A TE kau Epelu kolā ne ‵nofo atu i te Fenua o te Folafolaga, ne kamata o lau aka ne latou a te tausaga i te taimi ne fakamalū kae ‵toki ei a lakau, telā ne fai sāle e ‵tusa mo te lauga i aso nei i a Setema/Oketopa.

A te kalena faka-te-masina o masina e 12 (e aofia i ei a aso e 29 io me 30 i masina takitasi) e iku atu ki se tausaga telā e toetoe atu i lō te lauga masani. Ne fakaaoga a auala kese‵kese ke fakafetaui aka i ei a te avā lauga konei. E mafai o fai te mea tenei mai te fakaopoopo atu o nisi aso io me mai te fakaopoopo atu o se masina, kāti i se taimi mai mua o kamata te suā tausaga. Kae e fetaui ‵lei te lauga tenā mo tau o aso mo te taimi e ‵toki kae tau i ei a fuagalakau.

Kae i aso o Mose, ne fai atu te Atua ki Ana tino me i te tausaga faka-te-lotu, ne ‵tau o kamata i te masina o Apipa, io me ko Nisani i te tau mafanafana. (Eso. 12:2; 13:4) A te ‵kaiga fiafia telā e fai i te masina tenei ne aofia i ei a te ‵katiga o kalite.—Eso. 23:15, 16.

“A te auala telā ne fakaiku aka ki ei ke lau aka penā io me ikai e faigofie fua,” ko pati a te tino poto ko Emil Schürer, i tena tusi The History of the Jewish People in the Age of Jesus Christ, (175 B.C.–A.D. 135). “A te ‵kaiga o te Paseka, ne ‵tau o fakamanatu i te taimi o te masina sulu i te masina o Nisani (po 14 o Nisani), kae ne ‵tau o fai faeloa i te taimi telā ko ‵pau ei te leva o te ao mo te po [io me ko te, tau mafanafana] . . . Tela la, kafai e lavea atu me ka oti a te tausaga telā e ‵tau o fai i ei a te Paseka mai mua o te taimi e ‵pau ei a te ao mo te po, ko fakatonu atu ei ke fakaopoopo atu a te [13] o masina ki te tausaga tenā mai mua o te masina ko Nisani.”

E fakaaoga ne Molimau a Ieova a te auala tenei ke fakaiku aka i ei a te po masina tonu o te ‵Kaiga a te Aliki i te Afiafi, telā e fetaui tonu mo te ‵tau mafanafana mo te po 14 o Nisani i te kalena faka-Epelu. Ko fakailoa atu ei ki fakapotopotoga i te lalolagi kātoa a te po masina tenei i se taimi leva mai mua o te aso tenā. *

Kae ne iloa pefea ne te kau Epelu a te fakaotiga o se masina mo te kamataga o te masina fou? I aso nei, ko mafai fua o ‵kilo atu tatou ki se kalena telā ko oti ne ‵lomi aka io me e onoono ki ei i se tivaisi. Kae i aso o te Tusi Tapu, e se faigofie eiloa te mea tenā.

I taimi o te Lolo, ne fai pelā me e 30 aso i masina takitasi. (Kene. 7:11, 24; 8:3, 4) Fakamuli ifo, ne seki ai se aofaki mautinoa o masina i te kalena i taimi o te kau Iutaia. Mō te kalena faka-Iutaia, ne kamata te masina i te taimi ne sae aka ei te masina fou. E nofo loa ki te 29 io me ko te 30 aso a koi tuai o kamata te masina fou.

I se taimi e tasi, ne fakasino atu a Ionatana mo Tavita ki se masina, mai te fai atu penei: “Taeao ko te masina sae.” (1 Samu. 20:5, 18) Tela la, e foliga mai me i te 11 senitenali T.L.M., ne fakaga‵lue aka a masina i se taimi leva mai mua o oko atu ki ei. E mafai pefea o iloa ne se tino Isalaelu māfai ko kamata te masina fou? A te Mishnah, se tusi o tulafono fai gutu a te kau Iutaia mo tuu mo aganuu, e tuku mai i ei a nisi fakamatalaga. E fakaasi mai i ei me mai tua o te avega fakapagota ki Papelonia, ne aofia a te Sanetulini (te fono maluga a te kau Iutaia) i ei. I te fitu masina o ‵kaiga fia‵fia, ne maopoopo a te fono i te po 30 o te masina o fai‵pati ki ei. Ne ‵tau o fakaiku aka ne tāgata tōfia konā a te taimi e kamata ei a te masina fou. E fakaiku aka pefea ne latou te mea tenei?

A tāgata kolā ne faka‵tu i koga ma‵luga ne onoono ki te lagi i te po mō te fakailoga muamua o te masina sae. Ko fakailoa fakavave atu ei ne latou ki te kau o te Sanetulini. Kafai ko mafau‵fau a te potukau i te fono tenei me ko lava a fakamaoniga me ko lavea atu a te masina sae, ko faka‵pula atu ei ne latou te kamataga o te masina fou. Kae e a māfai ko se lavea faka‵lei atu ne tino leoleo a te masina sae ona ko te kaumanā o te lagi? Ko fakailoa atu ei me i te masina tenā e 30 aso kae ko mafai o kamata te masina fou.

 E fakamatala mai i te Mishnah me i te fakaikuga a te Sanetulini e masani o faka‵pula atu mai te fakatagi atu o te pū mō se afi i luga o te Mauga o Olive. I nisi koga ma‵luga i Isalaelu kātoa, ne masani o faka‵ka a afi ke fakasalalau atu ei a te tala tenā. Fakamuli ifo, ne uga sāle atu a avefekau. Tela la, ne fakailoa atu ki tino Iutaia i Ielusalema mo Isalaelu kātoa, mo latou foki kolā ne salalau atu i fa‵kai kese‵kese a te kamataga o te masina fou. Ko mafai ei ne tino katoa o fakamanatu a ‵kaiga fia‵fia o te masina tenā.

E mafai o fesoasoani atu a te tiati ke malamalama i masina, ‵kaiga fia‵fia, mo tau o aso kese‵kese i te kalena faka-Epelu i taimi o te kau Isalaelu.