Akusunguleni ka revhixta leli, hi vulavule hi xitoriya xa hosi Creso ni ndlela leyi anga xengiwa ha yona hi muprofeta wa le Delfos. Vuyelu la kona kuve leswaku Creso ahluliwile hi hosi ya le Persa. Hi tlhelo lin’wana, Bibele li ni wuprofeta lohlamalisa li katsaka hosi ya le Persa, leli hetisekeke hi wuyentelelo.

Na kaha sale 200 wa malembe — hosi Ciro angese psaliwa — muprofeta wa muheberu lweyi a vitaniwaka Esaya, a vulavule hi vitu la hosi leyi naswona a tlhamusele ndlela leyi a atahlula ha yona doropa la Babilona leli ali ni matimba swinene.

Esaya 44:24, 27, 28: “Leswi hi leswi Yehovha aswivuleke, . . . ‘lweyi abyelaka mati lamayenteke aku, “Womani, naswona nitawomisa minambu ya wena hinkwayu”; lweyi avulaka leswi ha Ciro, “Yena i murisi wa mina naswona atayendla kurhandza ka mina hinkwaku”; lweyi avulaka leswi ha Yerusalema: “Atapfuxetiwa,” ni ka tempele: “Masungulu ya wena matavekiwa.”’”

Hikuya hi ntivi ya matimu ya le Grécia Heródoto, masonchwa ya Ciro madjikise mati ya nambu wa Yufrata lawa ama rhendzele doropa la Babilona. Makungu ya Ciro ma pfune masonchwa ya yena kuva ma hundza axikarhi ka mati ivi ma nghena ka doropa. Endzhaku kohlula doropa, Ciro a chunse Vayuda lava a vali swib’ochwa le Babilona, agama ava pfumelela leswaku vatlhela vaya yaka Yerusalema, laha se aku hundze 70 wa malembe na a lovisiwile.

Esaya 45:1: “Kutani Yehovha avula leswi ka mutotiwa wa yena, Ciro, lweyi nimukhomaka hi voko la xinene kuva nihlula matiku lamanga mahlweni ka yena nitlhela niteka matlhari ya tihosi, leswaku nipfula swipfalu swimbirhi mahlweni ka yena. Hi ndlela leyi, tinyangwa titava tipfulekile”.

Vapersa va nghene ka doropa hi kutirhisa swipfalu swimbirhi leswikulu, leswi hikolaho kokala kukhatala swi tshikiweke na swinga pfaliwanga. Loko Vababilona ava tive makungu ya Ciro, ina va pfale swipfalu hinkwaswu swa minambu ya mati; kambe ava yendlanga leswo. Hi ndlela yoleyo, doropa alinga sirhelelekanga.

Xiprofeto lexi xohlamalisa i xin’we ka swinyingi leswi kumekaka ka Bibele, leswi handle kokanakana swi hetisekeke. * Kuhambana ni swiprofeto swa vanhu, leswi seketeliwaka ka swikwembu swa mavunwa, swiprofeto swa Bibele swita hi ka Xikwembu xa ntiyisu, lexinge: “Kahali kusunguleni nitivisa leswingatahumelela kuheteleleni, naswona kusukela khale swinene nitivisa swilu leswingasikiyendleka.” — Esaya 46:10.

I Xikwembu xa ntiyisu ntsena lexinga ni wuswikoti loprofeta swilo leswi swingata humelelaka. Vitu la xona, Yehovha, livula leswaku “Ayendla Leswaku Swi Va Kona.” Leswo swi kombisa leswaku a ni wuswikoti la kucinca swilo leswi swahataka hilani a lavaka ha  kona. Hikolaho, hinga tiyiseka leswaku leswi ahi tshembisaka swona, ataswi yendla.

Xana waswilava kuswi tiva swiprofeto swa Bibele leswi hetisekaka amasikwini ya hina? Kolomu ka 2.000 wa malembe lama hundzeke, Bibele li profete leswaku “amasikwini ya makumu, a kuta fika minkama ya kukarhata leyi tikaka kulanguntana na yona.” Xana i makumu ya yini lawa kuvulavuliwaka hi wona? Ahi makumu ya misava kumbe ya vanhu; kambe i makumu ya kulwisana, kuhlupheka ni kutshikeleliwa loku se kunga ni malembe yotala. Ahi voneni swikombisu swin’wana leswi kombaka leswaku hi hanya “amasikwini ya makumu”.

2 Timotiya 3:1-5: “Masikwini ya makumu . . . , vanhu vatava lavatirhandzaka, lavarhandzaka ngopfu male, ni kutidzunisa, ni kutikukumuxa, ni kurhukana; vatava lavangayingisiki vapsele, lavangaliki na kukhensa, vokala xichavu; vatava vanhu lavapfumalaka rirhandzu, lavangaliki na kutsetselela [“lavangalaviki ntwananu hambi wuli wihi”, NW], valumbeti, lavangatikotiki, lavokarhata, lavavengaka lesvolulama; vatava vakanganyisi, vanhu va magugu, lavabohiweke hi kutikulisa, lavarhandzaka kutiphina kutlula kurhandza Xikwembu. Vatatiyendla ongi hiloko vali ni vukhongeli, kambe vatayala matimba ya bzona.”

Xana ahi ntiyisu leswaku vanhu va ni matikhomela lawa namuntlha? Xana se uswi xiyile leswaku namuntlha vanhu vati rhandza, va rhandza male naswona vati kukumuxa? Xana waswi vona hi matihlu ya wena leswaku vanhu ava twanani naswona va tshamela kulondza van’wana swilo leswi vuyelisaka vona ntsena? Xana se uswi xiyile leswaku namuntlha vana vanyingi avaha yingisi vapsali va vona ni leswaku vanhu va rhandza mintsaku kutlula kurhandza Xikwembu? Ha tiyiseka leswaku waswi vona. Lexi vavisaka, swilo leswi swiya swi tlulisa mpimu.

Matewu 24:6, 7: “Mitatwa huwa ya tinyimpi ni mahungundlela ya tinyimpi; . . . Tiko rin’wana ritapfukela tiko rin’wanyana, mfumu wun’wanyana wutalwa ni mfumu wun’wanyana”.

Marungula ma kombisa leswaku tinyimpi leti veke kona kusukela 1914 kuta fikela namuntlha se tidlaye vanhu lava tlulaka 100 wa timiliyoni. Nhlayu leyi yi tlula nhlayu ya vayakitiku va matiku yotala. Xana wayi vona mihloti, kuvaviseka ni kuhlupheka ka vanhu lava votala, lava feliweke ka tinyimpi leti? Xana swi kona leswi mimfumu ya misava yiswi yendleke leswaku tinyimpi ti hela?

Matewu 24:7: “kutava ni tindlala”.

Nhlanganu wa misava hinkwayu lowu vitiwaka World Food Programme wu vule leswi: “Amisavani leyi kutshoveliwaka swakudla leswi yenelaka vanhu hinkwavu, 815 wa timiliyoni ta vanhu — mun’we axikarhi ka 9 — va yetlela vanga dlanga. Handle ka leswo, mun’we axikarhi ka vanhu vanharhu wa vabya hikolaho ka kudla swakudla leswinga nyikiki wutomi.” Kolomu ka 3 wa timiliyoni ta vatsongwana va fa lembe lin’wana ni lin’wana hikolaho ka ndlala.

Luka 21:11: “Kutava ni kutsekatseka ka misava”.

Ka nguva ya hina, kutsekatseka ka misava loku twiwaka hi vanhu, kuyendleka kolomu ka 50.000 wa makhambi. Kolomu ka 100 ka kutsekatseka loku, ku ni ntamu swinene la ka kuva kuhohlota ni tiyindlu. Kan’we hi lembe, ku ni kutsekatseka kukulu ka misava. Nkambisisu wun’wana wu kombisa leswaku kutsekatseka ka misava loku veke kona kusukela ka 1975 kuya fika ka lembe la 2.000 kudlaye vanhu va kolomu ka 471.000.

Matewu 24:14: “Kutani Evhangeli leyi ya Mfumu yitachumayeliwa misaveni hinkwayu, tani hi vumboni ka vanhu va matiko hinkwawu; kutani hi kona makumu mangatafika.”

Timboni ta Yehovha leti tlukala 8 wa timiliyoni ti nyikela wumboni ni kuchumayela mahungu yotsakisa ya Mfumu wa Xikwembu ka matiku ya kolomu ka 240. Ti chumayela madoropeni lamakulu ni le swidoropanini; ka tintshava ni le tintlhaveni. Bibele li profeta leswaku loko ntirhu lowu wu hetiseka hilaha Yehovha a lavaka ha kona, ‘makumu matafika.’ Se kuta yendleka yini loko makumu ma fika? Mfumu wa Xikwembu wuta helisa mimfumu ya misava, ivi wona wu sungula kufuma. Hi swihi switshembisu leswingata hetiseka loko misava hinkwayu se yi fumiwa hi Mfumu wa Xikwembu? Lerha tinhlokomhaka leti landzelaka ta revhixta leli akuva uswi tiva.