Ku Tiva Xivandzana Ni Mfungho Wa Xona

XANA u munhu la rhandzaka ku kumisisa nhlamuselo ya mawetana? Sweswo swi lava leswaku u kumisisa vuthala bya kona. ERitweni ra xona leri huhuteriweke, Xikwembu xi hi nyika vuthala lebyi hi byi lavaka malunghana ni nomboro leyi nge 666, leyi nga vito kumbe mfungho wa xivandzana lexi ku vulavuriwaka ha xona eka Nhlavutelo ndzima 13.

Eka xihloko lexi, hi ta kambisisa tinhla-nkulu ta mune leti nga vuthala bya nkoka lebyi pfunaka ku kumisisa nhlamuselo ya mfungho wa xivandzana. Hi ta kambisisa (1) ndlela leyi mavito ya le Bibeleni ma hlawuriwaka ha yona minkarhi yin’wana, (2) nhlamuselo ya xivandzana, (3) xivangelo xa ku va nomboro leyi nge 666 yi vuriwa “nhlayo ya munhu” ni (4) nhlamuselo ya 6 ni xivangelo xa ku va yi phindhiwe kanharhu, ku nga 600 hi hlanganisa na 60 hi hlanganisa na 6, ku nga 666.—Nhlavutelo 13:18.

Mavito Ya Le Bibeleni Ma Vula Swo Karhi

Hakanyingi mavito ya le Bibeleni ma ni nhlamuselo yo hlawuleka, ngopfu-ngopfu loko ma huma eka Xikwembu. Hi xikombiso, leswi Abrama a a ta va tata wa matiko, Xikwembu xi cince vito ra yena ri va Abrahama, leswi vulaka “Tata Wa Vunyingi.” (Genesa 17:5) Xikwembu xi byele Yosefa na Mariya leswaku n’wana loyi Mariya a a ta n’wi veleka a thyiwa vito leri nge Yesu, leri vulaka leswaku “Yehovha Wa Ponisa.” (Matewu 1:21; Luka 1:31) Ku pfumelelana ni vito rero ra nkoka, Yehovha u endle leswaku hi kota ku ponisiwa hikwalaho ka vutirheli bya Yesu ni hikwalaho ka rifu rakwe ra gandzelo.—Yohane 3:16.

Hikwalaho, mfungho wa 666 lowu Xikwembu xi wu nyikeke xivandzana, wu fanele wu yimela leswi Xikwembu xi swi voneke swi kombisa mikhuva ya xivandzana lexi. Leswaku hi twisisa mikhuva yoleyo, swi le rivaleni leswaku hi fanele hi tiva xivandzana hi xoxe ni mintirho ya xona.

Ku Paluxiwa Ka Xivandzana

Buku ya Bibele ya Daniyele yi ni rungula ro tala leri paluxaka nhlamuselo ya swivandzana swo fanekisela. Ndzima 7 yi ni nhlamuselo leyi twisisekaka ya “swivandzana swa mune leswikulu”—nghala, bere, yingwe ni xivandzana xo chavisa lexi nga ni meno lamakulu ya nsimbi. (Daniyele 7:2-7) Daniyele u hi byela leswaku swivandzana leswi swi yimela “tihosi” kumbe mimfumo ya politiki leyi fumaka hi ku tlhandlamana ematikweni lamakulu.—Daniyele 7:17, 23.

Malunghana ni xivandzana xa Nhlavutelo 13:1, 2, The Interpreter’s Dictionary of the Bible yi kombisa leswaku “xi ni mikhuva hinkwayo ya swivandzana swa mune leswi Daniyele a swi voneke exivonweni . . . Hikwalaho, xivandzana lexi xo sungula [xa Nhlavutelo] xi yimela mimfumo hinkwayo ya politiki leyi lwisanaka ni Xikwembu emisaveni.” Sweswo swi tiyisekisiwa hi Nhlavutelo 13:7, leyi vulaka leswi landzelaka hi xivandzana: “Xi nyikiwa matimba ehenhla ka tinyimba hinkwato ni vanhu hinkwavo ni tindzimi hinkwato ni matiko hinkwawo.” *

Ha yini Bibele yi tirhisa swivandzana loko yi fanekisela vulawuri bya vanhu? Yi endla tano hi swivangelo leswi nga vaka swimbirhi. Xo sungula, hikwalaho ka matimu ya ku halata ngati lawa mimfumo yi ma siyeke hi madzana ya malembe. Will na Ariel va ka Durant, lava a va ri vatsari  va matimu, va te: “Nyimpi hi xin’wana xa swiendlakalo leswi veke kona nkarhi ni nkarhi ematin’wini, naswona nhluvuko ni xidemokrati a swi yi herisanga.” Ma tiyisile hakunene marito ya leswaku “munhu [u fuma] munhu ku n’wi endla swo biha”! (Eklesiasta 8:9) Xivangelo xa vumbirhi hileswaku “dragona [Sathana] yi nyik[e] xivandzana matimba ya xona ni xiluvelo xa xona ni vulawuri bya xona lebyikulu.” (Nhlavutelo 12:9; 13:2) Hikwalaho, vulawuri bya vanhu byi sunguriwe hi Diyavulosi, xisweswo byi ni mikhuva ya xivandzana ni ya dragona.—Yohane 8:44; Vaefesa 6:12.

Kambe sweswo a swi vuli swona leswaku vafumi hinkwavo va tirhisiwa hi Sathana hi ku kongoma. Phela, tihulumendhe ta vanhu i “mutirheli wa Xikwembu” hi ndlela yo karhi tanihi leswi ti kondletelaka ntshamisano exikarhi ka vanhu, hikuva handle ka swona a ku ta va ni hasahasa leyikulu. Naswona varhangeri van’wana va sirhelele timfanelo-nkulu ta vanhu, ku katsa ni mfanelo ya ku endla mintirho ya vukhongeri bya ntiyiso—ku nga nchumu lowu Sathana a nga wu laviki. (Varhoma 13:3, 4; Ezra 7:11-27; Mintirho 13:7) Hambiswiritano, hikwalaho ka nhlohlotelo wa Diyavulosi, a ku na munhu kumbe nhlengeletano ya vanhu leyi koteke ku tisa ku rhula ni vuhlayiseki lebyi nga heriki exikarhi ka vanhu. *—Yohane 12:31.

“Nhlayo Ya Munhu”

Ndlela ya vunharhu leyi nga hi nyikaka vuthala bya ku tiva nhlamuselo ya 666 hileswi yi vuriwaka “nhlayo ya munhu,” kumbe hilaha The Amplified Bible yi swi vekaka hakona, “nomboro ya munhu wa nyama.” Marito wolawo a ma kombeteli eka munhu un’we, hikuva Sathana hi yena a lawulaka xivandzana—a xi lawuriwi hi munhu wa nyama. (Luka 4:5, 6; 1 Yohane 5:19; Nhlavutelo 13:2, 18) Ku ri na sweswo, ku va xivandzana xi ri ni “nomboro ya munhu wa nyama” kumbe mfungho swi kombisa leswaku i nchumu wa vanhu va nyama, a hi xivumbiwa xa moya kumbe dimona, kutani xi fambisana ni swiyimo swin’wana swa vanhu. Hi swihi swiyimo swa kona? Bibele yi hlamula yi ku: “[Vanhu] hinkwavo va dyohile, naswona va kayivela ku vangama ka Xikwembu.” (Varhoma 3:23) Hikwalaho, ku va xivandzana xi ri ni “nomboro ya munhu wa nyama” swi kombisa leswaku tihulumendhe a ti hetisekanga ku fana ni vanhu va nyama, hikwalaho ti ni vudyoho.

Matimu ma tiyisekisa mhaka leyi. Henry Kissinger loyi a a ri Holobye wa Timhaka ta Matiko Mambe wa le United States u te: “Nhluvuko wihi ni wihi lowu tshameke wu va kona evanhwini sweswi wu hohlokile. Matimu ma tele swikombiso swa matshalatshala lama hundzukeke nyuku wa mbyana evoyeni ni mintshembo leyi heleleke emoyeni . . . Kutani, tanihi n’wamatimu ndzi kuma leswaku swiendlakalo leswi vaka kona swi dyisa mbitsi swi xevisa hi nhlomulo.” Kutani marito ya Kissinger lama humaka embilwini ma tiyisekisa ntiyiso lowu nga hundzukiki wa le Bibeleni lowu nge: “Ndlela ya munhu wa la misaveni a yi le ka yena. Munhu  loyi a fambaka a nga ka a nga wu kongomisi nkondzo wa yena.”—Yeremiya 10:23.

Tanihi leswi se hi kumisiseke leswaku xivandzana i yini ni leswaku Xikwembu xi xi languta njhani, swi ta hi olovela ku kambisisa xiyenge xo hetelela xa mawetana ya hina—nomboro ya tsevu ni xivangelo xa ku va yi phindhiwe kanharhu—ku nga 666, kumbe 600 hi hlanganisa na 60 hi hlanganisa na 6.

Hi Xihi Xivangelo Xa Ku Va Tsevu Yi Phindhiwe Kanharhu?

EMatsalweni, tinomboro tin’wana ti fanekisela swo karhi. Hi xikombiso, nomboro ya nkombo yi tala ku tirhisiwa hi ndlela yo fanekisela eka nchumu lowu heleleke kumbe ku hetiseka hi ku ya hi Xikwembu. Hi xikombiso, vhiki ra Xikwembu ro vumba ri ve ni ‘masiku’ ya nkombo kumbe nkarhi wo karhi lowu leheke, lowu ha wona Xikwembu xi hetisiseke xikongomelo xa xona xa ku vumba emisaveni. (Genesa 1:3–2:3) “Marito” ya Xikwembu ma fana ni silivhere leyi “tengisiweke ka nkombo,” leyi xisweswo yi tengisiweke hi ku hetiseka. (Pisalema 12:6; Swivuriso 30:5, 6) Namani loyi a a ri ni nhlokonho u lerisiwe ku ya hlamba ka nkombo eNambyeni wa Yordani hiloko a hanya hi ku helela.—2 Tihosi 5:10, 14.

Tsevu yi le hansi ka nkombo hi n’we. Xana a hi nomboro leyi wu fanekiselaka kahle nchumu lowu nga hetisekangiki, kumbe lowu kayivelaka emahlweni ka Xikwembu? Swi tano hakunene! (1 Tikronika 20:6, 7) Ku tlula kwalaho, ku va tsevu yi phindhiwe kanharhu tanihi 666 swi ku kandziyisa swinene ku nga hetiseki koloko. Leswaku sweswo i ntiyiso swi seketeriwa hi mhaka ya leswi 666 yi nga “nomboro ya munhu wa nyama,” hilaha ana se hi xiyeke hakona. Xisweswo, matimu ya xivandzana, “nomboro [ya xona] ya munhu wa nyama,” ni nomboro leyi nge 666 hinkwaswo swi hi yisa emhakeni yin’we—ku kayivela lokukulu ni ku tsandzeka ka xona emahlweni ka Yehovha.

Nhlamuselo ya ku kayivela ka xivandzana yi hi tsundzuxa leswi vuriweke malunghana na Hosi Belxatsara wa le tikweni ra khale ra Babilona. Hi nomu wa Daniyele, Yehovha u byele hosi yoleyo a ku: “U kariwile eswiringanisweni kutani u kumiwe u kayivela.” Hi vusiku byebyo, Belxatsara u dlayiwile, kutani Mfumo wa matimba wa Babilona wu wisa sweswo. (Daniyele 5:27, 30) Hilaha ku fanaka, vuavanyisi bya Xikwembu ehenhla ka xivandzana xa politiki ni le henhla ka lava va nga ni mfungho wa xona i ku herisiwa ka xona ni vaseketeri va xona. Kambe emhakeni leyi, Xikwembu a xi nge herisi fambiselo rin’we ntsena ra politiki, kambe xi ta lovisa vuthala hinkwabyo bya vulawuri bya vanhu. (Daniyele 2:44; Nhlavutelo 19:19, 20) Hikwalaho i swa nkoka swinene leswaku hi papalata ku va ni mfungho lowu nga ni khombo wa xivandzana xexo!

Leswi Mfungho Wu Vulaka Swona

Endzhaku ko paluxa nomboro leyi nge 666, Nhlavutelo yi vulavula hi valandzeri va 144 000 va Xinyimpfana, Yesu Kreste, loyi vito ra yena ni ra Tata wakwe Yehovha ri tsariweke emimombyeni ya vona. Mavito lawa ma kombisa leswaku vabyarhi va wona i vanhu va Yehovha ni va N’wana wakwe, lava va nyikelaka vumbhoni hi ku tinyungubyisa malunghana na vona. Hilaha ku fanaka, lava va nga ni mfungho wa xivandzana va kombisa  leswaku i vatirheli va xona. Hikwalaho, mfungho wo fanekisela lowu nga evokweni ra xinene kumbe emombyeni wu kombisa leswaku loyi a nga na wona u seketela mafambiselo ya tipolitiki ta misava lama fanaka ni xivandzana. Lava va nga ni mfungho wolowo va teka swilo leswi a swi fanele swi ya eka Xikwembu va swi nyika “Khezari.” (Luka 20:25; Nhlavutelo 13:4, 8; 14:1) Hi ndlela yihi? Hi ku gandzela mfumo wa politiki, swifaniso swa wona ni vutshila bya masocha, leswi va tshembaka swona leswaku swi va nyika ntshembo ni ku va ponisa. Swin’wana ni swin’wana leswi va nga swi vulaka ku kombisa leswaku va gandzela Xikwembu xa ntiyiso swi va swi huma enon’wini ntsena.

Ku hambana ni sweswo, Bibele ya hi khutaza: “Mi nga tshembi vanhu va xiyimo xa le henhla, hambi ku ri n’wana wa munhu wa nyama, loyi a tsandzekaka ku ponisa. Moya wakwe wa huma, a tlhelela entshurini wa yena; hi siku rero miehleketo yakwe ya lova.” (Pisalema 146:3, 4) Lava va yingisaka ndzayo yoleyo ya vutlhari a va hlamali loko tihulumendhe ti tsandzeka ku hetisisa switshembiso swa tona kumbe loko varhangeri lava nga ni nhlohlotelo va hawuriwa eswikhundlheni swa vona.—Swivuriso 1:33.

Sweswo a swi vuli leswaku Vakreste va ntiyiso va khondla mavoko ntsena va nga endli nchumu hi xiyimo xa vanhu lexi hlomulaka mbilu. Ku hambana ni sweswo, va chivirikela ku twarisa hulumendhe leyi nga yin’we ntsena leyi nga ta tlhantlha swiphiqo swa vanhu—ku nga Mfumo wa Xikwembu lowu va wu yimelaka.—Matewu 24:14.

Mfumo Wa Xikwembu—Hi Wona Ntsena Ntshembo Wa Vanhu

Loko a ri emisaveni, Yesu a a chumayela ngopfu hi Mfumo wa Xikwembu. (Luka 4:43) Exikhongelweni xakwe xa xikombiso, lexi minkarhi yin’wana xi vuriwaka Xikhongelo xa Hosi, Yesu u dyondzise valandzeri vakwe ku khongelela Mfumo wolowo leswaku wu ta ni leswaku ku rhandza ka Xikwembu ku endliwa laha misaveni. (Matewu 6:9, 10) Mfumo i hulumendhe leyi nga ta lawula misava hinkwayo ku suka etilweni, hayi entsindza wo karhi wa laha misaveni. Hikwalaho, Yesu u wu vule “mfumo wa matilo.”—Matewu 11:12.

I mani loyi a fanekelaka ku va Hosi eMfun’weni wolowo loko ku nga ri Yesu Kreste loyi a feleke lava a va ta va malandza yakwe? (Esaya 9:6, 7; Yohane 3:16) Ku nga ri khale, Mulawuri loyi la hetisekeke, loyi sweswi a nga munhu wa moya la nga ni matimba, u ta khoma xivandzana, tihosi ta xona ni masocha ya xona a swi hoxa “etiveni ra ndzilo leri pfurhaka xivavula,” leswi fanekiselaka ku loviseriwa makumu. Kambe a swi heleli kwalaho. Nakambe Yesu u ta lovisa Sathana, naswona a ku na munhu loyi a nga swi endlaka sweswo.—Nhlavutelo 11:15; 19:16, 19-21; 20:2, 10.

Mfumo wa Xikwembu wu ta tisa ku rhula eka vanhu hinkwavo lava yingisaka. (Pisalema 37:11, 29; 46:8, 9) Hambi ku ri mahlomulo, gome ni rifu a swi nge he vi kona. Wolowo i ntshembo lowunene hakunene eka lava va papalataka ku va ni mfungho wa xivandzana!—Nhlavutelo 21:3, 4.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

[Bokisi leri nga eka tluka 5]

Vuthala Byo Kumisisa Nhlamuselo Ya 666

1. Mavito ya le Bibeleni hakanyingi ma vula swo karhi malunghana ni mikhuva kumbe vutomi bya lava va thyiweke wona, hilaha swi nga hakona malunghana na Abrahama, Yesu ni van’wana vo tala. Hilaha ku fanaka, vito ra xivandzana ri paluxa mikhuva ya xona.

2. Ebukwini ya Bibele ya Daniyele, swivandzana swo hambana-hambana swi yimela mimfumo ya vanhu leyi tlhandlamaneke. Xivandzana lexi boxiwaka eka Nhlavutelo 13:1, 2 xi fanekisela mafambiselo ya politiki ya misava hinkwayo, lama seketeriwaka ni ku lawuriwa hi Sathana.

3. Ku va xivandzana xi ri ni “nhlayo ya munhu” kumbe “nomboro ya munhu wa nyama” swi kombisa leswaku i nchumu wa vanhu va nyama, hayi dimona. Kutani swi kombisa ku tsandzeka ka vanhu loku vangiwaka hi xidyoho ni ku nga hetiseki.

4. Emahlweni ka Xikwembu, nomboro leyi nge tsevu yi kombisa ku nga hetiseki, tanihi leswi yi kayivelaka eka nhlayo ya nkombo leyi yimelaka ku hetiseka hi ku ya hi Bibele. Mfungho lowu nge 666 wu kandziyisa ku nga hetiseki koloko hi ku phindha nomboro yoleyo kanharhu.

[Swifaniso leswi nga eka tluka 6]

Vulawuri bya vanhu byi tsandzekile, kutani byi fanekiseriwa kahle hi nomboro leyi nge 666

[Xihlovo Xa Kona]

Starving child: UNITED NATIONS/Photo by F. GRIFFING

[Swifaniso leswi nga eka tluka 7]

Yesu Kreste u ta tisa vulawuri lebyi hetisekeke emisaveni