1, 2. Kasi ni mulimo wuli ukuru uwo Joshuwa wakaŵa nawo Mozesi wati wafwa?

JOSHUWA wakaŵa kuti wachali kughanaghanira mazgu agho Yehova wakamuphalira, ghakuti: “Mozesi muteŵeti wane wali kufwa. Sono iwe wuka, uyambuke Yorodani, iwe na ŵanthu wose aŵa, kuluta mu charu icho nkhuŵapa.” (Josh. 1:1, 2) Apa vinthu vikasintha mwaluŵiro chomene kwa Joshuwa, uyo wakaŵa muteŵeti wa Mozesi kwa vyaka 40.

² Mozesi wakaŵa mulongozgi wa Israyeli kwa nyengo yitali, ndipo Joshuwa wakakayikanga usange ŵanthu ŵa Chiuta aŵa ŵazomerenge kuti waŵe mulongozgi wawo. (Doto. 34:8, 10-12) Pakulongosora lemba la Joshuwa 1:1, 2, buku linyake lakulongosora Baibolo likati: “Kwamba kale m’paka sono, yikuŵa nyengo yakofya chomene para mulongozgi munyake wakunjira m’malo mwa munyake.”

3, 4. Kasi tikumanya wuli kuti Joshuwa wakachita makora kugomezga Chiuta, ndipo tingajifumba fumbo wuli?

³ Joshuwa wakaŵa na vifukwa vyakupulikikwa vyakuŵira na wofi. Kweni pakati pajumpha mazuŵa ghachoko waka, wakachitapo kanthu. (Josh. 1:9-11) Wakagomezga Chiuta. Nga umo Baibolo likulongolera, Yehova wakatuma mungelo kuti walongozge Joshuwa na ŵanthu ŵake  Ŵaisrayeli. Ntchakupulikikwa kuyowoya kuti mungelo uyu wakaŵa Mazgu, Mwana wakwamba wa Chiuta.—Eks. 23:20-23; Yoh. 1:1.

⁴ Yehova wakawovwira Ŵaisrayeli kuti ŵazomere kusintha uko kukaŵapo apo Joshuwa wakanjira m’malo mwa Mozesi. Nase tikukhala mu nyengo iyo vinthu vikusintha chomene, ndipo tingajifumba kuti, ‘Apo vinthu vikuluta panthazi mwaluŵiro chomene mu gulu la Yehova, kasi tili na vifukwa vyakupulikikwa vyakugomezgera mulongozgi withu Yesu? (Ŵerengani Mateyu 23:10.) Wonani umo Yehova wakalongozgera ŵanthu mwakugomezgeka mu nyengo yakale apo vinthu vikasintha.

5. Kasi Joshuwa wakakumana na vichi apo wakaŵa pafupi kufika ku Yeriko? (Wonani chithuzi chakwamba.)

⁵ Ŵaisrayeli ŵakati ŵambuka waka Yorodani, Joshuwa wakakumana na chinthu icho wakakhazganga yayi. Apo wakaŵa pafupi kufika ku Yeriko, wakakumana na mwanalume munyake uyo wakanyamura lupanga m’mawoko. Joshuwa wakamumanya yayi mwanalume uyu, ntheura wakamufumba kuti: “Kasi uli ku chigaŵa chithu panji chigaŵa cha ŵalwani ŵithu?” Joshuwa wakazizwa apo mwanalume uyu wakamuvumbulira kuti wakaŵa “karonga wa nkhondo ya Yehova,” uyo wakaŵa wakunozgeka kuvikilira ŵanthu ŵa Chiuta. (Ŵerengani Joshuwa 5:13-15 ndiposo mazgu ghamusi.) Nangauli Baibolo likuyowoya kuti Yehova ndiyo wakayowoyeskananga na Joshuwa, kweni tikukayika yayi kuti Chiuta wakatuma mungelo kuti wayowoyeskane na Joshuwa, nga umo wakachitiranga kanandi waka mu nyengo yakale.—Eks. 3:2-4; Josh. 4:1, 15; 5:2, 9; Mil. 7:38; Gal. 3:19.

6-8. (a) Chifukwa wuli ulongozgi wa Yehova ukawonekanga wambura kovwira mu kawonero ka wunthu? (b) Chifukwa wuli ulongozgi uwu ukaŵa uwemi kweniso wa panyengo yake? (Wonaniso mazgu ghamusi.)

⁶ Joshuwa wakapokera ulongozgi wakupulikikwa makora kufuma kwa mungelo. Ulongozgi uwu ukaŵa wa umo wangakapokera msumba wa Yeriko. Pakwamba ulongozgi uwu ukawonekanga kuti nguwemi yayi. Mwachiyelezgero, Yehova wakalangura kuti ŵanalume wose ŵakotoleke, ivi vikatenge vipangiskenge ŵanalume aŵa kutondeka kurwa nkhondo kwa mazuŵa ghanandi. Kasi iyi yikaŵa nyengo yiwemi yakukotolera ŵanalume aŵa?—Gen. 34:24, 25; Josh. 5:2, 8.

⁷ Ŵasilikari ŵa Israyeli aŵa ŵakwenera kuti ŵakajifumbanga kuti ŵavikilirenge wuli mbumba zawo para ŵalwani ŵaŵawukira. Kweni mwamabuchi vikapulikikwa kuti Yeriko “wakajalika ndundundu chifukwa cha Ŵaisrayeli.” (Josh. 6:1) Nkhani iyi yikwenera kuti yikapangiska Ŵaisrayeli kuti ŵagomezge chomene ulongozgi wa Chiuta.

⁸ Kweniso Ŵaisrayeli ŵakaphalirika kuti ŵangawukiranga Yeriko yayi kweni zuŵa lililose ŵazingilirenge msumba kamoza, ndipo ŵachite nthena kwa mazuŵa 6. Kweni pa zuŵa la 7 ŵazingilire msumba kankhondi na kaŵiri. Ŵasilikari ŵanyake ŵakatenge ŵaghanaghanenge kuti tikutaya waka nyengo na nkhongono zithu. Kweni Mulongozgi wambura kuwoneka wa Israyeli wakamanyanga icho wakachitanga. Ulongozgi uwu ukakhozga chipulikano cha Ŵaisrayeli, kweniso ukawovwira kuti pakupoka msumba ŵaleke kurwa na ŵasilikari ŵa mu Yeriko awo ŵakaŵa ŵankhongono chomene.—Josh. 6:2-5; Heb. 11:30. *

9. Chifukwa wuli tikwenera kulondezga ulongozgi uwo tikupokera kufuma ku gulu la Chiuta? Yowoyani chiyelezgero.

⁹ Kasi tikusambirapo vichi pa nkhani iyi? Nyengo zinyake tingamanya vifukwa vyose yayi ivyo gulu lasinthira vinthu vinyake. Mwachiyelezgero, panji pakwamba tikawonanga nga ni fundo yiwemi yayi kugwiliskira ntchito matabuleti panji mafoni pa nyengo ya sambiro latekha, mu uteŵeti,  na pa maungano. Kweni sono tikwenera kuti tawona vyandulo ivyo vikuŵapo usange tikugwiliskira ntchito vinthu ivi. Chipulikano chithu chikukura ndiposo tikuŵa ŵakukolerana para tikuwona viwemi ivyo vikuŵapo chifukwa cha kusintha uko gulu likuchita nangauli pakwamba panji tikakayikanga.

10. Kasi ni njani wakalongozga wupu wakulongozga kuti ukumane ku Yerusalemu?

¹⁰ Vyaka 13 vikati vyajumphapo kufuma apo Koroneliyo wakazgokera Mkhristu, Ŵayuda ŵanyake ŵakaŵa kuti ŵachali kukhuŵilizga ukotoli. (Mil. 15:1, 2) Ŵabali ŵakati ŵamba kugazgana za nkhani iyi mu Antiyoke, Paulosi wakatolera nkhani iyi ku wupu wakulongozga ku Yerusalemu. Kweni kasi ni njani wakalongozga Paulosi kuti wachite nthena? Iyo wakati: “Nkhakwelera kura chifukwa cha ivyo Chiuta wakanivumbulira.” Apa ntchakuwonekerathu kuti Khristu ndiyo wakalongozganga wupu wakulongozga kuti udumbiskane nkhani iyi.—Gal. 2:1-3.

11. (a) Kasi Ŵayuda ŵanyake ŵakalutilira kugomezga vichi pa nkhani ya ukotoli? (b) Chifukwa wuli Paulosi wakakolerana na ŵalara mu Yerusalemu? (Wonaniso mazgu ghamusi.)

¹¹ Mwakulongozgeka na Khristu, wupu wakulongozga ukayowoya mwakupulikikwa makora kuti Ŵamitundu awo ŵakazgoka Ŵakhristu ŵakeneranga kukotoleka yayi. (Mil. 15:19, 20) Kweni vyaka vikati vyajumphapo, Ŵayuda ŵanandi ŵakalutilira kukotora ŵana ŵawo. Ŵalara ŵa mu Yerusalemu ŵakati ŵapulika mphwepwerezga panji kuti mahumuhumu ghakuti Paulosi wakachindikanga yayi dango la Mozesi, ŵakamupa ulongozgi uwo wakakhazganga yayi. * (Mil. 21:20-26) Ŵakamuphalira kuti watore ŵanalume ŵanayi na kuluta nawo ku tempile mwakuti ŵanthu ŵamanye kuti Paulosi ‘wakasungiliranga Dango.’ Paulosi wakatenge wafumbenge chifukwa icho ŵakamuphalira ivi, wakatenge wayowoyenge kuti suzgo lili na Ŵakhristu Ŵachiyuda awo ŵakapulikiskanga yayi nkhani ya ukotoli. M’malo mwake, Paulosi wakajiyuyura na kukolerana na ivyo ŵalara aŵa ŵakakhumbanga vyakuti Ŵakhristu  wose ŵaŵe ŵakukolerana. Nyengo zinyake tingajifumba kuti, ‘Chifukwa wuli Yesu wakalekelera nkhani iyi kwa nyengo yitali nthena apo nyifwa yake yikamazga Dango la Mozesi?’—Kol. 2:13, 14.

12. Kasi pakwenera kuti pakaŵa chifukwa wuli icho Khristu wakazomerezgera kuti nyengo yijumphepo pambere wandamazge nkhani ya ukotoli?

¹² Pakutora nyengo kuti ŵanyake ŵapulikiske vinthu ivyo vyasintha. Ŵakhristu Ŵachiyuda ŵakakhumbikwiranga nyengo yakukwana kuti ŵambe kuwona makora vinthu. (Yoh. 16:12) Ŵanyake vikaŵasuzga kuzomerezga kuti ukotoli chikaŵaso chimanyikwiro yayi chakuti munthu wali paubwezi wapadera na Chiuta. (Gen. 17:9-12) Ŵanyake ŵakawopanga kuti ŵatambuzgikenge na Ŵayuda ŵanyawo para ŵangaleka kukhozgera ukotoli. (Gal. 6:12) Kweni nyengo yikati yajumphapo Khristu wakapeleka ulongozgi unyake kwizira mu makalata gha mpositole Paulosi.—Rom. 2:28, 29; Gal. 3:23-25.

13. Ntchivichi chingatovwira kumanya kuti Khristu wakulongozga makora ŵanthu ŵake?

¹³ Usange tikupulikiska yayi vifukwa ivyo gulu lasinthira vinthu vinyake, tingachita makora kughanaghanira umo Khristu wakalongozgeranga mu nyengo yakale. Kwali ni mu nyengo ya Joshuwa panji mu nyengo ya Ŵakhristu ŵakwambilira, Khristu nyengo zose wakupeleka ulongozgi uwemi kuti wavikilire ŵanthu ŵa Chiuta, kukhozga chipulikano chawo, kweniso kuti ŵalutilire kuŵa ŵakukolerana.—Heb. 13:8.

14-16. Kasi fundo yakuti Yesu wakufipira mtima umoyo withu wauzimu yikuwoneka wuli mu ulongozgi uwo “muzga wakugomezgeka na wavinjeru” wakupeleka?

¹⁴ Fundo yakuti Yesu wakufipira mtima umoyo withu wauzimu yikuwoneka mu ulongozgi wa panyengo yake uwo “muzga wakugomezgeka na wavinjeru” wakupeleka. (Mat. 24:45) Marc, uyo wali na ŵana ŵanayi, wakuti: “Satana wakuwukira mbumba kuti walopweske mpingo. Pakuti sono tili na ndondomeko yakuti tisopenge na mbumba zithu, mitu ya mbumba yikuchiskika kuti, vikilirani mbumba zinu.”

¹⁵ Para tikuwona umo Khristu wakutilongozgera, timanyenge kuti wakukhumba kuti tilutilire kuŵa na chipulikano chakukhora. Patrick, uyo ni mulara, wakati: “Pakwamba ŵanyake ŵakawonanga kuti ndondomeko yakuti tikumanenge mu tumagulu tuchokotuchoko twa uteŵeti mu mazuŵa gha Chisulo na Sabata njiwemi yayi. Kweni ndondomeko iyi yikulongora mukhaliro ukuru wa Yesu. Mukhaliro uwu ngwakuti wakughanaghanira ŵanthu ŵakuyuyuka. Ŵabali na ŵadumbu awo ŵali na soni panji awo ŵakaŵa ŵakulopwa ŵakujipulika kuti mbakukhumbikwa, ndipo ichi chawovwira kuti ŵakure mwauzimu.”

¹⁶ Padera pa kutipwelelera mwauzimu, Khristu wakutovwiraso kuti tiŵike mtima pa mulimo wakuzirwa chomene uwo ukuchitika pa charu chose mazuŵa ghano. (Ŵerengani Mariko 13:10.) André, uyo wimikika sonosono apa kuŵa mulara, nyengo zose wakuyezgayezga kulondezga ulongozgi uliwose uphya wakufuma ku gulu la Chiuta. Iyo wakuti: “Umo gulu lili kuchepeskera ŵanthu mu maofesi gha munthavi vikutikumbuska nyengo iyo tilimo kweniso kuti nkhongono zithu timalirenge pa mulimo wa kupharazga.”

17, 18. Chifukwa wuli ntchiwemi kughanaghanira vyandulo ivyo tikusanga chifukwa cha kukolerana na ivyo gulu lasintha?

¹⁷ Ulongozgi uwo tikupokera kufuma kwa Yesu Khristu, Themba lithu, utovwirenge sono kweniso munthazi. Ntheura, tiyeni tisangwe na vyandulo ivyo tikusanga chifukwa cha kukolerana na vinthu ivyo vyasintha mu gulu la Chiuta. Panyengo yakusopera ya mbumba, mukhozgekenge chomene para mudumbiskanenge vyandulo ivyo mwasanga chifukwa cha kusintha uko gulu lili kuchita pa maungano gha mukati mwa sabata panji uteŵeti.

¹⁸ Para tamanya uwemi wa ulongozgi uwo tikupokera kufuma ku gulu la Yehova na kuwona  vyandulo ivyo tikusanga, tinyinyirikenge yayi pakulondezga ulongozgi uwo gulu likutipa. Tikwenera kuti tikuwonga kuti ntchito ya kupulinta mabuku yachepako kweniso gulu likunanga ndalama zichoko chifukwa cha kugwiliskira ntchito tekinoloje, ndipo ivi vyawovwira kuti mulimo wa Ufumu uthandazgike pa charu chose. Para tikumbukenge fundo iyi, tigwiliskirenge ntchito chomene matabuleti panji mafoni usange tili navyo. Usange tichitenge nthena, tilongorenge kuti tikukolerana na ivyo Khristu wakukhumba kuti tigwiliskirenge ntchito mwamahara vinthu vya gulu.

19. Chifukwa wuli tikwenera kupulikira ulongozgi wa Khristu?

¹⁹ Para tikuŵikapo mtima kulondezga mwakugomezgeka ulongozgi wa Khristu, tikukhozga chipulikano cha ŵanyithu ndiposo tikovwira kuti tiŵe ŵakukolerana. Pakughanaghanira ivyo gulu lili kuchita pakuchepeska ŵanthu awo ŵakuteŵetera pa Beteli pa charu chose, André wakati: “Sono nkhuŵagomezga na kuŵachindika chomene ŵabali awo ŵakateŵeteranga pa Beteli, awo ŵakakolerana na kusintha uku chifukwa cha mzimu uwo ŵakalongora. Iwo ŵakulutilira kwendera lumoza na gileta la Yehova. Ŵakuchita nthena pakuŵa ŵakukondwa na uteŵeti uliwose uwo ŵapika.”

20, 21. (a) Chifukwa wuli tikwenera kugomezga Khristu, Mulongozgi withu? (b) Kasi ni fumbo wuli ilo lizamuzgoreka mu nkhani yakulondezgapo?

²⁰ Mulongozgi withu, Yesu Khristu, sonosono apa ‘wamalizgenge kuthereska kwake’ na ‘kuchita vinthu vyakofya.’ (Chivu. 6:2; Sal. 45:4) Panyengo yasono, wakutovwira umo tizamukhalira mu charu chiphya ndiposo umo tingazakachitira mulimo uwo wazamutipa wa kusambizga ŵanthu awo ŵazamuwuskika, na kovwira kuti charu chiŵe paradiso.

²¹ Themba lithu lakuphakazgika lizamutinjizga mu charu chiphya, chikuru tikulutilira kuligomezga nanga vinthu vingasintha pa umoyo withu. (Ŵerengani Salimo 46:1-3.) Nyengo zinyake, vingatisuzga kukolerana na ivyo vyasintha, chomenechomene para ivyo vyasintha vyakhwaska ise ndipo ndivyo takhazganga yayi. Ipo kasi tingachita wuli kuti tilutilire kuŵa na mtende wa mu mtima ndiposo kuŵa na chipulikano chakukhora mwa Yehova? Fumbo ili lizamuzgoreka mu nkhani yakulondezgapo.