Ku Tiyimisela Ku Chumayela Mahungu Lamanene Hi Rixaladza
Ku Tiyimisela Ku Chumayela Mahungu Lamanene Hi Rixaladza
“U hi lerise leswaku hi chumayela evanhwini ni ku nyikela vumbhoni bya rixaladza.”—MINT. 10:42.
1. Hi wihi ntirho lowu Petro a nga vulavula swinene ha wona loko a ri emahlweni ka Korneliyo?
NDHUNA ya vuthu ra le Italiya yi hlengelete maxaka ya yona ni vanghana yi va hlengeletela nchumu lowu a wu ta endla ku va ni ku cinca lokukulu eka ndlela leyi Xikwembu a xi ta tirhisana ha yona ni vanhu. Wanuna yoloye loyi a a chava Xikwembu a ku ri Korneliyo. Muapostola Petro u byele ntlawa lowu a wu ri kwalaho leswaku vaapostola a va lerisiwe ku “chumayela evanhwini ni ku nyikela vumbhoni bya rixaladza” malunghana na Yesu. Ku chumayela ka Petro ku ve ni vuyelo lebyinene ngopfu. Vanhu Vamatiko lava nga yimbangiki va amukele moya wa Xikwembu, va khuvuriwa kutani va kuma lunghelo ra ku va tihosi swin’we na Yesu etilweni. Vona vuyelo lebyinene lebyi Petro a byi kumeke hikwalaho ko chumayela hi rixaladza!—Mint. 10:22, 34-48.
2. Hi swi tivisa ku yini leswaku ntirho wo chumayela a wu nga nyikiwanga vaapostola va 12 ntsena?
2 Sweswo swi endleke hi 36 C.E. Malembe mambirhi emahlweni ka kwalaho, wanuna un’wana loyi a a kanetana ni Vakreste u humeleriwe hi nchumu lowu nga hundzula vutomi bya yena. Sawulo wa le Tarso a a ri endleleni yo ya eDamaska loko Yesu a humelela eka yena a ku: “Nghena emutini, kutani u ta byeriwa leswi u faneleke ku swi endla.” Yesu u tiyisekise mudyondzisiwa Ananiya leswaku Sawulo a a ta chumayela mahungu lamanene “eka matiko swin’we ni le ka tihosi ni le ka vana va Israyele.” (Hlaya Mintirho 9:3-6, 13-20.) Loko Ananiya a ri na Sawulo u te: “Xikwembu xa vatata wa hina xi ku hlawurile . . . hikuva u ta va mbhoni [ya xona] eka vanhu hinkwavo.” (Mint. 22:12-16) Xana Sawulo loyi hi ku famba ka nkarhi a tiviweke tanihi Pawulo u xi teke xi ri xa nkoka ku fikela kwihi xiavelo xa ku chumayela?
U Chumayele Hi Rixaladza!
3. (a) Hi yihi mhaka leyi hi nga ta yi tlhuvutsa? (b) Vakulu va le Efesa va angule njhani loko va kuma xirhambo xa Pawulo, naswona va veke xikombiso xihi lexinene?
3 Swi nga hi pfuna swinene ku kambisisa hi vuenti hinkwaswo leswi Pawulo a swi endleke endzhaku ka sweswo, kambe sweswi a hi tlhuvutseni nkulumo leyi Pawulo a yi nyikeleke kwalomu ka 56 C.E., leyi kumekaka eka Mintirho ndzima 20. Pawulo u nyikele nkulumo leyi loko a ri kusuhi ni ku heta riendzo rakwe ra vunharhu ra vurhumiwa. A a xike eMileta, ehlalukweni leri nga eLwandle ra Aegean, naswona u rhambe vakulu va vandlha ra Efesa. Ku ya aEfesa a ku ri tikhilomitara ta 50, naswona ndlela ya kona a yi lehile hikwalaho ka magondzo ya kona lama jikajikaka. Wa nga anakanya ndlela leyi vakulu va le Efesa a va tsake ha yona loko va kuma xirhambo xa Pawulo. (Ringanisa na Swivuriso 10:28.) Kambe a va fanele va endla malunghiselelo yo ya eMileta. Xana van’wana va vona a va fanele va teka masiku yo wisa entirhweni kumbe va pfala mabindzu ya vona? Vakreste vo tala namuntlha va endla tano leswaku va va kona eka masiku hinkwawo ya ntsombano wa muganga wa lembe na lembe.
4. Pawulo u hete malembe yo hlayanyana a hanya hi ndlela yihi loko a ri aEfesa?
4 U ehleketa leswaku Pawulo a a endla yini eMileta eka masiku manharhu kumbe ya mune loko a ha yimele vakulu volavo leswaku va fika? Xana wena a wu ta pfa u endla yini? (Ringanisa na Mintirho 17:16, 17.) Leswi Pawulo a nga swi byela vakulu va le Efesa swa hi pfuna leswaku hi kuma nhlamulo. U hlamusele ntirho wo chumayela lowu a nga wu endla emalembeni lama hundzeke, ku katsa ni lowu a nga wu endla loko a ri aEfesa. (Hlaya Mintirho 20:18-21.) Leswi a a swi tiva leswaku a a nga ri kona loyi a a ta kanetana na yena, u te: “Mi [swi] tiva kahle [leswaku] ku sukela esikwini ro sungula leri ndzi ngheneke ha rona emugangeni wa Asiya . . . Ndzi nyikele vumbhoni hi rixaladza.” A a tiyimiserile ku endla ntirho lowu Yesu a nga n’wi nyika wona. Xana u wu endlise ku yini ntirho wolowo le Efesa? Ndlela yin’wana leyi a nga yi tirhisa a ku ri ku chumayela Vayuda, a ya laha vunyingi bya vona a va kumeka kona. Luka u vika leswaku loko Pawulo a ri aEfesa hi 52-55 C.E., u ‘nyikele tinkulumo a tlhela a tirhisa timhaka leti khorwisaka’ esinagogeni. Loko Vayuda “va tinonon’hwisa va nga pfumeli,” Pawulo u hundzele emutini wun’wana kambe a hambeta a chumayela. Hi ndlela yoleyo u kote ku chumayela Vayuda ni Magriki emutini wolowo lowukulu.—Mint. 19:1, 8, 9.
5, 6. I yini lexi hi tiyisekisaka leswaku loko Pawulo a chumayela hi yindlu ni yindlu a a vulavula ni vanhu lava nga riki vapfumeri?
5 Van’wana va lava veke Vakreste hi ku famba ka nkarhi va fanelekele ku va vakulu, ku nga vakulu lava Pawulo a vulavuleke na vona eMileta. Pawulo u va tsundzuxe hi maendlelo lawa a ma tirhiseke, u te: “A ndzi tshikanga ku mi byela swilo leswi pfunaka ni ku mi dyondzisa erivaleni ni hi yindlu ni yindlu.” Namuntlha, vanhu van’wana va vule leswaku laha Pawulo a a vulavula hi ku endla maendzo ya vurisi eka Vakreste-kulobye. Kambe a swi tano. Nhlamuselo leyi nge ‘ku dyondzisa erivaleni ni hi yindlu ni yindlu’ kahle-kahle yi vula ku chumayela eka vanhu lava nga riki vapfumeri. Marito ya Pawulo lama landzelaka ma swi veka erivaleni sweswo. U vule leswaku u chumayele eka “Vayuda swin’we ni Magriki malunghana ni ku hundzukela eka Xikwembu ni ku pfumela eka Hosi ya hina Yesu.” Kutani swi le rivaleni leswaku Pawulo a a chumayela vanhu lava nga riki vapfumeri, lava a va fanele va hundzuka kutani va va ni ripfumelo eka Yesu.—Mint. 20:20, 21.
6 Loko mukambisisi un’wana wa Matsalwa ya Vukreste ya Xigriki a hlamusela Mintirho 20:20 u te: “Pawulo u hete malembe manharhu aEfesa. U endzele yindlu yin’wana ni yin’wana, kumbexana u chumayele vanhu hinkwavo (ndzimana 26). Lexi hi xona xitiyisekiso xa matsalwa xa ku chumayela hi yindlu na yindlu kun’we ni ku chumayela loku yaka emahlweni eminhlanganweni ya le rivaleni.” Ku nga khathariseki leswaku Pawulo u fambe hi yindlu ni yindlu hi ku kongoma kumbe doo, hilaha mukambisisi loyi a vulaka hakona, kambe a a nga lavi leswaku vakulu va le Efesa va rivala ndlela leyi a chumayeleke ha yona ni ndlela leyi rungula rolero ri va khumbeke ha yona vanhu. Luka u te: “Hinkwavo lava tshamaka emugangeni wa Asiya va twe rito ra Hosi, Vayuda swin’we ni Magriki.” (Mint. 19:10) Kambe, swi nga va swi tise ku yini leswaku vanhu “hinkwavo” eAsiya va twa rito rolero, naswona leswi swi nga va swi hi byela yini hi ntirho wa hina wo chumayela?
7. Ku chumayela ka Pawulo ku va khumbe njhani van’wana lava a nga va chumayelangiki hi ku kongoma?
7 Leswi Pawulo a chumayeleke etindhawini ta mani na mani ni hi yindlu ni yindlu, vanhu vo tala va ri twile rungula rakwe. Xana u ehleketa leswaku vanhu hinkwavo lava nga twa rungula ra Pawulo va tshame aEfesa, va nga yi etindhawini tin’wana leswaku va ya endla mabindzu, va va ekusuhi ni maxaka ya vona kumbe va ya etindhawini tin’wana leti rhuleke? A swi tano. Vanhu vo tala namuntlha va rhurhile hikwalaho ka swivangelo swo tano; kumbexana na wena u endle tano. Ni le nkarhini wolowo, vanhu lava humaka etindhawini tin’wana a va ya aEfesa leswaku va ya hlangana ni vanhu van’wana kumbe hikwalaho ka mabindzu. Loko va ri kwalaho swi nga ha endleka leswaku va hlangane na Pawulo kumbe va n’wi twile a ri karhi a chumayela. I yini leswi a va ta swi endla loko va tlhelela emakaya ya vona? Lava va nga amukela ntiyiso a va ta sungula ku chumayela. Hambileswi van’wana va vona swi nga ha endlekaka va nga hundzukangiki vapfumeri, va nga ha va va vulavule hi leswi va nga swi twa loko va ri aEfesa. Hikwalaho, maxaka ya vona, vaakelani kumbe vaxavi va wu twile ntiyiso kutani van’wana va vona swi nga ha endleka va wu amukerile. (Ringanisa na Marka 5:14.) Xana leswi swi kombisa yini malunghana ni vuyelo lebyi ku chumayela ka wena hi rixaladza ku nga vaka na byona?
8. Vanhu va le mugangeni hinkwawo wa Asiya va nga va va wu kumise ku yini ntiyiso?
8 Loko Pawulo a vulavula hi nkarhi lowu a nga wu heta a ri aEfesa, u tsale leswaku a a “pfulekeriwe hi nyangwa leyikulu leyi yisaka entirhweni.” (1 Kor. 16:8, 9) Hi wihi nyangwa lowu a a vulavula ha wona laha, naswona a wu n’wi pfulekele hi ndlela yihi? Ku chumayela ka Pawulo aEfesa ku endle leswaku mahungu lamanene ma twiwa hi vanhu vo tala. Anakanya hi muti wa Kolosa, wa Lawodikiya ni wa Hiyerapoli, ku nga miti yinharhu leyi a yi ri exikarhi ka tiko ku suka aEfesa. Pawulo a a nga si tshama a endzela miti yoleyo, kambe vanhu va kwalaho va ma twile mahungu lamanene. Epafrasi a a huma endhawini yoleyo. (Kol. 2:1; 4:12, 13) Xana Epafrasi na yena u twe Pawulo loko a ri karhi a chumayela le Efesa kutani a hundzuka Mukreste? Bibele a yi vuli. Kambe loko Epafrasi a chumayela rungula ra ntiyiso endhawini ya ka vona swi nga ha endleka leswaku a a tirha tanihi muyimeri wa Pawulo. (Kol. 1:7) Swi nga ha endleka leswaku rungula ra Vukreste ri fike ni le mitini yo tanihi Filadelfiya, Sarda ni le Tiyatira hi nkarhi lowu Pawulo a a chumayela aEfesa.
9. (a) I yini leswi Pawulo a a swi navela hi mbilu ya yena hinkwayo? (b) Yi ri yini ndzimana ya lembe ra 2009?
9 Xisweswo, vakulu va le Efesa a va ri ni xivangelo lexi twalaka xa ku amukela marito ya Pawulo lama nge: “Moya-xiviri wa mina a ndzi wu teki wu ri wa nkoka eka mina, onge hi loko wu ri lowu rhandzekaka eka mina, loko ntsena ndzo heta pfhumba ni vutirheli lebyi ndzi byi amukeleke bya Hosi Yesu, bya ku nyikela vumbhoni bya rixaladza hi mahungu lamanene ya musa lowu nga faneriwiki wa Xikwembu.” Ndzimana leyi yi ni marito lama khutazaka ya ndzimana ya lembe ra 2009 leyi nge: “Nyikela vumbhoni bya rixaladza hi mahungu lamanene.”—Mint. 20:24.
Ku Chumayela Hi Rixaladza Namuntlha
10. Hi swi tivisa ku yini leswaku na hina hi fanele hi chumayela hi rixaladza?
10 Xileriso xa ku “chumayela evanhwini ni ku nyikela vumbhoni bya rixaladza” a xi fanele xi hetisisiwa ni hi vanhu van’wana ku nga ri vaapostola ntsena. Loko Yesu la pfuxiweke eku feni a vulavula ni vadyondzisiwa va kwalomu ka 500 lava a va hlengeletane eGaleliya, u te: “Hikokwalaho fambani mi ya endla vanhu va matiko hinkwawo va va vadyondzisiwa, mi va khuvula hi vito ra Tatana ni ra N’wana ni ra moya lowo kwetsima, mi va dyondzisa ku hlayisa swilo hinkwaswo leswi ndzi mi leriseke swona.” Xileriso lexi xi khumba Vakreste hinkwavo va ntiyiso namuntlha, hilaha marito ya Yesu ma kombisaka hakona: “Maswivo, ndzi na n’wina masiku hinkwawo ku fikela emakumu ka mafambiselo ya swilo.”—Mat. 28:19, 20.
11. Hi wihi ntirho wa nkoka lowu Timbhoni ta Yehovha ti tiveriwaka wona?
11 Vakreste lava hisekaka va ya emahlweni va yingisa xileriso xolexo, va tikarhatela “ku nyikela vumbhoni bya rixaladza hi mahungu lamanene.” Ndlela ya nkoka yo endla tano hi leyi Pawulo a yi boxeke loko a vulavula ni vakulu va le Efesa, ku nga ku chumayela hi yindlu ni yindlu. Loko David G. Stewart Lontsongo a a tshahiwa ebukwini yin’wana ya 2007 leyi vulavulaka hi ntirho lowu pfunaka wa vurhumiwa, u te: “Ndlela leyi Timbhoni ta Yehovha ti yi tirhisaka ku dyondzisa vanhu leswaku va kota ku vulavula ni van’wana hi leswi va swi pfumelaka ya tirha swinene ku tlula [ku byeriwa kunene hi vafundhisi leswaku va ya chumayela]. Timbhoni ta Yehovha to tala ta swi tsakela ku byela van’wana hi leswi ti swi pfumelaka.” Vuyelo bya kona byi ve byihi? “Eka vanhu lava ndzi vulavurisaneke na vona hi 1999 emintsindza yimbirhi ya le Yuropa Vuxa, i vanhu va kwalomu ka tiphesente timbirhi ku ya eka mune ntsena lava vuleke leswaku va endzeriwa hi vanhu va kereke ya Latter-day Saints kumbe hi varhumiwa va kereke ya ‘Mormon.’ Ku tlula 70 wa tiphesente ta vona va vule leswaku va tshame va endzeriwa hi Timbhoni ta Yehovha hi ku kongoma, minkarhi yo hlayanyana.”
12. (a) Ha yini hi yi endzela “minkarhi yo hlayanyana” miti leyi nga ensin’wini ya hina? (b) Xana wu kona ntokoto lowu u nga wu hlamuselaka wa munhu un’wana loyi a nga cinca ndlela leyi a a ri teka ha yona rungula ra hina?
12 Swi nga ha endleka leswaku vanhu va le ndhawini ya ka n’wina na vona va vula leswi fanaka ni sweswo. Na wena u nga ha va u hoxe xandla. Loko u ri karhi u chumayela vanhu hi yindlu ni yindlu “hi ku kongoma,” u vulavule ni vavanuna, vavasati swin’we ni vantshwa. Swi nga ha endleka leswaku a va yingiselanga hambiloko va endzeriwe “minkarhi yo hlayanyana.” Van’wana swi nga ha endleka va ku yingiserile katsongo loko u va hlayela ndzimana ya le Bibeleni kumbe u vulavula na vona hi mhaka leyi nga eMatsalweni. Kambe eka van’wana u swi kotile ku chumayela kahle, naswona va ri amukerile rungula ra wena. Vuyelo lebyi byi va kona loko hi ri karhi hi “nyikela vumbhoni bya rixaladza hi mahungu lamanene.” Na wena wa swi tiva leswaku ku ni swikombiso swa ntsandza-vahlayi swa vanhu lava nga endzeriwa “minkarhi yo hlayanyana” kambe va nga tsakeli, ivi hiloko ku va ni ku cinca. Kumbexana ku na leswi nga endleka eka vona kumbe eka varhandziwa va vona, leswi nga endla leswaku timbilu ni miehleketo ya vona swi sungula ku tsakela ntiyiso. Vanhu volavo sweswi se i vamakwerhu. Hikwalaho u nga lan’wi hambiloko sweswinyana u nga si kuma vanhu vo tala va timbilu letinene. A hi langutelanga leswaku vanhu hinkwavo va amukela ntiyiso. Kambe Xikwembu xi langutele leswaku hi hambeta hi chumayela mahungu lamanene hi rixaladza hi ku hiseka.
Vuyelo Lebyinene Lebyi Swi Nga Ha Endlekaka Hi Nga Byi Voni
13. Ku chumayela ka hina swi nga va ni vuyelo lebyinene lebyi swi nga ha endlekaka hi nga byi tivi hi ndlela yihi?
13 Ku chumayela ka Pawulo a ku khumbanga vanhu lava a nga va pfuna hi ku kongoma leswaku va va Vakreste ntsena; ninamuntlha swi tano. Ha tiyiseka leswaku hi hlanganyela nkarhi na nkarhi entirhweni wo chumayela hi yindlu ni yindlu, hi chumayela vanhu vo tala hilaha hi nga kotaka hakona. Hi chumayela mahungu lamanene eka vaakelani, vatirhi-kulorhi, vadyondzi-kulorhi ni maxaka ya hina. Xana vuyelo bya kona hi byi tiva hinkwabyo? Swi nga ha endleka leswaku eka van’wana hi hatla hi byi vona vuyelo lebyinene. Minkarhi yin’wana mbewu ya ntiyiso yi nga ha heta nkarhi wo leha yi nga si mila, ivi yi ya dzima timitsu emisaveni ya mbilu ya munhu un’wana kutani endzhaku ka nkarhi yi sungula ku hluka. Hambiloko sweswo swi nga endleki, vanhu lava hi nga vulavula na vona swi nga ha endleka va byela van’wana leswi hi nga swi vula, leswi hi swi pfumelaka ni ndlela leyi hi tikhomaka ha yona. Sweswo swi nga ha endla leswaku va hetelela va haxe timbewu teto ivi ti ya kuma misava leyinene endhawini yin’wana.
14, 15. Ku chumayela ka makwerhu un’wana swi tise vuyelo byihi?
14 Anakanya hi xikombiso xa Ryan ni nsati wakwe Mandi, lava tshamaka eFlorida le U.S.A. Loko Ryan a ri entirhweni u chumayele mutirhi-kulobye hi xitshuketa. Wanuna yoloye, loyi a a kurisiwe hi Mahindu u tsakisiwe hi ndlela leyi Ryan a a ambala ha yona ni ndlela leyi a a vulavula ha yona. Swin’wana swa swilo leswi Ryan a nga vulavula ha swona i mhaka ya ku pfuxiwa ka vafi ni xiyimo xa vona. Siku rin’wana ni madyambu hi January, wanuna yoloye u vutise nsati wakwe Jodi leswaku i yini leswi a swi tivaka hi Timbhoni ta Yehovha. Nsati wakwe a a nghena kereke ya Khatoliki, naswona u vule leswaku nchumu lowu a a wu tiva hi Timbhoni a ku ri “ku chumayela hi yindlu ni yindlu.” Endzhaku ka sweswo Jodi u tsale vito leri nge “Timbhoni ta Yehovha” eka Internet, ivi yi n’wi pfulela Web site ya hina leyi nge www.watchtower.org. Jodi u hete tinh’weti to hlayanyana a ri karhi a hlaya tibuku ta hina eka Web site yoleyo, ku katsa ni Bibele ni swihloko swin’wana leswi tsakisaka.
15 Hi ku famba ka nkarhi, Jodi u hlangane na Mandi tanihi leswi havumbirhi bya vona a va ri vaongori. Mandi u swi tsakerile ku hlamula swivutiso swa Jodi. Hi ku famba ka nkarhi va bule hi mhaka leyi Jodi a nga te i “ku suka eka Adamu ku ya eka Armagedoni.” Jodi u amukele dyondzo ya Bibele ya le kaya. Swi nga si ya kwihi u sungule ku ya eHolweni ya Mfumo. Hi October, Jodi u ve muhuweleri la nga khuvuriwangiki kutani a ya khuvuriwa hi February. U tsarile a ku: “Leswi sweswi ndzi tivaka ntiyiso, ndzi tsakile naswona ndzi enerisekile.”
16. Ntokoto wa makwerhu un’wana wa le Florida wu hi byela yini hi matshalatshala lawa hi ma endlaka yo chumayela hi rixaladza?
16 Ryan a a nga swi tivi leswaku ku chumayela ka yena wanuna wo karhi swi ta endla leswaku munhu un’wana a amukela ntiyiso. Mhaka leyi yi n’wi pfunile leswaku a byi vona vuyelo bya ku tiyimisela ka yena ku “nyikela vumbhoni bya rixaladza.” Swi nga ha endleka leswaku u chumayela hi yindlu ni yindlu, entirhweni, exikolweni kumbe hi xitshuketa, ivi yoleyo yi va ndlela leyi van’wana va twaka mahungu lamanene ha yona kambe wena u nga swi tivi. Tanihi leswi Pawulo a a nga swi tivi leswaku ku chumayela kakwe ku veke mihandzu yo tanihi kwihi “emugangeni wa Asiya,” na wena swi nga ha endleka leswaku u nga byi tivi hinkwabyo vuyelo lebyinene bya ku chumayela ka wena hi rixaladza. (Hlaya Mintirho 23:11; 28:23.) Kutani i swa nkoka leswaku u hambeta u chumayela hi rixaladza.
17. I yini leswi u nga tiyimisela ku swi endla hi 2009?
17 Hi 2009, onge hinkwerhu hi nga wu tekela enhlokweni ntirho wa hina wa ku chumayela hi yindlu ni yindlu ni hi tindlela tin’wana. Kutani hi ta swi kota ku vula marito yo fana ni ya Pawulo lama nge: “Moya-xiviri wa mina a ndzi wu teki wu ri wa nkoka eka mina, onge hi loko wu ri lowu rhandzekaka eka mina, loko ntsena ndzo heta pfhumba ni vutirheli lebyi ndzi byi amukeleke bya Hosi Yesu, bya ku nyikela vumbhoni bya rixaladza hi mahungu lamanene ya musa lowu nga faneriwiki wa Xikwembu.”
U Nga Hlamula Njhani?
• Xana muapostola Petro, Pawulo ni van’wana va chumayele njhani hi rixaladza eka lembe-xidzana ro sungula?
• Ha yini vuyelo bya ku chumayela ka hina byi pfuna vanhu vo tala lava hi nga va tiviki?
• Yi ri yini ndzimana ya lembe ra 2009, naswona ha yini u vona yi fanela?
[Swivutiso Swa Dyondzo]
[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 19]
Ndzimana ya lembe ra 2009 yi ri: “Nyikela vumbhoni bya rixaladza hi mahungu lamanene.”—Mint. 20:24.
[Xifaniso lexi nga eka tluka 17]
Vakulu va le Efesa a va wu tiva mukhuva wa Pawulo wa ku chumayela hi yindlu ni yindlu
[Xifaniso lexi nga eka tluka 18]
Ku chumayela ka wena hi rixaladza swi nga pfuna vanhu ku fikela kwihi?