1-3. (a) Chifukwa wuli mama wakuwoneseska kuti mwana wake watowa ndiposo wakuwoneka makora? (b) Chifukwa wuli Yehova wakukhumba kuti awo ŵakumusopa ŵaŵenge ŵakutowa, ndipo ntchivichi chikutikhuŵilizga kuti tiŵenge ŵakutowa?

MAMA wakutozga mwana wake msepuka, apo wakuwukapo pa nyumba. Wakuwoneseska kuti wageza ndiposo kuti malaya ghake ngawemi na ghakutowa. Wakumanya kuti utozi ngwakukhumbikwa kuti mwana wake waŵe na umoyo uwemi. Wakumanyaso kuti kawonekero ka mwana wake kakulongora umo ŵapapi ŵaliri.

² Yehova, Dada withu wakuchanya, wakukhumba kuti ŵateŵeti ŵake ŵaŵenge ŵakutowa. Mazgu ghake ghakuti: “Kwa wakutowa mukuwoneka wakutowa.” * (Masalimo 18:26) Yehova wakutitemwa;  wakumanya kuti kuŵa ŵakutowa ntchachandulo kwa ise. Kweniso wakukhazga kuti ise Ŵakaboni ŵake tilongorenge makora umo iyo waliri. Nadi, kawonekero kithu kawemi ndiposo nkharo yiwemi vipelekenge uchindami kwa Yehova na zina lake lituŵa, m’malo mwa nthombozgo.—Ezekiyeli 36:22; ŵerengani 1 Petrosi 2:12.

³ Tikukhuŵilizgika kuti tiŵenge ŵakutowa pakumanya kuti Chiuta wakutemwa ŵanthu ŵakutowa. Tikukhumba kuti umoyo withu upelekenge ntchindi kwa iyo chifukwa tikumutemwa. Kweniso tikukhumba kukhalilira mu chitemwa chake. Ipo tiyeni tisande chifukwa icho tikwenera kuŵira ŵakutowa, icho kuŵa ŵakutowa kukung’anamura, ndiposo umo tingajisungira ŵakutowa. Kusanda uku kungatovwira kuwona usange pali vigaŵa ivyo tikukhumbikwira kusintha kuti tichite makora.

4, 5. (a) Kasi chifukwa chakwamba chakuŵira ŵakutowa ntchivichi? (b) Kasi utozi wa Yehova ukuwoneka wuli mu chilengiwa?

⁴ Nthowa yimoza iyo Yehova wakutilongozgera nkhwizira mu ivyo iyo wakuchita. Lekani Mazgu ghake ghakutichiska kuti ‘tiyezge Chiuta.’ (Ŵaefeso 5:1) Chifukwa chakwamba icho tikwenera kuŵira ŵakutowa ntchakuti Yehova, Chiuta uyo tikumusopa, ngwakutowa, muwemi, ndiposo mutuŵa mu vyose.—Ŵerengani Levitiko 11:44, 45.

⁵ Utozi wa Yehova, makhaliro ndiposo nthowa zake zinandi, vikuwonekera mu chilengiwa. (Ŵaroma 1:20) Charu chapasi chikanozgeka kuŵa chikaya chakutowa kuti ŵanthu ŵakhalengemo. Yehova wali kuŵika ndondomeko iyo yikutozga mphepo na maji ghithu. Charu chapasi chili na nkhongono yapadera yakujitozga chekha. Ntchakuwonekerathu kuti utozi ni nkhani yakuzirwa kwa uyo “wakapanga charu chapasi.” (Yeremiya 10:12) Nase tikwenera kuyiwona kuŵa nkhani yakuzirwa.

6, 7. Kasi Dango la Mozesi likadidimizga wuli kuti utozi ukaŵa wakukhumbikwa ku awo ŵakasopanga Yehova?

⁶ Chifukwa chinyake icho tikwenera kuŵira ŵakutowa ntchakuti Yehova, Muwusi withu Mukuru, wakukhumba kuti awo ŵakumusopa ŵaŵenge ŵakutowa. Mu Dango ilo Yehova wakapeleka  kwa Israyeli, utozi na kusopa vikenderanga lumoza. Dango likadumura kuti pa Zuŵa la Mphepiska, wasembe mukuru wakeneranga kugeza kamoza chara kweni kaŵiri. (Levitiko 16:4, 23, 24) Ŵasembe awo ŵakateŵeteranga ŵakeneranga kugeza mawoko na malundi pambere ŵandapeleke sembe kwa Yehova. (Ekisodo 30:17-21; 2 Midauko 4:6) Dango likayowoya za mitundu 70 ya ukazuzi wa thupi ndiposo kufipirwa. Para Muisrayeli wafipirwa, wakeneranga yayi kuchitako kalikose pa nkhani ya kusopa, ndipo para wachitako wakeneranga kukomeka. (Levitiko 15:31) Waliyose uyo wakakananga kulondezga ndondomeko ya kujitozga, kusazgapo kugeza thupi lose na kuchapa vyakuvwara, wakeneranga ‘kudumulikako ku mpingo.’—Maŵazgo 19:17-20.

⁷ Nangauli ise tikulondezga Dango la Mozesi yayi, kweni likutovwira kumanya maghanoghano gha Chiuta pa nkhani zinandi. Ntchakuwonekerathu kuti Dango likadidimizgapo kuti utozi ukaŵa wakukhumbikwa ku awo ŵakasopanga Chiuta. Yehova wandasinthe. (Malaki 3:6) Kusopa kwithu kungazomerezgeka yayi kwambura kuti kwaŵa “kwakutowa na kwambura kufipiskika.” (Yakobe 1:27) Ntheura tikwenera kumanya ivyo iyo wakukhumba kwa ise pa nkhani iyi.

8. Kasi Yehova wakukhazga kuti tiŵenge ŵakutowa mu vigaŵa vini?

⁸ Mu Baibolo, fundo ya kuŵa wakutowa yikung’anamura vinandi kuluska kuyowoya waka vya kutowa mwakuthupi. Kuŵa wakutowa mu maso gha Chiuta kukukhwaska vigaŵa vyose vya umoyo withu. Yehova wakukhazga kuti tiŵenge ŵakutowa mu vigaŵa vikuru vinayi; mwauzimu, makhaliro, maghanoghano, ndiposo mwakuthupi. Tiyeni tiwone ng’anamuro la chigaŵa chilichose pachekha.

9, 10. Kasi kuŵa ŵakutowa mwauzimu kukung’anamurachi, ndipo Ŵakhristu ŵaunenesko ŵakukana kuchita vichi?

⁹ Kutowa mwauzimu. Kuyowoya mwakudumura, kuŵa ŵakutowa mwauzimu kukung’anamura kuleka kusazga chisopa chaunenesko na chautesi. Apo Ŵaisrayeli ŵakafumanga ku Babuloni kuwelera ku Yerusalemu, ŵakenera kupulikira mazgu agha:  “Fumaniko uko, mungakhwaskanga chinthu chakufipirwa chara! . . . Muŵe ŵakutowa.” (Yesaya 52:11) Ŵaisrayeli ŵakaweranga kukwawo, chomene kuti ŵakambireso kusopa Yehova. Kusopa uku kukeneranga kuŵa kwakutowa, kwambura kubinkhiskika na visambizgo, maluso, ndiposo mitheto yakuyuyura Chiuta ya visopa vya Ŵababuloni.

¹⁰ Ise lero, pakuŵa Ŵakhristu tikwenera kupwelelera chomene mwakuti tileke kubinkhiskika na chisopa chautesi. (Ŵerengani 1 Ŵakorinte 10:21.) Tikwenera kuchenjera chomene pa nkhani iyi, chifukwa nkhongono ya chisopa chautesi yili palipose. Mu vyaru vinandi, maluso ghakupambanapambana, vyakuchita, ndiposo midauko, vikukolerana na visambizgo vya chisopa chautesi, nga ni fundo yakuti chinthu chinyake mwa ise chikufwa yayi. (Mupharazgi 9:5, 6, 10) Ŵakhristu ŵaunenesko ŵakukana maluso agho ghakukolerana na vigomezgo vya visopa vyautesi. * Titherenge yayi para ŵanji ŵakutichichizga kuti tileke kwendera fundo za mu Baibolo za kasopero kakutowa.—Milimo 5:29.

11. Kasi kutowa mu makhaliro kukung’anamurachi, ndipo chifukwa wuli ntchakuzirwa kuti tiŵenge ŵakutowa pa chigaŵa ichi?

¹¹ Kutowa mu Makhaliro. Kuŵa ŵakutowa mu makhaliro chikung’anamura kukana mtundu uliwose wa uzaghali. (Ŵerengani Ŵaefeso 5:5.) Ntchakuzirwa kuti tiŵenge ŵakutowa mu makhaliro. Nga umo tiwonerenge mu mutu wakulondezgapo mu buku lino, kuti tikhalilire mu chitemwa cha Chiuta, tikwenera ‘kuchimbira uzaghali.’ Ŵazaghali ŵambura kupera “ŵazamuhara yayi Ufumu wa Chiuta.” (1 Ŵakorinte 6:9, 10, 18) Mu maso gha Chiuta, ŵanthu ŵanthena ŵali mu gulu la awo “ŵakuchita vinthu vyaukazuzi na vyakuseluska.” Usange ŵakutondeka kuŵa ŵakutowa mu makhaliro, “chigaŵa chawo chizamuŵa . . . nyifwa yachiŵiri.”—Chivumbuzi 21:8.

12, 13. Kasi pali kukolerana wuli pakati pa ivyo tikughanaghana na ivyo tikuchita, ndipo tingachita wuli kuti tiŵenge ŵakutowa mu maghanoghano?

¹² Kutowa mu maghanoghano. Ivyo tikughanaghana ndivyo tikuchita. Usange tikuzomerezga maghanoghano ghaheni  kukhazikika mu mutu ndiposo mu mtima withu, ntchakuwonekerathu kuti nyengo yiliyose tingachita vinthu viheni. (Mateyu 5:28; 15:18-20) Kweni usange tikuzuzga maghanoghano ghithu na vinthu viwemi na vyakutowa, tingakhuŵilizgika kuŵa na nkharo yakutowa. (Ŵerengani Ŵafilipi 4:8.) Kasi tingachita wuli kuti tiŵe ŵakutowa mu maghanoghano? Chakwamba, tikwenera kugega mtundu uliwose wa vyakusanguluska ivyo vingananga maghanoghano ghithu. * Mwakusazgirapo, tingazuzga maghanoghano ghakutowa mu mutu withu mwa kusambira Mazgu gha Chiuta nyengo zose.—Masalimo 19:8, 9.

¹³ Kuti tikhalilire mu chitemwa cha Chiuta, ntchakuzirwa kuti tiŵenge ŵakutowa mwauzimu, makhaliro, ndiposo maghanoghano. Vigaŵa ivi vya utozi vikulongosoreka makora chomene mu mitu yinyake ya buku lino. Sono tiyeni tisande chigaŵa chachinayi, kutowa mwakuthupi.

14. Chifukwa wuli utozi wakuthupi ni nkhani ya munthu payekha yayi?

¹⁴ Utozi wakuthupi ukusazgapo kupwelelera thupi na malo agho tikukhala. Kasi utozi wanthena ni nkhani ya munthu waliyose payekha mwakuti ŵanthu ŵanyake vikuŵakhwaska yayi? Ndimo viliri yayi ku awo ŵakusopa Yehova. Nga umo tawonera kale, utozi withu wakuthupi ngwakuzirwa chomene kwa Yehova. Tikuŵa ŵakutowa chifukwa chakuti ndipo tikuŵa na umoyo uwemi kweniso tikulongora umo iyo waliri. Ghanaghanirani za chiyelezgero cha mwana icho chili mu ndime yakwamba. Asi para mwawona mwana uyo nyengo zose wakuŵa wakubinkha panji wambura kupwelelereka makora mukughanaghanira za umo ŵapapi ŵake ŵaliri? Tingakhumba yayi kuti kawonekero kithu panji umoyo withu utukiske Dada withu wakuchanya panji kutimbanizga uthenga uwo tikupharazga. Mazgu gha Chiuta ghakuti: “Tikuchita chinthu chilichose yayi chakukhuŵazga mwakuti uteŵeti withu uleke kusangika na kafukwa. Kweni munthowa yiliyose tikulongora  kuti ndise ŵateŵeti ŵa Chiuta.” (2 Ŵakorinte 6:3, 4) Ipo tingachita wuli kuti tiŵe ŵakutowa mwakuthupi?

15, 16. Kasi utozi ukusazgapo vichi, ndipo vyakuvwara vithu vikwenera kuŵa wuli?

¹⁵ Utozi ndiposo kawonekero kithu. Nangauli mitheto yikupambana mu vyaru na vyaru, kweni tingasanga sopo yakukwana ndiposo maji ghakugeza nyengo zose na kuwoneseska kuti ise na ŵana ŵithu tili ŵakutowa. Utozi ukusazgapo kugeza mawoko na sopo pambere tindarye panji kukora chakurya, para tafuma ku chimbuzi, ndiposo para tageziska mwana panji kumusintha theŵera. Kugeza mu mawoko na sopo kungativikilira ku matenda na kuponoska umoyo. Kungawovwira kuti majeremusi agho ghakwambiska matenda ghaleke kuthandazgika, ntheura kukovwira ŵanthu kuti ŵaleke kulwara matenda gha pamoyo. Mu vyaru ivyo nyumba zilije vimbuzi vya maji, vinthu viheni vingawundilika waka, nga umo vikaŵira mu Israyeli kale.—Dotoronome 23:12, 13.

 ¹⁶ Ivyo tikuvwara navyo vikwenera kuchapika nyengo zose mwakuti viŵenge vyakutowa na vyakuwoneka makora. Mkhristu wakukhumbikwira kuti waŵe na vyakuvwara vyapachanya yayi nesi mafashoni ghaphya, kweni vikwenera kuŵa viwemi, vyakutowa, ndiposo vyantchindi. (Ŵerengani 1 Timote 2:9, 10.) Kwali tikukhala nkhu, tikukhumba kuti kawonekero kithu katozgenge “chisambizgo cha Chiuta, Mponoski withu.”—Tito 2:10.

17. Chifukwa wuli nyumba ndiposo katundu withu vikwenera kuŵa vyakutowa na vyakuwoneka makora?

¹⁷ Nyumba ndiposo katundu withu. Nangauli nyumba yithu yingaŵa yapachanya yayi, kweni yikwenera kuŵa yakutowa na yakuwoneka makora umo tingakwaniskira. Mwakuyana waka, usange tikwenda pa galimoto panji njinga pakuya ku maungano ndiposo mu uteŵeti wa m’munda, tingachita makora kuvipwelelera kuti viwonekenge makora mukati na kuwaro. Tingaluwanga yayi kuti nyumba na luŵaza lwakutowa vikupeleka ukaboni ukuru. Nakuti tikusambizga ŵanthu kuti Yehova ni Chiuta wakutowa, kuti wazamuparanya “awo ŵakunanga charu chapasi,” ndiposo kuti sonosono apa Ufumu wake uzamuzgora chikaya chithu, icho ntcharu chapasi, kuŵa paradiso. (Chivumbuzi 11:18; Luka 23:43) Nadi, tikukhumba kuti kawonekero ka nyumba yithu ndiposo vinthu ivyo tili navyo vilongorenge ŵanji kuti nanga ni sono tikukuzga makhaliro ghakutowa agho ghazamuŵa ghakwenelera mu charu chiphya icho chikwiza.

18. Kasi tingalongora wuli kuti tikuchindika Nyumba yithu ya Ufumu?

¹⁸ Malo ghithu ghakusoperapo. Kutemwa Yehova kukutituma kuti tichindikenge Nyumba zithu za Ufumu, agho ni malo gha kusopa kwaunenesko mu chigaŵa. Para ŵanthu ŵachilendo ŵiza pa Nyumba ya Ufumu, tikukhumba kuti ŵatoreke mtima na malo ghithu ghakuwunganapo. Ntchakukhumbikwa kuti nyengo zose tiyitozgenge na kuyinozga mwakuti yilutilire kuŵa malo ghakukondweska na ghakukopa. Tikulongora kuti tikuchindika Nyumba yithu ya Ufumu para tikuchita vyose ivyo tingakwaniska kuti yiŵenge yiwemi. Ni mwaŵi ukuru kupatura nyengo yithu kuti tovwire kutozga ndiposo ‘kunozga’ malo ghithu ghakusoperapo. (2 Midauko 34:10) Ndimo tikwenera kuchitiraso para tikuwungana mu  Malo Ghakuchitirapo Maungano Ghakuru panji malo ghanyake agho tikuchitirapo ungano wa dera panji wa chigaŵa.

19. Kuti tijisungilire taŵene ŵakutowa mwakuthupi, kasi tikwenera kukana vichi, ndipo Baibolo likutovwira wuli pa nkhani iyi?

¹⁹ Kuti tiŵe ŵakutowa mwakuthupi, tikwenera kukana vizgoŵi ndiposo maluso ghaukazuzi, nga nkhukhweŵa hona, kumwa chomene vyakumwa vyakuloŵezga, ndiposo kugwiliskira ntchito minkhwala kwambura kulwara panji vinthu vyakutimbanizga wongo. Baibolo likuzunurapo yayi vizgoŵi ndiposo maluso ghaukazuzi na ghakuseluska ghose agho ghandana mazuŵa ghano, kweni lili na fundo izo zikutovwira kumanya umo Yehova wakujipulikira na vinthu ivi. Chifukwa chakuti tikumanya maghanoghano gha Yehova pa nkhani izi, chitemwa chikutituma kuti tichitenge vinthu ivyo wakukondwa navyo. Tiyeni tiwone fundo zinkhondi za mu Malemba.

20, 21. Kasi Yehova wakukhumba kuti tiŵe kutali na maluso gha mtundu wuli, ndipo tili na chifukwa wuli chankhongono chakuŵira ŵakupulikira?

²⁰ “Pakuti tili na malayizgo agha, tiyeni tijitozge ku ukazuzi wose wa thupi na wauzimu, mwakuti tilutilire kuŵa ŵatuŵa apo tikopa Chiuta.” (2 Ŵakorinte 7:1) Yehova wakukhumba kuti tiŵe kutali na maluso agho ghangananga thupi ndiposo mutu withu. Ntheura tikwenera kukana vizgoŵi viheni ivyo vikumanyikwa kuti ni vyakupweteka mwakuthupi kweniso mu maghanoghano.

²¹ Baibolo likutipa chifukwa chankhongono chakuti ‘tijitozgere taŵene ku ukazuzi wose.’ Wonani kuti lemba la 2 Ŵakorinte 7:1 likwamba na mazgu ghakuti: “Pakuti tili na malayizgo agha.” Malayizgo nga? Nga umo vyazunulikira mu mavesi ghakumasinda, Yehova walayizga kuti: “Nizamumupokelerani. . . . Nizamuŵa wiskemwe.” (2 Ŵakorinte 6:17, 18) Imwe ghanaghanani waka: Yehova walayizga kuti wazamumuvikilirani ndiposo kumutemwani nga umo dada wakuchitira na mwana wake msepuka  panji msungwana. Kweni Yehova wazamufiska malayizgo agha pekha usange imwe mukukana ukazuzi wa “thupi na wauzimu.” Ipo ungaŵa uchindere chomene kuzomerezga vizgoŵi panji maluso ghakuseluska kumutondeskani kuŵa paubwezi wakuzirwa ndiposo uwemi uwu na Yehova.

22-25. Kasi ni fundo wuli za mu Malemba izo zingatovwira kuti tikane vizgoŵi ndiposo maluso ghaukazuzi?

²² “Utemwenge Yehova Chiuta wako na mtima wako wose na umoyo wako wose na maghanoghano ghako ghose.” (Mateyu 22:37) Yesu wakasora dango ili kuŵa likuru pa ghose. (Mateyu 22:38) Yehova ngwakwenelera nadi kuti ise timutemwenge. Kuti timutemwe na mtima withu wose, umoyo, ndiposo maghanoghano, tikwenera kukana maluso agho ghangadumulizga umoyo withu panji kugotomaliska nkhongono ya kughanaghana iyo Chiuta wali kutipa.

²³ “[Yehova] wakupeleka ku ŵanthu wose umoyo na mvuchi na vinthu vyose.” (Milimo 17:24, 25) Umoyo ntchawanangwa chakufuma kwa Chiuta. Tikutemwa uyo wali kutipa, ntheura tikukhumba kumuchindika chifukwa cha chawanangwa ichi. Tikukana vizgoŵi vilivyose panji maluso ivyo vingananga umoyo withu, chifukwa tikumanya kuti vinthu vyantheura vikulongora kuyuyura chomene chawanangwa cha umoyo.—Masalimo 36:9.

²⁴ “Utemwenge mzengezgani wako umo ukujitemwera wamwene.” (Mateyu 22:39) Vizgoŵi ndiposo maluso ghaukazuzi kanandi vikupweteka uyo wakuvichita pera yayi kweniso awo ŵali nayo pafupi. Mwachiyelezgero, munthu uyo wakukhala pafupi na uyo wakukhweŵa, nayo wakukhwaskika nangauli iyo wakukhweŵa yayi. Munthu uyo wakupweteka awo ŵali pafupi nayo wakuswa dango la Chiuta lakuti titemwenge ŵazengezgani ŵithu. Kweniso wakuteta para wakuti wakutemwa Chiuta.—1 Yohane 4:20, 21.

²⁵ “Ŵajilambikenge na kupulikira maboma na ŵamazaza.” (Tito 3:1) Mu vyaru vinandi, kusunga panji kugwiliskira ntchito minkhwala yinyake nkhuswa malango. Pakuŵa Ŵakhristu ŵaunenesko, tikusunga yayi nesi kugwiliskira ntchito minkhwala yakukanizgika.—Ŵaroma 13:1.

26. (a) Kasi tikwenera kuchitachi kuti tikhalilire mu chitemwa cha Chiuta? (b) Chifukwa wuli kuŵa ŵakutowa mu maso gha Chiuta ni nthowa yiwemi chomene yakuŵira ŵamoyo?

 ²⁶ Kuti tikhalilire mu chitemwa cha Chiuta, tikwenera kuŵa ŵakutowa, mu chigaŵa chimoza panji viŵiri pera yayi kweni mu vigaŵa vyose. Ntchipusu yayi kuleka na kutalikirana na vizgoŵi ndiposo maluso agho ghakukazuzga, kweni ntchamachitiko kuchita nthena. * Nadi, palijeso nthowa yinyake yakuŵira ŵamoyo, chifukwa nyengo zose Yehova wakutisambizga kuti tisange chandulo. (Ŵerengani Yesaya 48:17.) Chakuzirwa chomene ntchakuti para tikuŵa ŵakutowa tingaŵa ŵakukhorwa chifukwa cha kumanya kuti tikulongora uwemi wa Chiuta uyo tikumutemwa, ntheura tikukhalilira mu chitemwa chake.