Ŵakazizipizga Minga mu Thupi Lawo
Ŵakazizipizga Minga mu Thupi Lawo
‘Munga ukapika mu thupi lane, thenga la Satana lakundiŵapula.’—2 ŴAKORINTE 12:7.
1. Ni nga ghanyake mwa masuzgo agho ŵantu ŵakusuzgika nagho lero?
KASI mukulimbana na ciyezgo nyengo na nyengo? Usange ndimo viliri, manyani kuti ndimwe pera yayi. Mu “nyengo zinonono” izi, Ŵakristu ŵakugomezgeka ŵakulimbana na vyakumara-mahara vya mu mbumba, urwari, suzgo ya ndarama, kwenjerwa, nyifwa, na masuzgo ghanyake. (2 Timote 3:1-5) Mu vyaru vinyake Ŵakristu ŵakusuzgika na njara ndiposo nkondo.
2, 3. Kasi masuzgo gha nga ni minga ghangambiska vici para ghatiwira, ndipo ghangaŵa wuli ghaheni?
2 Masuzgo gha nga ni agha ghakuhangayiska muntu, comene-comene para ghiza ghanandi nyengo yimoza. Awonani ivyo lemba la Zintharika 24:10 likuyowoya: ‘Usange waropwa mu zuŵa la soka, nkongono zako [zikucepa].’ Inya nadi, usange viyezgo vyatiwira nkongono zithu zikumara ndipo vingacepeska khumbo lithu la kuzizipizga mupaka ku umaliro. Mwauli?
3 Kuthika lusoko kungacitiska kuti tileke kumanya kuzirwa kwa ncito yithu. Mwaciyerezgero, tingamba kuyaghayizga masuzgo agho tili nagho na kwamba kujicitira citima. Ŵanyake ŵangamba kulirira Ciuta kuti, “Ncifukwa wuli mukuzomerezga suzgo iyi kucitika pa ine?” Usange muntu wamba kuŵa na maghanoghano ghaheni agha mu mtima wake, ghangamupoka cimwemwe na cigomezgo cake. Muteŵeti wa Ciuta wangagongowa kwakuti wangaleka ‘kupota homwa leneco la cipulikano.’—1 Timote 6:12.
4, 5. Ni mwauli umo Satana wakucitira na masuzgo ghithu nyengo zinyake, kweni kasi tingaŵa na cigomezgo wuli?
4 Kuyowoya unenesko, Yehova Ciuta ndiyo wakucitiska viyezgo cara. (Yakobe 1:13) Viyezgo vinyake vikutiwira cifukwa tikukhumba kuŵa ŵakugomezgeka kwa iye. Nakwenenako, Satana Diabolosi, murwani mukuru wa Yehova wakulimbana na wose awo ŵakuteŵetera Ciuta. Mu nyengo yicoko iyo yamukhalira, ‘ciuta muheni uyu wa caru cino’ wali maso comene kugongoweska waliyose uyo wakutemwa Yehova kuti waleke kucita khumbo Lake. (2 Ŵakorinte 4:4) Satana wakusuzga comene ŵabali ŵithu wose pa caru cose capasi. (1 Petros 5:9) Inya, ni masuzgo ghose cara agho ghakucitika mwakudunjika na Satana, kweni wakusangirapo mwaŵi pa masuzgo agho ghakutiwira, mwakuti watigulure nkongono.
5 Nanga Satana wahaŵe wuli panji virwero vyake viŵe vyankongono wuli, kweni tingamutonda! Kasi tikumanya wuli za ici? Cifukwa Yehova Ciuta wakutirwera. Ciuta wakuwoneseska kuti ŵateŵeti ŵake ŵamanye za ucenjezi wa Satana. (2 Ŵakorinte 2:11) Mazgu gha Ciuta ghakutiphalira vinandi vyakukhwaskana na viyezgo ivyo Ŵakristu ŵaunenesko ŵajumpamo. Kuyana na mpostole Paulos, Baibolo likugwiriskira ncito mazgu ghakuti ‘munga mu thupi.’ Cifukwa wuli? Tiyeni tiwone umo Baibolo likurongosolera mazgu agha. Apo ndipo tiwonenge kuti ndise pera yayi tikukhumba covwiro ca Yehova mwakuti titonde viyezgo.
Vifukwa Ivyo Viyezgo Viliri nga ni Minga
6. Kasi Paulos wakang’anamuraci apo wakati ‘munga mu thupi,’ ndipo munga uwo ukwenera kuti ukaŵa vici?
6 Paulos wati wakomwa kwazanimuwone, mzimu ukamukhuŵirizga kulemba kuti: ‘Munga ukapika mu thupi lane, thenga la Satana lakundiŵapula, mwakuti ndireke kutalulira pa kujituntumula.’ (2 Ŵakorinte 12:7) Ni munga wuli ukaŵa mu thupi la Paulos? Mbunenesko kuti munga uwo wuli mukati mu thupi ukuŵinya nadi. Mwanteura, mazgu agha ghakurongora cintu cinyake ico cikacitiska Paulos kupulika vyakuŵinya—kwali ni urwari, kwenjerwa panji vyose viŵiri. Kukuwoneka kuti Paulos wakasuzgikanga maso panji matenda ghanyake. Mutepanyake munga ukasazgapo ŵantu awo ŵakasuskanga Paulos kuti ni mpostole na kukana ncito yake yakupharazga na kusambizga. (2 Ŵakorinte 10:10-12; 11:5, 6, 13) Mulimose umo vikaŵira, kweni munga ukakhalirira mu thupi la Paulos ndipo ukatenge ufumengemo yayi.
7, 8. (a) Kasi lizgu lakuti ‘kuŵapula’ likung’anamuraci? (b) Cifukwa wuli ncakuzirwa kuzizipizga munga wuliwose uwo ukutilasa lero?
7 Awonani kuti munga uwu ukamuŵapulanga Paulos. Lizgu la Cigiriki ilo Paulos wakagwiriskira ncito likufuma ku lizgu lakuti “fayiti.” Lizgu lakuyana na ili liri pa Mateyu 26:67, ndiposo likugwiriskirika ncito mwakuyerezgera pa 1 Ŵakorinte 4:11. Mavesi agha ghali na ng’anamuro la kutimba na fayiti. Pakuti Satana wakutinka Yehova na ŵateŵeti Ŵake, tingawona kuti Diabolosi wakasekelera apo munga ukaŵapulanga Paulos. Lero, Satana wakukondwa para tikusuzgika na munga mu thupi.
8 Mwakuyana na umo Paulos wakacitira, ise nase tizizipizge minga. Umoyo withu ukuthemba pa kucita ici! Kumbukani kuti Yehova wakukhumba kuti tizakaŵe na umoyo wamuyirayira mu caru cipya umo tizamusuzgikaso cara na minga. Kuti watovwire kuzakaŵa na cawanangwa ici, Ciuta watipa viyerezgero vinandi mu Mazgu ghake ghatuŵa, Baibolo, kurongora ŵateŵeti ŵake ŵakugomezgeka umo ŵatondera minga mu thupi. Iwo ŵakaŵa ŵantu ŵambura urunji, nga ni umo ise tiliri. Kusanda ŵanyake ŵa mu ‘cibingu cikuru ca ŵapanikizgi’ kutovwirenge kuti ‘ticimbire na kuzizipizga cipharizgano ico caŵikika pa ntazi zithu.’ (Ŵahebere 12:1) Kughanaghanira pa ivyo ŵakajumpamo kungakhozga cigomezgo cithu cakuti titonde munga wuliwose uwo Satana wangatilasa nawo.
Minga Izo Zikalasa Mefibosheti
9, 10. (a) Kasi munga ukiza wuli mu thupi la Mefibosheti? (b) Ni lusungu wuli ulo Themba Davide likacitira Mefibosheti, ndipo kasi ise tingamurondezga wuli Davide?
9 Tiyeni tiwone ivyo vikawira Mefibosheti, mwana-mwanarume wa bwezi la Davide, Jonatani. Apo Mefibosheti wakaŵa na virimika vinkondi, wakapulika kuti dada wake Jonatani na sekuru wake, Themba Sauli, ŵakomeka. Mwanakazi uyo wakaleranga Mefibosheti wakacita wofi comene. Mwanakazi uyu ‘wakamunyamula, . . . ndipo apo wakacimbiranga nayo, [Mefibosheti] wakawa pasi wakazgoka cilima.’ (2 Samuel 4:4) Kupendera uku kukwenera kuti kukaŵa munga mu thupi la Mefibosheti kuti wazizipizge apo wakakulanga.
10 Virimika vikati vyajumpapo, Themba Davide likamucitira lusungu Mefibosheti cifukwa cakuti likamutemwanga comene Jonatani. Davide wakawezgera Mefibosheti caru cose ca Sauli na kutora Ziba muteŵeti wa Sauli kuti wapwererenge caru ico. Davide wakaphaliraso Mefibosheti kuti: “Tiuryenge cakurya pa gome lane madazi ghose.” (2 Samuel 9:6-10) Kuyowoya unenesko, lusungu lwa Davide lukapembuzga Mefibosheti na kucepeska vyakuŵinya vya kupendera. Mwee, nalo ni sambiro liwemi! Ise nase tikwenera kucitira lusungu awo ŵakusuzgika na munga mu thupi.
11. Kasi Ziba wakayowoyaci za Mefibosheti, kweni kasi tikumanya wuli kuti ivyo wakayowoya vikaŵa vyautesi? (Wonani futunoti.)
11 Yikati yajumpapo nyengo, Mefibosheti wakasuzgikaso na munga unyake mu thupi lake. Ziba muteŵeti wake wakamutetera utesi kwa Themba Davide panyengo iyo Ziba wakacimbira kufumamo mu Yerusalemu cifukwa ca kugaruka kwa Abisalom, mwana wa Davide. Ziba wakayowoya kuti Mefibosheti wakakhalira mu Yerusalemu kuti waŵe fumu. a Davide wakagomezga utesi uwu ndipo wakapoka katundu yose wa Mefibosheti na kupereka kwa Ziba, muntu mutesi yura.—2 Samuel 16:1-4.
12. Kasi Mefibosheti wakacita wuli na suzgo yake, ndipo ni mwauli umo iye waliri ciyerezgero ciwemi kwa ise?
12 Ndipouli, apo Mefibosheti wakati wakumana na Davide, wakaphalira themba unenesko wa ivyo vikacitika. Iye wakanozgekanga kuti warute na Davide, kweni pakuti Mefibosheti wakaŵa wakupendera, Ziba wakasangirapo mwaŵi mwa kumupusika kuti iye ndiyo warute mu malo mwa Mefibosheti. Kasi Davide wakanyolorera vintu? Pacoko waka. Wakagaŵa pakati caru na kuŵapa ŵanarume aŵa. Uwu ukaŵaso munga unyake mu thupi la Mefibosheti. Kasi wakakhuŵara? Kasi wakasuska umo Davide wakacitira, na kudinginyika kuti wabuda? Yayi, wakazomerezga kuti khumbo la themba licitike. Maghanoghano ghake ghakaŵa pa vintu viwemi, na kukondwera kuti themba la Ŵaisrayeli lawerako lamoyo kwambura kupwetekeka. Mefibosheti wali kuŵika ciyerezgero ciwemi nkanira ca kuzizipizga kupendera, utesi, na kukhuŵara.—2 Samuel 19:24-30.
Nehemiya Wakazizipizga Viyezgo Vyake
13, 14. Ni minga wuli izo Nehemiya wakazizipizga apo wakaruta kukazengaso viriŵa vya Yerusalemu?
13 Aghanaghanani za minga izo Nehemiya wakazizipizga apo wakiza ku Yerusalemu mu virimika vya mu handiredi lacinkondi B.C.E. Wakawona kuti msumba ngwambura kuvikilirika, ndipo Ŵayuda awo ŵakawerako ku wuzga ŵakakolerananga yayi, ŵakathika lusoko, ndipo ŵakaŵa ŵakufipirwa pamaso pa Yehova. Nangauli Themba Artazerkses likazomerezga kuti ŵambepo kuzengaso viriŵa vya Yerusalemu, Nehemiya wakamanya kuti mafumu ghapafupi na msumba uwu ghakakondwa cara na ncito iyi. Mafumu agha ‘ghakakaripa kuti muntu wiza kuŵacitira viweme Ŵaisrayeli.’—Nehemiya 2:10.
14 Mafumu agha ghakalimbikira comene kuti ghalekeske ncito ya Nehemiya. Ŵakagwiriskira ncito kofya, utesi, ukari—nanga nkutuma mphaci kuti ŵakamugongoweske—vyose ivi vikwenera kuti vikaŵa nga ni minga mu thupi lake. Kasi Nehemiya wakathera kwa ŵarwani ŵara? Yayi! Wakagomezga mwa Ciuta nga-nga-nga. Apo viriŵa vya Yerusalemu vikamara kuzengeka, ukaŵa ukaboni wakuti Yehova wakaŵa na Nehemiya.—Nehemiya 4:1-12; 6:1-19.
15. Ni masuzgo wuli ghakamupweteka comene Nehemiya agho ghakaŵa pakati pa Ŵayuda?
15 Pakuŵa mweruzgi, Nehemiya wakalimbanaso na vyakumara-mahara vinandi pakati pa ŵantu ŵa Ciuta. Vyakumara-mahara ivi vikaŵa nga ni minga izo zikamulasanga cifukwa vikakhwaskanga ubwezi wawo na Yehova. Ŵasambazi wakakongozganga ndarama kweni ŵakakhumbanga zapacanya para muntu wakuwezga mwakuti ŵalipilire ngongoli na kusonka msonko wa Ŵaperesi. Ŵakavu ŵakeneranga kuleka minda yawo, enya, nanga nkuguliska ŵana ŵawo ku wuzga. (Nehemiya 5:1-10) Ŵayuda ŵanandi ŵakaswanga Sabata ndiposo ŵakatondekanga kovwira Ŵalevi pa tempele. Ndiposo, ŵanyake “ŵakatora ŵanakazi ŵa ku Ashdod, na ŵa kwa Amon, na ŵa kwa Moab.” Ici cikamupweteka comene Nehemiya! Kweni minga zose izi zikamupangiska cara Nehemiya kuleka ncito yake. Nyengo zose wakaŵa muntu wamwampu pa kurondezga marango gha Ciuta ghaurunji. Nga ni umo Nehemiya wakacitira, ise nase tileke kuzomerezga mukhaliro uheni wa ŵantu ŵanyake kutilekeska kuteŵetera Yehova.—Nehemiya 13:10-13, 23-27.
Ŵantu Ŵakugomezgeka Ŵanandi Awo Ŵakazizipizga
16-18. Ni masuzgo wuli agho Yisake na Rabeka, Hana, Davide, na Hoseya ŵakaŵa nagho?
16 Baibolo likurongosora za ŵantu ŵanandi awo ŵakazizipizga vyakumara-mahara ivyo vikaŵa nga ni minga. Kanandi vyakumara-mahara ivi vikaŵa vya mu mbumba zawo. Ŵawoli ŵaŵiri ŵa Esau ‘ŵakaŵa ŵakukwiyiska mtima kwa Yisake na Rabeka,’ ŵapapi ŵa Esau. Rabeka mupaka wakafika pakuyowoya kuti wakavuka nawo ŵanakazi ŵara. (Genesis 26:34, 35; 27:46) Cifukwa cakuti Hana wakaŵa cumba, ghanaghanirani umo Penina ‘wakamusuzgira’ Hana, muwolimwa munyake. Mutepanyake Hana wakanenekanga comene para wose ŵali pa nyumba. Kwambura kukayika, Penina wakamuhoyanga Hana pamaso pa ŵabali na ŵabwezi ŵake—nyengo yiliyose para mbumba iyi yikarutanga ku ciphikiro ku Shilo. Uku kukaŵa nga nkudidimizga munga pa thupi la Hana.—1 Samuel 1:4-7.
17 Aghanaghanani za ivyo Davide wakazizipizga cifukwa ca sanje za wiskevyara, Themba Sauli. Kuti waponoske umoyo wake, Davide wakacimbira kuruta ku thengere la Engedi, kwenekuko wakakwera mapiri ghakofya na kujoŵa kusi ku malibwe. Davide wakwenera kuti wakakwenyelera na nkaza izo Sauli wakamucitira pakuti wakamunangira kantu yayi. Davide wakakhalanga mwakubisama kwa virimika vinandi—vyose ivi vikacitika cifukwa ca sanje ya Sauli.—1 Samuel 24:14, 15; Zintharika 27:4.
18 Aghanaghanani waka za kuleka kupulikana uko kukaŵa mu mbumba ya mprofeti Hoseya! Mwanakazi wake wakaŵa muzaghali, ndipo uzaghali wake ukaŵa nga ni munga kulasa thupi la Hoseya. Hoseya wakwenera kuti wakakwenyelera comene kuwona kuti muwoli wake wababa ŵana ŵaŵiri kufuma ku ŵanarume ŵanyake!—Hoseya 1:2-9.
19. Ni suzgo wuli iyo yikamuwira Mikaya?
19 Munga unyake mu thupi ni kusuzgika cifukwa ca unenesko. Awonani ivyo vikacitikira mprofeti Mikaya. Mikaya wakwenera kuti wakakwenyelera mu mtima kuwona kuti Themba Ahab lazingirizgika na ŵaprofeti ŵatesi na kugomezga utesi wawo. Kasi murara wa ŵaprofeti aŵa wakacita wuli apo Mikaya wakaphalira Ahab kuti ŵaprofeti wose ŵara ŵakayowoyanga na “mzimu wa utesi”? “Wakatimba Mikaya mu matama ghake.” Cintu ciheni comene cikaŵa ico Ahab wakacita wakati wapulika ncenjezgo ya Yehova yakuti msumba wa Ramot-Gilead uzengekengeso cara. Ahab wakarangura kuti Mikaya waŵikike mu jere ndipo wapokerenge cakurya cakucepa. (1 Mathemba 22:6, 9, 15-17, 23-28) Kumbukaniso ivyo ŵantu awo ŵakatinkanga Yeremiya ŵakamucitira.—Yeremiya 20:1-9.
20. Ni minga wuli izo Naomi wakazizipizga, ndipo wakatumbikika wuli?
20 Nyifwa ya mbali wako yikupweteka comene kwakuti yingayerezgereka na munga mu thupi. Naomi wakaŵa na citima cikuru apo mufumu wake na ŵana ŵake ŵaŵiri ŵanarume ŵakafwa. Wakawelera ku Betelehemu uku wacali kupulika urwirwi wa nyifwa. Wakaphalira ŵabwezi ŵake kuti ŵaleke kumucema Naomi, kweni Mara, cifukwa ca kuŵinya kwa ivyo vikamuwira. Cifukwa ca kuzizipizga kwake, Yehova wakamutumbika mwa kumupa muzukuru uyo wakazakaŵa fuko ilo Mesiya wakababikiramo.—Ruth 1:3-5, 19-21; 4:13-17; Mateyu 1:1, 5.
21, 22. Ni mwauli umo Job wakasuzgikira, kweni kasi wakacita wuli?
21 Aghanaghanani waka umo Job nkongono zikamalira apo wakapulika kuti ŵana ŵake ŵakutemweka khumi ŵafwa mwamabuci, ndiposo kuti viŵeto vyake vyose na ŵateŵeti ŵake ŵafwa. Job wakawona nga kuti uwu mbumaliro wa umoyo wake. Uku wacali kughanaghana za ivyo vyacitika, Satana wakamutimba na mapumba. Mutepanyake Job wakaghanaghana kuti mapumba agha ghamukomenge. Kuŵinya kwa mapumba kukaŵa kwambura kuyowoyeka kwakuti wakawona kuti nkuwemi kufwa.—Job 1:13-20; 2:7, 8.
22 Wacali kupulika vyakuŵinya, citima na kukweŵeka, muwoli wake wakiza kwa Job na kucemerezga kuti: “Tuka Ciuta, ufwe!” Mwee, nako nkuŵinya kwa minga mu thupi la Job! Pamanyuma pake pakiza ŵabwezi ŵake ŵatatu. Mumalo mwakuti ŵamupembuzge, ŵakiza na fundo zawakawaka, kumunena Job kuti wakubisa zakwananga izo wakacita kwayekha, na kumughanaghanira kuti masoka ghose agha ghakacitikanga cifukwa ca iye. Iwo ŵakaŵa nga ŵakudidimizgira minga mukati mu thupi la Job apo ŵakayowoyanga fundo zawo zautesi. Kumbukani kuti Job wakamanyanga cara cifukwa ico masoka agha ghakamuwiranga; wakamanyangaso yayi kuti umoyo wake uponenge. Ndipouli, ‘mu vyose ivi Job kuti wakananga cara panji kumuyowoyera musinjiro Ciuta.’ (Job 1:22; 2:9, 10; 3:3; 14:13; 30:17) Nangauli minga zinandi zikamulasa nyengo yimoza, kweni wakaleka yayi kukhala mwakugomezgeka. Mwee, nako nkukhozga!
23. Ncifukwa wuli ŵateŵeti ŵakugomezgeka awo ŵazunurika mu nkani iyi ŵakatonda minga zinandi mu thupi?
23 Aŵa mbantu ŵacoko waka pakati pa ŵantu ŵanandi awo ŵakazizipizga munga mu thupi. Baibolo liri na ŵanandi ŵa iwo. Ŵateŵeti ŵakugomezgeka wose aŵa ŵakalimbana na minga zakuyerezgera. Mwee, nagho ni masuzgo ghakupambana-pambana agho ghakaŵawira! Ndipouli, wose ŵakacita vintu mwakuyana. Palije yumoza wa iwo wakaleka kuteŵetera Yehova. Nangauli viyezgo vizito vikaŵawira, kweni ŵakatonda Satana cifukwa ca nkongono izo Yehova wakapereka. Kasi Yehova wakupereka wuli nkongono? Nkani yakurondezgapo yizamuzgora fumbo ili na kurongora umo ise nase tingatondera cilicose ico cili nga ni munga mu thupi lithu.
[Mazgu ghamusi]
a Khumbo lakuti Mefibosheti waŵe fumu likaŵa lakukolerana cara na mukhaliro wakujiyuyura wa muntu uyu. Iye wakamanya makora nkaro yiwemi iyo dada wake Jonatani wakaŵa nayo. Nangauli wakaŵa mwana wa Themba Sauli, kweni Jonatani wakamanya kuti Yehova wasanka Davide kuŵa themba la Ŵaisrayeli. (1 Samuel 20:12-17) Pakuti dada wa Mefibosheti wakaŵa wakopa Ciuta ndiposo bwezi lakugomezgeka la Davide, Jonatani wakwenera kuti wakasambizga mwana wake kuleka kudokera kuŵa themba.
Kasi Mungazgora Wuli?
• Ncifukwa wuli masuzgo agho ghakutiwira ghangayerezgereka na minga mu thupi?
• Ni minga wuli izo Mefibosheti na Nehemiya ŵakazizipizga?
• Pakati pa ŵateŵeti ŵanarume na ŵanakazi awo ŵakazizipizga minga zakupambana-pambana mu thupi, kasi ni nju comene-comene uyo wamutorani mtima, ndipo ncifukwa wuli?
[Mafumbo]
[Vithuzithuzi pa peji 9]
Mefibosheti wakazizipizga kupendera, utesi, na kukhuŵara
[Cithuzithuzi pa peji 11]
Nehemiya wakakoserezga pa ncito yake nangauli wakasuzgikirangapo