Yesu Kreste—Murhumiwa Lonkulu

“Ndzi muyimeri la humaka eka yena, naswona ndzi rhumiwe hi Yena.”—YOH. 7:29.

1, 2. Xana murhumiwa i munhu la endlaka yini naswona i mani la nga vuriwaka Murhumiwa lonkulu?

LOKO u twa ku vulavuriwa hi rito leri nge “murhumiwa,” xana u anakanya yini? Van’wana va anakanya hi varhumiwa va Vujagana, lava vo tala va vona va nghenelelaka etimhakeni ta politiki ni ta ikhonomi ta matiko lawa va nga eka wona. Kambe leswi u nga Mbhoni ya Yehovha kumbexana u anakanya hi varhumiwa lava rhumiwaka hi Huvo leyi Fumaka leswaku va ya chumayela mahungu lamanene ematikweni yo hambana-hambana. (Mat. 24:14) Varhumiwa lava va tirhisa nkarhi wa vona ni matimba ya vona hi ku tirhandzela leswaku va endla ntirho wa nkoka wo pfuna vanhu leswaku va tshinela eka Yehovha Xikwembu naswona va va ni vuxaka bya risima na yena.—Yak. 4:8.

² Rito leri nge “murhumiwa” ni leri nge “varhumiwa” a ma humeleli eka Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa Bya Matsalwa Yo Kwetsima. Hambiswiritano, nhlamuselo ya le hansi ya Vaefesa 4:11 ya NW, yi ringanyeta leswaku rito ra Xigriki leri hundzuluxeriweke ri va “vaevhangeli” ri nga ha tlhela ri hundzuluxeriwa ri va “varhumiwa.” Yehovha i Muevhangeli lonkulu, kambe a nga ka a nga vuriwi Murhumiwa lonkulu hikuva a nga si tshama a rhumiwa hi munhu. Loko Yesu Kreste a vulavula hi Tata wakwe wa le tilweni u te: “Ndzi muyimeri la humaka eka yena, naswona ndzi rhumiwe hi Yena.” (Yoh. 7:29) Yehovha u kombise rirhandzu ra yena lerikulu eka vanhu hi ku rhumela N’wana wakwe la tswariweke a ri swakwe emisaveni. (Yoh. 3:16) Yesu a nga vuriwa Murhumiwa lonkulu, Murhumiwa lonene, hikuva u rhumiwe emisaveni leswaku a ta “nyikela vumbhoni malunghana ni ntiyiso.” (Yoh. 18:37) U swi kotile ku huwelela mahungu lamanene ya Mfumo, naswona ha ha vuyeriwa hikwalaho ka ntirho wa yena. Hi xikombiso, madyondziselo ya yena hi nga ma tirhisa loko hi ri ensin’wini, hambiloko hi ri varhumiwa kumbe hi nga ri vona.

3. Hi swihi swivutiso leswi hi nga ta bula ha swona?

³ Ntirho wa Yesu wo va muhuweleri wa Mfumo wu tlakusa swivutiso leswi nge: Xana Yesu u langutane na yini emisaveni? Ha yini madyondziselo yakwe a ma pfuna? I yini leswi a swi endla madyondziselo yakwe ma va ni mihandzu?

Ku Va Ni Moya Wa Ku Tirha Hi Ku Swi Rhandza

4-6. Hi swihi swiyimo swin’wana leswi Yesu a langutaneke na swona loko a rhumiwe laha misaveni?

⁴ Varhumiwa va manguva lawa swin’we ni Vakreste van’wana lava rhurhelaka etindhawini leti nga ni xilaveko xa vahuweleri va Mfumo va nga ha boheka ku tolovela ku hanya endhawini leyi nga riki na swilo swo tala swo tihanyisa leswi va swi toloveleke. A ku ri ni ku hambana lokukulu exikarhi ka swiyimo swa laha misaveni ni swa le tilweni laha Yesu a a tshama kona ni Tata wakwe swin’we ni tintsumi leti tirhelaka Yehovha hi xikongomelo lexinene. (Yobo 1:6; 2:1) Ehleketa hi  ku hambana loku a ku ri kona ko hanya ni vanhu lava nga ni xidyoho emisaveni leyi onhakeke! (Mar. 7:20-23) Yesu a a boheka ku tiyiselela ku phikizana ka vadyondzisiwa vakwe lavakulu. (Luka 20:46; 22:24) Xiyimo xin’wana ni xin’wana lexi a langutaneke na xona emisaveni u xi tamele hi ndlela ya vutlhari.

⁵ Yesu a nga lo na swipfuketana a sungula ku vulavula ririmi ra vanhu hi singita; u ri dyondze a ha ri xihlangi. Koloko a ku ri ku cinca lokukulu hikuva a a nga ha kongomisi tintsumi etilweni! Loko Yesu a ri laha misaveni a a vulavula rin’wana ra “tindzimi ta vanhu.” A a ri hambane ngopfu ni ‘tindzimi ta tintsumi.’ (1 Kor. 13:1) Hambiswiritano, loko swi ta emhakeni yo vula marito lama tsakisaka, a nga kona munhu la vulavuleke ku fana na Yesu.—Luka 4:22.

⁶ Xiya tindlela tin’wana leti swiyimo swi cinceke ngopfu ha tona eka N’wana wa Xikwembu loko a ta laha misaveni. Hambileswi Yesu a nga tswariwangiki a ri ni xidyoho xa Adamu, U ve munhu wa nyama kukota lava hi ku famba ka nkarhi va veke “vamakwavo” wakwe kumbe valandzeri vakwe lava totiweke. (Hlaya Vaheveru 2:17, 18.) Eka vusiku byakwe byo hetelela laha misaveni, Yesu a nga n’wi kombelanga Tata wakwe wa le tilweni leswaku a “rhumela mavandla ya tintsumi lama tlulaka 12.” Kambe ehleketa hi tintsumi to tala leti a a ti kongomisa tanihi Mikayele Ntsumi Leyikulu! (Mat. 26:53; Yudha 9) Ina, Yesu u endle masingita; kambe leswi a swi endleke loko a ha ri emisaveni a swi ri switsongo loko swi pimanisiwa ni leswi a a ta kota ku swi endla loko a ri etilweni.

7. Xana Vayuda a va wu honisa njhani Nawu?

⁷ Loko Yesu a nga si va munhu wa nyama a a ri “Rito,” kumbexana a a ri Muvulavuleri wa Xikwembu la kongomiseke Vaisrayele emananga. (Yoh. 1:1; Eks. 23:20-23) Hambiswiritano, va ‘amukele Nawu lowu hundzisiweke hi tintsumi kambe a va wu hlayisanga.’ (Mint. 7:53; Hev. 2:2, 3) Entiyisweni, varhangeri va vukhongeri va Vayuda va le ka lembe-xidzana ro sungula a va swi twisisanga leswi Nawu wu swi vulaka. Hi xikombiso, xiya nawu wa Savata. (Hlaya Marka 3:4-6.) Vatsari ni Vafarisi va “honise timhaka ta ntikelo lowukulu ta Nawu, ku nga vululami, tintswalo ni vutshembeki.” (Mat. 23:23) Nilokoswiritano, Yesu a nga lan’wanga kutani a tshika ku dyondzisa ntiyiso.

8. Xana Yesu a nga hi pfuna njhani?

⁸ Yesu a a tirha hi ku swi rhandza. U pfune vanhu hikwalaho ka leswi a a va rhandza. A nga wu tshikanga moya wa vuevhangeli. Leswi a a tshembeka eka Yehovha loko a ha ri laha misaveni, Yesu “u ve ni vutihlamuleri bya ku ponisa hinkwavo lava n’wi yingisaka.” Ku tlula kwalaho, “leswi yena hi byakwe a xanisekeke loko a ringiwa, wa swi kota ku ta pfuna lava ringiwaka [ku fana na hina].”—Hev. 2:18; 5:8, 9.

Ku Leteriwa Kahle Tanihi Mudyondzisi

9, 10. Yesu u kume ndzetelo wa muxaka muni loko a nga si ta laha misaveni?

⁹ Vakreste va manguva lawa loko va nga si nyikiwa xiavelo xa ku va varhumiwa, Huvo leyi Fumaka yi hlela leswaku va rhanga hi ku leteriwa. Xana Yesu Kreste u leteriwile? Ina, kambe a nga nghenanga swikolo swa varhabi loko a nga si totiwa tanihi Mesiya; naswona a nga dyondzisiwanga hi varhangeri va vukhongeri lava dumeke. (Yoh. 7:15; ringanisa Mintirho 22:3.) Kutani ha yini Yesu a a fanelekela ku dyondzisa?

¹⁰ Hambileswi Yesu a dyondzisiweke hi Mariya mana wakwe na Yosefa tata wakwe wa muwundli, Yehovha hi yena a n’wi leteleke swinene entirhweni wo chumayela. Malunghana ni mhaka leyi, Yesu u te: “A ndzi vulavulanga hi ku tisungulela ka mina, kambe Tatana loyi a ndzi rhumeke u ndzi nyike xileriso xa leswi ndzi nga ta swi hlamusela ni ku swi vulavula.” (Yoh. 12:49) Xiya leswaku N’wana a a leteriwe leswi a faneleke a swi dyondzisa. Loko a nga si ta laha misaveni a swi kanakanisi leswaku u hete nkarhi wo tala a ri karhi a leteriwa hi Tata wakwe. Hakunene u kume ndzetelo wa xiyimo xa le henhla.

11. Yesu u ri kombise ku fikela kwihi langutelo leri Tata wakwe a ri na rona hi vanhu?

¹¹ Ku sukela loko N’wana a vumbiwile, a a ri ni vuxaka lebyikulu ni Tata wakwe. Loko a nga si va munhu wa nyama, u xiye ndlela leyi Xikwembu a xi tirhisana ni vanhu ha yona. Leswi Xikwembu xi va rhandzisaka xiswona vanhu swi vonake hi ndlela leyi N’wana a va rhandzisaka xiswona lerova loko a vulavula onge hiloko ku vulavula vutlhari hi byoxe, u te: “Swilo leswi a ndzi swi  rhandza a swi ri ni vana va vanhu.”—Swiv. 8:22, 31.

12, 13. (a) Yesu u dyondze yini hi ku xiya ndlela leyi Tata wa yena a tirhisaneke ha yona ni Vaisrayele? (b) Yesu u wu tirhise njhani ndzetelo lowu a wu kumeke?

¹² Ndzetelo lowu N’wana a wu kumeke a wu katsa ku xiya leswi Tata wakwe a swi endleke loko ku ri ni swiyimo swo tika. Hi xikombiso, xiya ndlela leyi Yehovha a tirhisaneke ha yona ni Vaisrayele lava nga yingisiki. Nehemiya 9:28 yi ri: “Hi ku hatlisa loko va kuma ku wisa, a va tlhela va endla swo biha emahlweni ka wena [Yehovha], a wu va nyiketa evokweni ra valala va vona, lava a va va kandziyela. A va tlhela va kombela leswaku u va pfuna, a wu va twa u ri ematilweni kutani u va kutsula hikwalaho ka tintswalo ta wena to tala, nkarhi ni nkarhi.” Yesu u ve ni ntwela-vusiwana wo tano eka vanhu lava a a va chumayela, hikwalaho ka leswi a tirheke na Yehovha a tlhela a xiya ndlela leyi a endlaka swilo ha yona.—Yoh. 5:19.

¹³ Yesu u tirhise leswi a swi dyondzeke loko a tirhisana ni vadyondzisiwa va yena hi ntwela-vusiwana. Loko a nga si fa, hi xa tolo xa kona nivusiku vaapostola va yena hinkwavo lava a a va rhandza swinene ‘va n’wi siyile va baleka.’ (Mat. 26:56; Yoh. 13:1) Muapostola Petro u pfange no landzula Kreste kanharhu! Nilokoswiritano, Yesu a a lunghekele ku va amukela loko va tlhelela eka yena. U byele Petro a ku: “Ndzi ku endlele xikombelo leswaku ripfumelo ra wena ri nga heli; loko wena se u vuyile, tiyisa vamakwenu.” (Luka 22:32) Israyele wa moya u sekeriwe eka “vaapostola ni vaprofeta,” naswona maribye ya masungulo ya rirhangu ra Yerusalema Lowuntshwa ma ni mavito ya vaapostola va 12 vo tshembeka va Xinyimpfana, Yesu Kreste. Ku ta fikela namuntlha, Vakreste lava totiweke swin’we ni vanakulobye va vona lava tinyiketeleke, ku nga “tinyimpfu tin’wana,” swi va fambela kahle entirhweni wo chumayela hi Mfumo va ri karhi va kongomisiwa hi Xikwembu ni ku lawuriwa hi N’wana wa xona la rhandzekaka.—Efe. 2:20; Yoh. 10:16; Nhlav. 21:14.

Ndlela Leyi Yesu A A Dyondzisa Ha Yona

14, 15. Madyondziselo ya Yesu a a ma hambana njhani ni ya vatsari ni Vafarisi?

¹⁴ Yesu u wu tirhise njhani ndzetelo wa yena loko a dyondzisa valandzeri vakwe? Loko hi ringanisa madyondziselo ya Yesu ni ya varhangeri va vukhongeri va Vayuda, hi yi vona kahle ndlela leyi madyondziselo ya yena ma nga ya xiyimo xa le henhla ha yona. Vatsari ni Vafarisi va “endle rito ra Xikwembu ri nga tirhi hikwalaho ka ndhavuko wa [vona].” Yesu a a nga fani na vona hikuva leswi a a swi vula a a nga lo tisungulela swona; minkarhi hinkwayo a a dyondzisa rito ra Xikwembu. (Mat. 15:6; Yoh. 14:10) Na hina hi fanele hi endla tano.

¹⁵ Ku ni nchumu wun’wana lowu endleke Yesu a nga fani ni varhangeri va vukhongeri. Loko a vulavula hi vatsari ni Vafarisi u te: “Swilo hinkwaswo leswi va mi byelaka swona, swi endleni, mi swi hlayisa, kambe mi nga endli hi ku ya hi swiendlo swa vona, hikuva va vula, kambe a va endli.” (Mat. 23:3) Yesu a a endla leswi a swi vulaka. A hi kambisiseni xikombiso xin’wana lexi kombaka sweswo.

16. Ha yini u nga vulaka leswaku Yesu u hanye hi ku pfumelelana ni marito ya yena lama nga eka Matewu 6:19-21?

¹⁶ Yesu u khutaze vadyondzisiwa va yena ku ‘tihlayisela xuma etilweni.’ (Hlaya Matewu 6:19-21.) Xana Yesu u hanye hi ku ya hi xitsundzuxo xolexo? Ina, hikuva u vule ntiyiso lowu malunghana na yena: “Timhungubye ti ni mincele ni tinyenyana ta tilo ti ni byetlelo, kambe N’wana wa munhu a nga na ndhawu yo veka nhloko yakwe.” (Luka 9:58) Yesu a a hanya vutomi byo olova. A a tshama a khomeke hi ntirho wo chumayela mahungu lamanene ya Mfumo, naswona u kombise leswi swi vulaka swona ku nga vi ni mivilelo leyi tisiwaka hi ku tihlayisela xuma emisaveni. Yesu u kombise ndlela leyi swi nga swinene ha yona ku tihlayisela  xuma etilweni “laha nsumba ni nkurhe swi nga dyiki kona, ni laha makhamba ma nga tshoviki kona ma yiva.” Xana wa xi landzela xitsundzuxo xa Yesu xo tihlayisela xuma etilweni?

Timfanelo Leti Endleke Yesu A Rhandziwa Hi Vanhu

17. I timfanelo tihi leti endleke Yesu a va muevhangeli lonene?

¹⁷ I timfanelo tihi leti endleke Yesu a va muevhangeli lonene? Mfanelo yin’wana i langutelo leri a a ri na rona eka vanhu lava a va pfuneke. Tin’wana ta timfanelo letinene ta Yehovha leti Yesu a ti kombiseke i ku titsongahata, rirhandzu ni ntwela-vusiwana. Xiya ndlela leyi timfanelo leti ti endleke leswaku Yesu a rhandziwa hi vanhu vo tala.

18. Ha yini ku nga vuriwaka leswaku Yesu a a titsongahata?

¹⁸ Leswi Yesu a amukeleke xiavelo xa ku ta laha misaveni, “u tichulurile kutani a teka xivumbeko xa hlonga, a fana ni vanhu.” (Filp. 2:7) Sweswo a swi kombisa ku titsongahata. Ku tlula kwalaho, Yesu a a nga va languteli hansi vanhu. A a nga tibyeli a ku, ‘Ndzi huma etilweni, hikwalaho mi fanele mi ndzi yingisa.’ Ku hambana ni lava hembaka va tivula vamesiya, Yesu a nga tithemendhelanga hi xikhundlha xa yena xa ku va Mesiya wa ntiyiso. Minkarhi yin’wana a a lerisa vanhu leswaku va nga byeli van’wana leswaku hi yena mani kumbe ku va byela leswi a swi endleke. (Mat. 12:15-21) Yesu a a lava leswaku vanhu va tiendlela xiboho xo n’wi landzela hi ku ya hi leswi va swi voneke hi ya vona. Vadyondzisiwa va khutaziwe swinene hi mhaka ya leswaku Hosi ya vona a yi nga langutelanga leswaku va fana ni tintsumi leti hetisekeke leti a yi hanya na tona etilweni.

19, 20. Rirhandzu ni ntwela-vusiwana swi n’wi susumetele njhani Yesu leswaku a pfuna vanhu?

¹⁹ Yesu Kreste u tlhele a kombisa rirhandzu, ku nga mfanelo leyikulu ya Tata wakwe wa le tilweni. (1 Yoh. 4:8) Yesu u dyondzise vanhu hikwalaho ka leswi a a va rhandza. Hi xikombiso, xiya ndlela leyi a titweke ha yona hi jaha rin’wana leri a ri ri hosi. (Hlaya Marka 10:17-22.) Yesu ‘u titwe a ri rhandza’ naswona a a lava ku ri pfuna, kambe a ri nga swi lavi ku hambana ni rifuwo ra rona leswaku ri va mulandzeri wa Kreste.

²⁰ Yin’wana ya timfanelo leti a ti endla Yesu a rhandziwa hi vanhu a a ku ri ntwela-vusiwana wa yena. Lava amukeleke  tidyondzo ta yena a va ri ni swiphiqo swo tala, ku fana ni vanhu hinkwavo lava nga hetisekangiki. Leswi a a yi tiva mhaka leyi, Yesu u va dyondzise a ri karhi a va twela vusiwana. Hi xikombiso: Siku rin’wana Yesu ni vaapostola va yena a a va khomeke ngopfu lerova a va ri hava nkarhi wo dya swakudya. Kambe, Yesu u endle yini loko a vona leswaku ntshungu wu hlengeletanile? “[U] wu [twele] vusiwana, hikuva a wu fana ni tinyimpfu leti nga riki na murisi. Hiloko a sungula ku wu dyondzisa swilo swo tala.” (Mar. 6:34) Yesu u xiye xiyimo xa vanhu lexi terisaka vusiwana endhawini leyi a chumayela eka yona, kutani u tirhise matimba yakwe a va dyondzisa ni ku endla masingita leswaku a va pfuna. Van’wana va kokiwe rinoko hi timfanelo takwe letinene, va susumetiwa hi marito yakwe ivi va va vadyondzisiwa va yena.

21. Xana hi ta kambisisa yini exihlokweni lexi landzelaka?

²¹ Ku ni swilo swo tala swinene leswi hi nga swi dyondzaka hi vutirheli bya Yesu bya laha misaveni, hilaha xihloko lexi landzelaka xi nga ta kombisa hakona. Hi tihi tindlela tin’wana leti hi nga tekelelaka Yesu Kreste, Murhumiwa lonkulu ha tona?

A Wu Ta Hlamurisa Ku Yini?

• Hi wihi ndzetelo lowu Yesu a wu kumeke loko a nga si ta laha misaveni?

• Ndlela leyi Yesu a a dyondzisa ha yona a yi tlakuke njhani eka ya vatsari ni Vafarisi?

• Hi tihi timfanelo leti endleke Yesu a rhandziwa hi vanhu?

[Swivutiso Swa Dyondzo]

[Xifaniso eka tluka 15]

Xana Yesu u yi dyondzise njhani mintshungu?