1-2. a) Hayini swingata kala swingahi hlamalisi loko minfumu yi tsimbisa wugandzeli la hina? b) Hita bula hi yini ka djondzo leyi?

HI LEMBE la 2018, vachumayeli va mahungu yotsakisa lava tlulaka nhlayu ya 223.000, ava tshama tindhawini leti ntirho wa hina awu tsimbisiwa hi minfumu. Leswo aswi hlamalise, hi laha hi swivoneke ha kona ka djondzo leyinga hundza, Vakreste va ntiyiso vaswi tiva leswaku vata xanisiwa. (2 Tim. 3:12) Kun’wana ni kun’wana lomu hi tshamaka kona, minfumu ya misava yingaha sungula kuhi tsimbisa kugandzela Xikwembu xa hina Yehovha nahingaswi nyimelanga.

² Loko minfumu ya lomu hi tshamaka kona yi sungula kuhi tsimbisa kugandzela Yehovha, swingaha yendleka hiti vutisa leswi: ‘Injhe kuxanisiwa loku kuvula leswaku Yehovha anga tsakanga hi hina? Kutsimbisiwa loku, kuta yendla leswaku hingaha tlheli hi tirhela Yehovha ni siku ni lin’we? Ni fanele ni rhurhela ndhawini yin’wana leyi ntirho wa hina wu kalaka wunga tsimbisiwi?’ Ka djondzo leyi hita bula hi swivutiso leswi. Naswona hita tlhela hi vona leswaku hingaswi kotisa kuyini kutama hi tirhela Yehovha loko ntirho wa hina wu tsimbisiwa ni leswaku Impsini leswi hinga fanelangiki hiswi yendla.

3. Hikuya hi 2 Vakorinto 11:23-27, i kuxanisiwa ka muxaka muni loku mupostola Pawulo a kumaneke na kona?

³ Loko minfumu yi tsimbisa ntirho wa hina hingaha tshuka hi pimisa leswaku Yehovha angaha tsaki hi ntirho wa hina. Kambe khumbuka leswi: Kuxanisiwa aku vuli swona leswaku Yehovha ahi  kwatelile. Vona xikombiso xa mupostola Pawulo, lweyi a atsakeliwa hi Yehovha. Hambi leswi aveke ni lunghelo la kutsala 14 wa mapapila ya matsalwa ya Xigriki ya Wukreste naswona aveke mupostola wa vamatiko, kambe a xanisiwile swinene. (Lerha 2 Vakorinto 11:23-27.) Ka leswi humeleleke mupostola Pawulo, hi djondza leswaku Yehovha waswi pfumelela leswaku malandza ya yena yotshembeka ma kumana ni kuxanisiwa.

4. Hi mhaka muni misava yihi nyenya?

⁴ Yesu a hlamusele leswaku hi mhaka muni hinga fanelanga hi hlamala loko hi kanetiwa. A vule leswaku hi nyenyiwa hikusa ahiva misava. (Yoh. 15:18, 19) Kuxanisiwa aswi vule swona leswaku Yehovha angahahi tsakeli. Kuhambana ni leswo, kukombisa leswaku hi yendla leswinga swinene.

5. Kungava leswaku vanhu vanawona ntamu wa kuhelisa wugandzeli la Yehovha? Hlamusela.

⁵ Akuna valala lavangaswi kotaka kuhelisa wugandzeli la Yehovha, Xikwembu xa matimba hinkwawu. Vanyingi va zamile kambe avaswi kotanga. Vona leswinga humelela hi nkama wa Nyimpi ya wumbirhi ya Misava. Ka nkama wolowo, minfumu ya matiko manyingi ayiva xanisa hintamu vanhu va Xikwembu. Ntirho lowu yendliwaka hi Timboni ta Yehovha wu tsimbisiwile hi ntlawa wa politika wa Manazi ni hi minfumu ya Austrália, Canadá ni tindhawu tin’wana. Kambe vona leswi humeleleke. Loko ku sungula nyimpi hi 1939, aku ni vachumayeli lava ringanaka 72.475 amisaveni hinkwayu. Marelatorio ma kombisa leswaku loko nyimpi yi hela hi 1945, akuli ni 156.299 wa vachumayeli lava avali Timboni ta Yehovha. Leswo swi kombisa leswaku Yehovha a ava katekisa vanhu va yena. A nhlayu ya vachumayeli ayi yandzisiwe kambirhi ni kutlula.

6. Nyikela swikombiso swa swilo leswinene leswinga humelelaka loko hi xanisiwa.

⁶ Matshan’wini ya kuhi chavisa, kuxanisiwa kungahi yendla hiva ni ntamu wa kuya hi tirhela Yehovha. Hi xikombiso, nuna na nsati lava ava ni xidjahatana xin’we, ava tshama ka tiko leli mfumu wa kona awu tsimbisa wugandzeli la hina. Matsan’wini ya kuva va chava, ivi va tshika kugandzela Yehovha, va nghenele ntirho wa wuphayona la nkama hinkwawu. Nsati wa kona a tshike ntirho wa yena lowu awumu holela kahle. Nuna wa kona a vule leswaku kutsimbisiwa ka ntirho wa hina kuyendle leswaku vanhu vanyingi va navela kutiva swotala hi  hina. Vuyelo la kona hi leswaku aswimu vevukela kupfula swidjondzo swa Bibele. Kutsimbisiwa kuveni vuyelo lin’wana lelinene. Doda lokarhi la tiko lolelo livule leswaku vanyingi lava ava tshike kugandzela Yehovha va tlhele va sungula kuhlengemela naswona va tlhele va hisekela kuchumayela.

7. a) Hi djondza yini ka Levhitika 26:36, 37? b) Uta yendla yini loko u xanisiwa?

⁷ Loko valala va hina va tsimbisa wugandzeli la hina va pimisa leswaku hita chava kutirhela Yehovha. Handle ka kuva vahi tsimbisa, vangaha hangalasa mavunwha hi hina naswona minfumu yingaha rhumela vanhu leswaku vata Senchasencha makaya ya hina, vahi sindzisa kuya matribunali ni kutlhela va pfalela van’wana va hina amadjele. Va pimisa leswaku hita rhurhumela loko va yendla leswo. Kambe loko ho tshuka hiva chava kumbe hi chava leswi vangatahi maha swona, hingaha hela ntamu ivi hi tshika kutirhela Yehovha. Ahi lavi kufana ni lavanga tsaliwa ka buku la Levhitika 26:36, 37. (Lerha.) Ahingata pfumelela kuchava kuhi heta ntamu kumbe kuhi tshikisa kugandzela Yehovha. Hi tshemba Yehovha hi kuhelela naswona ahinge talataleki. (Esa. 28:16) Hita lava nkongomiso wa Yehovha hi xikhongelo. Haswi tiva leswaku hi kupfuniwa hi yena, hambi minfumu ya matimba swinene ayingeswi koti kuhi tshikisa kugandzela Yehovha hiku tshembeka. — Hev. 13:6.

8-9. a) Hi xihi xiboho lexi Mukreste mun’wana ni mun’wana kumbe valumuzana va faneleke kuxi yendla? b) I yini lexingahi pfunaka kuteka xiboho lexinene?

⁸ Loko mfumu wa lomu u tshamaka kona wu tsimbisa wugandzeli la hina ungaha pimisa hi kuya ka ndhawu leyi unga gandzelaka Yehovha hi kurhula. Ka mhaka leyi, mun’wana ni mun’wana a faneleke a tiyendlela xiboho xa yena. Na ungase yendla xiboho ungaha kambisisa leswi yendliweke hi Vakreste va nkameni wa vapostola loko va xanisiwa. Hi xikombiso, ndzhaku ka loko Stefano a biwe hi maribye aza afa Vakreste va le Yerusalema va balekile vaya Yudiya, Samariya ni le tindhawini ta le kule ta kufana ni le Fenikiya, Kipra, ni Antiyoka. (Mat. 10:23; Mint. 8:1; 11:19) Hambi leswo, van’wana vangaha tekelela xikombiso xa mupostola Pawulo lweyi a kalaka anga rhurhanga loko kuve ni nxaniso hi nkama wun’wana. A yendle xiboho xa kutama a tshama laha ntirho wa kuchumayela awu tsimbisiwa hambi leswi aswini khombo. Pawulo a yendle leswo hikusa a alava kuchumayela mahungu yotsakisa ni kutiyisa vamakwavu lava avali kuxanisekeni lokukulu. — Mint. 14:19-23.

⁹ Hi djondza yini ka marungula lawa? Hi djondza leswaku mulumuzana mun’wana a fanele a yendla xiboho xa leswaku ndjangu wa yena wuta rhurha kumbe anhihi. Na angase yendla xiboho, a fanele a khongela ni kuyanakanyinisa hi xiyimu xa ndjangu wa yena ni kutlhela a kambela leswaku ndjangu wuta khumbeka hi ndlela muni loko wo rhurha. Ka mhaka leyi, mukreste mun’wana ni mun’wana a fanele a ‘arhwala ndzhwalu wa yena.’ (Gal. 6:5) Ahi fanelanga hi yavanyisa van’wana hi mhaka ya swiboho swa vona.

10. Hi wihi nkongomiso lowu Betele ni madoda mangatahi nyika wona?

¹⁰ Hingaswi kotisa kuyini kutama hi gandzela Yehovha loko ntirho wa hina wu tsimbisiwa? Madoda ya bandla mata yamukela nkongomiso ni swileleto leswi taka hi Betele. Swona switahi pfuna kutiva leswaku hitaswi kumisa kuyini swakudla swa moya, ndlela leyi hingata hlangana ha yona leswaku hi gandzela Yehovha ni ndlela leyi hingata chumayelaka ha yona. Loko swinga koteki leswaku Betele li vulavulisana ni madoda ya bandla, wona hi woxe mata pfuna  bandla hinkwalu kutama li gandzela Yehovha. Mata nyikela nkongomiso lowu humaka Bibeleni ni ka mabuku ya hina. — Mat. 28:19, 20; Mint. 5:29; Hev. 10:24, 25.

11. Hayini hi tiyiseka leswaku hitava ni hinkwaswu leswi hiswi lavaka leswaku hi tiyisa kupfumela ka hina, naswona unga yendla yini akuva u sirhelela Bibele ni mabuku ya nhlengeletanu?

¹¹ Yehovha a tshembise leswaku malandza ya yena matava ni hinkwaswu leswi maswi lavaka leswaku ma tiyisa kupfumela ka wona. (Esa. 65:13, 14; Luk. 12:42-44) Hi mhaka leyo, tiyiseka leswaku nhlengeletanu ya Yehovha yita yendla hinkwaswu leswinga kotekaka leswaku hi pfuniwa hi tlhelo la moya. Kambe na wena u fanele u yendla yini? Loko ntirho wa hina wu tsimbisiwa laha u tshamaka kona, lava ndhawu ya kahle leswaku u fihla Bibele la wena ni mabuku man’wana ya nhlengeletanu lawa ungana wona. Tivonele leswaku unga tshuki u veka mabuku lawa ungana wona akaya kumbe ka switirhisiwa swa electronico laha vanga hantlaka vama tsumbula. Hinkwerhu ka hina hi fanele hi yendla xin’wana ni xin’wana lexi hingaxi kotaka leswaku hi tiyisa kupfumela ka hina.

12. Madoda mangayi hlelisa kuyini minhlanganu na vakaneti vangaswi tivi?

¹² Kuta humelela yini hi minhlanganu ya hina? Madoda mata yendla malulamiselo ya leswaku minhlanganu yi tama yiva kona kambe na vakaneti vangaswi tivi. Wona mangaha hlela leswaku hi hlangana hi mintlawa ya yitsongo, naswona minkama ni tindhawu ta minhlanganu tingaha cincacinciwa. Wena ungaha pfuneta kusirhelela vamakwerhu hi kuvulavulela hansi loko uya minhlanganwini ni loko se u muka. Swingaha boha hi cinca ni mayambalelo.

13. Hinga djondza yini ka vamakwerhu va khale ka União Soviética?

¹³ Loko swita ka ntirho wa kuchumayela switaya hi tindhawu ni swiyimu. Kambe leswi hi rhandzaka Yehovha hi mbilu hinkwayu, ni leswi hi rhandzaka kubyela van’wana hi mfumu wa yena hita zama tindlela hinkwatu leswaku hi kota kuchumayela. (Luk. 8:1; Mint. 4:29) Loko a vulavula hi ntirho wa Timboni ta Yehovha a khale ka União Soviéta, mutivi wa matimu Emily Baran a te: “Loko mfumu wu byela Timboni ta Yehovha leswaku ti nyima kuchumayela, tona ti sungule kubula ni vayakelani, vatirhi kuloni ni vanghanu. Loko va yisiwe madjele hi mhaka leswo va sungule kuchumayela swib’ochwa kuloni.” Hambi leswi ntirho wa hina awu tsimbisiwile, vamakwerhu va khale ka União Soviética ava tshikanga kuchumayela. Loko ntirho wa hina wochumayela wu tsimbisiwa lomu u tshamaka kona, na wena ungaha tekelela xikombiso xa vona.

14. Tipisalema 39:1 yihi basopisaka ka yini?

¹⁴ Tivoneli ka leswi uswi byelaka vanhu van’wana. Loko ntirho wa hina wu tsimbisiwa, khumbuka leswaku kuni “nkama wa kumiyela”. (Ekl. 3:7) Ahi fanelanga hi hangalasa swilo leswi faneleke swiva xihundla, swa kufana ni mavito  ya vamakwerhu, tindhawu leti hi hlanganaka ka tona, ndlela leyi hi chumayelaka ha yona ni leswi hi swikumisaka xiswona swakudla swa moya. Swilo leswi ahi fanelanga hiswi byela vanhu lava tirhelaka mfumu, kumbe vanghanu va hina ni maxaka ya hina hambi loko va tshama ka tiko lin’wana. Loko ho yendla leswo, hitava hi veka vamakwerhu anghozini. — Lerha Tipisalema 39:1.

15. I mpsini leswi angata zama kuhi yendla swona, naswona hi fanele hi yendla yini?

¹⁵ Unga pfumeleli swilo swokala swinga nyawuli swihi hambanisa. Sathana waswi tiva leswaku loko ndjangu wu yavane hi le xikarhi awunge tiyi. (Marka 3:24, 25) Nkama ni nkama ata zama kuhi hambanisa. Hi ndlela leyi, a lava hilwa hixi hina matshan’wini ya kuva hi lwisana na yena.

16. Hi xihi xikombiso lexinene lexi Makwerhu Gertrud Poetzinger ahi vekeleke xona?

¹⁶ Hambi Vakreste lavangani ntokoto va fanele vati vonela leswaku vanga weli ka ntlhamu lowu. Ahi voneni xikombiso xa vamakwerhu vambirhi va xisati lava ava totiwile, Gertrud Poetzinger na Elfried Löhr. Ava pfaleliwe ka ndhawu ya nxanisu ya Manazi xikan’we ni vamakwerhu van’wana vaxisati. Makwerhu Gertrud a sungule kuva ni matshoho loko a vona makwerhu Elfried a vulavula marito ya kukhutaza vamakwerhu van’wana vaxisati lava na vona ava pfaleliwile. Hi kufamba ka nkama, Gertrud a sungule kutitwa nandzu, a gama a kombela mpfuno wa Yehovha. Yena a tsale leswi: “Hi fanele hi djondza kupfumela leswaku van’wana vani wuswikoti kumbe malunghelo ya kutlula ya hina.” I yini swingamu pfuna kutshika matshoho? Makwerhu Gertrud a sungule kuyanakanyisisa hi wumunhu lelinene ni xinghanu lexi makwerhu Elfried a ali na xona. Hi ndlela leyi, aswi kotile kutlhela a pfuxetela wunghanu lelinene leli avali na lona. Hi wumbirhi ka vona, vaswi kotile kutiyisela ka ndhawu ya nxaniso ni kutlhela va tirhela Yehovha hi kutshembeka kufikela loko va heta lipfhumbha la vona laha misaveni. Loko hi lwela kuhlula kunga twanani loku kungaha vaka na kona ni vamakwerhu, ahinge pfumeleli nchumu xihi hambanisa. — Kol. 3:13, 14.

17. Hayini hi fanele hi landzela nkongomiso wa nhlengeletanu ya Yehovha nkama hinkwawu?

¹⁷ Landzela nkongomiso nkama hinkwawu. Loko hi landzela nkongomiso lowu hiwu kumaka ka vamakwerhu votshembeka lava rhangelaka swilo switahi fambela kahle. (1 Pet. 5:5) Hi xikombiso, ka tiko lokarhi laha ntirho wa hina wu tsimbisiwaka, vamakwerhu lavangani wutihlamuleli va nyikele nkongomiso ka vachumayeli leswaku vanga nyikeli mabuku antirhweni wochumayela. Hambi leswo, makwerhu mun’wana lweyi anga phayona ka ndhawu yoleyo  anga landzelanga nkongomiso lowu, kutani a aphakela mabuku. I mpsini swinga humelela? Siku lin’wana loko yena ni van’wana va game kuchumayela va thethisiwile hi maphoyisa. Switikomba ingi aku ni vanhu lava ava rhumeliwe hi mfumu, lava avava landzelela hi ndzhaku naswona ava teketela mabuku hinkwawu lawa avama phakelile. Hi djondza yini ka mhaka leyi? Hi djondza leswaku hi fanele hi landzela nkongomiso nkama hinkwawu hambiloko hinga pfumelelani na wona. Yehovha wa tsaka swinene loko hi tirhisana kahle ni vamakwerhu lava ava hlawuleke leswaku vahi rhangela. — Hev. 13:7, 17.

18. Hayini hinga fanelanga hiva vekela swinawanawana vamakwerhu?

¹⁸ Unga veki swinawanawana swokala swinga twali. Loko madoda ma veka swinawanawana swokala swinga twali matava na ma tikisela vamakwerhu kumbe kuva rhwexa ndzhwalo. Makwerhu Juraj Kaminský, a khumbumbuka leswi humeleleke loko ntirho wa hina wu tsimbisiwile ka tiko leli khale ali vitaniwa Checoslováquia. A vula leswi: “Loko madoda manyingi ma khomiwile, van’wana ka lavanga sala va rhangela mabandla ni maCirkwitu va sungule kuveka swinawanawana.” Yehovha angahi nyikanga mfanelo ya kuvekela vamakwerhu minawu ni swinananawana. Lweyi a vekaka swinawanawana swokala swinga twali, anga sirheleli vamakwerhu, kambe a zama kutiyendla xihosana xa vona. — 2 Kor. 1:24.

19. Hikuya hi 2 Tikronika 32:7, 8, hayini hi fanele hiva ni xivindzi hambi loko Sathana ahi chavisa?

¹⁹ Nala wa hina lwe nkulu Sathana Diyavulosi a tama a zama ku xanisa malandza yo tshembeka ya Yehovha. (1 Pet. 5:8; Nhla. 2:10) Sathana ni lava va museketelaka va ta tama va zama ku hi tshikisa ku gandzela Yehovha. Hambileswo hambiloko hi chava a hinge pfuki hi tshika ku tirhela Yehovha. (Det. 7:21) Yehovha a na hina naswona ata tama ahi seketela hambiloko wugandzeli la hina li tsimbisiwa. — Lerha 2 Tikronika 32:7, 8.

20. U tinyimisele kuyendla yini?

²⁰ Hi fanele hi ti nyimisela kufana ni va makwerhu va le nkameni wa vapostola lava byeleke tihosi ta le nkameni wa vona leswi: ‘Xana swilulamile mahlweni ka Xikwembu kuyingisa n’wina kutlula xona ke? Loko ali hina, hingakala hingakoti kutshika kuvula leswi hiswi voneke ni leswi hiswitweke.’ — Mint. 4:19, 20.