Genda ha biroho

Ebiragiro bya Ruhanga Ikumi Nibyo Biha?

Ebiragiro bya Ruhanga Ikumi Nibyo Biha?

Ebiragiro bya Ruhanga Ikumi Nibyo Biha?

Eky’okugarukamu kuruga omu Baibuli

Ebiragiro Ikumi nibyo ebiragiro Ruhanga ebiyahaire ihanga elya Isaleri eya kara. Obwire obumu ebiragiro binu byetwa Ebigambo Ikumi, kandi kinu kisigikirra ha kigambo eky’Oruheburaniya ʽaseʹreth had·deva·rimʹ. Omu bitabu bitaano ebya Baibuli ebirukumanywa nka Pentateuch (Torah), ekigambo kinu nikisangwamu emirundi esatu. (Okuruga 34:28; Ekyebiragiro 4:13; 10:4) Ekigambo eky’Oruyonaani deʹka (ikumi) loʹgous (ebigambo) ekiine amakuru nugo gamu, kikarugamu ekigambo “Decalogue.”

Ruhanga akahandiika Ebiragiro Ikumi ha bibbali by’amabaale kandi yabiha nabbi we Musa ha Rusozi Sinai. (Okuruga 24:12-18) Ebiragiro Ikumi byolekerwe omu Okuruga 20:1-17 n’omu Ekyebiragiro 5:6-21.

Orukarra rw’Ebiragiro Ikumi

Habwaki Omulingo Ebiragiro Ikumi bihonderana nigwahukana?

Habwaki byatairweho?

Abakristaayo basemeriire kworobera Ebiragiro Ikumi?

Ebiragiro Ikumi bikyali by’omugaso kasumi kanu?

Omu Ndagaano Empyaka harumu emisingi kuruga omu Biragiro Ikumi

Orukarra rw’Ebiragiro Ikumi

1. Oramyege Yahwe Ruhanga wenka.—Okuruga 20:3.

2. Otaliramya ebisisani.—Okuruga 20:4-6.

3. Otalirahirra busa ibara lya Ruhanga.—Okuruga 20:7.

4. Ijuka ekiro kya Sabbiti.—Okuruga 20:8-11.

5. Otiinege abazaire baawe.—Okuruga 20:12.

6. Otaliita.—Okuruga 20:13.

7. Otalisiihana.—Okuruga 20:14.

8. Otaliiba.—Okuruga 20:15.

9. Otalihangirra mutaahi waawe.—Okuruga 20:16.

10. Otalyegomba.—Okuruga 20:17.

Habwaki Omulingo Ebiragiro Ikumi bihonderana nigwahukana?

Baibuli teha buli kiragiro enamba yakyo. Abantu babibaza omu mulingo ogurukwahukana. Baitu abarukukira obwingi bakira kubibaza bihonderaine nk’oku kyolekerwe eruguru. Baitu abamu babazaaho Ebiragiro Ikumi omu mulingo ogurukwahukana. Embaganiza ekira kuba ha kiragiro eky’okubanza, ekyakabiri, n’eky’okumalirra. a

Ebiragiro Ikumi bikyali by’omugaso kasumi kanu?

Ebiragiro Ikumi bikaba biri kicweka ky’Ebiragiro bya Musa. Ebiragiro ebi bikaba nibitwarramu ebiragiro ebirukuhingura omu 600 kandi bikaba biri kicweka ky’endagaano hagati ya Ruhanga n’ihanga lya Isaleri eya kara. (Okuruga 34:27) Ruhanga akaragaraniza Abaisaleri ngu kakuba bakwata Ebiragiro bya Musa, baakutungire emigisa nyingi. (Ekyebiragiro 28:1-14) Baitu ekigendererwa ekikuru eky’ebiragiro binu kwali kubakonyera kwetekaniriza okwija kwa Masiya rundi Kristo.—Abagaratiya 3:24.

Abakristaayo basemeriire kworobera Ebiragiro Ikumi?

Nangwa. Ebiragiro bya Musa otwaliremu n’Ebiragiro Ikumi, Ruhanga akabiha ihanga lya Isaleri eya kara lyonka. (Ekyebiragiro 5:2, 3; Zabuli 147:19, 20) Abakristaayo tibakyali hansi y’Ebiragiro bya Musa, kandi n’Abakristaayo Abayudaaya ‘bakasumururwa okuruga omu biragiro.’ (Abarumi 7:6) b Omu kiikaro ky’Ebiragiro bya Musa, hakatekwaho “ekiragiro kya Kristo,” ekirukutwarramu byona Yesu ebiyaragiire abahondezi bwe kukora.—Abagaratiya 6:2; Matayo 28:19, 20.

Ebiragiro Ikumi bikyali by’omugaso kasumi kanu?

Ego. Habwokuba bitukonyera kumanya entekereza ya Ruhanga ha nsonga ezitali na zimu kandi tugasirwa obutubyegaho. (2 Timoseo 3:16, 17) Ebiragiro Ikumi nibisigikirra ha misingi erukwesigwa ey’etugasira obwire bwona. (Zabuli 111:7, 8) Enyegesa ezirukukira obwingi eziri omu kicweka kya Baibuli ekirukumanywa nk’Endagaano Empyaka nizisigikirra ha misingi.—Rora ekicweka “Omu Ndagaano Empyaka harumu emisingi kuruga omu Biragiro Ikumi.”

Yesu akegesa ngu Ebiragiro bya Musa byona, otwaliremu n’Ebiragiro Ikumi, byali nibisigikirra ha biragiro bibiri ebirukukirayo obukuru. Akagamba ati: “Gonza [Yahwe] Ruhanga wawe nomutima gwawe gwona, nobwomezi bwawe bwona, namagezi gawe gona. Kinu nikyo ekiragiro ekikuru ekirukubanza. Nekyakabiri ekirukusisana n’eki nikyo kinu, gonza mutahi wawe nkokwoyegonza wenka. Omu biragiro binu bibiri ebiragiro byona nabanabi numwo bisigikira.” (Matayo 22:34-40) N’obukiraaba ngu Abakristaayo tibakyali hansi y’Ebiragiro bya Musa, nibaragirwa kugonza Ruhanga n’abataahi baabo.—Yohana 13:34; 1 Yohana 4:20, 21.

Omu Ndagaano Empyaka harumu emisingi kuruga omu Biragiro Ikumi

Omusingi

Omu Ndagaano Empyaka

Ramya Yahwe Ruhanga wenka

Okusuku’rwa 22:8, 9

Otaliramya ebisisani

1 Abakolinso 10:14

Otiinege ibara lya Ruhanga

Matayo 6:9

Ramya Ruhanga butoosa

Abaheburaniya 10:24, 25

Teekamu abazaire baawe ekitiinisa

Abefeso 6:1, 2

Otaliita

1 Yohana 3:15

Otalisiihana

Abaheburaniya 13:4

Otaliiba

Abefeso 4:28

Otalihangirra mutaahi waawe

Abefeso 4:25

Otalyegomba

Luka 12:15

[OBUGAMBO OBULI HANSI]

a Kusigikirra h’Abayudaaya “Okuruga esuura 20, orukarra rwa 2 nikyo ekiragiro eky’okubanza, kandi orukarra rwa 3-6 kirorwa nk’ekiragiro kimu, ekitwarwa kuba ekiragiro ekyakabiri.” (The Jewish Encyclopedia) Baitu Abakatulika bagamba ngu Okuruga esuura 20, orukarra rwa 1-6, kiri kiragiro kimu, ekiragiro eky’okubanza. Nahabweki, ekiragiro ekirukugamba ngu otiinege ibara lya Ruhanga nikyo kifooka ekyakabiri. Kusobora kutunga ebiragiro ikumi, ekiragiro eky’okumalirra ekirukutanga kwegomba ebintu by’abandi n’okwegomba omukazi w’abandi bakicwamu ebiragiro bibiri.

b Omu Abarumi 7:7 omukwenda Paulo akakozesa ekiragiro kya ikumi, nk’ekyokurorraho eky’ebiragiro, ekirukwoleka ngu Ebiragiro Ikumi nabyo bikaba biri kicweka ky’Ebiragiro bya Musa.