EKICWEKA KY’OKWEGA 20
EKIZINA 7 Yahwe, Nuwe Maani Gaitu
Wesige Yahwe Kukuhuumuza
“Asiimwe . . . Isiitwe ow’okuganyira kandi Ruhanga ow’okuhuumuza kwona.”—2 KOL. 1:3.
EBI TURAYEGA
Nitwija kurora amasomo aga turukwegera ha mulingo Yahwe yahuumwize Abayudaaya abakaba bali omu bunyagwa.
1. Abayudaaya abakaba bali omu bunyagwa omu Baburoni, bakaba bali omu nyikara ki?
TEEKEREZAAHO omulingo Abayudaaya abakaba bali omu bunyagwa omu Baburoni baayehuliire. Bakaba barozere ensi yabo nehwerekerezebwa, baihirwe omu maka gaabo kandi batwairwe omu bunyagwa, habw’ebibi byabo n’ebya baisenkurubo. (2 Byom. 36:15, 16, 20, 21) Ky’amananu ngu Abayudaaya abakaba bali omu bunyagwa, baali baine obugabe obumu obw’okukora emirimo yabo eya buli kiro. (Yer. 29:4-7) Baitu nabwo obwomeezi bukaba butanguhire, kandi bukaba butali obwomeezi obu bakaba nibagonza. Bakehurra bata ha nyikara ei bakaba barumu? Wetegereze ebigambo eby’omu h’abanyagwa abeesigwa ebi yagambire: “Ha byambu bya Baburoni, tukaikarra hansi, ego, twarra, obutwaijukire Sayuni.” (Zab. 137:1) Abayudaaya abakaba bali omu bunyagwa, bakaba nibagonza kuhuumuzibwa, baitu kandi, nooha ayakubahuumwize?
2-3. (a) Kiki Yahwe eki yakoliire Abayudaaya abakaba bali omu bunyagwa? (b) Biki ebi turukwija kubazaaho omu kicweka kinu?
2 Yahwe ali “Ruhanga ow’okuhuumuza kwona.” (2 Kol. 1:3) Nka Ruhanga ow’okugonza, kimusemeza kuhuumuza boona abairra haihi na uwe. Yahwe akaba akimanyire ngu bamu h’Abayudaaya abakaba bali omu bunyagwa baakwikiriize okuhana kwe kandi bagaruke hali uwe. (Is. 59:20) Nahabweki, hanyuma y’okurabaho emyaka erukuhingura omu 100 Abayudaaya batakatwairwe omu bunyagwa, Yahwe akatereekereza Isaya kuhandiika ekitabu ekinyakwine ibara lye. Habwaki? Isaya naagamba ati: “Muhumuze, muhumuze abantu bange, agambire Ruhanga wanyu.” (Is. 40:1) Ego, obu naakozesa ekitabu kya nabbi Isaya, Yahwe akahuumuza Abayudaaya abakaba bali omu bunyagwa.
3 Kusisanaho n’Abayudaaya abo abakaba bali omu bunyagwa, na itwe obwire obumu, twetaaga okuhuumuzibwa. Omu kicweka kinu, nitwija kubazaaho emiringo esatu Yahwe ei yahuumwizeemu Abayudaaya abakaba bali omu bunyagwa: (1) Akaraganiza kuganyira abo abakaba beegarukiremu, (2) akaha abantu be okunihira, kandi (3) akabakonyera kuteetuntura. Obu turaaba nitubazaaho ensonga zinu, wetegereze omulingo turukugasirwa omu bigambo bya Yahwe ebirukuhuumuza.
YAHWE ATUGANYIRA
4. Yahwe akooleka ata ngu ali Ruhanga ow’okuganyira? (Isaya 55:7)
4 Yahwe ali “Isiitwe ow’okuganyira.” (2 Kol. 1:3) Akooleka omulingo gunu obu yaraganiize kuganyira Abayudaaya abakaba bali omu bunyagwa abakaba beegarukiremu. (Soma Isaya 55:7.) Akagamba ati: “Baitu nembabazi ezitalihwaho nukwo ndikuganyira.” (Is. 54:8) Yahwe akooleka ata embabazi ze? Noobu kiraaba ngu Abayudaaya bakaba baine kwikara omu Baburoni kumara emyaka nyingi nk’ekifubiro habw’obujeemu bwabo, Yahwe akabaraganiza ngu tibakwikaireyo ebiro n’ebiro. (Is. 40:2) Mali, ebigambo binu biine kuba byahuumwize Abayudaaya abakaba beegarukiremu kandi abakaba nibagonza kusemeza Yahwe!
5. Nsonga ki ey’amaani ei twine kukiraho Abayudaaya abakaba bali omu bunyagwa, ey’etuleetera kukigumya ngu Yahwe atuganyira?
5 Isomo ki eri turukwega? Yahwe naagonza kuganyirra kimu abaheereza be. Kasumi kanu, twine ensonga ey’amaani muno ey’etuleetera kukigumiza kimu ngu Yahwe atuganyira kukiraho Abayudaaya abakaba bali banyagwa omu Baburoni. Nsonga ki? Tumanyire ekintu Yahwe eki asigikirraho kutuganyira. Hanyuma y’okurabaho emyaka nyingi muno Isaya arangire obunabbi oburukubazaaho okuganyira kwa Yahwe, Yahwe akasindika Omwana we omugonzebwa omu nsi kuhayo obwomeezi bwe nk’ekicunguro hali abasiisi boona abeegarukamu. Ekihongwa eki, nikyo Yahwe asigikirraho kusiimurra kimu ebibi byaitu. (Ebik. 3:19; Is. 1:18; Bef. 1:7) Mali, Yahwe, ali Ruhanga ow’okuganyira!
6. Tugasirwa tuta obu tuteeka omutima ha kuganyira kwa Yahwe? (Rora n’ekisisani.)
6 Ebigambo bya Yahwe ebirukusangwa omu Isaya 55:7 nibisobora kutuhuumuza kakuba tugumizaamu nitwecwera omusango habw’ebibi ebi twakozere kara, noobu kiraaba ngu tukeegarukamu. Kinu nikisobora kubaho kukira muno kakuba tuba nitubonabona habw’ebintu ebyarugire omu nsobi ei twakozere kara. Baitu, obu turaaba twayatwire ebibi byaitu kandi twabireka, nitusobora kukigumya ngu Yahwe akatuganyira. Kandi Yahwe obu aba atuganyiire, tayongera kwijuka ebibi byaitu. (Lengesaniza na Yeremiya 31:34.) Nahabweki, Yahwe obu araaba ataikara naijuka ebibi byaitu, na itwe titusemeriire kwikara nitubiijuka. Ekintu ekikuru hali Yahwe nikyo eki turukukora hati, hatali ensobi ezi twakozere kara. (Ez. 33:14-16) Kandi omu kasumi akatali ka hara, Isiitwe ow’okuganyira, naija kwihiraho kimu okubonabona okuruga omu nsobi zaitu.
Ekintu ekikuru hali Yahwe nikyo eki turukukora hati, hatali ensobi ezi twakozere kara (Rora akacweka 6)
7. Kiki ekisemeriire kutwekambisa kuserra obukonyezi hali abagurusi obu tuba twine ekibi eki tuserekere?
7 Kiki eki tusemeriire kukora kakuba tuba nitwecwera omusango habw’okusereka ekibi eky’amaani? Baibuli etwekambisa kubaza n’abagurusi kutukonyera. (Yak. 5:14, 15) Baitu, nikisobora kutatwanguhira kubagambira ekibi eki twakozere. Baitu, nikiija kutwanguhira kuhikirra abagurusi, kakuba twegarukamu, kandi tukakiijuka ngu Yahwe hamu n’abagurusi abaakomere kutukonyera nibaija kutwoleka embabazi n’okugonza. Teekerezaaho omulingo embabazi za Yahwe zaahuumwize ow’oruganda ow’arukwetwa Arthur, a ow’akaba aine omuntu ow’omunda ow’arukumurumiiriza. Naagamba ati: “Kumara nk’omwaka, naroraga ebisisani eby’orwanju. Baitu obu nahuliire orubazo orurukukwata ha muntu ow’omunda, nkaatura ekibi kyange hali mukazi wange na hali abagurusi. Hanyuma y’okukikora, nkatunga okuhuumuzibwa, baitu nabwo, nkaba ninkyayehurra kubi habw’ekintu eki nkaba nkozere. Abagurusi bakanyijukya ngu Yahwe akaba naakyagonza kuba munywani wange. Yahwe atuhana, habwokuba naatugonza. Ebigambo by’abagurusi eby’embabazi bikankwataho kandi byankonyera kwongera kutereekereza enteekereza yange.” Kasumi kanu, Arthur naaheereza nka payoniya kandi nk’omuheereza omu kitebe. Mali ka nikigarramu amaani kukimanya ngu obu twegarukamu, Yahwe aba ayeteekaniize kutuganyira!
YAHWE ATUHA OKUNIHIRA
8. (a) Kunihira ki Yahwe oku yahaire Abayudaaya abakaba bali omu bunyagwa? (b) Kusigikirra ha Isaya 40:29-31, Abayudaaya abakaba beegarukiremu, baakwehuliire bata habw’okunihira Yahwe oku akaba abahaire?
8 Abayudaaya abakaba bali omu bunyagwa bakaba nibakirora nk’ekitarukusoboka kugaruka omu nsi y’owabu bo. Ensi Kirimaani eya Baburoni ekaba emanyirwe nk’ey’etalekera abanyagwa baayo. (Is. 14:17) Baitu Yahwe akaha abantu be okunihira. Akaraganiza kulekera abantu be kandi ngu busaho ekikaba nikiija kumulemesa. (Is. 44:26; 55:12) Hali Yahwe, Baburoni ekaba nesisana nk’ecuucu. (Is. 40:15) Omuntu obu ahuuha orwoya ha kintu ekiroho ecuucu, ecuucu erugaho. Gunu nugwo omulingo kyakwanguhiire Yahwe kwiha abantu be omu Baburoni. Okunihira kunu, kwakukonyiire kuta Abayudaaya? Kwakubahuumwize. Baitu kwakukozere ekirukukiraho. Isaya akahandiika ati: “Baitu abo abategereza [Yahwe] baligarukamu obuhyaka amani gabu.” (Soma Isaya 40:29-31.) Ego, okunihira, kwakubahaire amaani; “[baakuseyeyere] namapapa nkisamba.”
9. Nsonga ki ezaakuleetiire Abayudaaya abakaba bali omu bunyagwa kwesiga emirago ya Yahwe?
9 Ekindi, Yahwe akaha Abayudaaya ensonga eyakubaleetiire kwesiga emirago ye. Nsonga ki? Teekerezaaho obunabbi obukaba bumazire ira kuhikirizibwa. Bakaba bakimanyire ngu Asura ekaba esingwire enganda ikumi eza Isaleeri kandi ekaba etwaire abantu baazo omu bunyagwa. (Is. 8:4) Bakerorra Ababuroni nibahwerekereza Yerusalemu kandi nibatwara abantu baayo omu bunyagwa. (Is. 39:5-7) Bakakimanya omukama wa Baburoni obu yaihiremu Omukama Zedekiya amaiso kandi yamutwara omu bunyagwa omu Baburoni. (Yer. 39:7; Ez. 12:12, 13) Ebintu byona Yahwe ebi akaba arangire bikahikirra. (Is. 42:9; 46:10) Kandi binu byona bikagumya okwikiriza kwabo ngu omurago gwa Yahwe ogw’okubaiha omu bunyangwa gukaba nigwija kuhikirra!
10. Kiki ekisobora kutukonyera kwikara twine okunihira okugumire omu biro binu ebya ha mpero?
10 Isomo ki eri turukwega? Obu twehurra twetuntwire, okunihira kutuhuumuza kandi kutukonyera kwongera kutunga amaani. Enyikara omu nsi nizeyongera kusiisikara kandi abanyanzigwa ba Yahwe ab’amaani nibatuhakaniza. Baitu nabwo, titusemeriire kuhwamu amaani. Yahwe atuhaire okunihira okurungi okw’okutunga obwomeezi obutahwaho oburumu obusinge n’obulinzi. Tusemeriire kwikara tutaire omutima ha kunihira oku. Kitali eki, okunihira kwaitu nikusobora kusisana nk’omuntu ow’arukulengera ensi enungi, baitu kandi atarukugihweza kurungi habwokuba naagirorra omu idirisa eriine gilaasi enyakwiragwire. Nitusobora tuta “kusemeza idirisa lyaitu,” ekirukumanyisa kwikaza okunihira kwaitu kugumire? Tusemeriire kwikara nitutekerezaaho omulingo obwomeezi buliba omu nsi empyaka. Nitusobora kusoma ebicweka, kurora vidiyo, rundi kuhuliiriza ebizina ebirukukwata ha kunihira kwaitu. Ekindi, nitusobora kubaza na Yahwe kuraba omu kusaba tukamugambira emirago ei tulindiriire n’ekihika kurora nehikirra.
11. Kiki ekikonyiire munyaanya itwe omu anyakwine oburwaire obw’amaani kwongera kutunga amaani?
11 Teekerezaaho omulingo okunihira kusoboire kuhuumuza munyaanya itwe ow’arukwetwa Joy, ow’arukutalibanizibwa oburwaire obw’amaani. Naagamba ati: “Obu nyehurra mpoirwemu amaani, ngambira Yahwe omulingo gwonyini ogu ndukwehurramu obu ninkigumya ngu naamanya eki ndukurabamu. Kandi Yahwe ampaire amaani agarukukirrayo kimu.” (2 Kol. 4:7) Ekindi, Joy ateeramu akasisani ali omu nsi empyaka nambere “anyakuikarayo taligamba ati Ndimurwaire.” (Is. 33:24) Kakuba tugambira Yahwe omulingo gwonyini oguturukwehurra kandi tukateeka omutima ha kunihira kwaitu, nitusobora kwongera kutunga amaani.
12. Nsonga ki ezituleetera kwesiga emirago ya Yahwe? (Rora n’ekisisani.)
12 Nkooku Yahwe yakozere hali Abayudaaya abakaba bali omu bunyagwa, na itwe, atuhaire ensonga nyingi ezituleetera kwesiga emirago ye. Teekerezaaho obunabbi obu turukurora nibuhikirra. Ekyokurorraho, niturora obulemi kirimaani obwa Bungereza n’Amerika buli “bwamani ekicweka kandi bwokwatika ekicweka.” (Dan. 2:42, 43) Ekindi, nituhurra emisisa omu biikaro ebirukwahukana kandi nitutebeza abantu kuruga omu “nsi zona.” (Mat. 24:7, 14) Habwokuba niturora obunabbi bunu nibuhikirizibwa hamu noobundi bwingi muno, nikituleetera kukigumya ngu emirago ya Yahwe niija kuhikirra.
Obunabbi obu turukurora nibuhikiirizibwa kasumi kanu, butuha ensonga enungi ey’okwesiga emirago ya Yahwe (Rora akacweka 12)
YAHWE ATUKONYERA KUTATIINA
13. (a) Bizibu ki Abayudaaya ebi bakaba nibaija kurabamu omu kasumi ak’okulekerwa kwabo? (b) Nkooku kirukwolekwa omu Isaya 41:10-13, Yahwe akahuumuza ata Abayudaaya abakaba bali omu bunyagwa?
13 Noobu kiraaba ngu Yahwe akahuumuza Abayudaaya abakaba bali omu bunyagwa obu naabaha okunihira okurungi, akaba akimanyire ngu bakaba nibaija kuhikwaho ebizibu omu kasumi ak’okulekerwa kwabo. Yahwe akaranga ngu omukama ow’amaani akaba naija kutaahirra amahanga goona agetoroire Baburoni otwaliiremu na Baburoni yonyini kandi agaleme. (Is. 41:2-5) Abayudaaya bakaba basemeriire kweraliikirra? Yahwe akaba ahuumwize kara abantu be naagamba ati: “Leka okutina, baitu nyowe ndi naiwe; otafuberra, baitu ninyowe Ruhanga wawe.” (Soma Isaya 41:10-13.) Yahwe akamanyisa ki obu yagambire ngu “Ninyowe Ruhanga wawe”? Akaba atarukwijukya Abayudaaya kumuramya habwokuba akaba akimanyire ngu bakikora. Oihireho, akaba naabaijukya ngu aroho kubakonyera.—Zab. 118:6.
14. Kintu ki ekindi Yahwe eki yakozere kukonyera Abayudaaya kuleka kutiina?
14 Ekindi, Yahwe akahuumuza Abayudaaya abakaba bali omu bunyagwa obu naabaijukya amaani ge amaingi hamu n’amagezi ge. Akabasaba kurora enyuunyuzi eza haiguru. Akabagambira ngu atagarukire ha kuhanga enyunyuzi kyonka, baitu amanyire n’ibara erya buli nyunyuzi. (Is. 40:25-28) Nahabweki, Yahwe obu araaba naamanya ibara erya buli nyunyuzi, hataroho kugurukyagurukya, naamanya ibara erya buli muheereza we! Kandi Yahwe obu araaba yatungire amaani ag’okuhanga enyunyuzi, hataroho kugurukyagurukya, aine amaani ag’okukonyera abaheereza be. Ego, Abayudaaya abakaba bali omu bunyagwa, bakaba bataine ensonga yoona eyakubaleetiire kwehurra batiinire rundi beetuntwire.
15. Ruhanga akateekaniza ata Abayudaaya abakaba bali omu bunyagwa ha bikaba nibigenda kubaho omu kasumi ak’omumaiso?
15 Ekindi, Yahwe akateekaniza abantu be ha bikaba nibigenda kubaho omu kasumi ak’omumaiso. Omu bigambo eby’okubanza ebirukusangwa omu kitabu kya Isaya, Ruhanga akagambira abantu be ati: “Muije nnu abantu bange, mutahe omu bisika byanyu, mwekingireho enyingi zanyu: mwesereke akacu kake, okuhikya okubihirwa kunu obukulihwaho.” (Is. 26:20) Ebigambo binu nibisobora kuba byahikiriziibwe omurundi ogw’okubanza, Omukama Kuro obu yataahiriire Baburoni. Omunyabyafaayo omu Omuyonaani owa kara akagamba ngu Omukama Kuro obu yataahiriire Baburoni, “akaragira [abaserikale be] kutema omuntu wena ow’arasangwa aheeru.” Tekerezaaho okutiina abantu abakaba nibaikara omu Baburoni oku baahuliire! Baitu Abayudaaya abakaba bali omu bunyagwa nibasobora kuba baakizireho habwokuba bakoorobera oburagirizi bwa Yahwe.
16. Habwaki tutasemeriire kutiina muno ebiraabaho omu kasumi ak’omumaiso? (Rora n’ekisisani.)
16 Isomo ki eri turukwega? Omu kasumi akatali ka hara, nitwija kuhikwaho omuhito omwingi ogutakabahoga omu byafaayo by’abantu. Obu guratandika, abantu boona omu nsi nibaija kubuzabuzibwa kandi batiine. Baitu abantu ba Yahwe, tibarukwija kutiina n’okubuzabuzibwa. Tukimanyire ngu Yahwe ali Ruhanga waitu. Tulyemerra, obu nitumanya ngu “okujunwa [kwaitu] kuliba kwiriire haihi.” (Luk. 21:28) N‘amahanga ageteeraniize hamu obu galitutaahirra, nitwija kugumizaamu nitwesiga Yahwe kandi tugumire. Yahwe naija kukozesa bamalaika kutulinda, kandi naija kutuha oburagirizi oburaajuna obwomeezi bwaitu. Baitu kandi, oburagirizi obu, naija kubutuha ata? Titumanyire, baitu tusemeriire kulinda, tukarora. Baitu nabwo, nitusobora kutunga oburagirizi nk’obu kuraba omu bitebe byaitu. Ebitebe binu nibisobora kukora ‘nk’ebisiika’ byaitu nambere tulitungira obulinzi. Nitusobora tuta kweteekaniriza ebiraabaho omu kasumi ak’omumaiso? Tusemeriire kwirra haihi n’ab’oruganda na banyaanya itwe, twikale tweteekaniize kworobera oburagirizi kuruga omu kitebe kya Yahwe, kandi tukigumye ngu Yahwe naayebembera ekitebe kyaitu.—Baheb. 10:24, 25; 13:17.
Obu turayecumiitirizaaho amaani ga Yahwe hamu n’obusobozi bwe obw’okutujuna, tikirukwija kutwetaagisa kwetuntura muno omu kasumi ak’omuhito omwingi (Rora akacweka 16) b
17. Nosobora ota kutunga okuhuumuzibwa kwa Yahwe?
17 Noobu kiraaba ngu Abayudaaya abakaba bali omu bunyagwa bakaba bali omu nyikara ey’egumire, Yahwe akabaha okuhuumuzibwa oku bakaba nibetaaga. Omu mulingo nugwo gumu, na itwe naija kutuhuumuza. Nahabweki, kyona ekiraakuhikaho omu bwomeezi bwawe, gumizaamu noyesiga Yahwe kukuhuumuza. Ego, wesige okuganyira kwe okwingi. Ikaza okwikiriza kwawe kugumire. Ijuka ngu, Yahwe ali Ruhanga waawe, nahabweki tosemeriire kutiina.
EKIZINA 3 Amaani Gaitu, Okunihira Kwaitu, Obwesige Bwaitu
a Amabara agamu gahindwirwe.
b KUSOBORRA EKISISANI: Guruupu entaito ey’ab’oruganda na banyaanya itwe bali hamu. Nibeesiga amaani ga Yahwe hamu n’obusobozi bwe obw’okubajuna hoona nambere bali omu nsi.