Papayi na mamani a va khongela Katolika. Kambe nkama lowu va nga djondza swaku vito la Xikwembu i Yehovha, va swi tshikile va gama va va Timboni ta Yehovha. Papayi a a li karpinteru, kambe a game a tshika ku yendla swifaniso swa Yesu leswi a swi tirhisiwa ka wugandzeli la mavunhwa; a tirhise wutivi la yena swaku a yendla swin’wani. Hi xikombiso, a tirhise ndhawu yin’wani akaya swaku a yaka Yindlo ya Wugandzeli ya ku sungula aSan Juan del Monte, kusuhi ni Manila doropa lalikulu la Filipinas.

Ni psaliwile hi 1952. Vapsali va mina va sungule ku ni djondzisa hi Yehovha ku fana ni leswi se a va swi yendla hi 4 wa vamakwenu va mina va xinuna ni vanharhu va xisati. A nkama lowu a ni ya ni kula, papayi wa mina a a ni byela swaku ni fanele ni djondza ndzima yin’we ya Bibele siku ni siku. A djondze na mina mabuku ya ku hambanahambana. Makhambi man’wani papayi a a rhamba vadjikelezi ni lava a va tirha Betele leswaku va ta tshama kaya ka hina. Ku twa swiperiyensiya swa vamakwerhu lava swi hi yendle hi tsaka swi tlhela swi tiyisa ndjangu wa hina ni ku hi pfuna leswaku hi rhangisa ntirho wa ku chumayela ka wutomi la hina.

Papayi na mamani va ni vekele xikombiso xaxinene ka mhaka ya ku tirhela Yehovha. Hi 1971 mamani a vabyile hintamu a gama a fa, kambe hi nkama wolowo mina na papayi hi sungule ku va vapfuli va ndlela. Xa ku vava xa kona hileswaku hi 1973 nkama na ni ni 20 wa malembe, papayi wa mina na yena a file. Phela leswo swi ni tshove mbilu kambe ntshembo lowu wu nga ka Bibele wu ni tiyisile hintamu hikusa wona wu “tiyile naswona wa tshembeka”, funtshi wu ni pfunile leswaku ni tama ni mu tirhela Yehovha. (Heb. 6:19) Loko se ku hundze nkamanyana na papayi wa mina se a file, ni rhumeliwe swaku ni ya ka ilha lin’wani leli vitaniwaka Coron aPalawan swaku ni ya va mupfuli wa ndlela wa ku hlawuleka.

Ni game ni ya Coron nkama na ni ni 21 wa malembe. Leswi ni nga kulela doropeni, swi ni hlamalise hintamu ku vona swaku ka tindhawu ta tinyingi seniyani a ku nga na magezi ni mimpopi a yi nga li kona. Ni tlhele ni vona swaku a ku nga na mimovha ya yinyingi hambi swithuthuthu a swi kala. I ntiyiso swaku aCoron a ku ni vamakwerhu kambe a ku nga na mupfuli wa ndlela mun’wani lweyi a ni ta tirha na yena. Hi mhaka leyo, a swi lava leswaku minkama yin’wani ni chumayela na ni li noxe. Ka wheti ya mina ya ku sungula a ni ma xuva swinene maxaka ya mina ni vanghanu va mina. Niwusiku  a ni txuvuka tinyeleti ni gama ni rila hintamu. Hi nkama wolowo a ni swi navela hambi hi ku tshika ntirho wa mina ni muka kaya.

A nkama lowu a ni titwa na ni li noxe, a ni khongela ka Yehovha ni mu byela hinkwaswu leswi a ni titwisa xiswona. A ni zama ku khumbukela hinkwaswu leswi a ni swi djondzile ka Bibele ni ka mabuku ya nhlengeletanu leswi a swi ta ni tiyisa. A ni tolovela ku pimisa hi leswi nga ka buku la Tipisalema 19:14. Leswo swi ni yendle ni twisisa swaku loko ni pimisa hi leswi Yehovha a swi rhandzaka, ni pimisa hi ndlela leyi Yehovha a swi yendlaka hi yona swilo ni leswi a nga tshamisa xiswona, yena a a ta va “Ribye la mina ni Muponisi wa mina.” Xin’wani xi nga ni pfuna i nhlokomhaka ya Murindzi leyi nge “A Wu Wexe.” a Phela ni yi lerhe makhambi ya manyingi. Nhlokomhaka leyi yi ni pfune ku vona swaku hambileswi a ni tshama noxe, minkama hinkwayu Yehovha a a li na mina. Se a ni tirhisa nkama wolowo swaku ni khongela ka Yehovha, ni djondza ni tlhela ni pimisa hi leswi a ni swi djondza.

Na na ha ku sungula ku tirhela Coron, ni vekiwile swaku ni va doda la bandla, kambe a ko va mina noxe lweyi a a li doda. Se hi mhaka leyo, a swi lava swaku vhiki ni vhiki ni fambisa Xikola Xa Wutirheli Xa Bandla, Ntlhanganu Wa Ntirho, Djondzo Ya Buku ni Djondzo ya Murindzi ni tlhela ni veka dixkursu vhiki ni vhiki. Leswi a ni ni mintirho ya yinyingi, a ni nga ha titwi ni li noxe!

Ntirho wa ku chumayela a wu tsakisa hintamu aCoron hikusa van’wani lava a ni va djondzisa Bibele hi ku famba ka nkama va game va tsakamisiwa. Kambe ku ni swikarhatu leswi ni nga kumana na swona. Hi xikombiso, leswaku ni fika lomu a ni ta ya chumayela kona, minkama yin’wani a swi lava ni suka nimixo swaku ni ya fika ninhlikanhi hambileswi a ni nga swi tivi swaku loko se ni fikile koseniyani a ni ta gama ni yetlela kwini. Leswi materitoriyu ya manyingi lawa a ni tirhela ka wona a ku li ma ilha, a swi lava ni famba hi xibotani lexi a xi tirhisa motori leswaku ni za ni ya fika. Se leswo a swi ni chavisa hintamu hikusa minkama yin’wani a hi kumana ni swidzedze kuve mina a ni nga swi koti ku hlambeta. Kambe ka swikarhatu hinkwaswu leswo ni li vonile voko la Yehovha na li ni vhikela. Phela Yehovha minkama hinkwayu a ve na mina, hikusa hi ku famba ka nkama ni game ni swi tsumbula swaku Yehovha a wo ni lunghiselela nkama lowuyani swaku ni ta langutana ni swikarhatu leswi a ni ta kumana na swona ka nkama lowu taka.

Hi 1978, ni rhumeliwile swaku ni ya tirha Papua Nova Guiné, ku nga tiko leli nga kusuhi ni Austrália. Tiko leli li tale hi tintshava naswona li ringananyana ni Espanha. Swi ni hlamalise hintamu ku vona swaku kolomuyani ka 3 milhões wa vanhu a va vulavula ku tlula 800 wa tirimi. Ni tsakile hi ku tiva swaku ku tala ka vanhu lavayani a va swi kota ku vulavula lirimi leli vitaniwaka Tok Pisin.

A ku sunguleni ni vekiwe ka bandla la Xinghiza ka doropa la Port Moresby, kambe va game va ni txintxa swaku ni ya ka bandla la xiTok Pisin. Funsthi ni sungule ku djondzela xiTok Pisin naswona leswi a ni swi djondza a ni swi tirhisa ka ntirho wa ku chumayela. Se leswo swi yendle swaku ni hantla ni li tiva lirimi leli. Phela hi nkama wawutsongo se a ni swi kota ku veka dixkursu hi lirimi leli naswona na ku nge se hela lembe na ni fikile Papua Nova Guiné, ni nyikiwe ntirho lowu a ni nga wu nyimelanga funtshi leswo swi ni hlamalise hintamu. Phela ni vekiwe swaku ni va mudjikelezi ka mabandla lawa a ma vulavula xiTok Pisin naswona a ku li teritoriyu lalikulu hintamu.

Leswi mabandla a ma li ka tindhawu ta kule na kule a swi lava swaku ni lulamisela ma asembleya ya manyingi naswona a ni tshamela ku yendza. Leswi a ni djondzela lirimi la nyuwani, ni djondzela mahanyelo ya nyuwani hinkwaswu a swi li swilo swa nyuwani, se leswo a swi yendla ni titwa ni li noxe. Leswi tiko leliyani li nga tala hi tintshava a swi nga koteki ku yendza hi movha. Se a  swi lava swaku vhiki ni vhiki ni yendza hi avião. Naswona minkama yinyingi a ni khwela na ni li noxe ka avião la xikorokoro leli a li ni motori wun’we! Ku nga na mhaka swaku a ni yendza hi avião kumbe hi boti, ku yendza a swi ni yendla ni karhateka.

Leswi vanhu va vanyingi ka ndhawu liyani a va nga na matelefoni, a ni tirhisa makarta leswaku ni tsalela vamakwerhu ni va byela swaku ni ta va yendzela siku muni. Kambe minkama ya yinyingi a ni rhanga ni fika na makarta lawa ni nga va tsalela wona ma nge se fika funtshi minkama yin’wani a swi lava ni yendla hi ku vutisela vanhu va ndhawu liyani swaku ni kuma vamakwerhu; se loko ni va kuma a va ni hoyozela na va tsakile. Phela ku vona swaku vamakwerhu a va ni yamukela hi lirhandzu a swi ni khumbukisa swaku hi mhaka muni ni va yendzelile. A ni swi vona swaku Yehovha minkama hinkwayu a a ni pfuna funtshi wunghanu la mina na yena a li ya li kula hintamu.

Ka siku la ku sungula ni nga ya mintlhanganwini ka ilha la Bougainville, ni vone nuna na nsati na va b’onyozela, va ta va ta ni vutisa swaku a na ha va khumbuka ke. Ni khumbuka swaku a ni sungule ku djondza Bibele na vona nkama a na ha ku fika aPort Moresby, kambe ni game ni va nyikela ka makwerhu mun’wani swaku va tama va djondza Bibele xikan’we. Ni tsake swinene hi ku tiva swaku se a va tsakamisiwile! Lowo wo va nkateko wun’we ka minkateko ya yinyingi leyi ni nga yi kuma ka malembe manharhu lawa ni nga tirha aPapua Nova Guiné.

Hi 1978, na ni nge se na rhurha aCoron ni tive Adel. Yena a a sasekile hintamu funtshi a a swi rhandza hintamu ku tirha. A a ni vana vambirhi, ku nga Samuel na Shirley funtshi a a li mupfuli wa ndlela wa nkama hinkwawu naswona a a hlayisa mamani wa yena lweyi se a a gugile. Se hi Maio wa 1981, ni tlhele ni ya Filipinas naswona ni chadile na Adel. Nkama hi nga chada hi sungule ku wu hlayisa xikan’we ndjangu wa hina na hi li vapfuli va ndlela va nkama hinkwawu.

Hambileswi a ni ni ndjangu, hi 1983 ni rhambiwe leswaku ni ya va mupfuli wa ndlela wa ku hlawuleka ka ilha la Linapacan aPalawan. Hinkwerhu hi rhurhile hi ya ka ndhawu liyani leyi a ku nga na vamakwerhu. Lexi xi nga hi tshova mbilu hileswaku loko se ku hundze lembe, mamani wa Adel a game a fa. Lexi xi nga hi pfuna hintamu ka xiyimu lexiyani i ku tshama na hi khomekile ka ntirho wa ku chumayela. Phela hi sungule swidjondzo swa Bibele swa swinyingi leswi a swi ya swi kulisa wunghanu la swona na Yehovha funtshi hi ku famba ka nkama se a ku laveka Yindlo ya Wugandzeli funtshi hi yake hi hoxe. Hi tsake hintamu nkama hi nga vona swaku loko se ku hundze 3 wa malembe na hi li ka ndhawu liyani, 110 wa vanhu va ve kona ka Xitsundzuxu naswona hi ku famba ka nkama van’wani va vona va tsakamisiwile va va Timboni ta Yehovha.

Hi 1986, ni rhumeliwe swaku ni ya tirha ka ilha la Culion. Hi nkama wolowo Adel a vekiwe leswaku a va mupfuli wa ndlela wa ku hlawuleka. Seniya Culion a ku ni vanhu lava a va vabya hi nhlokonho, ku nga mavabyi ya ku bola xikhumba. A ku sunguleni a hi chavanyana ku va chumayela vanhu lavayani hikusa a hi nga lavi ku tluletiwa mavabyi, kambe vachumayeli va seniyani va hi byele swaku vanhu lava a va vabya a va phuze mimirhi naswona mavabyi lawayani a ma nga ha tlulelani. Hi ku famba ka nkama vanhu van’wani lava a va vabya hi nhlokonho va sungule ku ya mintlhanganwini kaya ka makwerhu mun’wani wa xisati. Hi nkama wolowo na hina hi sungule ku chunseka leswaku hi va chumayela. A swi tsakisa hintamu ku bula hi Yehovha ni vanhu lava a va titwa va nga na lisima ka Xikwembu ni mugangeni. A swi hi tsakisa hintamu ku vona leswi a va titwisa xiswona loko va tiva swaku Yehovha a tshembisa  ku hi nyika wutomi lalinene na hi nga vabyi. — Luk. 5:12, 13.

Leswaku hi pfuna vana va hina hi rhambe tintombhi timbirhi leti a ti tshama Coron swaku ti ta tshama na hina Culion; leswo swi pfune vana va hina swaku va va ni vanghanu vavanene. Samuel na Shirley ku patsa ni tintombhi letiyani ta timbirhi a va pfuna vanhu va vanyingi swaku va djondza hi Yehovha ka Bibele. Vona a va fambisa swidjondzo swa Bibele ka vana nkama lowu hina a hi djondza ni vapsali. Phela ku fike nkama lowu hi nga vona swaku se a hi djondza Bibele ni 11 wa mindjangu naswona hi nkama wawutsongo se a hi djondza ni vanhu va vanyingi Bibele lava a va tama va kulisa wunghanu la vona na Yehovha funtshi hi game hi hamba bandla!

A ku sunguleni a ko va mina ntsena a ni li doda ka ndhawu liyani, se hi mhaka leyo Betele li ni kombele leswaku vhiki ni vhiki ni fambisa mintlhanganu aCulion lani a ku ni 8 wa vachumayeli ni tlhela ni yendza ni ya fambisa mintlhanganu ka ndhawu leyi vitaniwaka Marily, lani a ku ni 9 wa vachumayeli. Kambe leswaku hi fika Marily a swi lava leswaku hi heta 3 wa mawora na hi yendza hi boti. Loko mintlhanganu yi gama seniyani Marily, mina ni ndjangu wa mina a hi famba mawora ya manyingi leswaku hi ya fambisa swidjondzo swa Bibele ka ndhawu leyi vitaniwaka Halsey.

Hi ku famba ka nkama vanhu va vanyingi va Marily ni Halsey a va ya va djondza Bibele lakaku a swi lava hi yaka Tiyindlo ta Wugandzeli ka tindhawu leti ta timbirhi. Ku fana ni Linapacan, vamakwerhu va ndhawu liyani ni vanhu van’wani lava a va tsakela ku djondza Bibele, va hi pfune ku yaka ni ku hi nyika swilo leswi a hi swi lava leswaku hi swi tirhisa ka ntirho wa ku yaka. Yindlo ya Wugandzeli leyi hi nga yi yaka aMarily a yi li yikulu, lakaku a ku nghena 200 wa vanhu naswona ni ndhawu ya kona a yi li yikulu, lakaku a swi koteka leswaku yi tirhisiwa leswaku yi va Salão de Assembleias.

Hi 1993 leswi vana va hina se a va kulile, mina na Adel hi rhumeliwe leswaku hi ya va vadjikelezi aFilipinas. Se hi 2000, ni rhambiwile leswaku ni ya ka Xikola Xa Bibele Xa Vavanuna Lava Va Nga Vakreste funtshi ni game ni trenariwa swaku ni va mudjondzisi ka xikola lexi. Phela a ni tivona na swi nga ni faneli ku va mudjondzisi ka xikola lexi, kambe Adel a ni kutxile swaku ni pfumela ku va mudjondzisi. A a ni khumbukisa swaku minkama hinkwayu Yehovha a a ta ni pfuna leswaku ni wu hetisisa kahle ntirho lowu ni nga nyikiwa wona. (Filp. 4:13) Phela nsati wa mina Adel a a swi tiva kahle swaku minkama hinkwayu Yehovha wa va pfuna vanhu va yena leswaku va hetisisa mintirho leyi a va nyikaka yona hikusa hambi hi yena a a tama a mu tirhela  Yehovha na a tsakile ka ntirho wa ku va mupfuli wa ndlela wa ku hlawuleka hambileswi a a vabya.

Hi 2006 nkama na ni djondzisa ka Xikola Xa Bibele Xa Vavanuna Lava Va Nga Vakreste, hi tsumbule swaku Adel a a ni mavabyi lawa ma vitaniwaka mal de Parkinson. Nkama hi nga tiva leswo hi vavisekile swinene! Nkama ni nga mu byela swaku a ni pimisa hi ku tshika ntirho wa mina swaku ni ta mu hlayisa, Adel a te: “Ni laveli médico swaku a ni tendera na ni li kola, Yehovha a ta hi pfuna swaku hi nga wu tshiki ntirho wa hina.” Adel a yendle hinkwaswu leswi a nga swi kota ka ntirho wa Yehovha ka 6 wa malembe lawa ma nga landzela, kambe mavabyi ya yena ma ye ma karhata swinene. Ku fike nkama lowu Adel a a nga ha swi koti ku famba kambe a a tama a chumayela na a famba hi xikarinyani xa maroda. Hi ku famba ka nkama hambi hi ku vulavula se a swi mu karhatela; hi nkama wolowo a a tama a hlamula mintlhanganwini hi ku tirhisa marito yamatsongo. Loko Adel a hlamula, vamakwerhu a va gama va mu tsalela mamensajem na va mu khensa va tlhela va mu byela swaku a a li wa lisima hintamu ka vona. Anze siku leli a nga fa hi lona hi 2013, Adel a a tshamela ku yamukela mamensajem ya vamakwerhu na va mu khensa swinene hi mhaka ku tiyisela ka yena. Na tsaka hileswi ni nga va ni nsati lweyi a nga ni komba lirhandzu a tlhela a tshembeka ka 30 wa malembe ni ku tlula lawa hi nga hanya xikan’we. Kambe nkama a nga fa ni tlhele ni titwa noxe, ni nga ha tsaki.

Adel a a lava swaku ni tama ni yendla mintirho leyi ni nga nyikiwa yona ka nhlengeletanu ya Yehovha; phela mina ni tame ni yendla swoleswo. Ni tame ni tshama na ni khomekile ka mintirho leyi Yehovha a nga ni nyika yona naswona yena a ni pfunile leswaku ni nga titwi na ni li noxe. Hi 2014 ku ya ka 2017 ni ve mudjikelezi ka mabandla lawa a ma vulavula a xiTagalo ka matiko man’wani lawa ntirho wa hina a wu tsimbisiwa. Ni game ni rhumeliwa swaku ni ya va mudjikelezi ka mabandla lawa a ma vulavula xiTagalo aTaiwan, Estados Unidos ni Canadá. Se hi 2019, ni nyikiwe ntirho wa ku va mudjondzisi ka Xikola Xa Vachumayeli Va Mfumu hi Xinghiza aÍndia ni Tailândia. Ku tshama na ni khomekile hi mintirho leyi hinkwayu a swi ni yendla ni tsaka swinene.

Hambileswi swi kalaka swi nga vevuki ku txintxa swin’wani ka wutomi la hina, ni djondze swaku Yehovha minkama hinkwayu wa hi pfuna, se hi nga mu tshemba hi ku helela. Ka ntirho wun’wani ni wun’wani, minkama hinkwayu a ni ni vanghanu va nyuwani ni vamakwerhu va ntiyiso. Swoswi ni mupfuli wa ndlela wa ku hlawuleka aFilipinas. Ka mina bandla la mina la nyuwani li fana ni ndjangu lowu wu ni hlayisaka wu tlhela wu ni pfuna. Ni tsaka hintamu hi ku vona swaku Samuel na Shirley va tama va tekelela xikombiso xa mamani wa vona. — 3 Yo. 4.

Ni kumane ni swikarhatu swa swinyingi ka wutomi la mina naswona ni twe ku vava hintamu nkama nsati wa mina a nga vabya a tlhela a fa. Phela a swi lava swaku nkama ni nkama ni titwananisa ni swiyimu swa nyuwani. Kambe ni swi vonile swaku Yehovha a a na mina minkama hinkwayu. (Min. 17:27) Phela voko la Yehovha a li “gomanga” naswona a tinyimisele ku pfuna vanhu va yena ku nga na mhaka swaku va tshama kwini. (Esa. 59:1) Minkama hinkwayu Yehovha a a na mina funtshi a a ni pfuna ka swikarhatu leswi a ni kumana na swona, hi mhaka leyo ni mu khensa hintamu. Phela a ni zanga ni va noxe.