Ha Yini Hi Fanele Hi Va Lava Nkhensaka?

“Eka Raquel,

Ndzi ku nkhensa swinene hileswi u tshamelaka ku ndzi khutaza. Hambileswi u nga ha vaka u nga swi tivi, swikhutazo ni marito ya wena lama nga ni musa swi ndzi pfune swinene.”—Jennifer.

XANA u tshame u kuma khadi leri u nga ri rindzelangiki leri humaka eka munhu un’wana loyi a ku nkhensaka hileswi u n’wi endleleke swo karhi? A swi kanakanisi leswaku loko u tshame u kuma khadi ro tano, marito wolawo ya ku ku nkhensa ma ku tsakise swinene. Phela i swa ntumbuluko ku va munhu a lava ku tekiwa a ri wa nkoka.—Matewu 25:19-23.

Ku nkhensa swi tiyisa vuxaka bya loyi a nkhensaka ni loyi a nkhensiwaka. Ku engetela kwalaho, munhu loyi a nkhensaka van’wana u tekelela Yesu Kreste, loyi minkarhi hinkwayo a a va tekela enhlokweni vanhu lava endlaka mintirho leyinene.—Marka 14:3-9; Luka 21:1-4.

Lexi vavisaka, a swa ha tolovelekanga ku va vanhu va nkhensa van’wana, hi ku vula hi nomu ni hi ku va tsalela makhadi. Bibele yi lemukise leswaku “emasikwini yo hetelela,” vanhu a va ta va “lava nga nkhensiki.” (2 Timotiya 3:1, 2) Loko hi nga tivoneli, ku pfumala ku nkhensa loku tinyikeke matimba namuntlha ku nga hi endla hi tsandzeka ku nkhensa van’wana hambiloko hi swi lava ku endla tano.

Hi tihi tindlela ta xiviri leti vatswari va nga ti tirhisaka ku dyondzisa vana va vona ku nkhensa? I vamani lava hi faneleke hi va nkhensa? Ha yini hi fanele hi nkhensa vanhu van’wana hambiloko lava hi hanyaka na vona va nga ri na wona moya wo nkhensa?

Nkhensa Swirho Swa Ndyangu

Vatswari va tirha hi matimba leswaku va wundla vana va vona. Kambe minkarhi yin’wana vatswari va nga ha vona onge matshalatshala ya vona a ma nkhensiwi. Xiyimo xexo va nga xi lulamisa njhani? Ku laveka swilo swinharhu.

(1) Xikombiso. Ndlela leyinene yo dyondzisa vana ni leyi tirhaka ngopfu ni le timhakeni tin’wana, i ku va vekela xikombiso lexinene. Loko Bibele yi vulavula hi manana un’wana la gingiritekaka wa le Israyele wa khale, yi ri: “Vana vakwe va n’wi tlangela.” Xana vana lava va swi dyondze kwihi ku va lava nkhensaka? Xiphemu xo hetelela xa ndzimana leyi xi hi pfuna ku kuma nhlamulo ya kona. Xi ri: “Nuna wa yena wa n’wi dzunisa.” (Swivuriso 31:28, Bibele—Mahungu Lamanene) Vatswari lava nkhensanaka loko va endlelane nchumu wo karhi, va komba vana va vona leswaku swa tsakisa ku nkhensiwa, swi tiyisa vuxaka endyangwini ni leswaku loko u nkhensa un’wana u kombisa leswaku u wupfile emiehleketweni.

Tatana un’wana la vuriwaka Stephen u ri: “Ndzi ringete ku vekela vana va mina xikombiso hi ku nkhensa nsati wa mina hileswi a hi swekeleke swakudya.” Sweswo swi ve ni vuyelo byihi? Stephen u ri: “Vana va mina vambirhi va vanhwanyana va swi xiyile sweswo, kutani swi va pfune leswaku va tiyimisela swinene ku va lava nkhensaka.” Loko u nghenele vukati, xana minkarhi hinkwayo wa n’wi nkhensa nkataku hileswi a endlaka mintirho ya siku na siku leyi tekiwaka yi ri leyi nga nyawuriki? Xana wa va nkhensa vana va wena hambiloko va  endla mintirho leyi ku nga mfanelo ya vona ku yi endla?

(2) Ndzetelo. Nsusumeto lowu u wu twaka wa ku lava ku nkhensa wu fana ni swiluva. Wona ni swiluva swi lava ku khathaleriwa leswaku swi tswala mihandzu leyinene. Vatswari va nga va pfuna njhani vana va vona leswaku va hlakulela nsusumeto wolowo wa ku lava ku nkhensa ni ku tlhela va vula hi nomu? Hosi yo tlhariha Solomoni u kandziyise mhaka yin’wana ya nkoka loko a tsala a ku: “Mbilu ya lowo lulama ya anakanyisisa leswaku a ta hlamula.”—Swivuriso 15:28.

Vatswari, xana mi nga va letela vana va n’wina leswaku va anakanyisisa hi nyiko ni matshalatshala lama endliweke hi loyi a va nyikeke nyiko? Ku anakanyisisa ko tano ku ta endla leswaku ku tlangela ku ya ku kula tanihi leswi misava leyinene yi endlaka leswaku swiluva swi kula. Maria, loyi a kuriseke vana vanharhu, u ri: “Swi lava nkarhi ku hlamusela leswi katsekaka loko munhu wo karhi a ku nyika nyiko—u anakanye ha wena naswona u lave ku ku komba ndlela leyi a ku rhandzaka ha yona. Kambe ndzi ehleketa leswaku ku endla tano swa pfuna swinene.” Ku vulavurisana ko tano a ku pfuni vana ntsena leswaku va tiva leswi va faneleke va swi vula loko va nkhensa kambe ni ku tiva leswaku ha yini va fanele va nkhensa.

Vatswari vo tlhariha va pfuna vana va vona leswaku va tshika ku ehleketa leswaku swo boha leswaku va nyikiwa swilo leswinene. * Xitsundzuxo lexi kumekaka eka Swivuriso 29:21 lexi vulavulaka hi ndlela leyi malandza ma faneleke ma khomiwa ha yona xa tirha hilaha ku fanaka ni le ka vana: “Loko munhu a lema nandza wakwe ku sukela evuntshweni, evuton’wini byakwe lebyi landzelaka u ta va la nga nkhensiki.”

Vana lavatsongo va nga pfuniwa njhani leswaku va va lava nkhensaka? Linda, manana loyi a nga ni vana vanharhu, u ri: “Mina ni nuna wa mina hi khutaza vana va hina leswaku na vona va hoxa xandla hi ku dirowa swifaniso kumbe va tsala mavito ya vona eka makhadi yo nkhensa lawa hi ma rhumelaka vanhu.” I ntiyiso leswaku swifaniso swa kona swi nga ha va swi nga nyawuli naswona leswi va swi tsaleke swi nga tika ku swi hlaya, kambe dyondzo leyi vana va yi dyondzaka yi nga va pfuna leswaku va va lava nkhensaka evuton’wini bya vona hinkwabyo.

(3) Ku phikelela. Hinkwerhu ka hina hi velekiwe hi ri ni mboyamelo wa ku va ni vutianakanyi naswona wu nga ha hi endla leswaku hi nga nkhensi. (Genesa 8:21; Matewu 15:19) Kambe Bibele yi khutaza malandza ya Xikwembu yi ku: “Mi endliwa mi va lavantshwa ematimbeni lama susumetaka mianakanyo ya n’wina, kutani mi fanele mi ambala vumunhu lebyintshwa lebyi tumbuluxiweke hi ku ya hi ku rhandza ka Xikwembu.”—Vaefesa 4:23, 24.

Hambiswiritano, vatswari lava nga ni ntokoto va swi tiva leswaku ku pfuna vana leswaku va “ambala vumunhu lebyintshwa” a hi matlangwana. Stephen, loyi a boxiweke laha henhla u ri: “Ku dyondzisa vana va hina ku nkhensa hi voxe, handle ko tsundzuxiwa ku endla tano, swi teke nkarhi wo leha.” Kambe Stephen ni nsati wakwe a va lan’wanga ku va dyondzisa. Stephen u ya emahlweni a ku: “Dyondzo leyi yi hetelele yi dzika etimbilwini ta vona hileswi hi phikeleleke hi va dyondzisa. Sweswi ha tinyungubyisa hi ndlela leyi vana va hina va nkhensaka vanhu van’wana ha yona.”

Xana Ha Va Nkhensa Vanghana Ni Vaakelani Va Hina?

Loko hi nga nkhensi, swi nga ha va swi nga vuli swona leswaku a hi na wona moya wo nkhensa, kambe hi va hi lo rivala. Xana i swa nkoka hakunene eka hina leswaku hi nkhensa etimbilwini ta hina kambe hi nga swi vuli hi milomu ya hina? Leswaku u kuma nhlamulo ya xivutiso xexo, xiya mhaka ya Yesu ni vavanuna lava a va ri ni nhlokonho.

Loko Yesu a ya eYerusalema u hlangane ni vavanuna va khume lava a va ri ni nhlokonho. Bibele yi ri: “Va tlakusa marito ya vona va ku: ‘Yesu, Muleteri, vana ni tintswalo eka hina!’ Kuteloko a va vona a ku eka vona: ‘Fambani mi ya tikombisa eka vaprista.’ Kutani eku fambeni ka vona va basisiwa. Un’wana wa vona loko a vona leswaku u horisiwile, a vuya, a vangamisa Xikwembu hi rito lerikulu. Kutani a wa hi xikandza xakwe emilengeni ya Yesu, a n’wi nkhensa; naswona, a a ri Musamariya.”—Luka 17:11-16.

Xana Yesu u swi honisile leswi lavan’wana va tsandzekeke ku ta va ta nkhensa? Rungula ri ya emahlweni ri ku: “Yesu a angula a ku: ‘Va basisiwe va ri khume, a swi tano ke? Kutani, xana lavan’wana va kaye va kwihi? Xana a va kona lava vuyeke va ta vangamisa Xikwembu handle ka wanuna loyi wa rixaka rin’wana?’”—Luka 17:17, 18.

 Vavanuna lavaya va kaye a va nga hombolokanga. Eku sunguleni, va swi kombise erivaleni leswaku a va ri ni ripfumelo eka Yesu naswona va yingise hi mbilu hinkwayo swileriso swakwe, leswi a swi katsa ku ya eYerusalema leswaku va ya tivonakarisa eka vaprista. Hambiswiritano, hambileswi swi nga kanakanisiki leswaku va xi nkhense swinene xiendlo xa Yesu xa musa, va tsandzekile ku ya n’wi nkhensa. Sweswo a swi n’wi tsakisanga Kreste. Ku vuriwa yini hi hina? Loko un’wana a hi khoma kahle, xana hi hatla hi n’wi nkhensa naswona loko swi fanerile hi n’wi tsalela khadi ro nkhensa?

Bibele yi vula leswaku, “[rirhandzu] a ri tikhomi hi ndlela leyi nga tengangiki, a ri lavi leswi vuyerisaka rona ntsena.” (1 Vakorinto 13:5) Hikokwalaho, ku nkhensa hi mbilu hinkwayo a swo kombisa mahanyelo lamanene ntsena kambe swi tlhela swi kombisa rirhandzu. Hilaha mhaka ya lava nhlokonho yi hi dyondzisaka hakona, lava lavaka ku tsakisa Kreste va fanele va kombisa rirhandzu ro tano ni ku nkhensa vanhu hinkwavo, ku nga khathariseki tiko leri va humaka eka rona, rixaka ra vona kumbe vukhongeri bya vona.

Tivutise, ‘Xana ndzi hetelele rini ku nkhensa muakelani, mutirhi-kulorhi, xichudeni-kulorhi, mutirhi wa le xibedlhele, n’wini wa xitolo kumbe munhu un’wana loyi a ndzi pfuneke?’ Ha yini u nga hlawuli siku rin’we kumbe mambirhi, u tsala ehansi nkarhi wun’wana ni wun’wana loko u nkhensa van’wana kumbe u va tsalela khadi ro va nkhensa? Nxaxamelo wolowo wu nga ku pfuna ku vona laha u nga antswisaka kona emhakeni ya ku nkhensa van’wana.

I ntiyiso leswaku loyi a faneriwaka hi ku nkhensiwa swinene i Yehovha Xikwembu. I Munyiki wa “nyiko yin’wana ni yin’wana leyinene ni nyiko yin’wana ni yin’wana leyi hetisekeke.” (Yakobo 1:17) U hetelele rini ku nkhensa Xikwembu hi mbilu hinkwayo hikwalaho ka swilo swo karhi leswi xi ku endleleke swona?—1 Vatesalonika 5:17, 18.

Ha Yini Hi Fanele Hi Nkhensa Hambiloko Hina Va Nga Hi Nkhensi?

Vanhu van’wana va nga tshuka va nga hi nkhensi loko hi va endlela swo karhi. Kutani ha yini hi fanele hi va nkhensa hambileswi vona va nga hi nkhensiki? Xiya xivangelo xin’wana.

Loko hi va endlela leswinene vanhu lava nga nkhensiki hi ta va hi tekelela Muvumbi wa hina la nga ni tintswalo, Yehovha Xikwembu. Hambiloko vanhu vo tala va nga yi nkhensi ndlela leyi Yehovha a va rhandzaka ha yona, sweswo a swi n’wi tshikisi ku va endlela leswinene. (Varhoma 5:8; 1 Yohane 4:9, 10) U “[tsuvukisa] dyambu ra yena eka vanhu vo homboloka ni lavanene naswona [u nisa] mpfula yakwe ehenhla ka vanhu lava lulameke ni lava nga lulamangiki.” Loko hi tikarhatela ku nkhensa van’wana ku nga khathariseki leswi hi hanyaka emisaveni leyi nga nkhensiki, hi ta tikombisa hi ri “vana va Tata wa [hina] la nge matilweni.”—Matewu 5:45.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 15]

Hlawula siku rin’we kumbe mambirhi, u tsala ehansi nkarhi wun’wana ni wun’wana loko u nkhensa van’wana

[Xifaniso lexi nga eka tluka 15]

Vekela vana va wena xikombiso hi ku va la nkhensaka

[Xifaniso lexi nga eka tluka 15]

Hambi ku ri vana lavatsongo va nga dyondzisiwa ku va lava nkhensaka