1. Hilaha swi hlamuseliweke ha kona ka Vaefesa 6:10-13, Yehovha aswi kombisa kuyini leswaku a ni mhaka na hina? Hlamusela.

YEHOVHA a ni mhaka na hina. Hi mhaka leyo, wahi pfuna leswaku hinga kuceteliwi hi valala va hina, ngopfungopfu Sathana ni madimoni ya yena, valala va hina lava kulu. Yehovha wahi basopisa ka valala lava naswona ahi nyika leswi hiswi lavaka leswaku hiva hlula. (Lerha Vaefesa 6:10-13.) Loko hi pfumela kupfuniwa hi Yehovha ni kutlhela himu tshemba hilaha kuheleleke, hingamu hlula Diyavulosi. Hita titwa kufana na Pawulo lweyi anga tsala a ku: “Loko Xikwembu xiyima na hina, i mani lweyi angalwaka na hina xana ke?” — Rhom. 8:31.

2. Hita bula hi yini ka djondzo leyi?

² Tani hi malandza ya Yehovha, ahi heti nkama wa hina hi kupimisa hi mintirho ya Sathana ni madimoni ya yena. Kuhambana ni leswo, hi tirhisa nkama ni ntamu wa hina leswaku hi djondza hi Yehovha hi tlhela himu tirhela. (Pis. 25:5) Hambiswilitanu, hi fanele hi tiva tindlela leti ati tirhisaka leswaku a kanganyisa vanhu. Hi mhaka muni? Leswaku hinga kangayisiwi hi yena. (2 Kor. 2:11) Ka djondzo leyi, hita vona tlhari likulu leli Sathana ni madimoni ya yena vali tirhisaka leswaku va kanganyisa vanhu. Hita tlhela hi vona leswi hingaswi yendlaka leswaku hinga tshuki hi kuceteliwa hi vona.

3-4. a) Wungoma i yini? b) Xana djondzo ya wungoma yi hangalake kufikela kwihi?

³ Tlhari lalikulu leli Sathana ni madimoni ya yena vali tirhisaka leswaku va kanganyisa vanhu i wungoma. A vangoma va vula leswaku vanga kota kulunghisa timhaka leti hi ntumbuluku vanhu vangaswi kotiki kuti lunghisa. Hi xikombiso, vangoma van’wana va vula leswaku vanga kota kuvhumbata wumundzuku hi kulandzela  mafambela ya tinyeleti kumbe kutirhisa ntamu wa ku ahi wa ntumbuluku. Vanwan’yani vangaha yendla ingi vovulavula ni vafi. Kasi van’wana va yendla masalamusi naswona va loya van’wana. *

⁴ Xana wungoma li hangalake hintamu kufikela kwihi? A nkambisiso lowu yendliweke ka 18 wa matiko ya América Latina ni le Caribe, wu kume leswaku kolomuya ka munhu mun’we ka vanhu vanharhu lava kuyendliweke nkambisiso hi vona a kholwa ka masalamusi kumbe wuloyi. Nakambe kuringanyetiwa leswaku kutala ka vona va kholwa ka leswaku swa koteka kuvulavulisana ni mimoya. Nkambisiso wun’wana wu yendliwe ka 18 wa matiko ya Afrika. Kuringanyetiwa leswaku kutlula hanfu ya vanhu lava kuvulavuliweke na vona va kholwa ka wuloyi. Kunga khataliseki leswaku hi tshama kwihi, hi fanele hi tivonela ka wungoma. Sathana a zama kukanganyisa “misava hinkwayu”.  — Nhla. 12:9.

5. Yehovha ali vonisa kuyini wungoma?

⁵ Yehovha i “Xikwembu xa ntiyiso.” (Pis. 31:5) Hi mhaka leyo, wali venga wungoma. Vona leswi aswi byeleke Vayisrayele: “Akufanelanga kukumiwa munhu axikarhi ka n’wina lweyi ahundzisaka n’wana wa yena wa jaha kumbe wa ntombhi andzilweni, munhu lweyi ahlahluvaka, munhu lweyi ayendlaka masalamusi, munhu lweyi avhumbataka, kumbe muloyi, kumbe munhu lweyi aloyelaka van’wana, lweyi avutisaka mungoma, kumbe muvhumbi, kumbe munhu lweyi avutisaka lavafeke. Hikuva lweyi ayendlaka swilo leswi wanyenyentsa ka Yehovha, naswona hi mhaka ya swilu leswi swo nyenyentsa Yehovha, Xikwembu xa wena, ahlongola matiku lawa manga mahlweni ka wena.” (Det. 18:10-12) I ntiyiso leswaku malandza ya Xikwembu namuntlha a ma hansi ka Nawu lowu. Hambileswo, haswi tiva leswaku mavonela ya Yehovha hi wungoma ama cinci. — Mal. 3:6.

6. a) Sathana ali tirhisisa kuyini wungoma leswaku a kanganyisa vanhu? b) Hikuya hi Eklesiasta 9:5, hi xihi xiyimu xa vafi?

⁶ Yehovha ahi byela leswaku hi tivonela ka wungoma hikusa waswi tiva leswaku Sathana a tirhisa lona akuva a kanganyisa vanhu. Hi kutirhisa wungoma, Sathana a hangalasa mavunwha, yofana ni lama vulaka leswaku lava feke vaha tama va hanya ka ndhawu yin’wana. (Lerha Eklesiasta 9:5.) A tirhisa wungoma kuyendla leswaku vanhu va tshama hi kuchava ni leswaku vangamu landzi Yehovha. Lexi axi lavaka i ku vanhu vangamu tshembi Yehovha kambe va tshemba mimoya yobiha.

7. I yini leswi Yehovha aswi yendlaka leswaku hinga kanganyisiwi?

⁷ Hilaha swi kombisiweke ha kona ndzhaku, Yehovha wahi pfuna leswaku hinga kangayisiwi hi Sathana ni madimoni ya yena. Swoswi ahi voneni swilo swin’wana leswi hingaswi yendlaka leswaku hi lwisana na vona.

8. a) Hi yihi ndlela yayikulu ya kuhlula mimoya yobiha? b) Tipisalema 146:4 yima kombekisa kuyini mavunhwa lawa Sathana ama hangalasaka hi xiyimu xa vafi?

⁸ Djondza u tlhela u yanakanyisisa hi Rito la Xikwembu. Leyi hi yona ndlela yayikulu ya kupapalata mavunhwa lawa Sathana ni madimoni ya yena vama hangalasaka. Kufana ni banga leli tsemaka kahle swinene, Rito la Xikwembu lima veka alivaleni mavunhwa lawa Sathana  ama hangalasaka. (Efe. 6:17) Hi xikombiso, liswi kombisa kahle leswaku vafi avangeswi koti kuvulavula ni lava hanyaka. (Lerha Tipisalema 146:4.) Li tlhela lihi tsundzuxa leswaku i Yehovha ntsena lweyi anga ni wuswikoti la kuhi byela hi ta wumundzuku. (Esa. 45:21; 46:10) Loko hi djondza hi tlhela hi yanakanyisisa hi Rito la Xikwembu siku ni siku, hitaswi kota kubakanya ni kunyenya mavunhwa hinkwawu lawa Sathana ni madimoni ya yena vama hangalasaka.

9. Hi yihi mikhuva leyi yelanaka ni wungoma leyi hi faneleke hi fambela kule na yona?

⁹ Fambela kule ni xin’wana ni xin’wana lexi fambisanaka ni wungoma. Leswi hinga Vakreste, ahi yendli nchumu ni xin’we lexi fambisanaka ni wungoma. Hi xikombiso, ahi yi tinyangeni kumbe kulava tindlela ta kuvulavula ni lava feke. Hilaha hi buleke ha kona ka nhlokomhaka leyinga khaluta, hi fambela kule ni mikhuva yotala leyi fambisanaka ni swilahlo leyi seketeliwaka ka djondzo ya ku vafi vaha hanya. Naswona ahi yi ka lava profetaka hi ta wumundzuku leswaku hiyava vutisa hi wumundzuku la hina. (Esa. 8:19) Haswi tiva leswaku hinkwaswu leswi swi ni khombo swinene hikusa swihi yendla hi tshinela ka Sathana ni madimoni ya yena.

10-11. a) I mpsini leswi Vakreste van’wana va le nkameni wa vapostola vaswi yendleke loko va djondze ntiyiso? b) Hikuya hi 1 Vakorinto 10:21, hayini hi fanele hi tekelela xikombiso xa Vakreste va kusungula naswona hingaswi yendlisa kuyini?

¹⁰ Tihambanisi ni swilo hinkwaswu leswi yelanaka ni wungoma. Ankameni wa vapostola, van’wana lava ava tshama aEfesa ava tipetile ka timhaka ta wungoma. Kambe loko va djondze ntiyiso, va yendle swilo swa kuhlamalisa swinene. Bibele li li: ‘Kutani lavanyingi xikarhi ka lava avatirhile swa masalamusi, vahlengeleta tibuku ta vona, vatihisa mahlweni ka vanhu hinkwavu.’ (Mint. 19:19) Vaefesa va yendle hinkwaswu leswi avaswi kota leswaku va tihambanisa ni mimoya yobiha. Phela mabuku ya vona ya masalamusi ama durhile swinene. Kambe matshan’wini ya kuma xavisa kumbe kuma nyika van’wana, vama hisile hinkwawu ka wona. Avanga karhateki hintamu hi male leyi vayi tirhiseke leswaku  vama xava. Leswi avaswi lava aku li kutsakisa mbilu ya Yehovha.

¹¹ Hingaxi tekelelisa kuyini xikombiso xa Vakreste lava va le nkameni wa vapostola? Ahita va hi kombisa wutlharhi loko na hina aho tihambanisa ni swilo hinkwaswu leswi yelanaka ni wungoma, kungaha va swifungo kumbe swin’wana leswi vanhu vaswi yambalaka leswaku va tisirhelela ka mimoya yobiha. — Lerha 1 Vakorinto 10:21.

12. Hi fanele hi tivutisa yini mayelana ni leswi hi tihungataka ha swona?

¹² Kambisisa kahle leswi u tihungataka ha swona. Ti vutisi: ‘Xana ni rhandza kulerha mabuku, marevhixta hambi i li ka interneti lama vulavulaka hi wungoma? Xana tingoma leti ni rhandzaka kutiyingisela ti vulavula hi wungoma? Swi li yini hi mafilmi, maprograma ya televhizori kumbe mintlangu leyi niyi thaka ka televhizori kumbe ka komputadori? Xana na swona swi komba timhaka ta wungoma? Xana swi kombisa vanhu lava psompsaka ngati ya van’wana, swipoko kumbe swiyendlo swa ku ahi swa ntumbuluku? Xana swi kombisa vanhu na va loya van’wana, lava yendlaka masalamusi kumbe swilo swofana ni leswo? I ntiyiso leswaku ahi mintlangu hinkwayu leyi kombaka swilo swa ku aswi tolovelekanga kumbe mintlangu leyi munhu a yendlaka ingi o yendla masalamusi yi biheke. Hi mhaka leyo, loko u langa leswi ungata tihungata hi swona, tiyiseka leswaku awu langi leswi fambisanaka ni swilo leswi Yehovha aswi nyenyaka. Minkama hinkwayu, lwela ‘kuva ni lipfalo leli baseke’ amahlweni ka Xikwembu. — Mint. 24:16. *

13. I yini leswi hinga fanelangiki hiswi yendla?

¹³ Unga tshameli kuvulavula hi mintirho ya Sathana ni madimoni ya yena. Hi lava kutekelela  xikombiso xa Yesu amhakeni leyi. (1 Pet. 2:21) Yesu a ativa minchumu yinyingi hi Sathana ni madimoni hikusa a hanye nkama woleha atilweni. Hambileswo, a nkama lowu a ali laha misaveni anga zanga a vulavula hi swilo leswi mimoya leyi yobiha ayi tshame yiswi yendla. Yesu a alava kudjondzisa vanhu hi Yehovha, hayi hi Sathana. Hingaxi tekelelisa kuyini xikombiso xa yena? Na hina ahi fanelanga hi vulavula hi switoriya swa madimoni. Mahanyela ya hina ma fanele ma kombisa leswaku ‘mbilu ya hina yi tale swilo leswinene’, kunga swilo swa ntiyiso. — Pis. 45:1.

14-15. a) Hayini hinga fanelanga hi chava mimoya yobiha? b) I yini lexi kombisaka leswaku Yehovha a sirhelela vanhu va yena namuntlha?

¹⁴ Unga chavi mimoya yobiha. Ka misava leyi hi tshamaka ka yona namuntlha, hingaha humeleliwa hi swilo swobiha. Kola na kola hingaha humeleliwa hi nghozi, hi vabya kumbe hi feliwa hi munhu lweyi himu rhandzaka. Kambe loko leswo swihi humelela, ahi fanelanga hi pimisa swaku nandzu i wa mimoya yobiha. Bibele li hlamusela leswaku “nkama ni xiyendlakalo leswi kalaka swinga nyimeliwanga” swinga wela vanhu hinkwavu. (Ekl. 9:11) Loko swi ta ka Sathana ni madimoni ya yena, Yehovha se aswi kombisile leswaku a ni matimba ya kuva tlula. Hi xikombiso, Yehovha angamu pfumelelanga Sathana kudlaya Yobo. (Yobo 2:6) Amasikwini ya Moxe, Yehovha aswi kombisile leswaku a ani matimba kutlula vaprista va masalamusi va Gibita. (Ekso. 8:18; 9:11) Yesu na yena a ni matimba ya kutlula ya mimoya yobiha. Ndzhaku ka loko a yinkiwe matimba atilweni hi B’ava wa yena Yehovha, Yesu a hlongole Sathana ni madimoni ya yena ava cukumeta misaveni. Naswona ka nkama lowu taka atava cukumeta axikheleni, laha vangata kala vanga kanganyisi munhu. — Nhla. 12:9; 20:2, 3.

¹⁵ I swinyingi leswi kombisaka leswaku Yehovha wava sirhelela vanhu va yena namuntlha. Pimisa hi leswi: Hi chumayela hi tlhela hi djondzisa ntiyiso amisaveni hinkwayu. (Mat. 28:19, 20) Ntirho lowu wu paluxa mintirho yobiha leyi Sathana ayi yendlaka. Phela Sathana angawu tsakeli ntirho lowu naswona loko awoswi kota, aatawu nyimisa. Kambe angewu nyimisi. Hi mhaka leyo, ahi fanelanga himu chava, yena ni madimoni ya yena. Haswi tiva leswaku ‘matihlo ya Yehovha mafambafamba amisaveni hinkwayo leswaku a kombisa ntamu wa yena ka lava mbilu ya vona yi hetisekeke ka yena.’ (2 Tikro. 16:9) Sathana angehi yendli nchumu loko hi tshama hi tshembekile ka Yehovha.

16-17. Nyikela xikombiso xa xivindzi lexi lavekaka leswaku hi hlula mimoya yobiha.

¹⁶ Swi lava xivindzi leswaku hi hlula mimoya yobiha, ngopfungopfu loko maxaka kumbe vanghanu va hina va lwa na hina. Vangaha yendla leswo hileswi va pimisaka leswaku loko hinga yendli leswi vaswi vulaka hita humeleliwa hi swilo swa kubiha. Kambe loko hi nyima hi ku dzi, hinga tipeti ka swa wungoma, Yehovha atahi katekisa. Vona xikombiso xa Érica, lweyi a tshamaka aGhana. A sungule kudjondza Bibele loko a li ni 21 wa malembe. Leswi papayi wa yena a ali nyanga, a anyimela leswaku Érica a hlangayela ka mikhuva leyi fambisanaka ni wungoma. Hi xikombiso, a kunyimeliwe leswaku na yena a dla swakudla leswi aswi phahleliwa mimoya ya vakowana. Érica a ayala kuyendla leswo. Hi mhaka leyo, ndjangu wa yena awu hlundzuka swinene. Awu teka leswo tani hi xirhuku ka swikwembu swa vona naswona awu kholwa leswaku swikwembu aswitava khatisa hi kuva yendla va hlanya kumbe va vabya.

¹⁷ Ndjangu wa Érica awu tshamela kumu sindzisa leswaku a hlangayela ka mikhuva ya vona kambe anga zanga aswi pfumelile hambiloko a hlongoliwile kaya. Timboni tin’wana timu tekile leswaku ti tshama na yena. Hi ndlela leyi, Yehovha a katekise Érica hi kumu nyika ndjangu wa yuwani, kunga vamakwerhu lava hunzukeke vamakwavu. (Marka 10:29, 30) Hambileswi maxaka ya yena ma tsemeke wuxaka na yena ma tlhela ma hisa swilo swa yena, Érica a tshame a tshembekile ka Yehovha, a khuvuliwile naswona swoswi i phayona la nkama hinkwawu. Érica angama chavi madimoni. Loko a vulavula hi maxaka ya yena, a vula leswi: “Na khongela siku ni siku ni kombela Yehovha leswaku onge ndjangu wa mina na wona wunga tsaka hi kutiva Yehovha ni kuva ni ntshunxeko lowu kumiwaka ntsena hi kutirhela Yehovha.”

18. Hi yihi minkateko leyi hiyi kumaka hi kutshemba Yehovha?

¹⁸ Ahi hinkwerhu hingata kumana ni ndzingo wa kufana ni wa Érica. Hambileswo, hi fanele hi lwa ni mimoya yobiha hi tlhela hi tshemba Yehovha. Loko hi yendla leswo, ahingata kanganyisiwa hi mavunhwa ya sathana naswona Yehovha atahi katekisa. Handle ka leswo, ahingata chava swaku madimoni matahi tshikisa kutirhela Yehovha naswona xaxikulu ka hinkwaswu, hita tiyisa wuxaka la hina na Yehovha. Yakobo a tsalile: “Titsongahateni mahlweni ka Xikwembu. Yalelani Diyavulosi, kutani atamibaleka. Tshinelani kusuhi ni Xikwembu kutani xitatshinela kusuhi na n’wina.” — Yak. 4:7, 8.