1, 2. (a) I mani mbhoni leyikulu ya Yehovha? (b) Vito leri nge Yesu ri vula yini naswona N’wana wa Xikwembu u hanye njhani hi ku pfumelelana ni vito rakwe?

“LESWI ndzi velekeriweke swona, ni leswi ndzi teleke swona emisaveni i ku ta nyikela vumbhoni malunghana ni ntiyiso.” (Hlaya Yohane 18:33-37.) Yesu Kreste u vule marito wolawo eka ndhuna-nkulu ya Murhoma leyi a yi fuma eYudiya, loko a tengisiwa. Yesu a ha ku vula leswaku i hosi. Endzhaku ka malembe yo hlayanyana, muapostola Pawulo u vulavule hi xikombiso xo va ni xivindzi xa Yesu, “loyi tanihi mbhoni a endleke xitiviso lexinene xa le rivaleni emahlweni ka Pontiyo Pilato.” (1 Tim. 6:13) Entiyisweni, minkarhi yin’wana swi lava xivindzi lexikulu ku va “mbhoni yo tshembeka ni ya ntiyiso” emisaveni ya Sathana leyi taleke rivengo.—Nhlav. 3:14.

² Tanihi leswi Yesu a a ri wa rixaka ra Vayuda, u velekiwe a ri mbhoni ya Yehovha. (Esa. 43:10) Entiyisweni, u ve mbhoni leyikulu leyi Xikwembu xi yi hlawuleke ku yimela vito ra xona. Yesu a a yi teka yi ri ya nkoka nhlamuselo ya vito ra yena leri a ri nyikiweke hi Xikwembu. Loko ntsumi yi byele Yosefa, tata wa Yesu wa muwundli leswaku leswi Mariya a swi xurheke swi vangiwe hi moya lowo kwetsima, yi tlhele yi ku: “U ta veleka n’wana wa jaha, naswona u fanele u n’wi thya vito ra Yesu, hikuva u ta ponisa vanhu va ka vona eswidyohweni swa vona.” (Mat. 1:20, 21) Swidyondzi swa Bibele swo tala swi pfumela leswaku vito leri nge Yesu ri huma eka vito ra Xiheveru leri nge Yexuwa naswona i nkomiso wa vito ra Xikwembu; ri vula leswaku  “Yehovha I Muponisi.” Hi ku pfumelelana ni nhlamuselo ya vito rakwe, Yesu u pfune “tinyimpfu ta yindlu ya Israyele leti lahlekeke” leswaku ti hundzuka eswidyohweni swa tona leswaku ti ta tlhela ti amukeleka eka Yehovha. (Mat. 10:6; 15:24; Luka 19:10) Hi yona mhaka leyi Yesu a chumayeleke hi Mfumo wa Xikwembu hi ku hiseka. Marka mutsari wa Evhangeli u te: “Yesu a ya eGaleliya, a chumayela mahungu lamanene ya Xikwembu a ku: ‘Nkarhi lowu vekiweke wu hetisekile, naswona mfumo wa Xikwembu wu tshinele. Hundzukani, mi va ni ripfumelo eka mahungu lamanene.’” (Mar. 1:14, 15) Hi xivindzi Yesu u tlhele a sola varhangeri va vukhongeri va Vayuda, ku nga xin’wana xa swivangelo leswi endleke leswaku va lerisa leswaku a dlayiwa emhandzini.—Mar. 11:17, 18; 15:1-15.

3. Ku humelele yini hi siku ra vunharhu endzhaku ka loko Yesu a dlayiwile?

³ Hi loko ku endleka xiendlakalo lexi hlamarisaka eka hinkwaswo! Hi siku ra vunharhu endzhaku ka loko Yesu a dlayiwe hi ndlela ya tihanyi, Yehovha u n’wi pfuxile eku feni, a ri xivumbiwa xa moya lexi nga fiki, ku nga ri munhu wa nyama. (1 Pet. 3:18) Leswaku a kombisa sweswo, Hosi Yesu u tihundzule munhu wa nyama kutani a nyikela vumbhoni bya leswaku u pfuxiwile eku feni. Hi siku leri a pfuxiweke ha rona, u humelele ka ntlhanu eka vadyondzisiwa vakwe vo hambana-hambana.—Mat. 28:8-10; Luka 24:13-16, 30-36; Yoh. 20:11-18.

4. Hi wihi nhlangano lowu Yesu a wu fambiseke hi siku leri a pfuxiweke ha rona, naswona u byele vadyondzisiwa vakwe leswaku a va fanele va endla yini?

⁴ Loko Yesu a humelela ra vuntlhanu, vaapostola vakwe ni van’wana a va hlengeletanile. Eka xiendlakalo xexo lexi va nga xi rivalangiki, u fambise dyondzo ya Rito ra Xikwembu hi ndlela yo fanekisela. “[U pfule] mianakanyo ya vona hi ku helela leswaku va twisisa nhlamuselo ya Matsalwa.” Xisweswo va swi twisisile leswaku Matsalwa ma swi profetile leswaku a a ta dlayiwa hi valala va Xikwembu a tlhela a pfuxiwa eku feni hi ndlela ya singita. Loko nhlangano lowu a va wu khomile hi siku leri a pfuxiweke ha rona wu hela, Yesu u swi veke erivaleni leswi vadyondzisiwa vakwe a va fanele va swi endla. U va byele leswaku “exisekelweni xa vito rakwe ku hundzuka ka ku rivaleriwa swidyoho a ku ta chumayeriwa ematikweni hinkwawo—ku sukela eYerusalema.” U tlhele a ku: “N’wina mi ta va timbhoni ta swilo leswi.”—Luka 24:44-48.

5, 6. (a) Ha yini Yesu a te: “Mi ta va timbhoni ta mina”? (b) Hi wihi nchumu lowuntshwa eka xikongomelo xa Yehovha lowu vadyondzisiwa va Yesu a va fanele va wu twarisa?

⁵ Xisweswo, endzhaku ka masiku ya 40, loko Yesu a humelela ro hetelela, vaapostola vakwe va fanele va swi twisisile leswi a a swi vula loko a ku: “Mi ta va timbhoni ta mina eYerusalema swin’we ni le tikweni hinkwaro ra Yudiya ni le Samariya ni ku ya fika endhawini ya le kule swinene ya misava.” (Mint. 1:8) Ha yini Yesu a te: “Mi ta va timbhoni ta mina,” ku nga ri ta Yehovha? Yesu a a ta va a vurile leswaku va ta va timbhoni ta Yehovha, kambe leswi a va ri Vaisrayele se a va ri timbhoni ta Yehovha.

⁶ Sweswi vadyondzisiwa va Yesu a va fanele va twarisa nchumu lowuntshwa eka xikongomelo xa Yehovha—lowu a wu ri wukulu ku tlula ku kutsuriwa ka Vaisrayele evuhlongeni bya le Egipta ni le vukhumbini bya le Babilona. Ku dlayiwa ni ku pfuxiwa ka Yesu Kreste swi endle leswaku vanhu va ntshunxeka eka vuhlonga lebyikulu bya xidyoho ni rifu. Hi Pentekosta ya 33 C.E., vadyondzisiwa va Yesu lava a va ha ku totiwa va twarise “swilo leswikulu ngopfu swa Xikwembu” eka vanhu naswona vo tala lava swi tweke va swi amukerile. Hikwalaho, loko Yesu a ri evokweni ra xinene ra Tata wa yena etilweni, u sungule ku vona vito ra yena ri va ni nhlamuselo leyikulu loko vanhu va magidi va hundzuka kutani va kombisa ripfumelo eka yena tanihi munhu loyi Yehovha a n’wi tirhisaka ku ponisa vanhu.—Mint. 2:5, 11, 37-41.

7. Leswi endlekeke hi siku ra Pentekosta ya 33 C.E. swi kombise yini?

⁷ Swilo leswi endlekeke hi siku ra Pentekosta ya 33 C.E. swi kombise leswaku Yehovha u amukele nkoka wa gandzelo leri hetisekeke ra Yesu leswaku vanhu va rivaleriwa swidyoho swa vona. (Hev. 9:11, 12, 24) Yesu u vurile leswaku “[a] a nga [telangi] ku tirheriwa, kambe [a a tele] ku tirhela ni ku nyikela moya-xiviri wakwe wu va nkutsulo wa lavo tala.” (Mat. 20:28) Vanhu vo “tala” lava a va ta vuyeriwa eka nkutsulo wa Yesu a ku nga ri Vayuda lava hundzukeke ntsena. Ku ri na sweswo, ku rhandza ka Xikwembu hi leswaku “vanhu va mixaka hinkwayo va ponisiwa,” tanihi leswi nkutsulo wu “susaka xidyoho xa misava!”—1 Tim. 2:4-6; Yoh. 1:29.

8. Vadyondzisiwa va Yesu va chumayele ku ya fika kwihi, naswona va swi kotise ku yini?

⁸ Xana vadyondzisiwa volavo vo sungula va Yesu a va ri na xona xivindzi lexi a xi laveka leswaku va ya emahlweni va chumayela ha yena? A va ri na xona, kambe ntirho lowu a va nga wu endli hi matimba ya vona. Moya lowo kwetsima wa Yehovha lowu nga ni matimba swinene wu va khutazile wu tlhela wu va nyika matimba yo ya emahlweni va chumayela. (Hlaya Mintirho 5:30-32.) Kwalomu ka malembe ya 27 endzhaku ka Pentekosta ya 33 C.E., a ku ta vuriwa leswaku “ntiyiso wa mahungu wolawo lamanene” wu chumayeriwe eka Vayuda ni Vamatiko “eka ntumbuluko hinkwawo lowu nga ehansi ka tilo.”—Kol. 1:5, 23.

9. Hilaha swi profetiweke hakona, ku humelele yini hi vandlha ro sungula ra Vukreste?

⁹ Hambiswiritano, khombo ra kona vandlha ra Vukreste ro sungula ri sungule ku thyakisiwa hakatsongo-tsongo. (Mint. 20:29, 30; 2 Pet. 2:2, 3; Yudha 3, 4) Yesu u vule leswaku vugwinehi byolebyo lebyi a byi hlohloteriwa hi “lowo homboloka,” ku nga Sathana, a byi ta andza ivi byi tumbeta Vukreste bya ntiyiso ku fikela “emakumu ka mafambiselo ya swilo.” (Mat. 13:37-43) Kutani Yehovha a a ta veka Yesu exiluvelweni tanihi Hosi ya vanhu emisaveni. Sweswo swi endleke hi October 1914, ku nga nkarhi lowu a wu fungha ku sungula ka ‘masiku yo hetelela’ ya mafambiselo yo biha ya Sathana.—2 Tim. 3:1.

10. (a) Hi rihi lembe ra nkoka leri Vakreste lava totiweke va manguva lawa va vulavuleke ha rona? (b) Ku humelele yini hi October 1914, naswona sweswo swi tikombe njhani?

¹⁰ Vakreste lava totiweke va manguva lawa va vule ka ha ri emahlweni leswaku October 1914 a ku ri lembe ro hlawuleka. Sweswo a va swi sekele eka vuprofeta bya Daniyele lebyi vulavulaka hi  murhi lowukulu lowu tsemiweke kambe wu tlhela wu kula endzhaku ka “minkarhi ya nkombo.” (Dan. 4:16) Yesu u vulavule hi wona nkarhi wolowo tanihi “nkarhi lowu vekiweke wa matiko” eka vuprofeta byakwe lebyi vulavulaka hi vukona byakwe bya le nkarhini lowu taka ni “makumu ya mafambiselo ya swilo.” Ku sukela hi lembe rolero ro hlawuleka ra 1914, “xikombiso xa vukona bya [Kreste]” tanihi Hosi leyintshwa ya misava xi voniwa hi vanhu hinkwavo. (Mat. 24:3, 7, 14; Luka 21:24) Hikwalaho ku sukela hi nkarhi wolowo, “swilo leswikulu ngopfu swa Xikwembu” swi katsa ku va Yehovha a veke Yesu exiluvelweni tanihi Hosi leswaku a fuma vanhu.

11, 12. (a) Hosi leyintshwa ya misava yi sungule ku endla yini hi lembe ra 1919 endzhaku ka nyimpi? (b) Hi swihi swilo swin’wana leswi sunguleke ku vonaka hi 1935 ku ya emahlweni? (Vona xifaniso lexi nga eku sunguleni ka xihloko lexi.)

¹¹ Leswi Yesu Kreste a a ri Hosi leyintshwa ya misava, u nambe a sungula ku kutsula valandzeri vakwe lava totiweke evukhumbini bya “Babilona Lonkulu.” (Nhlav. 18:2, 4) Hi lembe ra 1919 endzhaku ka nyimpi swi kotekile leswaku ku chumayeriwa emisaveni hinkwayo hi munhu loyi Xikwembu xi n’wi tirhiseke ku ponisa vanhu ni hi mahungu lamanene ya Mfumo lowu simekiweke. Vakreste lava totiweke va tirhise nkarhi lowu leswaku va chumayela, leswi endleke leswaku vanhu va magidi lava totiweke va hlengeletiwa leswaku va va vadyandzhaka na Kreste.

¹² Ku sukela hi 1935 ku ya emahlweni, swi ve erivaleni leswaku Kreste u sungule ku hlengeleta vanhu va timiliyoni va “tinyimpfu tin’wana” ta yena, lava a va ta vumba “ntshungu lowukulu” lowu humaka ematikweni hinkwawo. Ntshungu lowu lowukulu lowu kongomisiwaka hi Vakreste lava totiweke wu landzela xikombiso xa Yesu xa ku va ni xivindzi naswona wu vula erivaleni leswaku ku ponisiwa ka wona wu ku kolota Xikwembu na Kreste. Loko vanhu lava va tiyisela entirhweni lowu wo chumayela naswona va ya emahlweni va kombisa ripfumelo eka nkutsulo wa Kreste, va ta pona ‘nhlomulo lowukulu,’ lowu nga ta lovisa misava ya Sathana.—Yoh. 10:16; Nhlav. 7:9, 10, 14.

13. Hi tiyimisele ku endla yini tanihi Timbhoni ta Yehovha, naswona hi nga tiyiseka njhani leswaku hi ta swi kota?

¹³ Onge hi nga ya emahlweni hi ri teka ri ri ra risima lunghelo ra hina ra ku va Timbhoni ta “swilo leswikulu ngopfu” leswi Yehovha Xikwembu a swi endleke ni leswi a tshembisaka leswaku u ta swi endla enkarhini lowu taka. I ntiyiso leswaku a hi minkarhi hinkwayo swi olovaka ku chumayela. Vamakwerhu vo tala va chumayela etindhawini leti vanhu vo tala va nga ri tsakeliki rungula ra hina, va va hlekulaka kumbe va va xanisaka. Na hina hi nga endla hilaha muapostola Pawulo ni vanakulobye va yena va endleke hakona. Pawulo u te: “Hi [kume] vurhena . . . hikwalaho ka Xikwembu xa hina, bya ku mi byela mahungu lamanene ya Xikwembu hi ku lwa lokukulu ngopfu.” (1 Tes. 2:2) Hikwalaho hi nga  heli matimba. Ku ri na sweswo, a hi tiyimiseleni ku hanya hi ku pfumelelana ni ku tinyiketela ka hina tanihi leswi mafambiselo ya Sathana ma nga le kusuhi ni ku lovisiwa. (Esa. 6:11) Ntirho lowu a hi nge wu endli hi matimba ya hina, kambe ku fana ni Vakreste vo sungula, hi fanele hi khongela leswaku Yehovha a hi nyika “matimba lama tlulaka lama tolovelekeke” hi ku tirhisa moya wa yena.—Hlaya 2 Vakorinto 4:1, 7; Luka 11:13.

14, 15. (a) Vakreste a va tekiwa njhani eminkarhini ya vaapostola, naswona muapostola Petro u vule yini malunghana na vona? (b) Hi fanele hi titwa njhani loko hi khomiwa hi ndlela yo biha hikwalaho ka leswi hi nga Timbhoni ta Yehovha?

¹⁴ Namuntlha vanhu va timiliyoni va tivula Vakreste, “kambe va . . . landzula [Xikwembu] hi mintirho ya vona, hikuva va nyenyetsa naswona a va yingisi, a va faneleki entirhweni wun’wana ni wun’wana lowunene.” (Tito 1:16) Hi fanele hi tsundzuka leswaku eminkarhini ya vaapostola, Vakreste va ntiyiso a va vengiwa hi vanhu vo tala va le nkarhini wa vona. Hi yona mhaka muapostola Petro a tsaleke a ku: “Ma tsaka, loko mi rhukaniwa hikwalaho ka vito ra Kreste, hikuva . . . moya wa Xikwembu . . . wu le henhla ka n’wina.”—1 Pet. 4:14.

¹⁵ Xana marito lawa lama huhuteriweke ma hetiseka eka Timbhoni ta Yehovha namuntlha? Ina, hikuva hi chumayela hi vuhosi bya Yesu. Xisweswo ku vengiwa hikwalaho ko vitaniwa hi vito ra Yehovha swa fana ni ku “rhukaniwa hikwalaho ka vito ra [Yesu] Kreste,” loyi a byeleke vakaneti vakwe a ku: “Ndzi te hi vito ra Tatana, kambe a mi ndzi amukeli.” (Yoh. 5:43) Hikwalaho enkarhini lowu taka loko u kanetiwa loko u ri karhi u chumayela, u fanele u va ni xivindzi. Ku khomiwa hi ndlela yoleyo yo biha swi kombisa leswaku wa amukeleka eka Xikwembu ni leswaku moya wa xona “wu le henhla ka [wena.]”

16, 17. (a) Vanhu va Yehovha va tokota yini ematikweni yo tala? (b) U tiyimisele yini?

¹⁶ Nakambe, tsundzuka leswaku ematikweni yo tala vanhu vo tala va amukela ntiyiso. Ni le nsin’wini leyi tirhiwaka ngopfu, ha ha kuma vanhu lava yingiselaka lava hi nga va byelaka rungula ra hina ro tsakisa ra ku ponisiwa. Onge hi nga hisekela ku tlhelela eka vanhu lava tsakelaka naswona loko swi koteka hi va fambisela tidyondzo ta Bibele, hi va pfuna ku endla nhluvuko leswaku va tinyiketela va tlhela va khuvuriwa. A swi kanakanisi leswaku u titwa ku fana na Sarie loyi a tshamaka eAfrika Dzonga, loyi a nga ni malembe yo tlula 60 a ri karhi a chumayela. U ri: “Ndza swi tlangela swinene leswi ndzi nga ni vuxaka lebyinene na Yehovha, Hosi leyi Lawulaka ya vuako hinkwabyo, hikwalaho ka gandzelo ra nkutsulo ra Yesu, naswona ndza tsaka leswi ndzi twarisaka vito rakwe leri kwetsimaka.” Yena ni nuna wakwe Martinus, va pfune vanhu vo tala ku katsa ni vana va vona vanharhu, leswaku va va vagandzeri va Yehovha. Sarie u ya emahlweni a ku: “A ku na ntirho wun’wana lowu enerisaka swinene ku fana ni lowu, naswona Yehovha u hi nyika matimba lawa hi ma lavaka hi ku tirhisa moya wa yena lowo kwetsima leswaku hi ya emahlweni ni ntirho lowu lowu ponisaka vutomi.”

¹⁷ Ku nga khathariseki leswaku hi Vakreste lava khuvuriweke kumbe hi tiyimisele ku khuvuriwa, hi ni xivangelo lexi twalaka xo tlangela lunghelo ra ku hlanganyela ni vandlha ra le misaveni hinkwayo ra Timbhoni ta Yehovha. Hikwalaho, yana emahlweni u chumayela hi rixaladza loko u ri karhi u tikarhatela ku nga thyakisiwi hi misava ya Sathana yo homboloka. Loko u endla tano u ta yisa ku dzuneka eka Tata wa hina wa le tilweni la nga ni rirhandzu, loyi hi nga ni lunghelo ra ku vitaniwa hi vito rakwe ro kwetsima.