HI SWIHI swiphiqo leswi u anakanyaka leswaku vatekani lava tshahiweke laha henhla va fanele va swi lulamisa? Swi le rivaleni leswaku wanuna loyi u tsandzeka ku tikhoma loko a hlundzukile. Kambe handle ka sweswo, vatekani lava va vonaka va nga twanani malunghana ni leswaku vana va vona va fanele va vekeriwa swipimelo ku fikela kwihi. Naswona swi vonaka va nga swi koti ku vulavurisana kahle.

Ku hava vukati lebyi nga riki na swiphiqo. Vatekani hinkwavo va ta langutana ni swiphiqo swo karhi. Ku nga khathariseki leswaku swiphiqo swa kona i swikulu kumbe i switsongo, i swa nkoka swinene leswaku nuna ni nsati va dyondza ndlela yo swi tlhantlha. Ha yini?

Hi ku famba ka nkarhi, swiphiqo leswi tshamaka swi nga tlhantlhiwi swi nga ha endla leswaku vatekani va nga ha vulavurisani. Hosi Solomoni wo tlhariha u te: “Ku ni timholovo leti fanaka ni xigogo xa xihondzo xo tshama eka xona.” (Swivuriso 18:19) Mi nga swi kotisa ku yini ku vulavurisana hi ndlela leyi humelelaka loko mi tlhantlha swiphiqo?

Tanihi leswi mbilu ni mahahu swi nga swa nkoka leswaku ngati yi kota ku endla ntirho wa yona, rirhandzu ni xichavo swa laveka leswaku ku vulavurisana ku va loku vuyerisaka evukatini. (Vaefesa 5:33) Malunghana ni ku tlhantlha swiphiqo, rirhandzu ri ta susumetela vatekani ku rivala swihoxo swa nkarhi lowu hundzeke ni timbanga leti swi ti vangeke, kutani va ta dzika eka xiphiqo lexi va nga na xona hi nkarhi wolowo. (1 Vakorinto 13:4, 5; 1 Petro 4:8) Vatekani lava xiximanaka va nyikana nkarhi wa ku tiphofula naswona va tikarhatela ku yingisa ni ku twisisa leswi lowun’wana a swi vulaka.

Kambisisani magoza ya mune lama xaxametiweke laha hansi kutani mi xiya ndlela leyi misinya ya milawu ya Bibele yi nga mi pfunaka ha yona leswaku mi tlhantlha swiphiqo hi rirhandzu ni hi xichavo.

1. Tivekeleni nkarhi wo vulavula hi xiphiqo xa kona.

“Xin’wana ni xin’wana xi ni nkarhi wa xona lowu vekiweke, . . . nkarhi wa ku miyela ni nkarhi  wa ku vulavula.” (Eklesiasta 3:1, 7) Hilaha swi kombisiweke hakona eka mholovo leyi tshahiweke eku sunguleni ka xihloko lexi, swiphiqo swin’wana swi nga ha endla leswaku vatekani va hlundzuka swinene. Loko sweswo swi humelela, mi fanele mi tikhoma kutani mi tshika ku vulavula hi xiphiqo xexo hi nkarhi wolowo, mi “miyela” mi nga si hlundzuka ngopfu. Mi nga londzovota vukati bya n’wina leswaku byi nga hohloki loko mi yingisa ndzayo ya Bibele leyi nge: “Ku sungula ka mholovo ku fana niloko munhu a pfulela mati; hikwalaho loko mholovo yi nga si pfuka, suka.”—Swivuriso 17:14.

Hambiswiritano, wu kona ni “nkarhi wa ku vulavula.” Swiphiqo swi fana ni mfava, swi kula hi xihatla loko swi tshikiwa swi nga tlhantlhiwi. Kutani mi nga honisi xiphiqo mi anakanya leswaku xi ta hundza. Loko u kombela nkataku leswaku mi tshika ku vulavula hi xiphiqo xa kona, n’wi xixime hi ku hlawula nkarhi wo karhi lowu mi nga ta vulavula ha xona enkarhini lowu taka. Ku endla tano swi ta mi pfuna leswaku mi tirhisa ndzayo ya Bibele leyi nge: “Dyambu ri nga peli ma ha ri eka xiyimo xa ku kariha.” (Vaefesa 4:26) Kambe u fanele u endla hilaha u tshembiseke hakona.

2. Vula mavonelo ya wena hi ku tshembeka ni hi xichavo.

“Un’wana ni un’wana wa n’wina a a vulavule ntiyiso eka warikwavo.” (Vaefesa 4:25) Loko se u nghenele vukati, warikwavo i nkataku. Kutani u fanele u tshembeka naswona u nga bi mariri loko u vulavula ni nkataku. Margareta, * loyi a nga ni malembe ya 26 a tekiwile u ri: “Loko ndza ha ku tekiwa, a ndzi langutele leswaku nuna wa mina u ta namba a tiva ndlela leyi ndzi titwaka ha yona loko ku va ni xiphiqo. Ndzi xiye leswaku nchumu wolowo lowu a ndzi wu languterile a wu nga twisiseki. Sweswi ndzi ringeta ku n’wi byela leswi ndzi swi ehleketaka ni ndlela leyi ndzi titwaka ha yona.”

Tsundzuka leswaku xikongomelo xa wena loko u vulavula hi xiphiqo, a hi ku hlula nyimpi kumbe ku hlula nala, kambe i ku byela nkataku mavonelo ya wena. Leswaku sweswo u swi endla hi ndlela leyi humelelaka, vula leswaku xiphiqo xa kona i yini, kutani u vula leswaku xi humelele rini u tlhela u hlamusela leswaku u titwa njhani ha xona. Hi xikombiso, loko u hlundzukisiwa hileswi nkataku a nga na futa, u nga ha n’wi byela hi xichavo u ku, ‘Loko u vuya hi le ntirhweni ivi u hluvula swiambalo swa wena u swi siya swi lo n’walalala ehansi [vula leswaku i yini xiphiqo xa kona ni leswaku xi endleke rini], ndzi ehleketa leswaku a wu ku tlangeli ku tikarhata ka mina ko hlayisa yindlu leswaku yi tshama yi basile [hlamusela hi ku kongoma leswaku u titwa njhani].’ Kutani ringanyeta hi vutlhari leswaku xiphiqo lexi xi nga tlhantlhiwa njhani.

3. Yingisa nkataku kutani u yi tekela enhlokweni ndlela leyi a titwaka ha yona.

Mudyondzisiwa Yakobo u tsale leswaku Vakreste va fanele va “hatlisa emhakeni yo twa, [va] nonoka emhakeni yo vulavula, [va] nonoka emhakeni ya vukarhi.” (Yakobo 1:19) Hakanyingi nchumu lowu pfuxaka swiphiqo endyangwini hiloko nkataku a xiya leswaku a wu yi twisisi ndlela leyi a titwaka ha yona hi xiphiqo xo karhi. Kutani tiyimisele ku endla leswaku nkataku a nga titwi hi ndlela yoleyo!—Matewu 7:12.

Wolfgang, loyi a nga ni malembe ya 35 a tekile u ri, “Loko mina ni nsati wa mina hi vulavula hi xiphiqo xo karhi, ndza karhateka ngopfu-ngopfu loko ndzi ehleketa leswaku a nga yi twisisi ndlela leyi ndzi langutaka swilo ha yona.” Dianna, loyi a nga ni malembe ya 20 a tekiwile u ri, “Hakanyingi ndzi gungulela nuna wa mina hileswaku a nga ndzi yingiseli loko hi vulavula hi swiphiqo swo karhi.” U nga xi papalata njhani xiphiqo lexi xo tsandzeka ku twisisa ndlela leyi nkataku a titwaka ha yona?

U nga tibyeli leswaku wa swi tiva leswi nkataku a swi ehleketaka kumbe ndlela leyi a titwaka ha yona. Rito ra Xikwembu ri ri: “Munhu u vanga  nyimpi hi ku tikukumuxa ntsena, kambe eka lava va kanelaka swin’we ku ni vutlhari.” (Swivuriso 13:10) Kombisa nkataku xichavo hi ku n’wi pfumelela leswaku a phofula mavonelo yakwe handle ko n’wi nghena enon’wini. Kutani leswaku u tiyiseka leswaku u swi twisise kahle leswi nkataku a swi vuleke, n’wi hlamusele leswi u ehleketaka leswaku u swi vurile, u endla tano hi ndlela leyi faneleke ku nga ri hi ku n’wi vungunya. N’wi byele leswaku a ku lulamisa loko ku ri na lexi u nga xi twisisangiki kahle eka leswi a swi vuleke. Ku nga vi wena ntsena la vulavulaka. N’wi yingisele loko a ri karhi a vulavula, na yena a ku yingisela, kukondza havumbirhi bya n’wina mi twisisana emhakeni leyi mi vulavulaka ha yona.

Hakunene, swi lava ku titsongahata ni ku lehisa mbilu leswaku u n’wi yingisa hi vukheta nkataku ni ku ma tekela enhlokweni mavonelo yakwe. Loko wena u xixima nkataku ku sungula, swi ta n’wi olovela ku va na yena a ku xixima.—Matewu 7:2; Varhoma 12:10.

4. Pfumelelanani hi ndlela leyi mi nga ta tlhantlha xiphiqo ha yona.

“Vambirhi va antswa ku tlula un’we, hikuva va ni hakelo leyinene ya ku tikarhata ka vona. Hikuva loko un’we wa vona o wa, loyi un’wana a nga pfuxa munghana wakwe.” (Eklesiasta 4:9, 10) Hakanyingi vatekani va nge swi koti ku tlhantlha swiphiqo evukatini loko va nga khomisani ni ku pfunana.

I ntiyiso leswaku Yehovha u veke wanuna ku va nhloko ya ndyangu. (1 Vakorinto 11:3; Vaefesa 5:23) Kambe ku va nhloko ya ndyangu a swi vuli swona leswaku wanuna u ta rhangela ndyangu wakwe hi ndlela ya nsele. Nuna wo tlhariha a nge endli xiboho a nga rhanganga hi ku kambisisa mavonelo ya nsati wakwe. David, la nga ni malembe ya 20 a tekile u ri, “Ndzi ringeta ku kuma mhaka leyi mina ni nsati wa mina hi pfumelelanaka ha yona kutani ndzi endla xiboho lexi hinkwerhu hi nga ta khomisana eka xona.” Tanya, loyi sweswi a nga ni malembe ya nkombo a tekiwile u ri: “Mhaka a hi leswaku i mani la nga ni xihoxo kumbe la nga riki na xihoxo. Minkarhi yin’wana vatekani va ni mavonelo yo hambana yo tlhantlha swiphiqo. Ndzi xiye leswaku ku pfumelelana ni swiyimo ni ku va lava anakanyelanaka swa pfuna swinene.”

Yesu u fanise vukati ni joko. (Matewu 19:6) Eminkarhini yakwe, joko a ku ri mhandzi leyi swifuwo swimbirhi a swi boheleriwa eka yona leswaku swi kota ku tirha. Loko swifuwo swi nga khomisani, a swi nga ta tirha kahle naswona joko a ri ta swi khuhla tinhamu. Kambe loko swi khomisana, a swi kota ku koka mindzhwalo leyi tikaka kumbe ku rima nsimu.

Hilaha ku fanaka, nuna ni nsati lava tsandzekaka ku tirhisana va nga ha khuhlana eka joko ra vukati. Hi hala tlhelo, loko va dyondza ku tirhisana, va nga kota ku tlhantlha xiphiqo xihi ni xihi kutani swi va fambela kahle. Wanuna la tsakeke la tekeke la vuriwaka Kalala, u katsakanya mhaka leyi hi ndlela leyi, “Ku ringana malembe ya 25, mina ni nsati wa mina hi tlhantlhe swiphiqo swa hina hi ku vulavula hi ntshunxekile, hi ku anakanyelana, hi ku khongelela mpfuno wa Yehovha ni ku tirhisa misinya ya milawu ya Bibele.” Xana na wena u nga endla hilaha ku fanaka?