Anakanyela U Tlhela U Ringanisela

“Hambeta u va tsundzuxa leswaku . . . va anakanyela.”—TITO 3:1, 2.

1, 2. Matsalwa ma ri yini malunghana ni ku anakanyela, naswona ha yini leswi swi fanela?

YEHOVHA, Tata wa hina wa le tilweni la nga ni rirhandzu u tlharihile swinene. Leswi hi vumbiweke hi yena, hi fanele hi lava nkongomiso wa yena. (Ps. 48:14) Yakobo, mudyondzisiwa la nga Mukreste u tsale leswaku “vutlhari lebyi humaka ehenhla xo sungula byi tengile, byi tlhela byi va ni ku rhula, ku anakanyela, ku tiyimisela ku yingisa, ku tala tintswalo ni mihandzu leyinene, a byi hambanisi vanhu hi xihlawuhlawu, a byi na vukanganyisi.”—Yak. 3:17.

² Muapostola Pawulo u te: “Ku anakanyela ka n’wina a ku tiviwe hi vanhu hinkwavo.” * (Filp. 4:5) Kreste Yesu i Hosi tlhelo Nhloko ya vandlha ra Vukreste. (Efe. 5:23) Kunene i swa nkoka leswaku un’wana ni un’wana wa hina a anakanyela, a landzela nkongomiso wa Kreste naswona a hanyisana ni vanhu van’wana!

3, 4. (a) Kombisa vuyelo lebyi vaka kona loko hi anakanyela. (b) I yini leswi hi nga ta swi kambisisa?

³ Ha vuyeriwa loko hi anakanyela hi ndlela leyi faneleke. Hi xikombiso: Endzhaku ka loko rhengu ra matherorisi ri paluxiwile le Britain, vakhandziyi vo tala va xihaha-mpfhuka a va tiyimiserile ku ka va nga ha khandziyi ni swilo leswi khale a va pfumeleriwa ku nghena na swona eka xihaha-mpfhuka. Loko hi chayela movha, loko hi fika laha timovha ti faneleke ti yimelana kona, hi vona swi fanerile leswaku hi rindza timovha leti fikeke ku sungula ti hundza, leswaku ku nga vi na timhangu.

⁴ Vo tala va hina swa hi tikela ku anakanyela van’wana. A hi kambisiseni swilo swinharhu leswi nga hi pfunaka leswaku hi anakanyela van’wana, ku nga swilo leswi hi susumetelaka ku anakanyela van’wana, ndlela leyi hi byi tekaka ha yona vulawuri ni leswaku hi fanele hi anakanyela ku fika kwihi.

Ha Yini Hi Fanele Hi Anakanyela?

5. Ehansi ka Nawu wa Muxe, i yini lexi a xi ta susumetela hlonga ku ya emahlweni ri tirhela n’wini wa rona?

⁵ Xikombiso xa leswi a swi endleka loko Vukreste byi nga si va kona swi kombisa langutelo leri faneleke ra ku anakanyela. Nawu wa Muxe a wu lerisa leswaku Vaheveru lava a va ri mahlonga a va fanele va ntshunxiwa endzhaku ka malembe ya nkombo kumbe hi lembe ra Yubili loko ro fika ku nga si hela malembe ya nkombo. Kambe mahlonga man’wana a ma hlawula ku ya emahlweni ma ri mahlonga. (Hlaya Eksoda 21:5, 6.) I yini lexi a xi ta ma susumetela ku endla tano? Rirhandzu hi rona a ri ma susumetela leswaku ma hambeta ma tirhela n’wini wa wona la anakanyelaka.

6. Rirhandzu ri katseka njhani emhakeni yo anakanyela van’wana?

⁶ Hi ndlela leyi fanaka, ku rhandza Yehovha ku hi susumetela leswaku hi tinyiketela eka yena kutani hi hanya hi ku pfumelelana ni ku tinyiketela ka hina. (Rhom. 14:7, 8) Muapostola Yohane u tsarile a ku: “Ku rhandza Xikwembu, hi kona ku hlayisa swileriso swa xona; kasi loko swi ri swileriso swa xona a swi tiki.” (1 Yoh. 5:3) Rirhandzu ra muxaka lowu a ri lavi leswi vuyerisaka rona ntsena. (1 Kor. 13:4, 5) Loko hi ri karhi hi hanyisana ni vanhu van’wana, ku rhandza vanhu-kulorhi swi ta hi endla leswaku hi va anakanyela kutani hi rhangisa swilaveko swa vona. Ematshan’weni yo tianakanyela hina vini, hi ta anakanyela ni van’wana.—Filp. 2:2, 3.

7. Ku anakanyela van’wana swi hi pfuna njhani ensin’wini?

⁷ Mavulavulelo ni swiendlo swa hina a swi fanelanga  swi khunguvanyisa van’wana. (Efe. 4:29) Hakunene, rirhandzu ri ta hi susumetela leswaku hi papalata ku endla leswi nga ha sivelaka vanhu va mindhavuko yo hambana-hambana leswaku va endla nhluvuko wo tirhela Yehovha. Hakanyingi leswi swi lava leswaku hi anakanyela van’wana. Hi xikombiso, vamakwerhu va xisati lava nga varhumiwa lava toloveleke ku tirhisa switolwa swo tibombisa kumbe ku ambala maburuku, a va yi mahlweni va tirhisa swilo sweswo etindhawini leti vanhu va kona va nga ha va tekaka va ri madlakuta kutani va khunguvanyeka.—1 Kor. 10:31-33.

8. Xana ku rhandza Xikwembu swi nga hi pfuna njhani leswaku hi titeka hi ri ‘lavatsongo’?

⁸ Ku rhandza Yehovha swi hi endla leswaku hi nga tikukumuxi. Endzhaku ka loko vadyondzisiwa va kanetanile hileswaku i mani lonkulu exikarhi ka vona, Yesu u yimise n’wana exikarhi ka vona kutani a ku: “Mani na mani la amukelaka n’wana loyi lontsongo hi ku landza vito ra mina wa ndzi amukela na mina, naswona mani na mani loyi a ndzi amukelaka wa n’wi amukela ni loyi a ndzi rhumeke. Hikuva loyi a tikhomaka tanihi lontsongo exikarhi ka n’wina hinkwenu hi yena lonkulu.” (Luka 9:48; Mar. 9:36) Un’wana ni un’wana wa hina swi nga ha n’wi tikela ku titeka a ri “lontsongo.” Leswi hi tswariweke hi nga hetisekangi naswona hi nga ni mboyamelo wo tikukumuxa, hi nga ha susumeteleka ku lava xikhundlha, kambe ku titsongahata ku ta hi pfuna leswaku hi va lava anakanyelaka.—Rhom. 12:10.

9. Leswaku hi va lava anakanyelaka, i yini leswi hi faneleke hi swi tiva?

⁹ Leswaku hi va lava anakanyelaka hi fanele hi titsongahata eka valanguteri lava vekiweke hi Xikwembu. Vakreste hinkwavo va ntiyiso va swi tiva leswaku vunhloko i bya nkoka. Mhaka leyi muapostola Pawulo u yi vekele Vakorinto erivaleni, a ku: “Ndzi lava mi tiva leswaku nhloko ya wanuna un’wana ni un’wana i Kreste; kasi nhloko ya wansati i wanuna; kasi nhloko ya Kreste i Xikwembu.”—1 Kor. 11:3.

10. Ku titsongahatela vulawuri bya Yehovha swi kombisa yini?

¹⁰ Ku titsongahatela vulawuri bya Xikwembu swi kombisa leswaku ha xi tshemba tanihi Tata wa hina la nga ni rirhandzu. Xa swi vona hinkwaswo leswi humelelaka naswona xi nga hi katekisa hi ndlela leyi faneleke. Swa pfuna ku tsundzuka mhaka yoleyo loko van’wana va hi khoma hi ndlela yo biha kumbe va hi hlundzukela. Pawulo u tsarile a ku: “Loko swi koteka, swi titshege hi n’wina, vanani ni ku rhula ni vanhu hinkwavo.” Pawulo u kandziyise xitsundzuxo xolexo hi ku vula xileriso lexi: “Mi nga tirihiseli, varhandziwa, kambe kendlukelani vukarhi; hikuva ku tsariwile: ‘Ku rihisela i ka mina; hi mina ndzi nga ta tlherisela, ku vula Yehovha.’”—Rhom. 12:18, 19.

11. Hi nga swi kombisa njhani leswaku hi titsongahatela vunhloko bya Kreste?

¹¹ Hi fanele hi titsongahata eka vanhu lava vekiweke hi Xikwembu leswaku va langutela vandlha ra Vukreste. Ndzima yo sungula ya Nhlavutelo yi vulavula hi Kreste Yesu loyi a tameleke “tinyeleti” ta vandlha evokweni ra yena ra xinene. (Nhlav. 1:16, 20) “Tinyeleti” leti ti yimela tihuvo ta vakulu kumbe valanguteri lava nga emavandlheni. Valanguteri volavo va titsongahatela vuhloko bya Kreste naswona va tekelela ndlela yakwe leyi a khomaka vanhu van’wana ha yona. Hinkwavo evandlheni va titsongahata eka lunghiselelo ra  Yesu ro veka “hlonga ro tshembeka ni ro tlhariha” leswaku ri phamela swakudya swa moya hi nkarhi lowu faneleke. (Mat. 24:45-47) Namuntlha, loko hi dyondza ni ku tirhisa leswi hi swi dyondzeke swi kombisa leswaku hi titsongahatela vunhloko bya Kreste, leswi endlaka leswaku ku va ni ku rhula ni vun’we.—Rhom. 14:13, 19.

Xana Hi Fanele Hi Yingisa Ku Fikela Kwihi?

12. Ha yini hi nga fanelanga hi yingisa swileriso hinkwaswo?

¹² Hambiswiritano, loko hi yingisa a swi vuli swona leswaku hi landzula ripfumelo ra hina kumbe milawu leyi Xikwembu xi hi vekeleke yona. Xana Vakreste vo sungula va endle yini loko varhangeri va vukhongeri va va lerisa leswaku va tshika ku chumayela hi vito ra Yesu? Petro ni vaapostola van’wana va vule hi xivindzi va ku: “Hi fanele ku yingisa Xikwembu tanihi mufumi ku tlula vanhu.” (Mint. 4:18-20; 5:28, 29) Ninamuntlha loko valawuri va hulumendhe va ringeta ku hi sindzisa leswaku hi tshika ku chumayela mahungu lamanene, a hi tshiki, kambe swi nga ha lava leswaku hi lava tindlela tin’wana to chumayela hi vukheta. Loko hi nga pfumeleriwi ku chumayela hi yindlu na yindlu, hi nga ha lava tindlela tin’wana to vulavula ni vini va miti kutani hi hambeta ni ntirho lowu Xikwembu xi hi leriseke wona. Hilaha ku fanaka, loko “valawuri lava tlakukeke” va yirisa minhlangano ya hina, hi hlangana exihundleni hi ri mintlawa leyitsongo.—Rhom. 13:1; Hev. 10:24, 25.

13. Xana Yesu u vule yini malunghana ni ku yingisa valawuri?

¹³ Eka Dyondzo yakwe ya le Ntshaveni, Yesu u lemukise vanhu hi mhaka ya ku yingisa valawuri a ku: “Loko munhu a lava ku ya na wena ehubyeni leswaku a ta kuma nguvu ya wena ya le ndzeni, tlhela u tshika ni nguvu ya wena ya le handle a famba na yona; naswona loko un’wana loyi a nga ni vulawuri a ku sindzisa ku endla ntirho wo famba khilomitara yin’we, famba na yena tikhilomitara timbirhi.” (Mat. 5:40, 41) * Ku anakanyela van’wana ni ku navela ku va pfuna na swona swi endla leswaku hi rhangisa swilaveko swa van’wana.—1 Kor. 13:5; Tito 3:1, 2.

14. Ha yini hi nga fanelanga hi pfumelelana ni vagwinehi?

¹⁴ Hambiswiritano, ku navela ka hina ku yingisa a ku fanelanga ku hi endla hi pfumelelana ni vagwinehi. Ku va hi nga pfumelelani ni vagwinehi swi endla leswaku ntiyiso wu tshama wu tengile naswona ku va ni vun’we evandlheni. Pawulo loko a vulavula hi “vamakwerhu va mavunwa” u tsarile a ku: “A hi tinyiketanga eka vona hi ku titsongahata, e-e, hambi hi nkarhinyana, leswaku ntiyiso wa mahungu lamanene wu tshama wu ri eka n’wina.” (Gal. 2:4, 5) Loko ku tshuka ku humelela vagwinehi, Vakreste va ntiyiso va yima va tiyile entiyisweni.

Valanguteri Va Fanele Va Anakanyela

15. Xana valanguteri lava nga Vakreste va nga anakanyelana njhani loko va hlanganile?

¹⁵ Yin’wana ya timfanelo ta lava vekiweke leswaku va va valanguteri i ku tiyimisela ku anakanyela. Pawulo u tsarile: “Hikokwalaho mulanguteri u fanele a . . . anakanyela.” (1 Tim. 3:2, 3) Mfanelo leyi i ya nkoka ngopfu-ngopfu loko valanguteri va hlanganile leswaku va kambisisa timhaka ta vandlha. Loko vakulu va nga si endla xiboho, nkulu un’wana ni un’wana u ntshunxekile leswaku a tiphofula hambileswi swi nga bohiki leswaku un’wana ni un’wana a vula swo karhi. Loko va ri karhi va tlhuvutsa timhaka, mavonelo ya munhu ma nga ha cinca loko a twa van’wana va boxa misinya ya milawu ya Matsalwa leyi tirhaka etimhakeni leti va vulavulaka ha tona. Ematshan’weni ya leswaku nkulu a sindzisa leswaku ku tekiwa leswi a swi vulaka, nkulu la wupfeke u ta anakanyela van’wana. Loko va ha ku sungula ku tlhuvutsa timhaka swi nga ha endleka va va ni mavonelo lama hambaneke, kambe xikhongelo xi pfuna vakulu lava titsongahataka ni lava anakanyelanaka leswaku va va ni vun’we.—1 Kor. 1:10; Hlaya Vaefesa 4:1-3.

16. Hi rihi langutelo leri mulanguteri la nga Mukreste a faneleke a va na rona?

¹⁶ Eka xin’wana ni xin’wana lexi nkulu a xi endlaka u fanele a kongomisiwa hi Xikwembu. U fanele a va ni langutelo rolero ni loko a risa ntlhambi, ri n’wi pfuna leswaku a anakanyela a tlhela a va ni tintswalo eka van’wana. Petro u tsarile a ku: “Risani ntlhambi wa Xikwembu lowu khathaleriwaka hi n’wina, ku nga ri hi ku sindzisiwa, kambe  hi ku swi rhandza; ku nga ri hi ku rhandza mpindzulo wa vukanganyisi, kambe hi mapfundza.”—1 Pet. 5:2.

17. Vanhu hinkwavo lava nga le vandlheni va nga swi kombisa njhani leswaku va anakanyela loko va ri karhi va hanyisana ni van’wana?

¹⁷ Vadyuhari lava nga kona evandlheni va tlangela mpfuno wa nkoka wa lava ha riki vantshwa naswona va va kombisa xichavo. Hilaha ku fanaka, vantshwa na vona va xixima vadyuhari lava nga ni malembe yo tala va ri karhi va tirhela Yehovha. (1 Tim. 5:1, 2) Vakulu lava nga Vakreste va lava vavanuna lava fanelekaka leswaku va va nyika mintirho yin’wana, va va letela leswaku va khathalela ntlhambi wa Xikwembu. (2 Tim. 2:1, 2) Mukreste un’wana ni un’wana u fanele a xi tekela enhlokweni xitsundzuxo xa Pawulo lexi huhuteriweke, lexi nge: “Yingisani lava rhangelaka exikarhi ka n’wina naswona mi titsongahata, hikuva va tshama va rindze mimoya-xiviri ya n’wina hikuva hi vona va nga ta hlamusela; leswaku va endla leswi hi ntsako ku nga ri hi ku vilela, hikuva leswi swi nga mi vavisa.”—Hev. 13:17.

Ku Anakanyelana eNdyangwini

18. Ha yini swi fanerile ku anakanyelana endyangwini?

¹⁸ Swirho swa ndyangu na swona swi fanele swi anakanyelana. (Hlaya Vakolosa 3:18-21.) Bibele yi vulavula hi vutihlamuleri lebyi xirho xin’wana ni xin’wana endyangwini wa Vakreste xi nga na byona. Tatana i nhloko ya nsati wa yena naswona hi yena a nga na vutihlamuleri byo dyondzisa vana. Wansati u fanele a titsongahatela vulawuri bya nuna wakwe, naswona vana va fanele va tikarhatela ku yingisa, ku nga mhaka leyi tsakisaka eHosini. Xirho xin’wana ni xin’wana xa ndyangu xi nga kondletela vun’we ni ku rhula endyangwini hi ku anakanyela hi ndlela leyi faneleke. Bibele yi ni swikombiso leswi yi kombisaka kahle mhaka leyi.

19, 20. (a) Hi kwihi ku hambana loku nga kona eka ndlela leyi Eli a tirhisaneke ha yona ni vana vakwe ni ndlela leyi Yehovha a tirhisaneke ha yona ni tintsumi ta yena? (b) Vatswari va nga dyondza yini eka swikombiso leswi?

¹⁹ Loko Samuwele a ha ri xifanyetana, Eli a a ri muprista lonkulu eIsrayele. Hambiswiritano, Hofini na Finiyasi vana va majaha va Eli a va ri “vanhu lava nga pfuniki nchumu” lava a va nga ri na “mhaka na Yehovha.” Eli u twe hi ta swiendlo swa vona swo biha, ku katsa ni leswaku a va endla vuoswi ni vavasati lava a va tirhela enyangweni ya ntsonga wa nhlangano. Xana u endle yini? Eli u va byele leswaku loko va dyohele Yehovha a nga kona munhu loyi a a ta va khongelela. Kambe a nga va tshinyanga. Hikwalaho, vana va Eli va ye emahlweni ni swiendlo swa vona swo biha. Eku heteleleni, Yehovha u vone va faneriwa hi ku xupuriwa hi rifu. Loko Eli a twa leswaku va file, na yena u file. Wa nga vona vuyelo byo biha swonghasi!  Swi le rivaleni leswaku Eli a a nga fanelanga a va pfumelela va ya emahlweni ni swiendlo swa vona swo biha.—1 Sam. 2:12-17, 22-25, 34, 35; 4:17, 18.

²⁰ Ku hambana ni sweswo, xiya ndlela leyi Xikwembu xi tirhisaneke ha yona ni tintsumi ta xona. Muprofeta Mikaya u vone xivono lexi hlamarisaka xa nhlangano lowu Yehovha a veke na wona ni tintsumi ta Yena. Yehovha u vutise leswaku hi yihi ntsumi leyi a yi ta kanganyisa Hosi Akabu wo homboloka wa le Israyele leswaku a ta dlayiwa. Yehovha u yingise swiringanyeto swa tintsumi ta yena. Ntsumi yin’wana yi vule leswaku yi ta n’wi kanganyisa. Yehovha u yi vutisile leswaku yi ta swi endlisa ku yini. Loko Yehovha a enerisekile, u lerise ntsumi yoleyo leswaku yi ya n’wi kanganyisa. (1 Tih. 22:19-23) Swirho swa mindyangu swi nga dyondza swilo swo karhi emhakeni leyi, leswi swi nga swi tirhisaka emindyangwini ya swona. Wanuna la nga Mukreste naswona a nga tatana u fanele a yingisa swiringanyeto swa nsati wa yena ni vana vakwe. Hi hala tlhelo, loko vavasati ni vana se va ringanyete swo karhi, va fanele va titsongahatela nkongomiso wa tatana hikuva hi yena a faneleke a endla xiboho, hi ku ya hi Matsalwa.

21. I yini leswi nga ta kambisisiwa exihlokweni lexi landzelaka?

²¹ Hi swi tlangela swinene switsundzuxo swa Yehovha swa rirhandzu ni swa vutlhari swa leswaku hi anakanyela. (Ps. 119:99) Exihlokweni lexi landzelaka hi ta kambisisa ndlela leyi ku anakanyela hi ndlela leyi faneleke ku kondletelaka ntsako ha yona evukatini.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

U Nga Hlamula Njhani?

• Ku anakanyela swi nga tisa vuyelo byihi lebyinene?

• Valanguteri va nga wu kombisa njhani moya wa ku anakanyela?

• Ha yini ku anakanyela swi ri swa nkoka endyangwini?

[Swivutiso Swa Dyondzo]

[Xifaniso eka tluka 4]

Vakulu va tekelela ndlela ya tintswalo leyi Kreste a tirhisaneke ni van’wana ha yona

[Xifaniso eka tluka 6]

Loko vakulu va vandlha va va ni nhlangano, xikhongelo ni ku anakanyelana swi kondletela vun’we