1. Kasi ni nthowa wuli yimoza iyo Yobu wakamumanyira makora chomene Yehova?

 YOBU wakaŵa na vidumbirano vinandi ivyo wakadumbiskana na ŵanthu ŵanyake pa umoyo wake, kweni chidumbirano chakukondweska chomene ni icho wakadumbiskana na Yehova Chiuta. Pa chidumbirano ichi, Yehova wakaphalira Yobu kuti walaŵiske vinthu vyakutowa ivyo iyo wali kulenga. Ivi vikawovwira Yobu kuti wamanye kuti Yehova ngwavinjeru chomene kweniso vikamukhozga kuti wagomezgenge chomene Yehova kuti wangapeleka chilichose icho ŵateŵeti ŵake ŵakukhumbikwira. Mwachiyelezgero, Chiuta wakakumbuska Yobu kuti iyo wakupwelelera vinyama, ntheura wamupwelerengeso iyo. (Yobu 38:39-41; 39:1, 5, 13-16) Kwizira mu chilengiwa, Yobu wakamanya mikhaliro yapachanya ya Chiuta wake.

2. Chifukwa wuli nyengo zinyake ntchakusuzga kusanda chilengiwa cha Yehova?

² Nase tingasambira vinandi vya Chiuta withu para tingasanda makora vinthu ivyo wali kulenga. Kweni ntchipusu yayi nyengo zose kuchita nthena. Usange tikukhala mu tawuni, tingawona vinthu vinandi yayi ivyo Yehova wali kulenga. Nanga tingaŵa kuti tikukhala kukaya, nyengo zinyake tingawona kuti tilije nyengo yakuwona mwakupwelelera chilengiwa cha Yehova. Ntheura tiyeni tidumbiskane chifukwa icho ntchakuzirwa chomene kupatura nyengo na kuyezgayezga kusanda mwakupwelelera vinthu ivyo Yehova wali kulenga. Tiwonenge umo Yehova na Yesu ŵakagwiliskira ntchito chilengiwa pakusambizga kweniso ivyo tingachita kuti tisambireko ku chilengiwa.

3. Kasi ntchivichi chikulongora kuti Yehova wakakhumbanga kuti Adamu wakondwenge na chilengiwa?

³ Yehova wakakhumbanga kuti munthu wakwamba wasangwenge na chilengiwa chake. Yehova wakati walenga Adamu, wakamupa paradiso wakutowa chomene kuti wakhalengemo na kuwupwelelera kweniso kuti wasanuzge paradiso uyu. (Gen. 2:8, 9, 15) Ghanaghanirani umo Adamu wakakondwera apo wakawonanga njere zikumera kweniso maluŵa ghakuzota. Adamu wakaŵa na mwaŵi wapadera chomene wakupwelelera munda wa Edeni. Yehova wakamupaso mulimo Adamu wakuthya mazina nyama zakupambanapambana. (Gen. 2:19, 20) Yehova wakhumbenge wakatenge wathyenge yekha mazina, kweni mulimo uwu wakapa Adamu. Tikukayika yayi kuti pambere wandambe kuthya mazina, Adamu wakwenera kuti wakalaŵisiskanga mwakupwelelera nyama yiliyose, na kuwona umo zikuwonekera kweniso umo zikuchitira vinthu. Adamu wakwenera kuti wakakondwa chomene kuchita mulimo uwu. Ukamupa mwaŵi wakumanya makora umo Awiske ŵaliri ŵavinjeru kweniso kuti ŵapanga vilengiwa vyakukondweska na vyakutowa chomene.

4. (a) Kasi ntchifukwa wuli chimoza icho tikwenera kusandira chilengiwa? (b) Kasi ni vilengiwa wuli ivyo imwe mukuwongera chomene?

⁴ Chifukwa chimoza icho tikwenera kusandira chilengiwa ntchakuti Yehova ndivyo wakukhumba kuti tichitenge. Wakutipempha kuti: “Yinuskirani maso ghinu kuchanya, muwone.” Kufuma apo wakutifumba kuti: “Ni njani wali kulenga vinthu ivi?” Zgoro ndakumanyikwirathu. (Yes. 40:26) Yehova wali kulenga vinthu vyose ivyo vili kuchanya na charu chapasi kweniso vinthu vyose ivyo vili mu nyanja, ndipo vikutisambizga vinandi vya iyo. (Sal. 104:24, 25) Ndipo ghanaghanirani waka umo Chiuta wali kutilengera ise. Wali kutilenga munthowa yakuti tikondwenge para tikuwona vinthu vyakutowa ivyo wali kulenga. Kweniso wali kutilenga munthowa yakuti tiwonenge, kupulika, kukora vinthu, kulaŵa, kweniso kununkhizga panji kuti kupungizga, ndipo vinthu ivi vikovwira kuti tikondwenge na vilengiwa vyakupambanapambana ivyo Chiuta wali kulenga.

5. Kuyana na Ŵaroma 1:20, kasi tikupindura wuli para tikusanda chilengiwa cha Yehova?

⁵ Baibolo likutiphaliraso chifukwa chinyake icho ntchakuzirwa chomene kusanda chilengiwa. Chilengiwa chikutisambizga vya mikhaliro ya Yehova. (Ŵazgani Ŵaroma 1:20.) Mwachiyelezgero, laŵiskani vinthu ivyo Yehova wali kulenga, ndipo wonani kuti vili kupangika mwapadera chomene. Asi vikulongora kuti Chiuta ngwavinjeru? Enya. Ndipo ghanaghanirani vyakurya vyakupambanapambana ivyo tikusangwa navyo. Ivi vikulongora pakweru kuti Yehova wakutitemwa chomene. Para tikuwona mikhaliro ya Yehova mu vinthu ivyo wali kulenga, tikumumanya makora ndipo vikutovwira kuti tiŵe nayo paubwezi wakukhora. Sono tiyeni tiwone nthowa zinyake izo Yehova wakagwiliskilira ntchito  chilengiwa kuti wasambizge ŵanthu vinthu vyakuzirwa.

6. Kasi tingasambirako vichi ku viyuni para vikusamira ku malo ghanyake?

⁶ Yehova wakuŵikirathu nyengo iyo vinthu vinyake vikwenera kuchitikira. Chaka chilichose kuumaliro kwa Febuluwale na Meyi mukatikati, Ŵaisrayeli ŵakawonanga makonongo ghakuduka na kusamira cha kumpoto kwa charu chawo. Chiuta wakaphalira Ŵaisrayeli kuti: “Konongo muchanya wakumanya nyengo yake.” (Yer. 8:7) Yehova wali kuŵikirathu nyengo iyo viyuni ivi vikusamira. Mwakuyana waka, iyo wali kuŵikirathu nyengo iyo wizirenge na cheruzgo chake. Mazuŵa ghano para tikuwona viyuni vikusama, vikutikumbuska kuti tikwenera kugomezga kuti Yehova wali na ‘nyengo yakutemeka’ iyo wazamuparanyira charu chiheni ichi.—Hab. 2:3.

7. Kasi tikusambirapo vichi pa umo viyuni vikudukira? (Yesaya 40:31)

⁷ Yehova wakupeleka nkhongono ku ŵateŵeti ŵake. Kwizira mwa Yesaya, Yehova wakalayizga kuti waŵapenge nkhongono ŵanthu kuti ‘ŵadukenge na mapapindo nga ni nombo’ para ŵalopwa panji kugongowa. (Ŵazgani Yesaya 40:31.) Ŵaisrayeli kanandi ŵakawonanga nombo zikuduka kuchanya kwambura kukupizga kanandi waka mapapindo ghawo, kweni zikawovwirikanga na mphepo. Ivi vikutikumbuska kuti Yehova wangatipa nkhongono, nga umo wakupira nkhongono viyuni ivi. Para tikuwona viyuni vikuru ivi vikuduka kuchanya kwambura kukupizga chomene mapapindo ghake, tikwenera kukumbuka kuti Yehova wangatipa nkhongono kuti timarane na masuzgo agho tikukumana nagho.

8. Kasi Yobu wakasambira vichi wati wawona ivyo Chiuta wali kulenga, ndipo ise tingasambirapo vichi?

⁸ Yehova ndiyo ngwakwenelera kuti timugomezgenge. Yehova wakamovwira Yobu kuti wamugomezgenge chomene. (Yobu 32:2; 40:6-8) Apo wakadumbiskananga nayo Yobu, Chiuta wakayowoya vinthu vinandi ivyo wali kulenga, kusazgapo nyenyezi, mabingu, na ŵaleza. Yehova wakayowoyaso nyama zinyake nga ni ng’ombe yamuthondo na hachi. (Yobu 38:32-35; 39:9, 19, 20) Vinthu vyose ivi vikamupa ukaboni Yobu wakuti Chiuta wali waka na nkhongono zakuzizwiska yayi, kweni ngwachitemwa kweniso ngwavinjeru chomene. Chidumbirano ichi chikamovwira Yobu kuti wagomezgenge chomene Yehova kuluska pakwamba. (Yobu 42:1-6) Mwakuyana waka, para nase tikusanda chilengiwa, tikukumbuskika kuti Yehova ngwavinjeru chomene na wankhongono chomene kuluska ise. Kweniso wangamazga masuzgo ghithu, nakuti kwambura kutondeka munthazi wazamuwuskapo masuzgo ghithu ghose. Fundo iyi yingatovwira kuti timugomezgenge chomene.

9-10. Kasi dazi na vula vikutisambizga vichi vyakukhwaskana na Yehova?

⁹ Yesu wakamanyanga vinandi vyakukhwaskana na chilengiwa. Iyo pakuŵa “misiri,” wakaŵa na mwaŵi wakugwilira pamoza ntchito na Awiske apo ŵakalenganga machanya na charu chapasi. (Zinth. 8:30) Pamanyuma, apo Yesu wakaŵa pa charu chapasi, wakagwiliskira ntchito chilengiwa kuti wasambizge ŵasambiri ŵake vyakukhwaskana na Adada ŵake. Wonani vinthu vichoko waka ivyo wakasambizga.

¹⁰ Yehova wakulongora chitemwa kwa waliyose. Pa Upharazgi wake wa pa Phiri, Yesu wakayowoya vya dazi na vula, vinthu ivyo ŵanandi ŵakuviwona kuti ni vyapadera viŵi yayi. Kweni vinthu ivi ni vyakuzirwa chomene kuti ise tiŵe na umoyo. Yehova wakhumbenge mphanyi wakupeleka yayi vinthu ivi ku ŵanthu awo ŵakumuteŵetera yayi. Kweni iyo mwachitemwa wakuŵaliska dazi na kulokweska vula pa munthu waliyose. (Mat. 5:43-45) Yesu wakagwiliskira ntchito vinthu ivi kuti wasambizge ŵasambiri ŵake kuti Yehova wakukhumba kuti tilongorenge chitemwa munthu waliyose. Nyengo yiliyose para tikuwona zuŵa likunjira panji kavula kakulokwa, tikwenera kughanaghanirapo kuti Yehova wakulongora chitemwa munthu waliyose.  Chiyelezgero chake chingatovwira kuti nase tilongorenge chitemwa chakuyana waka pakupharazgira munthu waliyose.

11. Kasi tingakhozgeka wuli para tingalaŵiska viyuni?

¹¹ Yehova wakutipa ivyo tikukhumbikwira mwakuthupi. Pa upharazgi wenewuwu uwu, Yesu wakayowoyaso kuti: “Laŵisiskani viyuni vyamudera, vikuseŵa mbuto chara panji kuvuna nesi kulonga mu nthamba, kweni Awiskemwe ŵakuchanya ŵakuvilyeska.” Nakuti ŵanthu awo Yesu wakaŵapharazgiranga ŵakwenera kuti ŵakawonanga tuyuni tukuduka apo wakaŵafumba kuti: “Asi imwe muli ŵakuzirwa kuluska ivyo?” (Mat. 6:26) Apa Yesu wakaŵawovwira ŵanthu kumanya kuti Yehova waŵapwelelerenge, nakuti fundo iyi yikutisimikizgiraso ise kuti watipwelelerenge. (Mat. 6:31, 32) Ndipo nadi fundo iyi yichali kukhozga ŵateŵeti ŵakugomezgeka ŵa Yehova mazuŵa ghano. Mwachiyelezgero, mudumbu munyake muwukirano wa ku Spain uyo ni mupayiniya, wakagongowanga chifukwa chakuti wakasanganga yayi malo ghawemi ghakukhala. Kweni wati wawona viyuni vikurya njere na mpheska zamuthengere, wakaleka kufipa mtima. Iyo wakuti: “Viyuni ivi vikanikumbuska kuti Yehova wakuvipwelelera ndipo nane wanipwelelerenge.” Nyengo yichoko waka yikati yajumphapo, mudumbu uyu wakaghasanga malo ghawemi ghakukhala.

12. Kuyana na Mateyu 10:29-31, kasi mpheta zikuvumbura vichi vyakukhwaskana na Yehova?

¹² Yehova wakuzirwiska waliyose wa ise. Pambere wandaŵatume ŵasambiri ŵake, Yesu wakaŵawovwira kuti ŵaleke kopa ŵanthu awo ŵamuŵasuska. (Ŵazgani Mateyu 10:29-31.) Wakaŵawovwira pakuyowoya za tuyuni uto tukaŵa twakuzara chomene mu Israyeli. Tuyuni utu nthumpheta. Mu nyengo ya Yesu tuyuni utu tukaŵa twakuzirwa pachoko. Kweni Yesu wakaŵaphalira kuti: “Palije nanga njimoza iyo yikuwa pasi kwambura Awiskemwe kumanya.” Kufuma apo wakasazgirapo kuti: “Imwe muli ŵakuzirwa kuluska mpheta zinandi.” Apa Yesu wakasimikizgiranga ŵasambiri ŵake kuti Yehova wakuŵazirwiska waliyose payekhapayekha, ntheura pakaŵavya chifukwa cha kopera kutambuzgika. Ŵasambiri ŵakwenera kuti ŵakaghakumbukanga mazgu gha Yesu para ŵawona mpheta apo ŵakapharazganga mu misumba na mu vikaya. Palipose apo muwonenge kayuni kachoko, kumbukani kuti Yehova wakumuzirwiskani pamwekha chifukwa namwe “muli ŵakuzirwa kuluska mpheta zinandi.” Na wovwiri wake, mukwenera kopa yayi para ŵanji ŵakumususkani.—Sal. 118:6.

13. Kasi tingachita wuli kuti tisambirengeko ku chilengiwa?

¹³ Tingasambira vinyakeso vinandi vyakukhwaskana na Yehova kufuma ku chilengiwa. Kasi tingachita wuli? Chakwamba, tikwenera kupatura nyengo yakuwona chilengiwa. Kufuma apo tikwenera kughanaghanira ivyo chikutisambizga vya Yehova. Ni nyengo zose yayi apo chingaŵa chipusu kuchita nthena. Géraldine, mudumbu wa ku Cameroon, wakuti, “Nkhakulira mu tawuni, ntheura nkhachitanga kuyezgayezga kuti niwone chilengiwa.” Mulara munyake zina lake Alfonso wakulongosora kuti, “Nasambira kuti nkhwenera kupatura nyengo yakuŵira panekha kuti niwone chilengiwa cha Yehova na kughanaghanirapo pa ivyo chikunisambizga vya iyo.”

14. Kasi Davide wakasambira vichi apo wakaghanaghanirangapo pa chilengiwa cha Chiuta?

 ¹⁴ Davide wakaghanaghanirangapo chomene pa chilengiwa cha Chiuta. Iyo wakayowoya kwa Yehova kuti: “Para nkhulaŵiska machanya ghinu, milimo ya minwe yinu, mwezi na nyenyezi ivyo mwanozga, kasi munthu ni njani kuti mumukumbuke?” (Sal. 8:3, 4) Nadi, apo Davide wakalaŵiskanga kuchanya nausiku, wakachita vinandi padera pa kukondwa waka na nyenyezi izo wakalaŵiskanga. Iyo wakaghanaghanirangaposo ivyo nyenyezi zikumusambizga vyakukhwaskana na Chiuta. Wakamanya kuti Yehova ni mukuru chomene. Nyengo zinyake Davide wakaghanaghanirangaposo umo thupi lake likapangikira mu nthumbo ya anyina. Apo wakaghanaghanirangapo umo wakapangikira mwakuzizwiska, wakamuwonganga chomene Yehova pakuti ngwavinjeru kuluska waliyose.—Sal. 139:14-17.

15. Yowoyani viyelezgero ivyo imwe vili kumovwirani kuwona mikhaliro ya Yehova mu chilengiwa. (Salimo 148:7-10)

¹⁵ Nga Davide, namwe mukukhumbikwira kulaŵiska kutali yayi kuti muwone chilengiwa chinyake icho mungaghanaghanirapo. Usange mungalaŵiska palipose apo muli, mungawona vilengiwa vinandi ivyo vingamovwirani kumanya mikhaliro yinandi ya Yehova. Mwachiyelezgero, mungamanya kuti Yehova ngwankhongono apo mukupulika kotcha kwa dazi pa thupi linu. (Yer. 31:35) Ghanaghanirani vinjeru vya Chiuta para mwawona kayuni kakuzenga chivwimbo. Ghanaghanirani umo Yehova nayo wakukondwera para mwawona kantcheŵe kakuchimbizga mchira wake. Ndipo muwongani Yehova chifukwa cha chitemwa chake para mukuwona mama wakuseŵera na mwana wake uyo ni bonda. Tili na mipata yinandi yakusambilira vyakukhwaskana na Yehova chifukwa chakuti vilengiwa vyake vyose vikumulumba, kwali ni vikuruvikuru, vichokovichoko, kwali vili pafupi panji vili kutali.—Ŵazgani Salimo 148:7-10.

16. Kasi tikwenera kuŵikapo mtima kuchita vichi?

¹⁶ Chiuta withu ngwavinjeru chomene, ngwachitemwa, wankhongono, kweniso vyose ivyo wali kulenga ni vyakutowa chomene. Tingasambira vya mikhaliro yake yose iyi na yinyake yinandi para tingalaŵiska mwakupwelelera chilengiwa. Ipo mphanyi nyengo zose tapatura nyengo yakusangwa na chilengiwa na kughanaghanirapo ivyo chikutisambizga vya Yehova. Para tachita nthena, tisendelerenge pafupi chomene na Mlengi withu. (Yak. 4:8) Mu nkhani yakulondezgapo tizamuwona umo ŵapapi ŵangawovwilira ŵana ŵawo kusendelera kwa Yehova.