵mae o tatou, kae e mafai o tuku mai ne ia a fakamafanafanaga kolā e manakogina ne tatou. Se fakamanuiaga eiloa ki a tatou ke tavini atu ki “te Atua o fakamafanafanaga katoa, telā e  fakamafanafana mai ki a tatou i ‵tou tofotofoga katoa, ko te mea ke mafai o fakamafanafana atu tatou ki nisi tino kolā e pokotia i so se tofotofoga e auala i fakamafanafanaga kolā e maua ne tatou mai te Atua.” (2 Koli. 1:3, 4) Kae ko oi la a tino e fakaaoga ne Ieova ke tuku atu ne latou a fakamafanafanaga?

9. E ‵tusa mo pati a te Tupu ko Tavita kolā e maua i te Salamo 27:10, ne a mea ka fai ne Ieova mō latou kolā ne tuku tiaki ne olotou kāiga?

⁹ A latou kolā ne tuku tiaki ne olotou mātua io me ne maneaneagina ne tino kolā e pili ki a latou, e ma‵nako malosi ki fakamafanafanaga. Ne iloa ne te faisalamo ko Tavita me i a Ieova ko te toe tino fakatuagagina ke tuku mai ne ia a fakamafanafanaga. (Faitau te Salamo 27:10.) Ne fakatuanaki a Tavita me ka fakamafanafana ne Ieova a latou kolā ne tuku tiaki ne olotou tino pele. E fai pefea ne Ieova te mea tenā? E fakaaoga ne ia ana tavini fakamaoni. A ‵tou taina tapuaki ki a Ieova ko ‵tou kāiga faka-te-agaga. E pelā me se fakaakoakoga, ne faipati eiloa a Iesu ki a latou kolā ne ‵kau fakatasi mo ia i te tapuaki atu ki a Ieova e pelā me ne ana taina, tuagane, mo mātua.—Mata. 12:48-50.

10. Ne fakamatala mai pefea ne te apositolo ko Paulo a tena galuega e pelā me se toeaina?

¹⁰ Mafaufau ki fesokotakiga faka-te-kāiga i loto i te fakapotopotoga Kelisiano. A te apositolo ko Paulo se tino galue malosi, kae se toeaina fakamaoni. Ne tuku mai ne ia se fakaakoakoga ‵lei, kae ne fakaosofia a ia ke fai atu ki nisi tino ke fakaakoako atu ki a ia e pelā mo ia e fakaakoako ki a Keliso. (1 Koli. 11:1) Mafaufau ki te auala ne fakamatala mai ne Paulo a tena galuega e pelā me se toeaina: “E fai matou mo fai ne tino uiga atafai māfai e ‵nofo tatou, e pelā eiloa mo te atafai o se mātua ki ana pepe.” (1 Tesa. 2:7) E mafai foki o fakaaoga ne toeaina fakamaoni i aso nei a pati atafai i te taimi e fakamafanafana ei ne latou a tino kolā e ma‵nako ki se fesoasoani.

11. Se a te mea e fakaasi mai me e se ko toeaina fua e mafai o tuku atu ne latou a fakamafanafanaga?

¹¹ E mata, ko toeaina fua e mafai o tuku atu ne latou a fakamafanafanaga ki tino kolā e pokotia? Ikai. E maua katoa ne tatou a te tiute ke “fakamafanafana atu te suā tino ki te suā tino.” (1 Tesa. 4:18) A tuagane Kelisiano ma‵tua faka-te-agaga e mafai o fakamalosi atu ki tuagane kolā e ma‵nako ki se fesoasoani. E fetaui  ‵lei eiloa a te fakatusaga a Ieova te Atua me i a ia e ‵pau mo se mātua telā e fakamafanafana ne ia a tena tama. (Isa. 66:13) E maua i te Tusi Tapu a tala o fāfine kolā ne tuku atu ne latou a fakamafanafanaga ki tino kolā e loto mafatia. (Iopu 42:11) Ko oko eiloa i te fiafia o Ieova ke lavea atu ne ia a fāfine Kelisiano i aso nei, e fakamafanafana atu ki tuagane kolā e logo‵mae i mea tau lagonaga! I nisi taimi, e mafai o fakamolemole atu a toeaina ki se tuagane matua ‵lei ke fesoasoani atu ki se tuagane telā e logo‵mae ona ko maneaneaga. *

12. Se a te mea e se ‵tau o fai ne tatou?

¹² E tonu, e se ‵tau mo tatou o fia ‵logo ki mea kolā e se manako se taina Kelisiano ke iloa ne tino. (1 Tesa. 4:11) Kae ne a mea e mafai ne tatou o fai ki tino kolā e ma‵nako ki se fesoasoani mo se fakamafanafanaga? Ke onoono nei tatou ki auala faka-te-Tusi Tapu e lima kolā e mafai o tuku atu ne tatou a fakamafanafanaga.

13. E pelā mo te mea ne fakamatala mai i te 1 Tupu 19:5-8, ne a mea ne fai ne te agelu a Ieova ki a Elia, kae e mafai pefea o fakaakoako tatou ki a ia?

¹³ Fai se mea ke fesoasoani atu. I te taimi ne tele kea‵tea ei te pelofeta ko Elia ke sao, ne loto vāivāi tou tagata telā ne manako ei a ia ke mate. Ne uga atu ne Ieova se agelu malosi ke asi atu ki te tagata loto vāivāi tenā. Ne fesoasoani atu te agelu ki a ia i te taimi tenā. Ne tuku atu ne ia ki a Elia a mea‵kai koi ‵vela kae fakamalosi atu ki a ia ke kai. (Faitau te 1 Tupu 19:5-8.) E fakamatala mai i te tala tenā se munatonu tāua: I nisi taimi a te tamā mea telā ne fai ne koe mo te alofa ki te suā tino e mafai o aoga ‵ki eiloa. E mafai o fakaasi atu ne tatou te ‵tou a‵lofa mo te ‵saga tonu atu ki se taina io me se tuagane loto vāivāi mai te fesoasoani atu ki a ia, kāti ke fakatoka ana meakai, tuku atu se tamā meaalofa, io me tusi atu se tusi alofa. Kafai e faigata ki a koe ke sau‵tala mo se tino e uiga ki ana mea totino io me ko ana lagonaga logo‵mae, koi mafai eiloa o fai ne tatou se mea ke fesoasoani atu ki a ia.

14. Se a te akoakoga e mafai o tauloto ne tatou mai te tala o Elia?

¹⁴ Fai ke maua ne te tino loto mafatia se lagonaga tokagamalie kae puipuigina. E mafai o tauloto ne tatou se suā akoakoga mai te tala o Elia. Ne tuku atu ne Ieova, i se auala fakavavega, a te fesoasoani ne manakogina ne te pelofeta ke sasale i se auala loa ‵ki ki te Mauga o Holepa. Kāti ne maua ne Elia se lagonaga tokagamalie i te okoga ki te koga ‵mao tenā, ko te koga ne fai ei ne Ieova tena feagaiga mo ana tino i se fia selau o tausaga ko ‵teka. Kāti ne oko ifo ki a ia te lagonaga me ko ‵mao a ia mai tino kolā ne manako o tamate a ia. Se a te akoakoga e mafai o tauloto ne tatou mai konei? Kafai e ma‵nako tatou o fakamafanafana atu a tino kolā ne maneaneagina, e ‵tau o fesoasoani atu muamua tatou ke maua ne latou se lagonaga tokagamalie. E pelā me se fakaakoakoga, e ‵tau o masaua faeloa ne toeaina me kāti e ‵lei fakafia atu ki se tuagane loto mafatia, ke sau‵tala mo latou i tena fale i lō te sau‵tala mo ia i te Fale Tapuaki. Kae kāti e se penā loa te suā tino.

15-16. Ne a mea e aofia i te fai pelā me se tino e fakalogologo faka‵lei?

¹⁵ Ke fakalogologo faka‵lei. E tuku mai ne te Tusi Tapu a te manatu fesoasoani manino tenei: “E ‵tau mo tino katoa o vave o fakalogo‵logo, kae fakatuai o fai‵pati.” (Iako. 1:19) E mata, a tatou ne tino e fakalogo‵logo faka‵lei? Kāti e mafau‵fau tatou me i te fakalogologo faka‵lei ko te ‵kilo atu fua ki te tino tenā e aunoa mo te faipati atu ki a ia. Kae ko te fakalogologo faka‵lei e aofia ei a mea e uke atu. E pelā mo Elia, ne fakaasi atu ne ia ki a Ieova ana lagonaga logo‵mae katoa, kae ne fakalogologo faka‵lei eiloa a Ieova. Ne malamalama a Ieova me i a Elia ne mataku, nofo tokotasi, kae mafaufau me e seai se aoga o ana galuega katoa ne fai. Ne fesoasoani atu a Ieova mo te alofa ki ana manavasega konā. Ne fakaasi mai i ei me ne fakalogologo faka‵lei a ia ki a Elia.—1 Tupu 19:9-11, 15-18.

 ¹⁶ E fakaasi atu pefea ne tatou a lagonaga loto alofa mo te alofa atafai—kolā ne fakaasiga o te alofa—i te taimi e fakalogo‵logo ei ki a latou? A pati a‵lofa kolā e fai atu mo te atamai e mafai o fakaasi atu i ei ‵tou lagonaga. E mafai o fai atu koe: “Ko oko loa toku alofa ki a koe ona ko te mea ne tupu! E se ‵tau o fai fakamasei penei a tama‵liki!” Kāti e mafai o ‵sili atu ne koe ne fesili ke malamalama koe i ana pati. E mafai o ‵sili atu koe, “Se a te mea e fakauiga koe ki ei?” io me “I te faimaiga ne koe te mea tenā, ne mafaufau au me . . . E mata, e tonu au?” A vaegā pati a‵lofa penā e fakatalitonu atu ei ki te tino me i a koe ne fakalogologo faka‵lei, kae taumafai malosi ke malamalama i ei.—1 Koli. 13:4, 7.

17. Kaia e ‵tau ei o kufaki tatou kae “fakatuai o fai‵pati”?

¹⁷ Kae ke masaua o “fakatuai o fai‵pati.” Ke mo a ma oso fakavave atu o fai ne manatu fesoasoani io me faka‵tonu aka a mafaufauga o te tino. Ke kufaki! I te taimi eiloa ne fakaasi atu ne Elia a mea katoa i tena loto ki a Ieova, ne faipati a ia mo te lasi o te fanoanoa mo te logo‵mae. Fakamuli ifo, i te otiga ne fakamalosi ne Ieova a te fakatuanaki o Elia, ne toe fakaasi atu ne ia ana lagonaga, kae toe fai atu ne ia a pati eiloa konā. (1 Tupu 19:9, 10, 13, 14) Te akoakoga? I nisi taimi, e manakogina ke fakaasi mai ki tua ne tino loto mafatia a mea i olotou loto, e se i te taimi fua e tasi. E pelā mo Ieova, e ma‵nako tatou o fakalogo‵logo mo te kufaki. I lō te taumafai o ‵sala ki faka‵leiga, e fakaasi atu eiloa ne tatou a te loto alofa mo te alofa atafai.—1 Pe. 3:8.

18. Kaia e fai ei a te ‵talo fakatasi mo te tino telā e logo‵mae e pelā me se mea fakamafanafana?

¹⁸ ‵Talo malosi fakatasi mo te tino telā e logo‵mae. A tino kolā e loto vāi‵vai malosi e mafai o mafau‵fau me ko se mafai ne latou o ‵talo. E mafai o mafaufau se tino me ko se taulia a ia ke ‵talo atu ki a Ieova. Kafai e ma‵nako tatou o fakamafanafana a vaegā tino penā, e mafai o ‵talo fakatasi tatou mo te tino tenā, kae taku atu tena igoa. E mafai o fakaasi atu ne tatou ki a Ieova a te pele o te tino loto vāivāi tenā ki a tatou mo te fakapotopotoga. E mafai o fakamolemole tatou ki a Ieova ke fakamafanafana kae fakapelepele a tena mamoe tāua tenā. A vaegā ‵talo penā se fakamafanafanaga  lasi eiloa ki a latou.—Iako. 5:16.

19. Se a te mea e mafai o fesoasoani mai ke toka tatou o fakamafanafana atu se tino?

¹⁹ Filifili a pati kolā e faka‵lei kae fakamafanafana atu. Mafaufau muamua koi tuai koe o faipati. A pati kolā e fai mo te sē mafaufau e mafai o fakalogo‵mae. A pati atafai se faka‵leiga tenā. (Faata. 12:18) Tela la, ‵talo ki a Ieova mō se fesoasoani ke fakaaoga a pati atafai kae logotonu kae fakamafanafana loto. Ke masaua me i toe pati fesoasoani ma‵losi ko pati mai i a Ieova kolā e maua i te Tusi Tapu.—Epe. 4:12.

20. Ne a mea e mafai o mafau‵fau ki ei a nisi tino ona ko mea ma‵sei ne ‵tupu ki a latou, kae se a te mea e ‵tau o fakamasaua ne tatou ki a latou?

²⁰ A nisi taina mo tuagane kolā ne maneaneagina i taimi ko ‵tekā, e mafai o mafau‵fau i a latou ko se ‵ma, ko se aoga, io me ko se alofagina—kae ailoga e isi se tino koi alofa ki a latou. Ma‵faga o loi matagā! Tela la, fakaaoga te Tusi Tapu ke fakamasaua atu ki a latou a te tāua o latou i te kilokiloga a Ieova. (Onoono ki te pokisi “ Fakamafanafanaga Mai te Tusi Tapu.”) Masaua te auala ne fakamalosi atu se agelu mo te atafai ki te pelofeta ko Tanielu i te taimi ne loto vāivāi kae mafatia tou tagata. Ne manako a Ieova ke iloa ne te tagata fakapelepele tenā a tena tāua. (Tani. 10:2, 11, 19) I se auala tai ‵pau, a ‵tou taina mo tuagane kolā ne logo‵mae malosi e tāua foki ki a Ieova!

21. Ne a mea ka ‵tupu ki tino amio ma‵sei katoa kolā e se sala‵mo, kae se a te mea e ‵tau o fakaiku aka ne tatou katoa ke fai i te taimi nei?

²¹ Kafai e fakamafanafana ne tatou a nisi tino, e fesoasoani atu tatou ke masaua ne latou me alofa a Ieova ki a latou. Kae e se ‵tau o puli i a tatou me i a Ieova ko te Atua fai fakamasinoga tonu. E seai ne amioga ma‵sei e mafai o ‵funa aka. E lavea ne Ieova a mea katoa, kae ka fakasala eiloa ne ia te tino telā e se salamō tonu. (Nume. 14:18) I te taimi nei, ke fai te ‵toe mea e mafai ke fakaasi atu a te alofa ki tino kolā ne maneaneagina. E se gata i ei, se mea fakamafanafana loto ke iloa atu me ka faka‵lei katoatoa ne Ieova a latou katoa kolā ne maneaneagina ne Satani mo tena lalolagi! E se leva nei, ka se toe manatua eiloa i te mafaufau mo te loto a mea fakalogo‵mae katoa konei.—Isa. 65:17.