1. Kombisa ku hambana exikarhi ka langutelo leri tolovelekeke malunghana ni vuhlonga ni leri khutaziwaka eka Varhoma 12:11.

KU VA hlonga leri nga Mukreste swi hambane swinene ni leswi vanhu vo tala va swi anakanyaka hi ku va hlonga. Va anakanya leswaku hlonga ri khomiwa hi ndlela ya tihanyi, ra tshikileriwa ri tlhela ri khomiwa hi ndlela yo biha. Kambe Rito ra Xikwembu leri huhuteriweke ri vulavula hi vuhlonga lebyi katsaka ku n’wi tirhela hi ku swi rhandza N’wini la nga ni rirhandzu. Entiyisweni, loko muapostola Pawulo a byela Vakreste va hi lembe-xidzana ro sungula leswaku va va “mahlonga ya Yehovha,” a a va khutaza ku tirhela Xikwembu hikwalaho ka leswi va xi rhandzaka. (Rhom. 12:11) Muxaka lowu wa vuhlonga wu katsa yini? Hi nga swi papalata njhani ku va mahlonga ya Sathana ni ya misava yakwe? Naswona hi byihi vuyelo bya ku tirhela Yehovha hi ku tshembeka tanihi hlonga rakwe?

2. (a) I yini lexi a xi ta susumetela hlonga leri nga Muisrayele leswaku ri nga pfumeli ku ntshunxiwa? (b) Ku va hlonga ri pfumela ku boxiwa ndleve a swi kombisa yini?

² Eka Nawu lowu Xikwembu xi wu nyikeke Vaisrayele, hi twa hi muxaka wa vuhlonga lowu Yehovha a wu languteleke eka hina. Hlonga ra Muheveru a ri fanele ri ntshunxiwa endzhaku ko heta malembe ya nkombo ri ri hlonga. (Eks. 21:2) Hambiswiritano, Yehovha a a endle lunghiselelo ro hlawuleka loko hlonga ri rhandza n’wini wa rona hakunene naswona ri navela ku ya emahlweni ri n’wi tirhela. N’wini wa rona a a fanele a ri yimisa ri khegetela nyangwa kumbe rimba ra nyangwa kutani a ri boxa ndleve hi risungunu. (Eks. 21:5, 6) I swa nkoka leswi endlelo leri a ri katsa ndleve. Hi Xiheveru, ku yingisa ku hlamuseriwa hi rito leri fambisanaka ni ku twa ni ku yingisela. Hlonga leri nga laviki ku ntshunxiwa a ri navela ku ya emahlweni ri tirhela n’wini wa rona ri n’wi yingisa. Leswi swi hi pfuna ku twisisa leswi katsekaka eka ku tinyiketela ka hina eka Yehovha—ku tiyimisela ku yingisa hikwalaho ka leswi hi rhandzaka Xikwembu.

3. I yini lexi hi susumeteleke ku tinyiketela eka Xikwembu?

 ³ Loko hi khuvuriwa leswaku hi ta va Vakreste, se a hi endle xiboho xo tirhela Yehovha, hi va mahlonga yakwe. Hi tinyiketele hikwalaho ka leswi a hi tiyimisele ku yingisa Yehovha ni ku endla ku rhandza kakwe. A ku na munhu la hi sindziseke ku endla xiboho xolexo. Ni vana lava khuvuriwaka, va khuvuriwa endzhaku ka loko va tinyiketerile eka Yehovha, ku nga ri hi leswi va lavaka ku tsakisa vatswari va vona. Hi tinyiketele leswaku hi va Vakreste hikwalaho ka leswi hi rhandzaka N’wini wa hina wa le tilweni, ku nga Yehovha. Muapostola Yohane u tsarile a ku: “Ku rhandza Xikwembu, hi kona ku hlayisa swileriso swa xona.”—1 Yoh. 5:3.

4. Hi fanele hi endla yini leswaku hi va “mahlonga ya ku lulama”?

⁴ Hi n’wi nkhensa swinene Yehovha leswi a endleke leswaku hi kota ku va mahlonga yakwe. Ripfumelo ra hina eka gandzelo ra nkutsulo ra Kreste ri endla leswaku hi nga ha vi ehansi ka joko ra xidyoho. Hambileswi hi nga si hetisekaka, hi hlawule ku lawuriwa hi Yehovha na Yesu. Pawulo u yi hlamusele kahle mhaka leyi eka rin’wana ra mapapila ya yena lama huhuteriweke a ku: “Titekeni mi ri lava feke hakunene exidyohweni, kambe mi ri lava hanyelaka Xikwembu ha Kreste Yesu.” Kutani u tsundzuxile a ku: “Xana a mi swi tivi leswaku loko mi hambeta mi tinyikela eka mani na mani tanihi mahlonga leswaku mi n’wi yingisa, mi mahlonga ya yena hikwalaho ka leswi mi n’wi yingisaka, hambi ya xidyoho lexi yisaka eku feni, kumbe ya ku yingisa loku yisaka eku lulameni? Kambe a ku nkhensiwe Xikwembu leswi a mi ri mahlonga ya xidyoho kambe mi hundzukeke lava yingisaka ku suka embilwini eka muxaka wa dyondzo leyi mi nyiketiweke eka yona. Ina, ku sukela loko mi ntshunxiwile exidyohweni, mi ve mahlonga ya ku lulama.” (Rhom. 6:11, 16-18) Xiya leswaku muapostola loyi u vulavula hi ‘ku yingisa swi suka embilwini.’ Hakunene, ku tinyiketela ka hina eka Yehovha swi hi endla “mahlonga ya ku lulama.”

5. Hi yihi nyimpi leyi hinkwerhu hi langutaneke na yona, naswona ha yini?

⁵ Nilokoswiritano, ku ni swihinga leswi hi faneleke hi swi hlula leswaku hi hanya hi ku pfumelelana ni ku tinyiketela ka hina. Hi lwa tinyimpi timbirhi. Yo sungula, i nyimpi leyi Pawulo a a langutane na yona. U tsale a ku: “Kunene ndza wu tsakela nawu wa Xikwembu hi ku ya hi munhu loyi ndzi nga yena endzeni, kambe eswirhweni swa mina ndzi vona nawu wun’wana lowu lwaka ni nawu wa mianakanyo ya mina, wu ndzi endla khumbi ra nawu wa xidyoho lowu nga eswirhweni swa mina.” (Rhom. 7:22, 23) Ku nga hetiseki loku hi tswariweke na kona ka hi karhata na hina. Hikwalaho, hi tshama hi ri karhi hi lwisana ni ku navela ka hina ka nyama. Muapostola Petro u hi khutazile a ku: “Vanani vanhu lava ntshunxekeke, mi hlayisa ntshunxeko wa n’wina tanihi mahlonga ya Xikwembu, kambe mi nga wu endli xisirhelelo xa leswo biha.”—1 Pet. 2:16.

6, 7. Sathana u endla misava leyi yi languteka yi koka mahlo hi ndlela yihi?

⁶ Hi ni nyimpi ya vumbirhi leyi hi faneleke hi yi lwa, ya ku lwisana ni misava leyi leyi lawuriwaka hi madimona. Sathana, mufumi wa misava leyi, u tirhisa tlhari rihi ni rihi leri a nga na rona leswaku a ringeta ku hi endla hi nga tshembeki eka Yehovha na Yesu. U lava ku hi endla mahlonga yakwe hi ku hi ringa leswaku hi va xiphemu xa misava yakwe. (Hlaya Vaefesa 6:11, 12.) Ndlela yin’wana leyi Sathana a endlaka leswi ha yona i ku endla misava ya yena yi vonaka yi koka mahlo. Muapostola Yohane u lemuxile a ku: “Loko mani na mani a rhandza misava, rirhandzu ra Tatana a ri kona eka yena; hikuva hinkwaswo leswi nga emisaveni—ku navela ka nyama ni ku navela ka mahlo ni ku bombisa rifuwo ra munhu ra vutomi—a swi humi eka Tatana, kambe swi huma emisaveni.”—1 Yoh. 2:15, 16.

⁷ Emisaveni hinkwayo, vanhu va lava ku va ni rifuwo ro tala. Sathana u endla vanhu va anakanya leswaku loko va ri ni mali yo tala va ta tsaka.  Switolo leswikulu swi tele. Swinavetisi swi khutaza vanhu ku hanya vutomi lebyi nchumu lowu nga wa nkoka swinene ku nga ku va ni swilo swo tala ni ku tihungasa. Tikhampani ta vupfhumba ti navetisa maendzo yo ya etindhawini to tsakisa laha hakanyingi u nga ta famba ni vanhu lava anakanyaka ku fana ni misava leyi. Ina, hinkwako-nkwako hi byeriwa leswaku hi “antswisa” ndlela leyi hi hanyaka ha yona—kambe hi ndlela leyi misava yi lavaka hi endla ha yona.

8, 9. Hi rihi khombo leri nga kona, naswona ha yini ri ri rikulu?

⁸ Loko a vulavula hi Vakreste va le vandlheni ra hi lembe-xidzana ro sungula lava a va sungule ku anakanya ku fana ni misava, Petro u lemuxile a ku: “Va teka ku hanya hi vulovolovo ninhlikanhi swi ri ntsako. Vona i swivati ni swithyakisi, va tipeta etidyondzweni ta vona ta vuxisi hi ntsako lowu nga hikiwangiki, va ri karhi va dya swin’we na n’wina. Hikuva va vula marito yo tikukumuxa ya hava, hi ku navela ka nyama ni hi mikhuva yo biha va wonga lava ha balekaka evanhwini lava tikhomaka hi ndlela leyi hoxeke. Va va tshembisa ntshunxeko, kasi vona i mahlonga ya ku onhaka. Hikuva mani na mani la hluriwaka hi un’wana u va hlonga ra munhu yoloye.”—2 Pet. 2:13, 18, 19.

⁹ Ku enerisa “ku navela ka mahlo” a swi endli leswaku munhu a ntshunxeka. Ku ri na sweswo, swi n’wi endla a va hlonga ra Sathana Diyavulosi, loyi a nga mufumi wa misava leyi la nga vonakiki. (1 Yoh. 5:19) Ku ni khombo lerikulu ra ku va hlonga ra rifuwo, ku nga vuhlonga lebyi swi tikaka ku ntshunxeka eka byona.

10, 11. I vamani lava namuntlha Sathana a va hlaselaka ngopfu, naswona dyondzo ya misava leyi yi nga va vangela swiphiqo njhani?

¹⁰ Ninamuntlha Sathana u lava lava nga riki na ntokoto, hilaha a endleke hakona le Edeni. U hlasela ngopfu vantshwa. Sathana a nga tsaki loko muntshwa kumbe munhu wihi na wihi, a endla xiboho xo va hlonga ra Yehovha. Nala loyi wa Xikwembu u lava leswaku hinkwavo lava nyiketeleke vutomi bya vona eka Yehovha va nga xi hetisisi xiboho xa ku tinyiketela ka vona naswona va nga tshembeki.

¹¹ A hi tlheleleni eka xikombiso xa hlonga leri pfumeleke ku boxiwa ndleve. Hlonga leri ri fanele ri twe ku vava swa nkarhinyana; kambe ri hatle ri hola, ri sala ni mfungho lowu a wu ta kombisa leswaku ri endle xiboho xa ku tshama ni n’wini wa rona vutomi bya rona hinkwabyo. Ni muntshwa swi nga ha n’wi tikela ku hlawula ku endla swilo leswi hambaneke ni leswi endliwaka hi tintangha takwe kumbexana swi tlhela swi vava. Sathana u hlohlotela mhaka ya leswaku loko munhu a ri ni ntirho emisaveni yakwe u ta eneriseka, kambe Vakreste va fanele va tsundzuka leswaku i swa nkoka ku enerisa xilaveko  xa vona xa moya. Yesu u dyondzise leswaku “va tsaka lava khathalaka hi xilaveko xa vona xa moya.” (Mat. 5:3) Vakreste lava tinyiketeleke va hanyela ku endla ku rhandza ka Xikwembu ku nga ri ka Sathana. Va tsakela nawu wa Yehovha naswona va anakanyisisa ha wona vusiku ni nhlikanhi. (Hlaya Pisalema 1:1-3.) Hambiswiritano, dyondzo leyi tlakukeke ya namuntlha yi siyela nandza wa Yehovha nkarhi wutsongo wo anakanyisisa ni wo enerisa xilaveko xakwe xa moya.

12. I yini leswi vantshwa vo tala va faneleke va tihlawulela swona namuntlha?

¹² N’wini la nga wa misava a nga ha ri tikisela vutomi hlonga leri nga Mukreste. Eka papila ra yena ro sungula leri yaka eka Vakorinto, Pawulo u vutisile a ku: “Xana u vitaniwe u ri hlonga?” Endzhaku ka sweswo u va tsundzuxile a ku: “Sweswo swi nga ku karhati; kambe loko u ta swi kota ku ntshunxeka, swa antswa u endla tano.” (1 Kor. 7:21) Vanhu a va ta hlawula ku ntshunxeka evuhlongeni. Namuntlha ematikweni yo tala, nawu wu lava leswaku vana va nghena xikolo ku fikela loko va ri ni malembe yo karhi. Endzhaku ka sweswo swichudeni swa tihlawulela. Ku va munhu a ya emahlweni ni dyondzo leswaku a ta kuma ntirho emisaveni leyi swi nga endla leswaku a nga vi na ntshunxeko wo nghenela ntirho wa nkarhi hinkwawo.—Hlaya 1 Vakorinto 7:23.

13. I dyondzo ya muxaka muni leyi nga ta vuyerisa malandza ya Yehovha swinene?

¹³ Pawulo u tsundzuxe Vakreste va le Kolosa a ku: “Tivoneleni: swi nga ha endleka ku va ni un’wana loyi a nga ta mi phasa hi filosofi ni vuxisi bya hava hi ku ya hi ndhavuko wa vanhu, hi ku ya hi swilo swa masungulo swa misava, ku nga ri hi ku ya hi Kreste.” (Kol. 2:8) Vadyondzisi vo tala namuntlha va dyondzisa “filosofi ni vuxisi bya hava hi ku ya hi ndhavuko wa vanhu.” Dyondzo leyi tlakukeke leyi hakanyingi yi katsaka tidyondzo toleto a hi minkarhi hinkwayo yi endlaka leswaku swichudeni swi va ni vuswikoti lebyi pfunaka naswona swi nga ha endleka swi va swi nga swi lunghekelanga ku langutana ni vutomi bya siku ni siku. Ku ri na sweswo, malandza ya Yehovha ma hlawula dyondzo leyi nga ta ma pfuna leswaku ma kota ku hanya vutomi byo olova loko ma ri karhi ma tirhela Xikwembu. Ma yingisa ndzayo leyi Pawulo a yi nyikeke Timotiya leyi nge: “Hakunene, ku tinyiketela loku ku nga ni vukwembu swin’we ni ku eneriseka i ndlela leyi pindzurisaka swinene. Kutani, loko hi ri ni swakudya ni swifunengeto, hi ta eneriseka hi swilo leswi.” (1 Tim. 6:6, 8) Ematshan’weni yo va Vakreste va ntiyiso va lava tidigri ta misava ni ku va va tiviwa leswaku va dyondzeke ku fikela kwihi, va dzikisa mianakanyo ya vona eku kumeni ka  “mapapila ya xibumabumelo” hi ku hlanganyela hilaha va nga kotaka hakona entirhweni wa nsimu.—Hlaya 2 Vakorinto 3:1-3.

14. Hi ku ya hi Vafilipiya 3:8, Pawulo a a ri teka njhani lunghelo rakwe ra ku va hlonga ra Xikwembu na Kreste?

¹⁴ Anakanya hi muapostola Pawulo. A a dyondzisiwe hi Gamaliyele mudyondzisi wa Nawu wa Vayuda. Dyondzo leyi Pawulo a dyondzisiweke yona, namuntlha yi nga fanisiwa ni dyondzo ya le yunivhesiti. Kambe Pawulo u yi teke njhani loko a yi ringanisa ni lunghelo rakwe ra ku va hlonga ra Xikwembu na Kreste? U tsale a ku: “Ndzi teka swilo hinkwaswo ku ri ku lahlekeriwa hikwalaho ka ntikelo lowu tlurisaka wa ku tiva Kreste Yesu Hosi ya mina.” Endzhaku ka sweswo u te: “Hikwalaho ka yena ndzi pfumele ku lahlekeriwa hi swilo hinkwaswo naswona ndzi swi teka ku ri nhulu ya thyaka, leswaku ndzi kuma Kreste.” (Filp. 3:8) Langutelo ro tano ri pfuna vantshwa lava nga Vakreste ni vatswari va vona lava chavaka Xikwembu leswaku va hlawula hi vutlhari loko swi ta emhakeni ya dyondzo. (Vona swifaniso.)

15, 16. Hi yihi dyondzo leyi kumekaka enhlengeletanweni ya Yehovha, naswona hi xihi xikongomelo-nkulu xa yona?

¹⁵ Xi njhani xiyimo etindhawini to tala laha ku dyondzeriwaka dyondzo leyi tlakukeke? Xana minkarhi yin’wana vanhu a va titwi va ntshunxekile ku tereka kumbe ku kombisa leswaku va hlundzukele hulumendhe kumbe valawuri van’wana? (Efe. 2:2) Ku hambana ni sweswo, nhlengeletano ya Yehovha yi dyondzisa dyondzo ya xiyimo xa le henhla endhawini leyi rhuleke evandlheni ra Vukreste. Un’wana ni un’wana wa hina a nga vuyeriwa eXikolweni xa Vutirheli bya le Tilweni lexi khomiwaka vhiki na vhiki. Nakambe ku ni xikolo xa vamakwerhu va xinuna lava nga tekangiki lava nga maphayona (Xikolo xa Bibele xa Vamakwerhu lava nga Tekangiki) ni xa mimpatswa leyi tekaneke leyi nga maphayona (Xikolo xa Bibele xa Mimpatswa leyi nga Vakreste). Swikolo leswi swi hi pfuna leswaku hi yingisa Yehovha, N’wini wa hina wa le tilweni.

¹⁶ Hi nga tlhela hi kuma ntiyiso wo tala wa risima eka Watch Tower Publications Index kumbe eka Watchtower Library leyi nga eka CD-ROM. Xikongomelo-nkulu xa dyondzo leyi i ku gandzela Yehovha. Yi hi dyondzisa ndlela leyi hi nga pfunaka van’wana ha yona leswaku va vuyelelana ni Xikwembu. (2 Kor. 5:20) Lava hi va dyondzisaka na vona va ta kota ku dyondzisa van’wana.—2 Tim. 2:2.

17. Ku hlawula dyondzo ya xiyimo xa le henhla swi tisa vuyelo byihi?

¹⁷ Exifanisweni xa Yesu xa titalenta, mahlonga mambirhi yo tshembeka ma bumabumeriwile naswona wona ni n’wini wa wona va tsakile kutani ma nyikiwa ntirho lowu engetelekeke. (Hlaya Matewu 25:21, 23.) Namuntlha ku hlawula dyondzo ya xiyimo xa le henhla swi tisa ntsako ni hakelo. Anakanya hi xikombiso xa Michael. A a pasa kahle exikolweni lerova vadyondzisi vakwe va burisane na yena hileswaku a nga ha ya eyunivhesiti. Lexi va hlamariseke, Michael u hlawule ku endla khoso yo dyondzela ntirho ku ringana nkarhi wo koma leyi a yi ta endla leswaku a kota ku tihanyisa tanihi phayona ra nkarhi hinkwawo. Xana wa tisola hi xiboho lexi a xi endleke? U ri: “Dyondzo ya swa le tilweni leyi ndzi yi kumeke loko ndzi phayona—ni sweswi ndzi nga nkulu wa vandlha—i ya nkoka swinene. Mikateko ni malunghelo leswi ndzi swi kumeke swi tlula mali yihi ni yihi leyi a ndzi ta va ndzi yi kumile. Ndza tsaka swinene leswi ndzi nga hlawulangiki dyondzo leyi tlakukeke.”

18. I yini lexi ku susumetelaka ku hlawula dyondzo ya xiyimo xa le henhla?

¹⁸ Dyondzo ya xiyimo xa le henhla yi hi dyondzisa ku rhandza ka Xikwembu naswona yi hi pfuna ku va mahlonga ya Yehovha. Yi hi nyika ntshembo wa ku “ntshunxiwa evuhlongeni bya ku onhaka” naswona eku heteleleni hi ta kuma “ntshunxeko lowu vangamaka wa vana va Xikwembu.” (Rhom. 8:21) Xa nkoka swinene, hi dyondza ndlela leyinene ngopfu yo kombisa leswaku ha n’wi rhandza hakunene Yehovha, N’wini wa hina wa le tilweni.—Eks. 21:5.