1. Hi kwini ku fana loku nga kona ka Vakreste va ku sungula ni Timboni ta Yehovha namuntlha?

 VAKRESTE va minkama ya vapostolo a va chumayela hi ku hiseka. A va tinyimiselile timbilwini ka vona ku tama va yamukela nkongomiso ni ku pfuniwa hi moya wa ku kwetsima. Hambileswi a va xanisiwa, a va zanga va tshika ku chumayela mahungu ya ku tsakisa naswona Yehovha a va katekisile swinene. Swilo leswi hinkwaswu swi nga yendlekela Vakreste va ku sungula swa ha yendleka ka Timboni ta Yehovha namuntlha.

2, 3. Hi wini nchumu wa lisima lowu buku la Mintirho li vulavulaka hi wona?

² Ha tiyiseka swaku leswi nga tsaliwa ka buku la Mintirho swi ku tiyisile hintamu, naswona swi tiyise lipfumelo la wena. Buku leli, leli vulavulaka hi swilo swa swinyingi leswi nga yendleka, li hlawulekile hikusa hi lona ntsena li vulavulaka hi leswi Wukreste li nga sungulisa xiswona.

³ Buku la Mintirho li vulavula hi mavito ya 95 wa vanhu, 32 wa matiko, 54 wa madoropa, ni 9 wa swihlala. Buku leli li ni timhaka ta ku tsakisa leti vulavulaka hi vanhu va ku toloveleka, vanhu va wukhongeli la ku hambanahambana va ku tibyela, tihosi ta ku tibyela ni vanhu va mona lava a va hlupha Vakreste. Kambe ku tlula hinkwaswu, li vulavula hi vamakwerhu va hina va minkama ya vapostolo, lava hambileswi a va kumana ni swikarhatu swa wutomi a va chumayela mahungu ya ku tsakisa hi ku hiseka.

4. Hi mhaka muni hi titwa hi li kusuhi ni vanhu va ku fana na mupostolo Pawulo, Tabita ni Vakreste van’wani va khale va ku tshembeka?

⁴ Vakreste va ku sungula va ku fana na mupostolo Pedru na Pawulo lava a va hiseka, Luka ku nga dotori lweyi a rhandziwaka, Barnaba lweyi a a rhandza ku nyika, Stefano lweyi a a nga chavi nchumu, Tabita lweyi a a kombisa wunene, Lidiya lweyi a a rhandza ku yamukela vapfhumba, ni Vakreste van’wani va ku tala va ku tshembeka va hanye kolomuyani ka 2.000 wa malembe lawa ma nga hundza. Hambileswo hi titwa hi li kusuhi na vona. Hi mhaka muni hi titwisa xileswo? Hikusa hi nyikiwe ntirho wa ku fana ni wa vona, ku nga ntirho wa ku pfuna vanhu swaku va va vadjondzisiwa. (Mat. 28:19, 20) Phela i nkateko wawukulu ku yendla ntirho lowu!

5. Valandzeli va Yesu va ku sungula va chumayele kwini?

⁵ Pimisa hi ntirho lowu Yesu a nga wu nyika valandzeli va yena. A te: “Mi ta yamukela matimba loko moya wa ku kwetsima wu fika henhla ka n’wina,  funtshi mi ta va timboni ta mina aYerusalema ni le tikweni hinkwalu la Yudiya ni le Samariya anze amagamu ya misava.” (Min. 1:8) Ku sungula, moya wa ku kwetsima wu nyike vadjondzisiwa matimba ya ku chumayela “aYerusalema”. (Min. 1:1–8:3) Hi ku landzela, hi ku kongomisiwa hi moya wa ku kwetsima va chumayele “tikweni hinkwalu la Yudiya ni le Samariya”. (Min. 8:4–13:3) Se hi kona va nga sungula ku chumayela “anze amagamu ya misava.” — Min. 13:4–28:31.

6, 7. I mpsini leswi hina hi nga na swona swi hi pfunaka ku chumayela leswi Vakreste va minkama ya vapostolo a va nga li na swona?

⁶ Vamakwerhu va hina va nkama wa vapostolo a va nga na mabuku hinkwawu ya Matsalwa ya ku kwetsima leswaku va kota ku ma tirhisa ka ntirho wa ku chumayela. Anze kolomuyani ka lembe la 41 E.C., a buku la Matewu a li nga se va kona. Ko va ntsena man’wani ya makarta ma nga tsaliwa hi Pawulo lawa a ma li kona na buku la Mintirho li nga se hela ku tsaliwa kolomuyani ka lembe la 61 E.C. Hi mhaka leyo, ka nkama wa Vakreste va ku sungula a swi nga koteki swaku munhu ni munhu a va ni Bibele la yena, naswona a va nga li na wona mabuku ya ku hambanahambana lawa a va ta kota ku siyela lava a va tsakela. I ntiyiso swaku Vakreste lava a va li Vayuda a va yingisela loko ku lerhiwa Matsalwa ya Xiheberu ka sinagoga na va nga se va vadjondzisiwa va Yesu. (2 Ko. 3:14-16) Kambe hambi hi vona a swi lava va ma djondza kahle Matsalwa hikusa swi tikomba a swi lava va vekisa tindzimana ka nhloko leti a va ta ti tirhisa.

⁷ Namuntlha ku tala ka hina hi ni Bibele ni mabuku ya manyingi lawa ma vulavulaka hi Bibele. Hi yendla vadjondzisiwa hi ku chumayela mahungu ya ku tsakisa hi tirimi ta tinyingi ka matiko lawa ma fikaka 240.

8, 9. a) Moya wa ku kwetsima wu pfune vadjondzisiwa va Yesu swaku va yendla yini? b) I yini leswi mutirhi wa ku tshembeka a swi yendlaka hi ku pfuniwa hi moya wa ku kwetsima?

⁸ Nkama Yesu a nga nyika valandzeli va yena ntirho wa ku va timboni, a te: “Mi ta yamukela matimba loko moya wa ku kwetsima wu fika henhla ka n’wina”. Hi ku kongomisiwa hi moya wa ku kwetsima, ku nga matimba ya Xikwembu, valandzeli va Yesu hi wugamu va ve timboni amisaveni hinkwayu. Hi ku pfuniwa hi moya wa ku kwetsima Pedru na Pawulo va hanyise vanhu lava a va vabya, va hlongole madimoni, va kote hambi hi ku pfuxa vanhu lava a va file. Kambe matimba lawa a ma ta hi ka moya wa ku kwetsima ma yendle ntirho wun’wani wa lisima hintamu ku nga ku pfuna vapostolo ni vadjondzisiwa van’wanyani swaku va djondzisa vanhu ntiyiso lowu a wu ta va pfuna swaku va kuma wutomi la ku kala li nga heli. — Yoh. 17:3.

⁹ Hi siku la Pentekoxta ya lembe la 33 E.C., vadjondzisiwa va Yesu va vulavule “tirimi ta ku hambanahambana hi ku ya hi leswi moya wa ku kwetsima a wu va pfumelela swona.” Leswo swi va pfunile swaku va nyikela wumboni  hi “mintirho ya matimba ya Xikwembu”. (Min. 2:1-4, 11) Hina a hi vulavuli tirimi ta ku hambanahambana hi ndlela ya singita namuntlha, kambe hi ku pfuniwa hi moya wa ku kwetsima mutirhi wa ku tshembeka a humesa mabuku lawa ma vulavulaka hi Bibele hi tirimi ta tinyingi. Hi xikombiso, ku imprimiriwa marevhixta ya manyingi ya Murindzi ni Khindlimuka! wheti ni wheti. Naswona site la hina la jw.org li ni mabuku ni mavhidiyo hi tirimi ta ku tlula 1.000. Leswo swi hi pfuna swaku hi kota ku vulavula hi “mintirho ya matimba ya Xikwembu” ka vanhu va matiko, tinxaka ni tirimi hinkwatu. — Nhl. 7:9.

10. Ku sukela hi lembe la 1989, hi yini minzamu leyi yendliwaka swaku Bibele li hundzuluxeliwa?

¹⁰ Ku sukela hi lembe la 1989 mutirhi wa ku tshembeka a yendla hinkwaswu leswaku a Bibele la Wuhundzuluxeli La Misava Ya Nyuwani La Matsalwa Ya Ku Kwetsima li kumeka hi tirimi ta tinyingi. Phela se ku hundzuluxeliwe Bibele hi tirimi ta ku tlula 200 naswona makopiya ya manyingi ya lona se ma imprimiriwile, naswona man’wani ma ha li ndleleni. Phela leswo swo koteka ntsena hi mhaka ya ku pfuniwa hi Xikwembu ni moya wa xona wa ku kwetsima.

11. I mpsini leswi Timboni ta Yehovha ti swi yendlaka swaku ti hundzuluxela mabuku?

¹¹ A ntirho wa ku hundzuluxela wu yendliwa hi Vakreste va vanyingi lava va tinyikelaka hi ku swi rhandza swaku va yendla ntirho lowu naswona va wu yendla ka matiko ya ku tlula 150. Phela leswo a swi fanelanga swi hi hlamalisa hikusa a ku na nhlengeletanu yin’wani lani misaveni leyi kongomisiwaka hi moya wa ku kwetsima leswaku ku nyikeliwa “wufakazi leli tiyeke” amisaveni hinkwayu mayelana na Yehovha Xikwembu, Mesiya Hosi ya Mfumu wa Xikwembu ni Mfumu wa Xikwembu lowu se wu fumaka atilweni! — Min. 28:23.

12. I mpsini swi nga pfuna Pawulo ni Vakreste van’wani swaku va chumayela?

¹² Nkama Pawulo a nga chumayela Vayuda ni vanhu Vamatiko aAntiyokiya wa Pisidiya, “lava nga kombisa swaku va lava ku kuma wutomi la ku kala li nga heli va ve vapfumeli.” (Min. 13:48) Luka a hete ku tsala buku la Mintirho hi ku vula swaku Pawulo a a “chumayela hi ta Mfumu wa Xikwembu . . . na a nga chavi nchumu naswona na a nga siveliwi hi nchumu.” (Min. 28:31) Hi kwini lomu Pawulo a a chumayela kona? A a chumayela aRoma, ku nga doropa lalikulu la mfumu lowu a wu fuma misava hinkwayu hi nkama wolowo. Valandzeli va ku sungula va Yesu va chumayele hi ku pfuniwa hi moya wa ku kwetsima hi ku tirhisa madixkursu ni tindlela tin’wani.

13. Hi mhaka muni hi fanele hi khongela loko hi hluphiwa?

¹³ Nkama valandzeli va ku sungula va Yesu va nga hluphiwa, vona va kombele Yehovha swaku a va pfuna kuva va nga chavi nchumu. Se ku game  ku yendleka yini? Va tale hi moya wa ku kwetsima naswona va tiyisiwile swaku va vulavula hi rito la Xikwembu na va nga chavi nchumu. (Min. 4:18-31) Na hina loko hi hluphiwa ha khongela hi kombela wutlharhi ni ntamu wa ku tama hi chumayela. (Yak. 1:2-8) Hi kota ku tama hi chumayela hi mhaka ya leswi hi katekisiwaka hi Xikwembu hi tlhela hi pfuniwa hi moya wa ku kwetsima. A ku na nchumu lexi kotaka ku nyimisa ntirho wa ku chumayela, hambi o va ku kanetiwa kumbe ku hluphiwa. Loko hi hluphiwa hi fanele hi khongela hi kombela moya wa ku kwetsima, hi kombela wutlharhi ni ku tlhela hi tiyisiwa swaku hi chumayela mahungu ya ku tsakisa. — Luk. 11:13.

14, 15. a) I mpsini swi nga yendleka “hi mhaka ya ku hluphiwa loku nga sungula nkama Stefano a nga dlayiwa”? b) Vanhu va vanyingi va wu djondzise ku yini ntiyiso aSibéria ka nkama wa hina?

¹⁴ Stefano a chumayele mahungu ya ku tsakisa na a nga chavi nchumu nkama na a nga se dlayiwa hi valala va yena. (Min. 6:5; 7:54-60) Nkama va nga sungula ku “xanisiwa swinene” vadjondzisiwa hinkwavu na ku nga kontiwi vapostolo va hangalakile va ya Yudiya ni Samariya. Kambe leswo a swi zanga swi wu nyimisa ntirho wa ku chumayela. Filipi a ye Samariya lani a nga fika a “djondzisa hi Kreste,” naswona vanhu va vanyingi va ma yamukelile mahungu ya ku tsakisa. (Min. 8:1-8, 14, 15, 25) Handle ka leswo, Bibele li li: “Lava nga hangalaka hi mhaka ya ku hluphiwa loku nga sungula nkama Stefano a nga dlayiwa, va fambe va ya fika ni le Fenisiya, aKipra ni le Antiyokiya, kambe a va chumayela Vayuda ntsena. Kambe van’wani va vavanuna lava a va li na vona, lava a va li va Kipra ni le Kirena, va ye Antiyokiya va fika va vulavula ni vanhu lava vulavulaka Xigriki ni ku va chumayela mahungu ya ku tsakisa ya Hosi Yesu.” (Min. 11:19, 20) Ka nkama lowuyani ku xanisiwa ku yendle swaku mahungu ya ku tsakisa ya Mfumu ma ya ma hangalaka.

¹⁵ Ku yendleke swa ku fana ni ka masiku ya hina, khale ka União Soviética. Kolomuyani ka malembe ya ma 1950, Timboni ta Yehovha ta tinyingi ti hlongoliwile ka matiko ya tona ti yisiwa aSibéria, ti fika ti hangalasiwa ka tindhawu ta tinyingi. Leswo swi yendle swaku mahungu ya ku tsakisa ma chumayeliwa ka tindhawu ta tinyingi ka tiko leliyani. A swi nga ta koteka swaku Timboni ta Yehovha ta tinyingi ti kuma male ya ku yendza kolomuyani ka 10.000 wa makilometru ti ya ka tiko leli swaku ti ya chumayela mahungu ya ku tsakisa. Kambe mfumu wu ti rhumelile. Makwerhu mun’wani a te: “Hi ku famba ka nkama, tihosi ti yendle swaku swi koteka kuva vanhu va vanyingi va timbilu tatinene aSibéria va djondza ntiyiso.”

16, 17. Ka buku la Mintirho i mpsini swi kombisaka swaku Yehovha a a wu katekisa ntirho wa ku chumayela?

¹⁶ Ha tiyiseka swaku Vakreste va ku sungula a va katekisiwa hi Yehovha. Pawulo ni van’wani a va byala va tlhela va regara, “kambe Xikwembu hi  xona xi nga swi kulisa.” (1 Ko. 3:5, 6) Buku la Mintirho li hi byela swilo leswi hi tiyisekisaka swaku a ntirho wa ku chumayela a wu katekisiwa hi Yehovha. Hi xikombiso, ‘rito la Xikwembu li tame li hangalaka, ni numeru ya vadjondzisiwa yi ya yi kula swinene aYerusalema’. (Min. 6:7) Leswi a ntirho wa ku chumayela a wu ya wu kula, ‘mabandla hinkwawu ya le Yudiya, Galileya na Samariya ma ve ni ku rhula ma tlhela ma tiya; naswona leswi a ma tama ma chava Yehovha ni ku tiyisiwa hi moya wa ku kwetsima, ma ye ma tala.’ — Min. 9:31.

¹⁷ A Antiyokiya wa Siriya, Vayuda ni vanhu lava a va vulavula Xigriki va kume ntiyiso hi mhaka ya leswi va nga chumayeliwa hi timboni leti a ti nga chavi nchumu. Handle ka leswo, Bibele li li: “Yehovha a va pfunile funtshi va ku tala va ve vapfumeli, va landzela Hosi.” (Min. 11:21) Loko Bibele li vulavula hi ku kula ka ntirho wa ku chumayela ka doropa lolelo li li: “Rito la Yehovha li tama li hangalaka”. (Min. 12:24) Naswona loko li vulavula hi ntirho wa ku chumayela lowu nga yendliwa hi Pawulo ni van’wani ka vanhu lava a va nga li Vayuda li li: “Rito la Yehovha li ya li kula ni ku hlula hi ndlela ya ku hlamalisa.” — Min. 19:20.

18, 19. a) Hi swi tivisa ku yini swaku ‘Yehovha wa hi pfuna’? b) Nyikela xikombiso lexi kombisaka swaku Yehovha a nga va tshiki vanhu va yena.

¹⁸ Yehovha wa hi pfuna na hina namuntlha. Hi leswo swi yendlaka vanhu va vanyingi va yamukela ntiyiso va tlhela va kombisa swaku va tinyiketelile ka Xikwembu hi ku tsakamisiwa. Handle ka leswo, hi kota ku tiyisela ku kanetiwa, ku hluphiwa, hi tlhela hi wu yendla kahle ntirho wa hina wa ku chumayela hileswi hi pfuniwaka hi Xikwembu hi tlhela hi katekisiwa hi xona ku fana na Pawulo ni Vakreste van’wani va minkama ya vapostolo. (Min. 14:19-21) Yehovha Xikwembu minkama hinkwayu a hi pfuna hi leswi hi swi lavaka. A hi kanakani swaku ‘mavoko ya yena lama tshamaka hi masiku ni masiku’ ma hi pfuna loko hi kumana ni swikarhatu. (Det. 33:27) Minkama hinkwayu a hi khumbukeni swaku hi mhaka ya vito la yena lalikulu, Yehovha a nge va tshiki vanhu va yena. — 1 Sa. 12:22; Ps. 94:14.

¹⁹ Hi xikombiso, a hi voneni leswi nga yendlekela a ndjangu wa makwerhu Harald Abt. Leswi a a tama a chumayela hi nkama wa Manazi, a khomiwile a yisiwa ka ndhawu leyi a ku hluphiwa vanhu ka yona aSachsenhausen hi nkama wa Nyimpi ya Wumbirhi ya Misava. Hi Maio wa 1942 maphoyisa ya Gestapo ma ye kaya ka nsati wa yena Elsa, ma fika ma teka xintombhani xa vona. Elsa a khomiwile a yisiwa ka tindhawu ta tinyingi lomu a ku hluphiwa vanhu kona. Elsa a te: “Ka malembe lawa ni nga ma heta na ni li ka tindhawu leti a ku hluphiwa ka tona vanhu, ni djondze nchumu wa lisima hintamu.” Makwerhu Elsa a li: “Ni djondze hi ndlela ya ku hlamalisa leyi moya wa ku kwetsima wa Yehovha wu nga hi tiyisaka hi yona loko hi kumana ni swikarhatu swaswikulu. Na ni nga se khomiwa ni tshame ni lerha karta leli a li tsaliwe hi makwerhu mun’wani wa xisati lani a nga vula swaku loko hi kumana hi swikarhatu swaswikulu moya wa ku kwetsima wa Yehovha wu hi yendla hi va ni ku rhula. Nkama ni nga lerha  leswo a ni kholwanga swaku a ku li ntiyiso, ni pimise swaku a wo tatela swilo. Kambe nkama mina ni nga kumana ni swikarhatu ni swi tsumbulile swaku leswi yena a nga swi vula a ku li ntiyiso. Phela hi swoleswo swi yendlekaka. Swa karhata kuva munhu lweyi swi kalaka swi nga se mu yendlekela, a yi twisisa mhaka leyi, kambe leswo swi ni yendlekelile mina.”

20. Pawulo a yendle yini nkama na a pfaleliwile kaya ka yena, naswona leswo swi nga va tiyisisa ku yini vamakwerhu va hina?

²⁰ Buku la Mintirho li gama hi ku vula swaku Pawulo a a “chumayela hi ta Mfumu wa Xikwembu” hi ku hiseka. (Min. 28:31) Leswi Pawulo a a pfaleliwile kaya ka yena, a a nga ta swi kota ku chumayela hi munti ni munti aRoma. Hambileswo a tame a chumayela vanhu hinkwavu lava a va ya ka yena. Ninamuntlha, vamakwerhu va hina va ku rhandzeka, van’wani a va swi koti ku huma makaya ka vona hi mhaka ya leswi va vabyaka. Swi nga yendleka va nga swi koti ku huma makaya ka vona kumbe va tshama lani ku hlayisiwaka va ku guga kumbe lava va vabyaka. Hambileswo, leswi va mu rhandzaka hintamu Yehovha ni leswi va lavaka ku tama va chumayela mahungu ya ku tsakisa, a va miyeli. Hi mhaka leyo, hi fanele hi va khongelela vamakwerhu volavo ka Papayi wa hina wa le matilweni, swaku va bula ni vanhu lava va lavaka ku djondza hi yena ni swikongomelo swa yena swa ku hlamalisa.

21. Hi mhaka muni hi fanele hi khumbuka swaku ntirho wa ku chumayela i wa xihantla?

²¹ Ku tala ka hina ha swi kota ku chumayela hi munti ni munti ni hi tindlela tin’wani. Se a hi yendleni hinkwaswu leswi hi nga swi kotaka swaku hi wu hetisisa kahle ntirho wa hina wa ku va vachumayeli va Mfumu hi ku nyikela wumboni “anze amagamu ya misava.” Ntirho lowu wu fanele wu yendliwa hi xihantla hikusa “xikombiso” xa leswaku Kreste a sungule ku fuma se xa tikomba swinene. (Mat. 24:3-14) Hi mhaka leyo, hi fanele hi wu tirhisa kahle nkama wa hina swoswi hikusa hi “ni swa swinyingi swa ku swi yendla ka ntirho wa Hosi”. — 1 Ko. 15:58.

22. Hi fanele hi tinyimisela ku yendla yini na ha ha nyimela siku la Yehovha?

²² Na ha ha nyimela “siku lalikulu ni leli chavisaka la Yehovha,” a hi tinyimiseleni ku tama hi chumayela hi ku tshembeka na hi nga chavi nchumu. (Yuw. 2:31) Ha ha ta kuma vanhu va vanyingi lava fanaka ni vanhu va Bereya, lava nga yamukela “rito hi mbilu hinkwayu.” (Min. 17:10, 11) A hi tameni hi chumayela anze hi ndlela ya ku fanekisela hi byeliwa marito lawa ma nge: “U yendle kahle mutirhi wamunene ni wa ku tshembeka!” (Mat. 25:23) Loko hi tirha hi ku hiseka ka ntirho wa ku pfuna vanhu swaku va va vadjondzisiwa namuntlha, hi tlhela hi tama hi tshembeka ka Yehovha ha tiyiseka swaku hi ta tsaka hintamu hi masiku ni masiku hi kuva hi ve ni nkateko wa ku pfunisa ka ku nyikela “wufakazi leli tiyeke” hi Mfumu wa Xikwembu!