MHAKA YA VUTOMI
“A Ndzi Lava Ku Tirhela Yehovha”
HI LELE ntlawa wuntsongo wa vanhu lava a hi va endzerile ekusuhi ni muti wa Granbori lowu nga exivindzini xa khwati lerikulu ra le Suriname. Hiloko hi teka riendzo hi xikepe xo vatliwa Enambyeni wa Tapanahoni. Loko hi ri karhi hi tsemakanya magandlati ya nambu, njini ya xikepe yi hime ribye. Hi ku hatlisa xikepe xi nghena na hina endzeni ka mati. A ri ndzi xele kambirhi. Hambileswi ndzi tluteke malembe yo tala tanihi mulanguteri wa muganga, a ndzi nga swi koti ku hlambela!
Ndzi nga si mi byela leswi endlekeke, ndzi ta rhanga ndzi mi byela ndlela leyi ndzi sunguleke ntirho wa nkarhi hinkwawo hayona.
Ndzi velekiwe hi 1942 exihlaleni xo saseka xa Caribbean le Curaçao. Tata wa mina a huma eSuriname kambe hikwalaho ka ntirho u rhurhele exihlaleni lexi. Loko ndzi nga si velekiwa, tatana u ve un’wana wa lava khuvuriweke ro sungula tanihi Timbhoni ta Yehovha eCuraçao. a A a dyondza Bibele na hina vana vhiki na vhiki hambileswi mikarhi yin’wana a hi nga swi lavi ku dyondza. Loko ndzi ri ni malembe ya 14, hi rhurhele eSuriname leswaku tatana a ta khathalela kokwana.
VANGHANA LAVANENE VA NDZI PFUNA
Loko hi ri eSuriname, ndzi sungule ku tihlanganisa ni vantshwa evandlheni lava a va hisekela ntirho wa Yehovha. A va ndzi hundzanyana hi malembe naswona a va ri maphayona ya nkarhi hinkwawo. Loko va vulavula hi mintokoto leyi va veke na yona ensin’wini, a va vonaka va tsakile. Endzhaku ka tinhlengeletano ta vandlha, mina ni vanghana va mina a hi bula hi timhaka ta Bibele, mikarhi yin’wana hi tshame ehandle nimadyambu hi ri karhi hi valanga tinyeleti. Vanghana lava va ndzi pfune ndzi xiya leswi a ndzi swi lava evuton’wini, ku nga ku tirhela Yehovha. Loko ndzi ri ni malembe ya 16 ndzi khuvuriwile. Endzhakunyana, loko ndzi ri ni malembe ya 18 ndzi ve phayona ra nkarhi hinkwawo.
NDZI KUMA TIDYONDZO TA NKOKA EVUTON’WINI
Ndzi ri karhi ndzi phayona eParamaribo
Loko ndzi ri phayona ndzi dyondze swilo swo tala leswi ndzi pfuneke eka ntirho wa mina wa nkarhi hinkwawo. Hi xikombiso, nchumu wo sungula lowu ndzi wu dyondzeke a ku ri leswaku i swa nkoka ku letela van’wana. Loko ndzi sungula ku phayona, murhumiwa loyi a a vuriwa Willem van Seijl, u sungule ku ndzi letela. b U ndzi dyondzise ndlela yo endla swiavelo swa le vandlheni. Hi nkarhi wolowo swilo swo tala a ndzi nga swi tivi kutani a swi lava ndzi leteriwa. Hi lembe leri landzeleke ndzi nyikiwe xiavelo xo va phayona ro hlawuleka naswona endzhaku ka sweswo ndzi sungule ku khathalela mitlawa leyi a yi hangalake ni khwati lerikulu ra Suriname. Ndzi tlangela ndlela leyi vamakwerhu va ndzi leteleke hayona. Ku sukela nkarhi wolowo, ndzi ringeta ku va tekelela hi ku tinyika nkarhi wo letela van’wana.
Xa vumbirhi lexi ndzi xi dyondzeke a ku ri ku hleleka ni ku eneriseka hi leswi a ndzi ri na swona. Eku sunguleni ka n’hweti yin’wana ni yin’wana mina ni makwerhu loyi a hi phayona swin’we a hi hlayelela swilo leswi a hi ta swi lava eka mavhiki lama taka. Kutani un’wana wa hina a a ta teka riendzo ro leha a ya edorobeni a ya xava swilo leswi hi swi lavaka. Mali leyi a hi yi kuma a hi fanele hi yi tirhisa kahle ni ku chengela leswi hi swi xaveke leswaku swi heta n’hweti. Loko hi heleriwa hi nchumu wo karhi hi ri ekhwatini, a ku nga ri vanhu vangani lava a va ta hi pfuna. Ndza tshemba leswaku ku va ndzi dyondze ku hleleka ni ku eneriseka loko ndza ha ri ntsongo, swi ndzi pfunile leswaku ndzi tshama ndzi ri karhi ndzi tirhela Yehovha vutomi bya mina hinkwabyo.
Xa vunharhu lexi ndzi xi dyondzeke a ku ri nkateko wo dyondzisa vanhu hi ririmi ra vona. Ndzi kule ndzi ri karhi ndzi vulavula Xidachi, Xinghezi, Xipapiamento ni Xisranantongo (leri tlhelaka ri tiveka tanihi Xisranan), ku nga tindzimi leti tirhisiwaka ngopfu eSuriname. Kambe loko hi ri ekhwatini, ndzi xiye leswaku vanhu va amukela mahungu lamanene loko hi va chumayela hi ririmi ra vona. A swi ndzi tikela ku vulavula tin’wana ta tindzimi to fana na Xisaramaccan lexi tirhisaka mimpfumawulo yo hambana. Kambe ku tikarhata ka mina a ku vanga nyuku wa mbyana. Eka malembe lama hundzeke, ndzi kote ku dyondzisa vanhu vo tala ntiyiso hikuva a ndzi kota ku vulavula ririmi ra vona.
I ntiyiso leswaku mikarhi yin’wana a ndzi pfa ndzi endla swihoxo. Hi xikombiso, siku rin’wana ndzi lave ku vutisa xichudeni xa Bibele xa xisati lexi vulavulaka Xisaramaccan leswaku a xi titwa njhani hileswi a xi ri ni switlhavi ekhwirini. Kambe ndzi tikume ndzi xi vutise loko xi tikile! A xi nga khomekanga kahle hikwalaho ka xivutiso xa mina. Hambileswi a ndzi pfa ndzi endla swihoxo swo fana ni lexi kambe mikarhi hinkwayo a ndzi tikarhatela ku vulavula ririmi ra kwalaho eka swiavelo swa mina.
NDZI AMUKELA VUTIHLAMULERI LEBYI ENGETELEKEKE
Hi 1970, ndzi hlawuriwile ku va mulanguteri wa muganga. Hi lembe rero, ndzi kombe mintlawa yo tala leyi a yi hangalake ni khwati lerikulu nongonoko wa tisilayidi lowu nge: “Ku endzela yindlu nkulu ya misava hinkwayo ya Timbhoni ta Yehovha.” Leswaku hi yi fikelela mitlawa yoleyo, mina ni ntlawa wa vamakwerhu a hi tluta milambu ya khwati lerikulu hi xikepe lexi vatliweke xo leha xi tlhela xi lala. Xikepe xa hina a xi rhwale janareta, mafurha ya janareta, timboni ni tisilayidi. Loko hi fika, a hi ta rhwala nhundzu hinkwayo hi yi yisa laha a hi ta kombisa nongonoko wa tisilayidi. Leswi ndzi swi tsundzukaka ngopfu hi maendzo lawa, i ndlela leyi vanhu lava tshamaka kwalaho a va yi rhandza hayona minongonoko yoleyo. A swi ndzi tsakisa swinene ku pfuna van’wana va dyondza hi Yehovha ni xiphemu xa nhlangano wakwe wa laha misaveni. Mikateko leyi ndzi yi kumeke a yi tlula ku tikarhata ka mina loko ndzi ri karhi ndzi endla ntirho wa Yehovha.
NDZI NGHENELA VUKATI
Mina na Ethel hi cate hi September 1971
Hambileswi a ndzi kota ku tirhela Yehovha hilaha ku engetelekeke loko ndzi nga si teka, a ndzi swi lava ku nghenela vukati. Ndzi kombele Yehovha hi ku kongoma leswaku a ndzi pfuna ndzi kuma nsati loyi a a ta tsakela ku va eka ntirho wa nkarhi hinkwawo swin’we na mina eka xiavelo lexi. Endzhaku ka lembe, ndzi sungule ku rhandzana na Ethel, loyi a a ri phayona ro hlawuleka naswona a a ri ni moya wo tinyiketela. Ku sukela loko a ha ri ntsongo, Ethel a a lava ku tekelela muapostola Pawulo hi mbilu yakwe hinkwayo naswona ku fana na yena, a a lava ku endla leswi engetelekeke entirhweni wo chumayela. Hi cate hi September 1971 kutani tanihi vatekani hi sungule ntirho wo langutela mavandlha.
Leswi Ethel a kuleleke endyangwini lowu a wu nga fuwanga, swi n’wi oloverile ku ndzi seketela eka ntirho wo langutela mavandlha ekhwatini lerikulu. Hi xikombiso loko hi lunghiselela ku endzela mavandlha exivindzini xa khwati, a hi nga rhwali swo tala. A hi hlamba ni ku hlantswa swiambalo emilambyeni. A hi dya xin’wana ni xin’wana lexi a va hi nyika xona, swo fana ni ti-iguanas ni ti-piranhas kumbe nchumu wihi ni wihi lowu va nga wu hlota kumbe lowu va wu phaseke emilambyeni. Loko ku nga ri ni swo phamela eka swona, a hi dyela ematlukeni ya nsinya wa mabanana. Loko ku nga ri ni malepula, a hi dya hi mavoko. Mina na Ethel hi vona onge ku tikarhata ka hina loko hi ri karhi hi tirhela Yehovha, swi endle leswaku vukati ni vuxaka bya hina na Yehovha byi tiya. (Ekl. 4:12) A hi nge pfuki hi yi rivarile mitokoto yoleyo yo tsakisa!
A hi vuya eka yin’wana ya tindhawu leti hangalakeke ni khwati loko ku endleka leswi ndzi buleke ha swona eku sunguleni. Loko hi ri karhi hi tluta, xikepe xi nyuperile kambe hi ku hatlisa xi tlhela xi humelela. Nkateko wa kona, a hi ambale swiambalo swo phaphamarisa naswona xikepe a xi hi hlantanga. Kambe xikepe a xi lo mphaa, hi mati. Hi lahlele swakudya leswi a swi ri emapotweni ya hina ematini ivi hi tirhisa wona ku khapa mati exikepeni.
Leswi a hi nga ri na swakudya, hi sungule ku ringela tinhlampfi loko hi ri karhi hi rhelela ni nambu. Kambe a hi phasanga nchumu. Hikwalaho hi khongele eka Yehovha hi n’wi kombela leswaku a hi nyika swakudya swa siku rero. Endzhaku ka loko hi khongerile, makwerhu un’wana u lahlele xinjovo kutani a phasa nhlampfi leyikulu leyi hi koteke ku dya hi xurha hambileswi a hi ri ntlhanu.
NDZI VA NUNA, TATANA TLHELO MULANGUTERI WA MUGANGA
Mina na Ethel hi kume nkateko lowu a hi nga wu langutelanga wa ku va vatswari. A ndzi tsakile hambileswi a ndzi nga tiyiseki kahle leswaku ku ta endleka yini. A hi swi navela hi mbilu hinkwayo ku tshama hi ri eka ntirho wa nkarhi hinkwawo loko swi koteka. N’wana wa hina wa jaha Ethniël u tswariwe hi 1976. Kasi makwavo Giovanni yena u tswariwe endzhaku ka malembe mambirhi ni hafu.
Hi ri eNambyeni wa Tapanahoni ekusuhi na Godo Holo le Vuxeni bya Suriname loko van’wana va ri eku khuvuriweni hi 1983
Hikwalaho ka xilaveko eSuriname hi nkarhi wolowo, rhavi ri endle malunghiselelo ya leswaku ndzi ya emahlweni ndzi tirha tanihi mulanguteri wa muganga hi ri karhi hi kurisa vana va hina. Loko majaha ya hina ma ha ri ma ntsongo, a ndzi averiwe ku langutela miganga leyi a yi nga ri na mavandlha yo tala. Sweswo a swi endla leswaku ndzi kota ku tirha mavhiki mambirhi en’hwetini tanihi mulanguteri wa muganga ivi eka lama saleke ndzi tirha tanihi phayona ra nkarhi hinkwawo evandlheni leri a hi averiwe rona. A ndzi famba ni ndyangu wa mina loko ndzi endzela mavandlha ya le kusuhi na le kaya. Kambe, a ndzi famba ndzi ri ndzexe loko ndzi endzela mavandlha ni tinhlengeletano ta miganga leti a ti khomiwa ekhwatini lerikulu.
Loko ndzi ri mulanguteri wa muganga, mikarhi yo tala a ndzi tirhisa xikepe ku endzela mavandlha lama nga ekule
Leswaku ndzi kota ku hetisisa vutihlamuleri bya mina, a ndzi fanele ndzi hlela timhaka ta mina kahle. A ndzi tiyiseka leswaku vhiki ni vhiki hi va ni dyondzo ya ndyangu. Loko ndzi endzele mavandlha ya le kule, Ethel a a fambisa dyondzo ya ndyangu ni vana ekaya. Hambiswiritano, mikarhi yo tala a hi endla swilo swin’we tanihi ndyangu. Mina na Ethel mikarhi hinkwayo a hi endla vuhungasi lebyinene ni majaha ya hina, byo fana ni mitlangu kumbe hi ti humesa. Mikarhi yin’wana a ndzi etlela nivusiku hikwalaho ka ku lunghiselela swiavelo swa mina. Ethel, tanihi nsati loyi a nga ni vuswikoti la hlamuseriwaka eka Swivuriso 31:15, a a ta pfuka hi matakuxa a lulamisa swakudya leswaku hi ta hlaya tsalwa ra siku tanihi ndyangu vana va nga si ya exikolweni. I nkateko ku va ni nsati loyi a tirhaka hi matimba naswona a ndzi pfunaka mikarhi hinkwayo leswaku ndzi hetisisa vutihlamuleri bya mina bya Matsalwa!
Tanihi vatswari, hi tirhe hi matimba leswaku hi pfuna vana va hina va rhandza Yehovha ni ntirho wo chumayela. A hi lava leswaku vana va hina va nghenela ntirho wa nkarhi hinkwawo hi ku tirhandzela ku nga ri hina hi va sindzisaka. Mikarhi hinkwayo a hi tshama hi ri karhi hi va byela ndlela leyi ntirho wa nkarhi hinkwawo wu nga va tiselaka ntsako hayona. Hambileswi hi langutaneke ni mitlhontlho, hi kandziyise ndlela leyi Yehovha a hi pfuneke ni ku hi katekisa hayona tanihi ndyangu. Hi tlhele hi tiyiseka leswaku vana va hina va heta nkarhi wa vona ni vamakwerhu lava rhangisaka Yehovha evuton’wini bya vona.
Yehovha u hi nyike swilo hinkwaswo leswi a hi swi lava loko hi ri karhi hi kurisa ndyangu. Entiyisweni, mikarhi hinkwayo a ndzi endla leswi ndzi nga swi kotaka leswaku ndzi wundla ndyangu wa mina. Leswi ndzi swi dyondzeke loko ndza ha ri phayona ro hlawuleka emakhwatini lamakulu ndzi nga si teka nsati, swi ndzi pfune ndzi kota ku hlela ka ha ri emahlweni swilo leswi a hi ta swi xava ni ku swi tirhisa tanihi ndyangu. Kambe mikarhi yin’wana hambiloko hi ringeta, a hi nga swi koti ku kuma swilo leswi lavekaka. Ndzi tshemba leswaku i Yehovha loyi a a hi pfuna. Hi xikombiso, eku heleni ka va-1980 ni le ku sunguleni ka va-1990, a ku ri ni mikitsikitsi eSuriname. Hi nkarhi wolowo, a swi nga olovi mikarhi yin’wana ku kuma swakudya swa ku tihanyisa. Nilokoswiritano, Yehovha a a hi khathalela.—Mat. 6:32.
MALEMBE LAMA HUNDZEKE
Ku suka eximatsini ku ya exineneni: Ndzi ri na nkatanga, Ethel
Mativula ya hina Ethniël ni nsati wakwe Natalie
N’wana wa hina Giovanni ni nsati wakwe Christal
Evuton’wini bya hina hinkwabyo, mikarhi hinkwayo Yehovha wa hi khathalela naswona u hi nyike ntsako ni ku eneriseka. Vana va hina i nkateko lowukulu ni leswi hi va kuriseke leswaku va tirhela Yehovha. Hi tsake no tlurisa leswi va hlawuleke ku nghenela ntirho wa nkarhi hinkwawo evuton’wini bya vona. Ethniël na Giovanni va thwase eka swikolo swa nhlangano naswona sweswi va tirha erhavini ra le Suriname swin’we ni ti nghamu ta vona.
Mina na Ethel se hi dyuharile kambe ha khomekile hi ku tirhela Yehovha tanihi maphayona yo hlawuleka. Kahlekahle, hi khomeke lerova ni sweswi a ndzi se wu kuma nkarhi wo dyondza ku hlambela! Kambe a ndzi tisoli. Loko ndzi languta endzhaku, ndza tiyiseka leswaku ku va ndzi teke xiboho xo nghenela ntirho wa nkarhi hinkwawo ndza ha ri ntsongo a ku ri xiboho lexinene ngopfu eka leswi ndzi swi endleke.
