1. I yini leswi endleke Pawulo a tsaka hikwalaho ka Vakreste va le Korinto?

A KU ri hi lembe ra 55 C.E. Muapostola Pawulo a a ri edorobeni ra Trowasi leri nga ehlalukweni, kambe a a tshama a ri karhi a anakanya hi muti wa Korinto. Eku sunguleni ka lembe rero, a a karhateke swinene loko a twa leswaku vamakwerhu va kwalaho a va tshamela ku holova. Leswi a a va rhandza hilaha tatana a rhandzaka vana va yena hakona, u va rhumelele papila leswaku a va lulamisa. (1 Kor. 1:11; 4:15) A a rhumele ni mutirhi-kulobye wa yena Tito eka vona naswona a a hlele leswaku a hlangana na Tito eTrowasi leswaku a ta n’wi byela leswi humeleleke. Sweswi Pawulo a a rindzele Tito eTrowasi, a lava ku twa leswaku swilo swi va fambela njhani Vakorinto. Khombo ra kona Tito a nga fikanga. Pawulo a a ta endla yini? U tlutele eMakedoniya naswona a a tsakile loko va hlangana kwalaho. Tito u vule leswaku vamakwerhu va le Korinto va yi yingisile ndzayo ya papila ra Pawulo naswona a va swi langutele hi mahlo-ngati ku n’wi vona. Loko Pawulo a twa xiviko xexo lexinene, a a “tsake hilaha ku engetelekeke.”—2 Kor. 2:12, 13; 7:5-9.

2. (a) Pawulo u va tsalele yini Vakorinto malunghana ni ripfumelo ni ntsako? (b) Hi swihi swivutiso leswi hi nga ta swi kambisisa?

² Endzhakunyana ka kwalaho, Pawulo u tsalele Vakorinto papila ra vumbirhi. U va byele leswi: “Ku nga ri swona leswaku hi valawuri va ripfumelo ra n’wina, kambe hi vatirhi-kuloni entsakweni wa n’wina, hikuva mi yimile hikwalaho ka ripfumelo ra n’wina.” (2 Kor. 1:24) Xana Pawulo a a vula yini hi marito lawa? Naswona marito lawa ma fanele ma va khumba njhani vakulu lava nga Vakreste namuntlha?

3. (a) Pawulo a a vula yini loko a tsala a ku: “Mi yimile hikwalaho ka ripfumelo ra n’wina”? (b) Vakulu namuntlha va xi landzela njhani xikombiso xa Pawulo?

³ Pawulo u boxe timfanelo timbirhi ta nkoka eka vugandzeri bya hina—ripfumelo ni ntsako. Tsundzuka leswaku malunghana  ni ripfumelo, u tsarile a ku: “Ku nga ri swona leswaku hi valawuri va ripfumelo ra n’wina, . . . hikuva mi yimile hikwalaho ka ripfumelo ra n’wina.” Hi marito lawa, Pawulo a a bumabumela vamakwerhu va le Korinto leswaku va yime va tiyile, ku nga ri hikwalaho ka yena kumbe hikwalaho ka munhu un’wana, kambe hikwalaho ka ripfumelo ra vona eka Xikwembu. Hikwalaho, Pawulo u vone ku nga ri na xilaveko xo lawula ripfumelo ra vamakwavo va yena naswona a a nga swi naveli ku endla tano. A a tiyiseka leswaku i Vakreste lava tshembekeke lava lavaka ku endla leswinene. (2 Kor. 2:3) Namuntlha, vakulu va tekelela xikombiso xa Pawulo hi ku tshemba leswaku vamakwavo va vona va ni ripfumelo eka Xikwembu naswona va xi tirhela hi xikongomelo lexinene. (2 Tes. 3:4) Ematshan’weni yo vekela vandlha swinawa-nawana swo karhi, vakulu va titshega hi milawu leyi nga eMatsalweni ni nkongomiso lowu humaka enhlengeletanweni ya Yehovha. Phela, vakulu namuntlha a hi valawuri va ripfumelo ra vamakwavo va vona.— 1 Pet. 5:2, 3.

4. (a) Pawulo a a vula yini loko a tsala a ku: “Hi vatirhi-kuloni entsakweni wa n’wina”? (b) Vakulu namuntlha va ri tekelela njhani langutelo ra Pawulo?

⁴ Pawulo u tlhele a ku: “Hi vatirhi-kuloni entsakweni wa n’wina.” Hi marito lawa, a a vulavula hi yena n’wini ni hi vanghana va yena lavakulu. Ha yini hi vula tano? Eka papila leri fanaka, Pawulo u tsundzuxe Vakorinto hi vanghana va yena vambirhi loko a tsala a ku: “Yesu . . . hi [chumayele] ha yena exikarhi ka n’wina, ku nga mina na Silvhano na Timotiya.” (2 Kor. 1:19) Ku tlula kwalaho, rini na rini loko Pawulo a tirhisa rito leri nge, “vatirhi-kulorhi” eka mapapila ya yena, minkarhi hinkwayo a a kombetela eka vanghana va yena lavakulu, vo fana na Apolosi, Akhwila, Priska, Timotiya, Tito ni van’wana. (Rhom. 16:3, 21; 1 Kor. 3:6-9; 2 Kor. 8:23) Hikwalaho, loko a ku: “Hi vatirhi-kuloni entsakweni wa n’wina,” Pawulo a a tiyisekisa Vakorinto leswaku yena ni vanghana va yena a va lava ku endla hinkwaswo leswi va nga swi kotaka leswaku va endla leswaku swirho hinkwaswo swa vandlha swi tsaka. Ninamuntlha, Vakreste lava nga vakulu va ni ku navela loku fanaka. Va lava ku endla hinkwaswo leswi va nga swi kotaka leswaku va pfuna vamakwavo va vona leswaku va “[tirhela] Yehovha hi ku tsaka.”—Ps. 100:2; Filp. 1:25.

5. Hi ta kambisisa tinhlamulo ta xivutiso xihi naswona hi fanele hi anakanyisisa hi yini?

⁵ Sweswinyana, ntlawa wa vamakwerhu va xinuna ni va xisati lava hisekaka lava tshamaka ematikweni yo hambana-hambana va komberiwile leswaku va hlamula xivutiso lexi nge, “I marito ni swiendlo swihi swa nkulu leswi endleke leswaku u tsaka swinene?” Loko sweswi hi ri karhi hi kambisisa ndlela leyi ntlawa wolowo wa vapfumeri-kulorhi wu hlamuleke ha yona, vona ndlela leyi tinhlamulo ta vona ti fanaka ha yona ni ndlela leyi a wu ta va u hlamule ha yona. Ku engetela kwalaho, hinkwerhu ka hina a hi anakanyisiseni hi ndlela leyi hi nga endlaka ha yona leswaku ku va ni ntsako evandlheni leri hi hlanganyelaka eka rona. *

6, 7. (a) Hi yihi ndlela yin’wana leyi vakulu va nga tekelelaka Yesu, Pawulo ni malandza man’wana ya Xikwembu? (b) Ha yini ku tsundzuka mavito ya vamakwerhu swi va endla va tsaka?

⁶ Vamakwerhu va hina vo tala va xinuna ni va xisati va vula leswaku va tsaka swinene loko vakulu va kombisa leswaku va rhandza un’wana ni un’wana wa vona. Ndlela yin’wana ya nkoka leyi vakulu va endlaka leswi ha yona i ku va va tekelela xikombiso xa Davhida, Elihu na Yesu hi yexe. (Hlaya 2 Samuwele 9:6; Yobo 33:1; Luka 19:5.) Un’wana ni un’wana wa malandza lawa ya Yehovha u kombise leswaku wa khathala hi van’wana hi ku tirhisa vito ra munhu yoloye. Pawulo na yena u xiye nkoka wa ku tsundzuka ni ku tirhisa mavito ya vapfumeri-kulobye. Loko a gimeta eka rin’wana ra mapapila ya yena u pfuxele vamakwerhu  va xinuna ni va xisati vo tlula 25 hi mavito, ku katsa na Persida, makwerhu wa xisati la nga Mukreste loyi Pawulo a vuleke leswi ha yena: “Rungulani Persida loyi a rhandzekaka eka hina.”—Rhom. 16:3-15.

⁷ Vakulu van’wana swa va tikela ku tsundzuka mavito ya van’wana. Kambe, loko va endla matshalatshala leswaku va kota ku ma tsundzuka, kahle-kahle va byela vapfumeri-kulobye va ku, ‘Mi va nkoka eka mina.’ (Eks. 33:17) Ngopfu-ngopfu vakulu va nga endla leswaku vamakwavo va vona va tsaka swinene loko va tsundzuka mavito ya vona loko va va komba leswaku va hlamula eka Dyondzo ya Xihondzo xo Rindza kumbe eka minhlangano yin’wana.—Ringanisa na Yohane 10:3.

8. Hi yihi ndlela yin’wana ya nkoka leyi Pawulo a tekeleleke xikombiso lexi vekiweke hi Yehovha na Yesu ha yona?

⁸ Pawulo u kombise leswaku wa khathala hi van’wana hi ku va bumabumela swi huma embilwini, ku nga ndlela yin’wana ya nkoka leyi nga endlaka leswaku vapfumeri-kulorhi va tsaka swinene. Hikwalaho, eka papila leri fanaka laha a vuleke leswaku u tsakela ku tirhela vamakwavo leswaku va ta tsaka, Pawulo u tsarile a ku: “Ndzi tibuma ngopfu malunghana na n’wina.” (2 Kor. 7:4) Marito lawa yo bumabumela ma fanele ma endle vamakwerhu va le Korinto va titwa va rhandziwa. Pawulo u vule marito lama fanaka eka mavandlha man’wana. (Rhom. 1:8; Filp. 1:3-5; 1 Tes. 1:8) Kahle-kahle, endzhaku ka loko a boxe Persida eka papila ra yena leri yaka eka vandlha ra le Rhoma, Pawulo u ye emahlweni a ku: “U endle mintirho yo tala eHosini.” (Rhom. 16:12) Anakanya ndlela leyi xibumabumelo xexo xi faneleke xi n’wi khutaze ha yona makwerhu yoloye wa xisati wo tshembeka! Loko Pawulo a bumabumela van’wana, a a tekelela xikombiso lexi vekiweke hi Yehovha na Yesu.—Hlaya Marka 1:9-11; Yohane 1:47; Nhlav. 2:2, 13, 19.

9. Ha yini loko u bumabumela van’wana ni loko u bumabumeriwa swi endla leswaku ku va ni ntsako evandlheni?

⁹ Nakambe vakulu va yi tiva ndlela leyi swi nga swa nkoka ha yona ku byela vamakwavo va vona leswaku va va teka va ri va nkoka. (Swiv. 3:27; 15:23) Nkarhi wun’wana ni wun’wana loko nkulu a endla sweswo, kahle-kahle, u va a byela vamakwavo va yena, a ku: ‘Ndzi swi vonile leswi mi swi endleke. Ndza khathala hi n’wina.’ Naswona hakunene vapfumeri-kulorhi va lava ku twa marito lama khutazaka ya vakulu. Makwerhu wa xisati la nga ni malembe yo tlula 50 u te: “A ndzi tali ku bumabumeriwa entirhweni. Entirhweni vanhu a va khathali hi van’wana naswona va phikizana. Hikwalaho loko nkulu a ndzi bumabumela hikwalaho ka leswi ndzi nga swi endlela vandlha, swa ndzi phyuphyisa swinene ni ku ndzi nyika matimba! Swi ndzi endla ndzi titwa ndzi rhandziwa hi Tata wa mina wa le tilweni.” Makwerhu wa xinuna loyi a kurisaka vana vambirhi a ri yexe u titwa hi ndlela leyi fanaka. Nkulu un’wana wa ha ku n’wi bumabumela swi huma embilwini. Makwerhu wa hina u titwe njhani? U ri: “Marito ya nkulu loyi ma ndzi khutazile swinene!” Hakunene, loko nkulu a bumabumela vapfumeri-kulobye swi huma embilwini, wa va khutaza ni ku endla leswaku va tsaka swinene. Sweswo swi ta va nyika matimba yo ya emahlweni va famba endleleni leyi yisaka evuton’wini “va nga karhali.”—Esa. 40:31.

10, 11. (a) Vakulu va nga xi landzela njhani xikombiso lexi vekiweke hi Nehemiya? (b) I yini lexi nga pfunaka nkulu leswaku a nyikela nyiko ya moya loko a endla maendzo ya vurisi?

¹⁰ Hi yihi ndlela ya nkoka swinene leyi vakulu va nga kombisaka ha yona leswaku va khathala hi vamakwavo xisweswo va endla leswaku ku va ni ntsako evandlheni? I ku va va teka goza ku sungula va khutaza lava lavaka xikhutazo. (Hlaya Mintirho 20:28.) Loko vakulu va endla tano, va tekelela varisi va moya va khale. Hi xikombiso, xiya leswi Nehemiya mulanguteri wo tshembeka a swi endleke loko a vona leswaku van’wana va vamakwavo va yena va Vayuda va tsanile hi tlhelo ra moya. Rungula ri vula leswaku u hatle a suka a yima a va khutaza. (Neh. 4:14) Namuntlha, vakulu  va lava ku endla leswi fanaka. Va teka goza ro pfuna vapfumeri-kulobye leswaku va tiya eripfumelweni. Vakulu va endzela vamakwavo va xinuna ni va xisati emakaya ya vona loko swiyimo swi va pfumelela leswaku va ya va khutaza. Hi nkarhi wa maendzo wolawo ya vurisi, va lava ku va “nyika nyiko yo karhi ya moya.” (Rhom. 1:11) I yini leswi nga ta pfuna vakulu leswaku va endla tano?

¹¹ Loko nkulu a nga si endla riendzo ra vurisi, u fanele a tinyika nkarhi a anakanya hi munhu loyi a nga ta n’wi endzela. Munhu yoloye u ni swiphiqo swihi? Ndzi nga vula yini leswi nga n’wi khutazaka? I tsalwa rihi kumbe ntokoto wa munhu wa le Bibeleni leswi nga n’wi khutazaka? Loko nkulu a anakanyisisa hi swilo sweswo ka ha ri emahlweni, swi ta n’wi pfuna leswaku a va ni bulo leri akaka ni munhu yoloye ku nga ri leri nga akiki. Hi nkarhi wa maendzo ya vurisi, nkulu u pfumelela vamakwavo va xinuna ni va xisati leswaku va phofula ndlela leyi va titwaka ha yona yena a yingiserisisile. (Yak. 1:19) Makwerhu un’wana wa xisati u te: “Swa chavelela loko nkulu a ringeta ku twisisa ndlela leyi munhu a titwaka ha yona.”—Luka 8:18.

12. I vamani lava va lavaka xikhutazo evandlheni naswona ha yini?

¹² I mani loyi a nga ta vuyeriwa eka maendzo ya vurisi? Pawulo u tsundzuxe Vakreste-kulobye lava nga vakulu leswaku va “[nyikela] nyingiso eka . . . ntlhambi hinkwawo.” Entiyisweni, swirho hinkwaswo swa vandlha swi lava ku khutaziwa, ku katsa ni vahuweleri ni maphayona lava hi ku tshembeka lembe ni lembe va endlaka ntirho wa vona wa nsimu. Ha yini va lava nseketelo wa varisi va moya? Hikuva minkarhi yin’wana vanhu volavo lava tiyeke hi tlhelo ra moya na vona minkarhi yin’wana va titwa va nga ta swi kota ku tiyisela swiphiqo leswi vangiwaka hi misava leyi yo homboloka. Vamakwerhu volavo va xinuna ni va xisati va lava mpfuno na vona, hilaha hi nga ta swi vona hakona eka xiyimo lexi nga ni khombo lexi humeleleke evuton’wini bya Hosi Davhida.

13. (a) Ixibi-benobo u hlawule ku hlasela Davhida rini? (b) Abixayi u swi kote njhani ku ponisa Davhida?

¹³ Endzhakunyana ka loko Davhida loyi a ha ri ntsongo a totiwe leswaku a va hosi, u jamelane na Goliyadi, un’wana wa Varefayimi, rixaka ra swihontlovila.  Davhida la nga ni xivindzi u dlaye xihontlovila xexo. (1 Sam. 17:4, 48-51; 1 Tikr. 20:5, 8) Endzhaku ka malembe yo tala, loko Vaisrayele va lwa ni Vafilisita, Davhida u jamelane ni xihontlovila xin’wana. Vito ra xona a ku ri Ixibi-benobo, un’wana wa Varefayimi. (2 Sam. 21:16; hlamuselo ya le hansi ya NW.) Kambe, enkarhini wolowo a ku sale katsongo xihontlovila lexi xi dlaye Davhida. Ha yini? A ku nga ri hileswi Davhida a nga ha ri na xivindzi kambe hileswi a a karhele. Rungula ra kona ri ri: “Davhida a karhala.” Hi ku hatlisa loko Ixibi-benobo a vona leswaku Davhida u karhele, u “[ehlekete] ku dlaya Davhida.” Kambe loko xihontlovila lexi xi nga si tlhava Davhida hi fumu ra xona, “xikan’we-kan’we Abixayi n’wana wa Seruya a n’wi pfuna [Davhida] kutani a tlhava Mufilisita a n’wi dlaya.” (2 Sam. 21:15-17) Davhida u pone ri ahlamile! Davhida u fanele a tsake swinene leswi Abixayi a a tshame a n’wi veke tihlo nileswi a hatleke a n’wi pfuna loko vutomi bya yena byi ri ekhombyeni! Hi nga dyondza yini eka rungula leri?

14. (a) I yini lexi hi pfunaka ku tshama hi tshembekile eswiyin’weni swo tika swinene? (b) Vakulu va nga va pfuna njhani van’wana leswaku va tshama va tshembekile va tlhela va va ni ntsako? Nyika xikombiso.

¹⁴ Emisaveni hinkwayo, hina vanhu va Yehovha hi endla ntirho wa nsimu ku nga khathariseki swihinga leswi Sathana ni vanhu van’wana va hi vekelaka swona. Van’wana va hina va langutane ni swiphiqo leswikulu swinene, kambe hi ku tshembela eka Yehovha hi ku helela hi lwe na swona kutani hi swi hlula. Kambe ku ni minkarhi yin’wana laha hi titwaka hi nga ri na wona matimba yo lwisana ni misava leyi. Loko hi ri exiyin’weni xolexo, swa olova leswaku hi hetiwa matimba hi swiphiqo leswi hi ntolovelo hi kotaka ku swi tiyisela. Hi minkarhi yo tano, mpfuno lowu fikeke hi nkarhi lowu humaka eka nkulu wu nga hi pfuna leswaku hi tlhela hi tsaka hi tlhela hi va ni matimba, hilaha swi humeleleke hakona eka vo tala. Makwerhu un’wana wa xisati la nga phayona la nga ni malembe yo tlula 60 u ri: “Ku ni nkarhi laha a ndzi nga titwi kahle enkarhini lowu hundzeke, naswona ntirho wa nsimu a wu ndzi karharisa. Nkulu un’wana u xiye ku tsana ka mina kutani a ta vulavurisana na mina. Hi ve ni bulo leri khutazaka leri sekeriweke eBibeleni. Ndzi tirhise swiringanyeto leswi a ndzi nyikeke swona, naswona ndzi vuyeriwile.” U ye emahlweni a ku: “Nkulu yoloye u kombise leswaku wa ndzi rhandza hi ku xiya ku tsana ka mina kutani a ndzi pfuna!” Ina, swa khutaza ku tiva leswaku hi ni vakulu lava khathalaka hi hina naswona lava ku fana na Abixayi wa khale, va lunghekeleke ku ‘hi pfuna.’

15, 16. (a) Ha yini Pawulo a a rhandziwa swinene hi vapfumeri-kulobye? (b) Ha yini hi va rhandza vakulu va hina va vandlha lava khathalaka?

¹⁵ Ku va murisi swi katsa ku tirha hi matimba. Minkarhi yin’wana, vakulu a va etleli kahle hileswi va karhatekaka hi ntlhambi wa Xikwembu kumbe hikwalaho ko seketela vapfumeri-kulobye hi tlhelo ra moya. (2 Kor. 11:27, 28) Hambiswiritano, vakulu va hetisisa vutihlamuleri bya vona hi ku helela ni hi ntsako, hilaha Pawulo a endleke hakona. U tsalele Vakorinto a ku: “Ndzi ta tirhisa hinkwaswo leswi ndzi nga na swona hi ku tsaka lokukulu naswona ndzi ta tirhisiwa hi ku helela hikwalaho ka mimoya-xiviri ya n’wina.” (2 Kor. 12:15) Hakunene, hikwalaho ko rhandza vamakwavo va yena, Pawulo u hete nkarhi wo tala a ri karhi a va tiyisa. (Hlaya 2 Vakorinto 2:4; Filp. 2:17; 1 Tes. 2:8) A swi hlamarisi leswi vamakwerhu a va n’wi rhandza swinene Pawulo!—Mint. 20:31-38.

¹⁶ Na hina malandza ya Xikwembu namuntlha ha va rhandza vakulu lava nga Vakreste lava khathalaka naswona eswikhongelweni swa hina hi nkhensa Yehovha hileswi a hi nyikeke vona. Va endla leswaku hi tsaka swinene hikuva va kombisa leswaku va hi rhandza ha un’we wa hina. Hi titwa hi khutazekile hi maendzo ya vona ya vurisi. Ku tlula kwalaho, ha tsaka leswi va tiyimiseleke ku hi pfuna hi nkarhi lowu hi titwaka hi hetiwe matimba hi mintshikilelo ya misava leyi. Ina, vakulu lava nga Vakreste vo tano i ‘vatirhi-kulorhi entsakweni wa hina.’