Swivutiso Swa Khume Malunghana Ni Timhaka Ta Masangu Swa Hlamuriwa

1 Xana timhaka ta masangu i xidyoho xo sungula lexi endliweke hi Adamu na Evha entangeni wa Edeni?

▪ Nhlamulo: Vanhu vo tala va le hansi ka nkucetelo wa leswaku mbhandzu lowu yirisiweke wa le ntangeni wa Edeni a wu yimela timhaka ta masangu. Hambiswiritano, leswi a hi swona leswi Bibele yi swi dyondzisaka.

Xiya: Hambiloko Evha a nga si tumbuluxiwa, Xikwembu xi lerise Adamu leswaku a nga dyi eka mbhandzu wa “murhi wa ku tiva leswinene ni leswo biha.” (Genesa 2:15-18) Leswi Adamu a ri yexe, nawu lowu a wu nga kombeteli eka timhaka ta masangu. Ku tlula kwalaho, Xikwembu xi nyike Adamu na Evha xileriso lexi nga lo dlaa erivaleni xa leswaku va ‘tswalana va andza, va tata misava.’ (Genesa 1:28) Xana Xikwembu xa rirhandzu xi nga lerisa mpatswa wo sungula leswaku wu “tata misava”—leswi hakunene a swi katsa ku hlanganyela timhaka ta masangu kutani xi wu gwevela rifu hileswi wu yingiseke swileriso swa xona?—1 Yohane 4:8.

Ku tlula kwalaho, loko nuna wakwe a nga ri kona Evha “[u teke] mbhandzu [lowu yirisiweke] a dya. Endzhaku ka sweswo a teka wun’wana a nyika nuna wakwe loko a ri na yena, na yena a dya.”—Genesa 3:6.

Eku heteleleni, Adamu na Evha a va avanyisiwanga loko va ve ni vuxaka bya rimbewu kutani va va ni vana. (Genesa 4:1, 2) Swi le rivaleni leswaku mbhandzu lowu Adamu na Evha va nga wu dya a wu nga yimeli ku va va hlanganyele timhaka ta masangu kambe a ku ri mbhandzu wa xiviri lowu a wu huma emurhini.

2 Xana Bibele yi yirisa ku titsakisa hi timhaka ta masangu?

▪ Nhlamulo: Buku yo sungula ya Bibele yi paluxa leswaku i Xikwembu lexi tumbuluxeke vanhu va ri “waxinuna ni waxisati.” Xikwembu xi vule leswaku leswi xi swi tumbuluxeke “a swi ri swinene.” (Genesa 1:27, 31) Endzhakunyana, Xikwembu xi huhutele mutsari wa Bibele leswaku a nyika vavanuna swiletelo leswi: “Tsaka hi nsati wa vuntshwa bya wena . . . Mavele yakwe a ma ku pyopye minkarhi hinkwayo.” (Swivuriso 5:18, 19) Xana timhaka teto ti twala onge Bibele yi yirisa ku titsakisa hi timhaka ta masangu?

 Vuxokoxoko byi kombisa leswaku ku engetela eku endleni ka leswaku ku tswala swi koteka, Xikwembu xi vumbe swirho swa rimbewu hi ndlela leyi nga ta pfumelela mpatswa lowu tekaneke leswaku wu kombisana rirhandzu hi ndlela leyi nga ta endla leswaku havumbirhi bya wona wu va ni ntsako. Vuxaka byo tano byi nga enerisa swilaveko swa miri ni swa mintlhaveko swa wanuna ni wansati lava rhandzanaka ni lava nga eka vuxaka lebyikulu.

3 Xana Bibele ya pfumela leswaku wanuna ni wansati va tshama swin’we loko va nga tekananga hi nawu?

▪ Nhlamulo: Bibele yi swi veka erivaleni leswaku “Xikwembu xi ta avanyisa timbhisa.” (Vaheveru 13:4) Rito ra Xigriki leri vulaka vumbhisa, ku nga por·neiʹa, hi ku angarhela ri kombetela eka ku tirhisiwa ka swirho swa rimbewu hi ndlela yo biha eka vanhu lava nga tekanangiki. * Hikokwalaho, swi ta va swi bihile eka Xikwembu leswaku mpatswa wu tshama swin’we wu nga tekananga—hambi loko wu tiyimisele ku tekana hi ku famba ka nkarhi.

Hambiloko mpatswa wu rhandzana swinene, Xikwembu xa ha langutele leswaku wu tekana wu nga si tiphina hi timhaka ta masangu. Xikwembu hi xona lexi hi vumbeke hi ri ni vuswikoti byo rhandza. Mfanelo leyikulu ya Xikwembu i rirhandzu. Hikokwalaho, xi ni xivangelo lexi twalaka xo vula leswaku timhaka ta masangu ti fanele ti endliwa ntsena hi mimpatswa leyi tekaneke, hilaha xihloko lexi landzelaka xi nga ta swi hlamusela hakona.

4 Xana ku teka tshengwe swa amukeleka?

▪ Nhlamulo: Ku ringana nkarhi wo karhi, Xikwembu xi pfumelele wanuna leswaku a va ni vavasati vo tlula un’we. (Genesa 4:19; 16:1-4; 29:18–30:24) Kambe Xikwembu a hi xona xi sunguleke mukhuva wa ku teka tshengwe. Xi nyike Adamu nsati un’we.

Xikwembu xi pfumelele Yesu Kreste leswaku a pfuxeta nawu wa xona wo sungula wa ku tekana ni munhu un’we. (Yohane 8:28) Loko a vutisiwa malunghana ni vukati, Yesu u te: “Loyi a va tumbuluxeke eku sunguleni u va endle va va waxinuna ni waxisati kutani a ku, ‘Hikwalaho ka sweswo, wanuna u ta siya tata wakwe ni mana wakwe naswona u ta namarhela nsati wakwe, kutani lavambirhi va ta va nyama yin’we.’”—Matewu 19:4, 5.

Endzhakunyana, un’wana wa vadyondzisiwa va Yesu u huhuteriwe hi Xikwembu ku tsala a ku: “Wanuna un’wana ni un’wana a a ve ni nsati wa yena, ni wansati un’wana ni un’wana a a ve ni nuna wa  yena.” (1 Vakorinto 7:2) Nakambe Bibele yi vula leswaku wanuna un’wana ni un’wana loyi a nga evandlheni ra Vukreste loyi a nyikiweke vutihlamuleri byo hlawuleka u fanele “a ri nuna la nga ni nsati un’we.”—1 Timotiya 3:2, 12.

5 Xana swi hoxile leswaku mpatswa lowu tekaneke wu tirhisa swisivela-mbeleko?

▪ Nhlamulo: Yesu a nga va lerisanga valandzeri vakwe leswaku va va ni vana. Ku hava ni un’we wa vadyondzisiwa va Yesu la veke ni xiphiqo eka xileriso xexo. Ku hava laha Bibele hi ku kongoma yi solaka ku tirhisa swisivela-mbeleko.

Hikokwalaho, mpatswa lowu tekaneke wu ntshunxekile ku tiendlela xiboho hi woxe loko wu ta lava ku va ni vana kumbe e-e. Nakambe wu nga tlhela wu endla xiboho xa leswaku wu ta va ni vana vangani ni leswaku wu ta va na vona rini. Loko nuna ni nsati va hlawula ku tirhisa swisivela-mbeleko leswaku va papalata ku tika, xexo i xiboho xa vona ni vutihlamuleri bya vona. * Ku hava ni un’we loyi a faneleke a va avanyisa.—Varhoma 14:4, 10-13.

6 Xana swi hoxile ku humesa khwiri?

▪ Nhlamulo: Vutomi bya kwetsima eka Xikwembu hambi ku ri eka n’wana la nga si velekiwaka. (Pisalema 139:16) Xikwembu xi vule leswaku munhu a nga rihisiwa hileswi a vaviseke n’wana la nga si velekiwaka. Kutani, ematihlweni ya xona, ku dlaya n’wana la nga si velekiwaka i ku dlaya hi vomu.—Eksoda 20:13; 21:22, 23.

Kambe, xana ku vuriwa yini loko xiyimo xa xihatla hi nkarhi wa ku velekiwa ka n’wana xi sindzisa leswaku mpatswa wu hlawula exikarhi ko pfumelela manana leswaku a hanya ivi n’wana a fa kumbe n’wana a hanya ivi manana a fa? Emhakeni yoleyo, mpatswa wu fanele wu endla xiboho xa leswaku hi byihi vutomi lebyi wu nga ta ringeta ku byi ponisa. *

7 Xana Bibele ya swi pfumelela ku dlaya vukati?

▪ Nhlamulo: Bibele a yi swi pfumeleli ku dlaya vukati. Hambiswiritano, Yesu u boxe xivangelo xin’we lexi amukelekaka xo dlaya vukati, loko a ku: “Mani na mani la tshikaka nsati wakwe, a teka un’wana, ku nga ri hi xivangelo xa vumbhisa [timhaka ta masangu ni munhu loyi a nga tekanangiki na yena] u endla vuoswi.”—Matewu 19:9.

Xikwembu xi venga vukanganyisi, ku nga ku dlaya vukati loku nga tshembekiki. Xi ta va vona nandzu vanhu lava tshikaka vanghana va vona va vukati, ngopfu-ngopfu loko va endla tano hi xikongomelo xo teka un’wana.—Malakiya 2:13-16; Marka 10:9.

  8 Xana Xikwembu xa byi amukela vusodoma?

▪ Nhlamulo: Handle ko kanakana, Bibele ya byi yirisa vumbhisa, lebyi katsaka vusodoma. (Varhoma 1:26, 27; Vagalatiya 5:19-21) Hambileswi Bibele yi swi vekaka erivaleni leswaku Xikwembu a xi ma amukeli mahanyelo yo tano, nakambe ha swi tiva leswaku “Xikwembu xi rhandze misava swinene xi kala xi nyikela hi N’wana wa xona la tswariweke a ri swakwe, leswaku un’wana ni un’wana loyi a kombisaka ripfumelo eka yena a nga lovisiwi kambe a va ni vutomi lebyi nga heriki.”—Yohane 3:16.

Hambileswi Vakreste va ntiyiso va nga byi amukeliki vusodoma, va kombisa musa eka vanhu hinkwavo. (Matewu 7:12) Xikwembu xi lava leswaku hi “[xixima] vanhu va mixaka hinkwayo.” Hikokwalaho, Vakreste va ntiyiso a va va vengi vasodoma.—1 Petro 2:17.

9 Xana swi bihile ku vulavula ni ku yingisela timhaka ta masangu, ku rhumela marungula ni swifaniso swa timhaka ta masangu eka selfoni kumbe ku vulavurisana hi timhaka ta masangu eka Internet?

▪ Nhlamulo: Bibele a yi vulavuli hi ku kongoma hi swiendlo swa manguva lawa swo fana ni leswi. Kambe yi ri: “Vumbhisa ni thyaka ra muxaka wun’wana ni wun’wana kumbe makwanga swi nga vuriwi hambi ku ri ku vuriwa exikarhi ka n’wina, hilaha swi fanelaka hakona vanhu lava kwetsimaka; hambi ku ri ku tikhoma loku nyumisaka kumbe mavulavulelo ya vuphukuphuku kumbe mafenya lama thyakeke, swilo leswi nga faneliki.” (Vaefesa 5:3, 4) Swilo swo fana ni ku vulavula hi timhaka ta masangu eka selfoni ni ku vulavurisana ha tona eka Internet swi kucetela langutelo leri soholotiweke hi timhaka ta masangu naswona swi khutaza vanhu leswaku va tiphina hi timhaka ta masangu va nga tekananga. Ematshan’weni yo pfuna vanhu leswaku va lawula switwi swa vona swo navela timhaka ta masangu, mikhuva leyi yi seketela ku titsakisa ka vutianakanyi.

10 Xana Bibele yi ku languta njhani ku tlangisa swirho swa rimbewu?

▪ Nhlamulo: Bibele a yi swi boxi hi ku kongoma ku tlangisa swirho swa rimbewu—ku nga ku tienerisa loku humesaka nyanyuko wa rimbewu. Hambiswiritano, Rito ra Xikwembu ri lerisa Vakreste ri ku: “Hikokwalaho, dlayani swirho swa miri wa n’wina leswi nga emisaveni malunghana ni vumbhisa, thyaka, [ni] ku navela ka vuxaka bya rimbewu [loku nga fanelangiki].”—Vakolosa 3:5.

Ku tlangisa swirho swa rimbewu swi endla leswaku munhu a nga vi na langutelo lerinene hi timhaka ta masangu. Bibele ya hi tiyisekisa leswaku Xikwembu xi nga nyika “matimba lama tlulaka lama tolovelekeke” eka lava endlaka matshalatshala lamakulu yo tshika mukhuva lowu.—2 Vakorinto 4:7; Vafilipiya 4:13.

[Tinhlamuselo ta le hansi]