1. E ‵tusa mo te 1 Tesalonia 5:11, se a te galuega telā e aofia i ei a tatou katoa?

 KAI faite io me kai fakafou aka eiloa ne tau fakapotopotoga se Fale Tapuaki? Kafai e penā loa, e mautinoa me e masaua ne koe a te fakatasiga muamua i te fale fou tenā. Ne lasi tou loto fiafia ki a Ieova. A te ‵tonuga loa, kāti ne otia malosi tou loto kae toeitiiti ko se mafai ne koe o usu atu a te pese kamata. E avatu ne ‵tou Fale Tapuaki kolā ne faite faka‵lei a tavaega ki a Ieova. Kae e sili atu a tavaega e tuku atu ne tatou ki a Ia māfai e aofia tatou i te suā vaegā galuega fakatūtū. E aofia i te galuega tenā se mea telā e sili fakafia atu tena tāua i lō fale ‵tonu. E aofia i ei a te atiakaga o tino kolā e o‵mai ki fale tapuaki konā. Ne mafaufau a te apositolo ko Paulo i se auala fakatusa ki te polokalame tenei o te faitega o fale, i te taimi ne tusi atu ei ne ia a pati i te 1 Tesalonia 5:11, ko te ‵tou tusi siki fakavae.—Faitau.

2. Ne a mea ka sau‵tala tatou ki ei i te mataupu tenei?

² A te apositolo ko Paulo se fakaakoakoga ‵lei o se tino telā ne iloa ne ia o ati aka ana taina tali‵tonu. Ne fakaasi atu ne ia te loto malamalama ki a latou. I te mataupu tenei, ka mafau‵fau tatou ki te auala ne fesoasoani atu a ia ki ana taina mo tuagane (1) ke kufaki i tofotofoga, (2) ke maua se va filemu i a latou, kae ko te (3) ke fakamalosi aka te lotou fakatuanaki ki a Ieova. Ke na onoono tatou ki te auala e mafai ei o fakaakoako tatou ki a ia, kae ke ati aka foki ne tatou ‵tou taina mo tuagane i aso nei.—1 Koli. 11:1.

3. Se a te kilokiloga paleni ne maua ne Paulo?

³ Ne alofa malosi a Paulo ki ana taina. E se fou ki a ia a tulaga faiga‵ta; tela la, ne fakaasi atu ne ia a te atafai mo te loto malamalama ki ana taina tali‵tonu i te taimi ne fe‵paki ei latou mo  tofotofoga. E tasi te taimi, ne palele atu ei a tupe a Paulo, kae ne ‵tau o ‵sala ne ia se galuega ke tausi atu ki a ia mo ana taugasoa. (Galu. 20:34) Ne apo a ia i te faitega o faleie. I te taimi ne oko atu ei a ia ki Kolinito, ne ga‵lue fakatasi muamua a ia mo Akuila mo Pisila, kolā ne tino faite faleie foki. Kae “i sapati katoa” ne talai atu a ia ki tino Iutaia mo tino Eleni. Kae i te taimi ne oko atu ei a Sila mo Timoteo, “ne saga malosi atu a Paulo o folafola a te muna.” (Galu. 18:2-5) Ne seki puli lele i a Paulo tena toe galuega tāua i te olaga, ke tavini atu ki a Ieova. Ona ko te galue malosi o Paulo, ne tu atu ei a ia i se tulaga ‵lei ke fakamalosi atu ki ana taina mo tuagane. Ne fakamasaua atu ne ia ki a latou ke mo a ma talia a tulaga faiga‵ta o te olaga mo te manakoga ke tausi atu ki olotou kāiga, ke fai ei latou ke se ‵saga atu ki “mea kolā e sili atu i te tāua”—ko feitu katoa o te tapuakiga ki a Ieova.—Fili. 1:10.

4. Ne fesoasoani atu pefea a Paulo mo Timoteo ki taina tali‵tonu ke fakafesagai atu ki fakasauaga?

⁴ Mai tua malie o te fakatuakaga o te fakapotopotoga i Tesalonia, ne fe‵paki a tino tali‵tonu ‵fou mo ‵tekemaiga ‵lasi. I te taimi ne seki mafai ei o maua ne se potukau ‵teke kae fakasaua a Paulo mo Sila, ne toso ne latou a “nisi taina ki takitaki o te fakai,” kae paka‵laga atu: “A tāgata katoa konei e ‵teke ki tulafono a Kaisala.” (Galu. 17:6, 7) E mata, e mafai o fakaataata ne koe a te pole‵pole o Kelisiano fatoa ‵fuli konā i te iloaga ne latou me ko ‵teke atu a tāgata o te fa‵kai ki a latou? Ne mafai o fakavāivāi latou i te lotou taviniga ki a Ieova, kae ne seki manako a Paulo ke tupu te mea tenā. E tiga eiloa ne ‵tau o olo kea‵tea lāua mo Sila, ne fakamautinoa aka ne lāua me e ‵lei te tausiga ki te fakapotopotoga fou tenā. Ne fakamasaua atu a Paulo ki te kau Tesalonia: “Ne uga atu ne matou a Timoteo, te ‵tou taina . . . , ke faka‵mautakitaki koutou kae fakamafanafana atu ki a koutou e uiga ki te otou fakatuanaki, ko te mea ke seai se tino e fakavāivāi ne puapuaga konei.” (1 Tesa. 3:2, 3) Kāti ne fe‵paki muamua a Timoteo mo fakasauaga i tena fa‵kai ko Lusa. Ne lavea foki ne ia te auala ne fakamalosi atu a Paulo ki taina i konā. I te laveaga ne ia a ikuga o te fesoasoani o Ieova, ne mafai ei ne Timoteo o fakatalitonu atu ki ana taina mo tuagane ‵fou me ka ‵lei foki a mea katoa.—Galu. 14:8, 19-22; Epe. 12:2.

5. Ne maua pefea ne te taina e igoa ki a Bryant a mea aoga mai te fesoasoani o se toeaina?

⁵ Se a te suā auala ne fakamalosi atu ei a Paulo ki ana taina tali‵tonu? I te taimi ne toe ‵foki atu ei lāua ki Lusa, Ikonio, mo Anitioka “ne faka‵sopo aka ne [Paulo mo Panapa] a toeaina mō latou i fakapotopotoga takitasi.” (Galu. 14:21-23) E mautinoa me ne fai eiloa a tāgata tōfia konā, e pelā me se auala ke fakamafanafana atu ki fakapotopotoga, e pelā mo toeaina i aso nei. Mafaufau la ki pati ne fai mai ne se taina e igoa ki a Bryant: “I te taimi ko 15 ei oku tausaga,” ko ana muna, “ne tiaki matou ne toku tamana kae fakatea toku mātua mai te fakapotopotoga. Ne maua ne au a lagonaga tuku tiaki kae loto vāivāi.” Se a te mea ne fesoasoani atu ki a Bryant ke kufaki i te taimi faigata tenei? Ne fai mai a ia: “A Tony, se toeaina, ne faipati sāle mai ki a au i fakatasiga mo nisi taimi. Ne fai mai tou tagata ki a au e uiga ki a latou kolā ne fe‵paki mo tofotofoga kae tumau i te fia‵fia. Ne fakaasi mai ne ia ki a au te Salamo 27:10 kae faipati sāle mai foki e uiga ki a Hesekia, telā ne tavini atu mo te fakamaoni faitalia me ne seki fai tena tamana mo fai se fakaakoakoga ‵lei.” Ne aoga pefea a te fesoasoani aoga tenei ki a Bryant? “Ona ko fakamalosiga a Tony,” ko muna a Bryant, “ne kau fakamuli atu au ki te taviniga tumau, telā ne fai mo fai se galuega fakafiafia.” Toeaina, ke matapula‵pula o fesoasoani atu ki a latou e pelā mo Bryant, kolā kāti e ma‵nako ki fakamalosiga e auala i “pati ‵lei.”—Faata. 12:25.

6. Ne fakaaoga pefea ne Paulo a tala ke fakamalosi atu ki taina mo tuagane?

 ⁶ Ne fakamasaua atu a Paulo ki taina tali‵tonu me ne kufaki a “molimau e tokouke” i tulaga faiga‵ta ona ko te malosi mai i a Ieova. (Epe. 12:1) Ne malamalama a Paulo, me i tala o latou kolā ne kufaki mo te manuia mai lalo i tulaga faiga‵ta kese‵kese, ne mafai o ati aka ei ne taina mo tuagane a te loto malosi mo te fesoasoani ke tumau i te ‵saga tonu atu ki “te fakai o te Atua ola.” (Epe. 12:22) E penā foki i aso nei. Ko oi e se maua ne ia te malosi māfai ko faitau ki te auala ne fesoasoani atu a Ieova ki a Kitiona, Palako, Tavita, Samuelu, mo nisi tino e tokouke? (Epe. 11:32-35) Kae e a tala o ‵tou taina fakatuanaki i aso nei? I te ‵tou laumua, e masani o maua ne matou a tusi mai i taina mo tuagane kolā ne fakamalosi aka olotou fakatuanaki, mai tua o te fai‵tauga ki se tala o se tavini fakamaoni a Ieova i aso nei.

7. Se a te mea e tauloto ne tatou mai i pati polopoloki a Paulo kolā ne fakamau i te Loma 14:19-21?

⁷ E ati aka ne tatou a ‵tou taina mo tuagane māfai e ga‵lue malosi tatou o tausi te filemu i te fakapotopotoga. E se talia ne tatou a te kese‵kese o kilokiloga ke fakamavae‵vae ei tatou. Kae e se kinau atu foki tatou ki ‵tou saolotoga i feitu kolā e se ‵teke atu ei ki akoakoga fakavae i te Tusi Tapu. Mafaufau ki se fakaakoakoga. A te fakapotopotoga i Loma ne aofia i ei a Kelisiano mai Iutaia mo Fenua Fakaa‵tea. I te taimi ne gata atu ei a te Tulafono faka-Mose, ne seki toe fakatapu ei a te ‵kai ki nisi vaegā mea‵kai. (Male. 7:19) Mai te taimi tenā, ne mafau‵fau a nisi Kelisiano Iutaia me ko ‵lei ke ‵kai latou ki so se vaegā meakai. Kae ko nisi Kelisiano Iutaia, ne faigata ke talia ne latou te manatu tenā. Ne mavaevae ei te fakapotopotoga i te mataupu tenei. Ne fakaasi atu ne Paulo a te tāua ke fakatumau a te filemu kae fai atu: “E ‵lei atu ke se kai ki ‵kano o manu io me e inu ki uaina io me e fai so se mea telā e fakavāivāi ei tou taina.” (Faitau te Loma 14:19-21.) Ne fesoasoani atu ei a Paulo ki ana taina tali‵tonu ke iloa ne latou a te fakamasei ne vaegā kinauga penā a tino taki tokotasi mo te fakapotopotoga. Ne loto fiafia a ia o ‵fuli ana faifaiga ko te mea ke se fakavāivāi atu ki nisi tino. (1 Koli. 9:19-22) E mafai foki o ati aka ne tatou a nisi tino kae fakatumau a te filemu māfai e ‵kalo keatea tatou mai te kinau atu ki mea kolā e mafai o filifili aka eiloa ne te tino.

8. Ne saga atu pefea a Paulo i te taimi ne sae aka ei se mataupu tāua telā ne fakamataku ki te filemu o te fakapotopotoga?

⁸ Ne tuku mai ne Paulo se fakaakoakoga ‵lei i te fakatumauga o se va filemu mo latou kolā e se lotoma‵lie ki nisi mataupu tāua. E pelā mo nisi tino i te fakapotopotoga i te senitenali muamua, ne kinau atu me ne ‵tau mo Kelisiano mai Fenua Fakaa‵tea o pilitome, kāti ke ‵kalo keatea mai fakamaseiga a tino Iutaia. (Kala. 6:12) Ne seki lotomalie malosi a Paulo ki te kilokiloga tenā, kae i lō te kinau atu ke faka‵logo ki a ia, ne avatu ne ia mo te loto maulalo a te mataupu ki te kau apositolo mo toeaina i Ielusalema. (Galu. 15:1, 2) Ne fesoasoani atu ei ana faifaiga ki Kelisiano konā ke fakatumau te lotou fia‵fia mo te filemu i te fakapotopotoga.—Galu. 15:30, 31.

9. E mafai pefea o fakaakoako tatou ki a Paulo?

⁹ Kafai e sae aka se fakalavelave, e fakamalosi aka ne tatou a te filemu, mai te ‵sala atu ki se fesoasoani mai i a latou kolā ko oti ne ‵tofi aka ne Ieova ke tausi atu ki te fakapotopotoga. E masani o maua a fakatakitakiga kolā e fakavae ki te Tusi Tapu i ‵tou tusi io me ko fakatakitakiga kolā ne tuku mai e auala i te fakapotopotoga. Kafai e tau‵tali faka‵lei atu tatou ki fakatonuga konā i lō te ‵piki ‵mau ki ‵tou kilokiloga totino, ka fesoasoani atu eiloa tatou ki te tausiga o te filemu i te fakapotopotoga.

10. Se a te mea ne fai ne Paulo ke fakamalosi aka ei te filemu i te fakapotopotoga?

 ¹⁰ Ne fakamalosi aka ne Paulo a te filemu mai te fakaasi atu o uiga ‵lei o ana taina mo tuagane kae e se ko olotou uiga sē ‵lei. E pelā me se mea e tasi, i te fakaotiga o tena tusi ki te kau Loma, ne taku atu ne Paulo a igoa o tino e tokouke kae i te ukega o taimi, ne fakaopoopo atu ne ia se fakamatalaga gali io me se fakamatalaga totino e uiga ki a latou. E mafai o fakaakoako tatou ki a Paulo mai te fakaasi atu o uiga ‵lei o ‵tou taina mo tuagane. Kafai e fai tatou penā, e fai ne tatou ke momea aka te ‵pili o ‵tou taina mo tuagane, telā e ati aka ei te fakapotopotoga i te alofa.

11. E mafai pefea o tausi ne tatou a te filemu māfai ko ‵sae aka a kinauga?

¹¹ I nisi taimi, e mafai o se lotoma‵lie io me e kinau a Kelisiano ma‵tua ‵lei. Tenā loa te mea ne tupu ki a Paulo mo tena taugasoa pili ko Panapa. Ne seki lotoma‵lie a tāgata e tokolua konei ke ave io me ke se ave a Maleko i te lā suā malaga fakamisionale. Tenā ne “kinau malosi” ei lāua kae ne taki olo atu ei lāua. (Galu. 15:37-39) Kae ne toe faka‵lei aka ne Paulo, Panapa, mo Maleko te lotou fesokotakiga, telā e fakaasi mai i ei me ne fakatāua malosi ne latou a te filemu mo te fealofani o te fakapotopotoga. Fakamuli ifo, ne tavae ne Paulo a Panapa mo Maleko. (1 Koli. 9:6; Kol 4:10) E ‵tau foki mo tatou o faka‵lei so se kinauga mo nisi tino i te fakapotopotoga kae tumau i te ‵saga tonu atu ki olotou uiga ‵lei. I te auala tenā, ka fakamalosi aka ei ne tatou a te filemu mo te fealofani.—Efe. 4:3.

12. Ne a nisi tulaga faiga‵ta kolā e fe‵paki mo ‵tou taina mo tuagane?

¹² E ati aka ne tatou ‵tou taina mo tuagane māfai e fakamalosi aka ne tatou te lotou fakatuanaki ki a Ieova. E fakatauemu a nisi o latou ne olotou kāiga sē tali‵tonu io me ko soa ga‵lue io me ko tama‵liki i te akoga. E fakafesagai atu a nisi tino ki masaki fakama‵taku io me taumafai o fa‵ki i olotou lagonaga logo‵mae. Kae ko nisi tino ko leva ne fai mo fai ne Kelisiano papatiso i te fia o tausaga kae ne faka‵tali mō se taimi leva ki te gataga o te olaga masei tenei. A tulaga konei e mafai o tofotofo aka ei a te fakatuanaki o Kelisiano i aso nei. Ne fe‵paki foki a tino i te fakapotopotoga i te senitenali muamua mo tulaga faiga‵ta tai ‵pau. Ne a mea ne fai ne Paulo ke fakamalosi atu ki ana taina mo tuagane?

13. Ne fesoasoani atu pefea a Paulo ki a latou kolā ne fakatauemu atu ona ko olotou talitonuga?

¹³ Ne fakaaoga ne Paulo a te Tusi Tapu ke ati aka te fakatuanaki o ana taina mo tuagane. E pelā me se mea e tasi, kāti ne mafau‵fau a Kelisiano Iutaia me ko se iloa ne latou o tali atu ki fakamaseiga mai kāiga sē tali‵tonu, kolā e ‵losi mai me e sili atu te Lotu Iutaia i te Lotu Kelisiano. E mautinoa me ne fakamalosi atu a te tusi a Paulo ki te kau Epelu i se auala lasi ‵ki ki Kelisiano i konā. (Epe. 1:5, 6; 2:2, 3; 9:24, 25) Ne mafai o fakaaoga ne latou a fakamatalaga ‵tonu konā ke fakafilemu aka a tino kolā e ‵losi atu ki a latou. I aso nei, e mafai ne tatou o fesoasoani atu ki ‵tou taina tali‵tonu kolā e fe‵paki mo fakatauemuga, ke fakaaoga faka‵lei ne latou ‵tou tusi faka-te-Tusi Tapu ke fakamatala atu a pogai mō mea e tali‵tonu latou ki ei. Kae kafai e fakatauemu atu ki ‵tou tama‵liki me e tali‵tonu latou ki te faitega o mea, e mafai o fesoasoani atu tatou ke maua ne latou a fakamatalaga i polosiua pelā mo te Was Life Created? mo The Origin of Life—Five Questions Worth Asking ke fakaasi atu a pogai e tali‵tonu ei latou me i te ola ne faite.

14. Faitalia te fakalavelave o Paulo i te talai mo te akoako atu, ne a ana mea ne fai?

¹⁴ Ne fakamalosi atu a Paulo ki ana taina mo tuagane ke fakaasi atu a te alofa e auala i te ‘fai  o mea ‵lei.’ (Epe. 10:24) Ne seki fakamalosi atu fua a ia ki ana taina mo tuagane i ana pati, kae penā foki mo ana mea ne fai. E pelā mo te taimi ne fe‵paki ei a taina tali‵tonu i Iuta mo te oge meakai, ne fesoasoani atu a Paulo mai te tufatufaatuga o mea‵kai ki a latou. (Galu. 11:27-30) A te ‵tonuga loa, faitalia te fakalavelave o Paulo i te talai mo te akoako atu, ne onoono faeloa a ia ki auala e mafai o fesoasoani atu ei a ia ki a latou kolā e ma‵nako ki se fesoasoani i te feitu faka-te-foitino. (Kala. 2:10) Mai te faiga penā, ne ati aka ei ne ia a te loto tali‵tonu o taina tali‵tonu me e tausi eiloa ne Ieova a latou. I aso nei, kafai e fakaaoga ne tatou mo te fia‵fia ‵tou taimi, taumafaiga, mo atamai ke ‵lago atu ki galuega fesoasoani, e ati aka foki ne tatou a te fakatuanaki o ‵tou taina mo tuagane. Kae e penā foki loa māfai e tuku atu faeloa ne tatou a meaalofa ki te galuega i te lalolagi kātoa. I auala konei mo nisi auala aka, e fesoasoani atu tatou ki ‵tou taina mo tuagane ke tali‵tonu me ka se mafai o tuku tiaki latou ne Ieova.

15-16. E ‵tau o pefea ‵tou faifaiga ki a latou kolā ko vāi‵vai olotou fakatuanaki?

¹⁵ Ne seki ‵fiu a Paulo i a latou kolā ne vāi‵vai olotou fakatuanaki. Ne fakaasi atu ne ia te alofa atafai ki a latou kae faipati atu i se auala alofa kae gali. (Epe. 6:9; 10:39) E pelā mo tena tusi ki te kau Epelu, ne masani o fakaaoga ne ia a te pati “tatou,” telā ne iloa ‵lei ne ia me e ‵tau foki o fakagalue aka ne ia a pati fakatonutonu ne tuku atu ne ia. (Epe. 2:1, 3) E pelā mo Paulo, e se ‵fiu tatou i a latou kolā ko vāi‵vai olotou fakatuanaki. I lō te fai penā, e ati aka ne tatou a latou, mai te ‵saga tonu atu ki a latou. I te auala tenei e fakamautinoa aka ei me e a‵lofa tatou ki a latou. E mafai fua o fakamalosi atu ‵tou pati māfai e ata fai‵pati kae atafai atu tatou.

¹⁶ Ne fakatalitonu atu a Paulo ki ana taina mo tuagane me ne iloa ne Ieova olotou galuega ‵lei. (Epe. 10:32-34) E mafai foki o fai ne tatou se  mea tai ‵pau penā, māfai ko fesoasoani atu ki se taina talitonu telā ko vāivāi tena fakatuanaki. E mafai o fai ne tatou a ia ke toe mafaufau ki te auala ne maua ne ia te munatonu, io me fakamalosi atu ke toe mafaufau ki taimi kolā ne lagona ne ia te fesoasoani o Ieova. E mafai o fakaaoga ne tatou te avanoaga ke fakatalitonu atu ki a ia me ne seki puli i a Ieova ana faifaiga a‵lofa i aso ko ‵teka, kae ka se tuku tiaki foki a ia i aso mai mua. (Epe. 6:10; 13:5, 6) E mafai o fakamalosi aka ne sau‵talaga konei a ‵tou taina mo tuagane pele ke maua se manakoga ke toe ‵kau atu ki Tena taviniga.

17. Ne a atamai e mafai o ati aka faeloa ne koe?

¹⁷ E pelā mo te gasolo aka o te atamai o se tino galue fakatūtū i se vaitaimi, e mafai foki o momea aka te ‵tou atamai i te fakatau fakamalosi atu o te suā tino ki te suā tino. E mafai o fesoasoani atu tatou ki nisi tino ke maua te malosi ke kufaki i tofotofoga, mai te fakaasi atu o tala o latou kolā ne kufaki i aso ko ‵teka. E mafai o ati aka ne tatou a te filemu mai te fakaasi atu a mea ‵lei kolā e lavea ne tatou i nisi tino, fakatumau te filemu māfai ko tu i se tulaga fakamataku, kae toe fakamalosi aka te filemu māfai ko ‵sae aka a kinauga. Kae e mafai o tumau tatou i te ati aka o te fakatuanaki o ‵tou taina mo tuagane mai te fakaasi atu o muna‵tonu tāua i te Tusi Tapu, te fesoasoani atu i auala aoga, mo te ‵lago atu ki so se tino telā ko kamata o vāivāi i te feitu faka-te-agaga.

18. Se a te mea e fakaiku aka ne koe ke fai?

¹⁸ E masani o fia‵fia kae lotoma‵lie a latou kolā e ga‵lue i galuega fakatū‵tu mo galuega faka-te-agaga. E mafai o fia‵fia kae maua ne tatou a te lotomalie māfai e fesoasoani atu tatou i te atiakaga o ‵tou taina mo tuagane i te fakapotopotoga. E se pelā mo fale kolā e ma‵sei fakamuli, a ikuga o ‵tou galuega ka tumau ki te se-gata-mai! Ke na fakaiku aka ne tatou ke “tumau i te fakamalosi atu te suā tino ki te suā tino.”—1 Tesa. 5:11.