Yehovha U Rhandza Vululami

“Mina, Yehovha, ndzi rhandza vululami.”—ESAYA 61:8.

1, 2. (a) Rito “vululami” ni ku “kala vululami” ma vula yini? (b) Bibele yi ri yini malunghana na Yehovha ni mfanelo yakwe ya vululami?

VULULAMI swi vula ‘ku nga vi ni xihlawuhlawu, ku hanya hi ku endla leswi faneleke ni leswinene.’ Ku kala vululami swi katsa ku ya hi nghohe, ku endla swo biha, u twisa van’wana ku vava swi nga fanelanga.

² Kwalomu ka malembe ya 3 500 lama hundzeke, Muxe u tsarile malunghana na Yehovha, Hosi ya Vuako Hinkwabyo, a ku: “Tindlela takwe hinkwato i vululami. Xikwembu xa vutshembeki, lexi nga riki na vuhomboloki.” (Deteronoma 32:4) Malembe-xidzana yo tlula nkombo endzhaku ka kwalaho, Xikwembu xi huhutele Esaya ku tsala marito lawa: “Mina, Yehovha, ndzi rhandza vululami.” (Esaya 61:8) Kutani hi lembe-xidzana ro sungula, Pawulo u te: “Xana Xikwembu xi kala vululami? Sweswo swi nga tshuki swi va tano!” (Varhoma 9:14) Naswona hi lembe-xidzana rolero, Petro u te: “Xikwembu a xi yi hi nghohe, kambe eka tiko rin’wana ni rin’wana munhu loyi a xi chavaka a tlhela a endla ku lulama wa amukeleka eka xona.” (Mintirho 10:34, 35) Ina, “Yehovha u rhandza vululami.”—Pisalema 37:28; Malakiya 3:6.

Ku Kala Vululami Ku Tinyike Matimba

3. Vuhomboloki byi sungule njhani emisaveni?

³ Vululami bya kala namuntlha. Hi nga ha khomiwa hi ndlela yo homboloka etindhawini to hambana-hambana—entirhweni, exikolweni, hi valawuri ni hi tindlela tin’wana—ni le ndyangwini. Ina, vuhomboloki byo tano a byi sunguli namuntlha. Byi humelele vanhu loko vatswari va hina vo sungula va xandzuka kutani va sungula ku tifuma, va hlohloteriwa hi xivumbiwa xa moya lexi xandzukeke lexi veke Sathana Diyavulosi. Hakunene Adamu, Evha na Sathana va tlule misinya ya milawu ya vululami hileswi va yi tirhiseke hi ndlela yo biha nyiko leyinene ya ku tihlawulela leyi Yehovha a va nyikeke yona. Swiendlo swa vona swo biha a swi ta vangela vanhu hinkwavo ku xaniseka lokukulu ni rifu.—Genesa 3:1-6; Varhoma 5:12; Vaheveru 2:14.

4. Vuhomboloki se byi ni nkarhi wo tanihi kwihi byi ri kona evanhwini?

⁴ Vuhomboloki se byi ni malembe ya kwalomu ka 6 000 byi ri kona evanhwini ku sukela loko ku ve ni ku xandzuka ka le Edeni. Sweswo a swi hlamarisi nikatsongo hikuva Sathana i xikwembu xa misava leyi. (2 Vakorinto 4:4) I muhembi ni tata wa mavunwa, mulumbeti ni mukaneti wa Yehovha. (Yohane 8:44) Minkarhi hinkwayo u endle vuhomboloki lebyi tsemaka ni nhlana. Hi xikombiso, hikwalaho ka nhlohlotelo wo karhi wo biha wa Sathana emahlweni ka Ndhambi ya le nkarhini wa Nowa, Xikwembu xi xiye leswaku “vubihi bya munhu byi andzile emisaveni nileswaku mboyamelo hinkwawo wa miehleketo ya mbilu yakwe wu bihile nkarhi hinkwawo.” (Genesa 6:5) Xiyimo xolexo a xa ha ri kona ni le nkarhini wa Yesu. U te: “Vubihi bya siku rin’wana ni rin’wana byi enele rona,” a vula swiphiqo swa rona leswi tshikilelaka swo tanihi vuhomboloki. (Matewu 6:34) Bibele yi tiyisile loko yi ku: “Ntumbuluko hinkwawo wu hambeta wu konya ni ku vaviseka swin’we ku ta fika sweswi.”—Varhoma 8:22.

5. Ha yini ku ri ni vuhomboloki lebyikulu enkarhini wa hina ku tlula rini na rini?

⁵ Hikwalaho, ku sukela loko vanhu va ve kona ku ve ni swilo swo biha leswi vangaka vuhomboloki lebyi tsemaka nhlana. Sweswi xiyimo se xi nyanye swinene. Ha yini? Hikuva mafambiselo ya swilo ya sweswi lama hombolokeke se ma ni makume ya malembe ma ri “emasikwini [ya wona] yo hetelela,” kutani ma nyanyisa “minkarhi  ya mangava leyi swi nonon’hwaka ku langutana na yona” tanihi leswi ma yaka emakun’wini ya wona. Bibele yi profete leswaku enkarhini lowu, vanhu va ta va “lava tirhandzaka, varhandzi va mali, lava titivaka, lava titlakusaka, vasandzi, . . . lava nga nkhensiki, lava nga tshembekiki, lava nga riki na xinakulobye xa ntumbuluko, lava nga laviki ntwanano hambi wu ri wihi, valumbeti, lava nga tikhomiki, lava nga ni tihanyi, lava nga rhandziki vunene, vaxengi, lava omeke tinhloko, lava tikukumuxaka hi ku tinyungubyisa.” (2 Timotiya 3:1-5) Mikhuva yo biha yo fana ni yoleyo yi susumetela vanhu ku endla vuhomboloki bya mixaka hinkwayo.

6, 7. I vuhomboloki byihi lebyikulu lebyi hlaseleke vanhu eminkarhini ya manguva lawa?

⁶ Emalembeni ya dzana lama hundzeke ku ve ni ku andza lokukulu ka vuhomboloki loku nga si tshamaka ku va kona. Xivangelo xin’wana hileswi emalembeni wolawo ku veke ni tinyimpi to tala swinene. Hi xikombiso, van’wamatimu van’wana va ringanyeta leswaku eka Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava ntsena, ku fe vanhu va kwalomu ka 50 wa timiliyoni ku ya eka 60 wa timiliyoni, lava vunyingi bya vona a ku ri vaaka-tiko—vavanuna, vavasati ni vana lava nga riki na nandzu. Ku sukela loko nyimpi yoleyo yi herile, vanhu van’wana va timiliyoni va dlayiwe etinyimpini to hambana-hambana, laha vunyingi bya vona a ku ri vaaka-tiko. Sathana u hlohlotela vuhomboloki byolebyo hikuva u hlundzuke swinene, hi ku tiva leswaku ku nga ri khale Yehovha u ta n’wi lovisela makumu. Vuprofeta bya le Bibeleni byi ri: “Diyavulosi u xikele eka n’wina, a hlundzukile swinene, hi ku tiva leswaku u ni nkarhi wo koma.”—Nhlavutelo 12:12.

⁷ Mali leyi tirhiseriwaka swa nyimpi emisaveni hinkwayo sweswi i 7,4 wa tibiliyoni ta tirhandi lembe na lembe. Vanhu va madzana ya timiliyoni a va na swona swilaveko swa vutomi, kutani anakanya hi swilo leswinene leswi mali yoleyo hinkwayo a yi ta swi endla loko a yo tirhiseriwa ku kondletela ku rhula. Vanhu va kwalomu ka magidi ya timiliyoni a va na swakudya leswi ringaneke, kasi van’wana va ni ndzalo. Hi ku ya hi xiviko xa Nhlangano wa Matiko, vana va kwalomu ka  timiliyoni ta ntlhanu va fa hikwalaho ka ndlala lembe na lembe. Wa nga vona vuhomboloki byonghasi! Nakambe, anakanya hi vana vo tala lava dlayiwaka va nga si velekiwa hi ku humesa khwiri. Swiringanyeto swa kona swi sukela eka 40 wa timiliyoni ku ya eka 60 wa timiliyoni emisaveni hinkwayo lembe na lembe! Wa nga vona vuhomboloki lebyi hlambisaka ni timbilu!

8. Hi yihi ndlela yin’we ntsena leyi vanhu va nga kumaka vululami bya ntiyiso ha yona?

⁸ Vafumi lava nga vanhu a va swi koti ku tlhantlha swiphiqo leswikulu leswi karhataka vanhu namuntlha; naswona matshalatshala ya vanhu a ma nge swi koti ku antswisa xiyimo. Rito ra Xikwembu ri profete leswaku enkarhini wa hina “vanhu vo homboloka ni vaxisi va ta ya emahlweni va nyanya evubihini bya vona, va hambukisa, na vona va hambukisiwa.” (2 Timotiya 3:13) Vuhomboloki byi tinyike matimba swinene namuntlha lerova vanhu a va nge swi koti ku byi herisa. I Xikwembu xa vululami ntsena lexi nga byi herisaka. Hi xona ntsena xi nga lovisaka Sathana, madimona ni vanhu vo homboloka.—Yeremiya 10:23, 24.

Ku Karhateka Hi Mhaka Leyi Twalaka

9, 10. Ha yini Asafa a hele matimba?

⁹ Enkarhini lowu hundzeke, vatsari van’wana va Bibele na vona va tivutisile leswaku ha yini Xikwembu xi nga si nghenelela etimhakeni ta vanhu kutani xi tisa vululami bya ntiyiso. Hi xikombiso, anakanya hi wanuna un’wana wa le minkarhini ya ku tsariwa ka Bibele. Eka rito ro rhanga ra Pisalema 73 ku ni vito leri nge Asafa, leri nga ha kombetelaka eka xiyimbeleri lexi dumeke xa Mulevhi hi nkarhi wa ku fuma ka Hosi Davhida kumbe swiyimbeleri swa yindlu ya Asafa. Asafa ni vana vakwe va tsale tinsimu to tala leti a ti tirhisiwa evugandzerini bya le rivaleni. Kambe, mutsari wa pisalema leyi u tshame a tsana emoyeni. U vone swilo swi va fambela kahle vanhu vo homboloka, naswona u xiye leswaku minkarhi yo tala a va vonaka va enerisekile hi vutomi bya vona, va nga tshoveli nchumu xo biha.

¹⁰ Ha hlaya: “Ndzi navele lava tibumaka, loko ndzi vona ku rhula ka vanhu vo homboloka. Hikuva  a va na switlhavi leswi dlayaka; ni makhwiri ya vona ma nonile. A va karhateki hi munhu wa nyama, naswona a va le khombyeni ku fana ni vanhu lavan’wana.” (Pisalema 73:2-8) Kambe hi ku famba ka nkarhi mutsari yoloye wa Bibele u swi xiyile leswaku langutelo ro tano a ri hoxile. (Pisalema 73:15, 16) Mupisalema loyi u ringete ku lulamisa langutelo rakwe, kambe a nga swi twisisanga hi ku helela leswaku ha yini lavo homboloka a va tikomba va nga xupuriwi kasi vanhu lava endlaka leswinene hakanyingi a va xaniseka.

11. I yini leswi mupisalema Asafa a swi twisiseke eku heteleleni?

¹¹ Eku heteleleni, wanuna yoloye wo tshembeka wa khale u kale a swi twisisa leswaku vuyelo bya lavo homboloka a byi ta va byihi—leswaku Yehovha a a ta hetelela a lulamise timhaka. (Pisalema 73:17-19) Davhida u tsarile: “Tshemba Yehovha u hlayisa ndlela yakwe, u ta ku tlakusa leswaku u dya ndzhaka ya misava. U ta swi vona loko lavo homboloka va herisiwa.”—Pisalema 37:9, 11, 34.

12. (a) Hi xihi xikongomelo xa Yehovha malunghana ni vuhomboloki? (b) U titwa njhani hi ntlhantlho wolowo wa xiphiqo xa vuhomboloki?

¹² Entiyisweni, xikongomelo xa Yehovha i ku herisa vuhomboloki ni swilo hinkwaswo leswi fambisanaka na byona emisaveni leyi hi nkarhi wa yena lowu faneleke. Wolowo i nchumu lowu hambi ku ri Vakreste lava tshembekeke va faneleke va tshama va titsundzuxa wona. Yehovha u ta lovisa lava nga endliki ku rhandza ka yena, kasi lava endlaka ku rhandza ka yena u ta va hakela. “Mahlo yakwe ma vona, mahlo yakwe lama vangamaka ma kambela vana va vanhu. Yehovha u kambela wo lulama ni wo homboloka, kunene moya-xiviri Wakwe wa n’wi venga un’wana ni un’wana la rhandzaka madzolonga. U ta nisela lavo homboloka swirimbana, ndzilo ni xivavula ni mheho leyi vavulaka . . . Hikuva Yehovha u lulamile; u rhandza swiendlo swo lulama.”—Pisalema 11:4-7.

Misava Leyintshwa Ya Vululami

13, 14. Ha yini emisaveni leyintshwa ku ta va ni vululami?

¹³ Loko Yehovha a lovisa mafambiselo lawa ya swilo yo homboloka lama lawuriwaka hi Sathana, U ta tisa misava leyintshwa leyi tsakisaka. Yi ta lawuriwa hi Mfumo wa Xikwembu wa le tilweni, lowu Yesu a dyondziseke valandzeri va yena ku wu khongelela. Vubihi ni vuhomboloki swi ta siviwa hi vululami, kutani hi nkarhi wolowo xikhongelo lexi xi ta va xi hlamuriwe hi ku hetiseka: “Mfumo wa wena a wu te. Ku rhandza ka wena a ku endleke emisaveni, hilaha ku endlekaka hakona etilweni.”—Matewu 6:10.

¹⁴ Bibele yi hi byela leswaku hi nga langutela vulawuri bya muxaka muni, vulawuri lebyi vanhu hinkwavo va timbilu letinene va byi navelaka sweswi. Hi nkarhi wolowo Pisalema 145:16 yi ta hetiseka hi ku helela: “U pfula voko ra wena [Yehovha Xikwembu] u enerisa ku navela ka xilo xin’wana ni xin’wana lexi hanyaka.” Ku tlula kwalaho, Esaya 32:1 yi ri: “Waswivo! Hosi [Kreste Yesu etilweni] yi ta fuma hi ku tshembeka; kasi tihosana [vayimeri va Kreste va laha misaveni], ti ta va tihosana hi vululami.” Esaya 9:7 yi profetile malunghana na Hosi Yesu Kreste yi ku: “Ku tala ka ku fuma ka vuhosana ni ku rhula a swi nge vi na makumu, exiluvelweni xa Davhida ni le mfun’weni wa yena leswaku a wu simeka wu tiya ni ku wu seketela hi vululami ni hi ku tshembeka, ku sukela sweswi ku ya enkarhini lowu nga riki na makumu. Ku hiseka ka Yehovha wa mavuthu ku ta swi endla.” Xana wa tianakanya u ri karhi u hanya ehansi ka vulawuri byo tano byo lulama?

15. Yehovha u ta va endlela yini vanhu emisaveni leyintshwa?

¹⁵ Emisaveni leyintshwa ya Xikwembu, a hi nge he vi na xona xivangelo xo vula marito lama kumekaka eka Eklesiasta 4:1: “Mina yoloyi ndzi vuyile leswaku ndzi ta vona swiendlo hinkwaswo swa ku tshikilela leswi endliwaka ehansi ka  dyambu, kutani waswivo, mihloti ya lava va tshikileriwaka, kambe a va nga ri na muchaveleri; naswona lava va va tshikilelaka a va ri ni matimba, lerova a va nga ri na muchaveleri.” Entiyisweni, leswi hi nga hetisekangiki, swa tika ku anakanya ndlela leyi misava yoleyo leyintshwa ya ku lulama yi nga ta tsakisa ha yona. Vubihi byi nge he vi kona; ku ri na sweswo siku ni siku ku ta va ni swilo leswinene. Ina, Yehovha u ta lulamisa xin’wana ni xin’wana lexi hoxeke, a endla sweswo hi ndlela leyi hina hi nga yi langutelangiki. Kutani swi fanerile hakunene leswi Yehovha Xikwembu a huhuteleke muapostola Petro ku tsala a ku: “Ku ni matilo lamantshwa ni misava leyintshwa leswi hi swi rindzeleke hi ku ya hi xitshembiso xa yena, naswona ku ta va ni ku lulama eka swona”!—2 Petro 3:13.

16. “Matilo lamantshwa” ma simekiwe njhani, naswona “misava leyintshwa” yi karhi ya lulamisiwa namuntlha hi ndlela yihi?

¹⁶ Hakunene, “matilo lamantshwa,” ku nga hulumendhe ya le tilweni ya Xikwembu leyi lawuriwaka hi Kreste, se yi simekiwile. Vanhu va timbilu letinene lava nga “misava leyintshwa,” va karhi va hlengeletiwa emasikwini lawa yo hetelela. Nhlayo ya vona se yi lava ku endla nkombo wa timiliyoni ematikweni ya kwalomu ka 235 ni le mavandlheni ya kwalomu ka 100 000. Vanhu lava va timiliyoni va dyondze tindlela ta Yehovha letinene ni leto lulama, kutani va ni vun’we lebyi tiyisiwaka hi rirhandzu ra Vukreste emisaveni hinkwayo. Vun’we bya vona bya xiyeka swinene naswona byi tshama hi masiku, naswona byi tiye ku tlula lebyi vanhu lava endlaka ku rhandza ka Sathana va nga vulaka leswaku va na byona. Rirhandzu ro tano ni vun’we i vuthala ntsena bya ntsako lowu nga ta va kona emisaveni leyintshwa ya Xikwembu, leyi nga ta lawuriwa hi vululami.—Esaya 2:2-4; Yohane 13:34, 35; Vakolosa 3:14.

Nhlaselo Wa Sathana Wu Nge Humeleli

17. Ha yini nhlaselo wo hetelela wa Sathana eka vanhu va Yehovha wu ta ka wu nga humeleli?

¹⁷ Ku nga ri khale Sathana ni valandzeri va yena va ta lwisana ni vagandzeri va Yehovha va ringeta ku va lovisa. (Ezekiyele 38:14-23) Xiendlakalo xexo xi ta va xiphemu xa leswi Yesu a swi vitaneke “nhlomulo lowukulu lowu ku nga si tshamaka ku humelela lowu fanaka na wona hi mpfhuka misava yi va kona ku fikela sweswi, e-e, naswona a wu nge he tlheli wu va kona.” (Matewu 24:21) Xana nhlaselo wa Sathana wu ta humelela? Doo! Rito ra Xikwembu ra hi tiyisekisa: “Yehovha u rhandza vululami, naswona a nge va siyi lava tshembekeke vakwe. Kunene va ta rindziwa hilaha ku nga riki na makumu; kambe loko ku ri vana va lavo homboloka, kunene va ta herisiwa. Lavo lulama va ta dya ndzhaka ya misava, va ta tshama eka yona hi masiku.”—Pisalema 37:28, 29.

18. (a) Xikwembu xi ta endla yini loko Sathana a hlasela vanhu va xona? (b) Ha yini swi ku vuyerisile ku pfuxeta rungula leri sekeriweke eBibeleni leri vulavulaka hi ku hlula ka vululami?

¹⁸ Nhlaselo lowu Sathana ni vuthu ra yena va nga ta wu endla eka malandza ya Yehovha wu ta va wona nchumu wo hetelela lowu va nga kotaka ku wu endla eka vona. Yehovha u profetile hi ku tirhisa Zakariya: “Loyi a mi khumbaka u khumba ndzololo ya tihlo ranga.” (Zakariya 2:8) Swi ta fana ni loko munhu a dlonyola Yehovha ndzololo hi rintiho ra yena. U ta teka goza hi xihatla a lovisa vanhu volavo. Emisaveni hinkwayo, malandza ya Yehovha hi wona ntsena vanhu lava nga ni rirhandzu swinene, lava nga ni vun’we, lava rhuleke ni lava yingisaka nawu. Kutani ku hlaseriwa koloko ku ta va ku nga va faneli nikatsongo naswona ku ta va ku ri xiendlo xo biha. ‘Murhandzi lonkulu wa vululami’ a nge swi pfumeleli sweswo. Loko a va lamulela swi ta vula ku loviseriwa makumu ka valala va vanhu vakwe, ivi vululami byi hlula, kutani lava va gandzelaka Xikwembu xi ri xin’we xa ntiyiso va ponisiwa. Mawaku swiendlakalo leswi hlamarisaka, ni leswi nyanyulaka leswi nga kwala mahlweni ka hina!—Swivuriso 2:21, 22.

A Wu Ta Hlamurisa Ku Yini?

• Ha yini vuhomboloki byi tinyike matimba?

• Yehovha u ta xi tlhantlha njhani xiphiqo xa vuhomboloki emisaveni?

• I yini lexi ku tsakiseke edyondzweni leyi malunghana ni ku hlula ka vululami?

[Swivutiso Swa Dyondzo]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 23]

Vubihi a byi tinyike matimba emahlweni ka Ndhambi, naswona bya ha tinyike matimba “emasikwini [lawa] yo hetelela”

[Xifaniso lexi nga eka tluka 24]

Emisaveni leyintshwa ya Xikwembu, vululami byi ta siva vubihi