‘Ri Tamele Khwatsi Rito Ra Xikwembu’

“Endla hinkwaswo leswi u nga swi kotaka leswaku u tivonakarisa u amukeleka eka Xikwembu, u ri mutirhi la nga riki na nchumu wo khomiwa hi tingana ha wona, u ri tamela khwatsi rito ra ntiyiso.”—2 TIMOTIYA 2:15.

1, 2. (a) Ha yini vatirhi va fanele va va ni switirho? (b) Hi wihi ntirho lowu Vakreste va wu endlaka, naswona va swi kombisa njhani leswaku va lava Mfumo ku sungula?

LOKO vatirhi va ta endla mintirho ya vona kahle va fanele va va ni switirho. Kambe a ko laveka xitirho xin’wana ni xin’wana ntsena. Mutirhi u fanele a va ni xitirho lexi faneleke, a tlhela a xi tirhisa hi ndlela ya kona. Hi xikombiso, loko u ri karhi u aka guxete kutani u lava ku hlanganisa mazinki mambirhi, a ku nge laveki hamele ni swipikiri ntsena. U fanele u tiva ni ku belela xipikiri emhandzini xi nghena xi nga khotsekanga. Ku ringeta ku belela xipikiri emhandzini kambe u nga tivi ku tirhisa hamele swi nga hundzuka khwarha eka wena naswona swi nga ku heta matimba. Kambe loko hi tirhisa switirho hi ndlela ya kona hi kota ku tsakela mihandzu ya mavoko ya hina.

² Tanihi Vakreste, hi ni ntirho lowu hi faneleke hi wu endla. I ntirho wa nkoka swinene. Yesu Kreste u khutaze valandzeri vakwe leswaku va ‘lava mfumo ku sungula.’ (Matewu 6:33) Xana hi nga swi endlisa ku yini sweswo? Ndlela yin’wana i ku hiseka entirhweni wa ku chumayela hi ta Mfumo ni wa ku endla vadyondzisiwa. Nakambe hi fanele hi tirhisa Rito ra Xikwembu swinene evutirhelini bya hina. Ndlela ya vunharhu i ku tikhoma lokunene. (Matewu 24:14; 28:19, 20; Mintirho 8:25; 1 Petro 2:12) Leswaku hi va lava humelelaka ni lava tsakeke entirhweni lowu wa Vukreste lowu hi averiweke wona, hi fanele hi va ni switirho leswi faneleke ni ku tiva ndlela yo swi tirhisa hi mfanelo. Emhakeni leyi, muapostola Pawulo u veke xikombiso lexinene tanihi Mukreste la tirhaka hi matimba, naswona u khutaze vapfumeri-kulobye leswaku va n’wi tekelela. (1 Vakorinto 11:1; 15:10) Kutani, xana hi nga dyondza yini eka mutirhi-kulorhi Pawulo?

Pawulo—Muchumayeri Wa Mfumo La Hisekaka

3. Ha yini ku nga vuriwaka leswaku muapostola Pawulo a a ri mutirhi la hisekelaka ku twarisa ta Mfumo?

³ Xana Pawulo a a ri mutirhi wa muxaka muni? A a ri mutirhi la hisekaka swinene. Pawulo u tirhe hi matimba a twarisa mahungu lamanene exiphen’wini lexikulu xa le ndhawini ya le Mediteraniya. Muapostola loyi a phikelelaka u nyike xivangelo xa yena xa ku twarisa timhaka ta Mfumo hi ku hiseka, a ku: “Kutani loko ndzi vula mahungu lamanene, a  ndzi na xivangelo xo tibuma, hikuva ndzi boheka ku swi endla. Kunene ndzi le khombyeni loko ndzi nga ma vuli mahungu lamanene!” (1 Vakorinto 9:16) Xana Pawulo a a lava ku ponisa vutomi bya yena ntsena? Doo! A a nga ri munhu wa vutianakanyi. Ku ri na sweswo, a a navela leswaku mahungu lamanene ma pfuna ni van’wana. U tsarile a ku: “Ndzi endla swilo hinkwaswo hikwalaho ka mahungu lamanene, leswaku ndzi ma avela van’wana.”—1 Vakorinto 9:23.

4. I xitirho xihi lexi nga xa nkoka swinene eka vatirhi lava nga Vakreste?

⁴ Muapostola Pawulo a a ri mutirhi la titsongahataka loyi a a lemuka leswaku a a nga fanelanga a tshemba vuswikoti lebyi a a ri na byona. Tanihi leswi muvatli a faneleke a va ni hamele, Pawulo a a fanele a va ni xitirho lexi faneleke xa ku dzikisa ntiyiso wa Xikwembu etimbilwini ta vayingiseri vakwe. Xana hi xihi xitirho lexi a xi tirhiseke ngopfu? I Rito ra Xikwembu, ku nga Matsalwa yo Kwetsima. Hilaha ku fanaka, Bibele hi xona xitirho lexikulu lexi hi pfunaka ku endla vadyondzisiwa.

5. Leswaku hi va vatirheli lava humelelaka, hi fanele hi endla yini handle ka ku tshaha matsalwa ntsena?

⁵ Pawulo a a swi tiva leswaku ku tamela Rito ra Xikwembu hi mfanelo a swi vuli ku ri tshaha ntsena. A a tirhisa “timhaka leti khorwisaka.” (Mintirho 28:23) Njhani? Pawulo u kote ku tirhisa Rito ra Xikwembu leri tsariweke, a khorwisa vo tala leswaku va amukela ntiyiso wa Mfumo. A a anakanyisisa na vona. Pawulo u hete tin’hweti tinharhu esinagogeni ya le Efesa, “a nyikela tinkulumo a tlhela a tirhisa timhaka leti khorwisaka malunghana ni mfumo wa Xikwembu.” Hambileswi “van’wana [a] va tinonon’hwisa va nga pfumeli,” van’wanyana va yingiserile. Hikwalaho ka vutirheli lebyi Pawulo a byi endleke aEfesa, “rito ra Yehovha ri [ye] ri engeteleka ni ku hlula hi matimba.”—Mintirho 19:8, 9, 20.

6, 7. Pawulo u byi kwetsimise njhani vutirheli byakwe, naswona hina hi nga swi endlisa ku yini sweswo?

⁶ Tanihi muchumayeri wa Mfumo la hisekaka, Pawulo u ‘vangamise vutirheli byakwe.’ (Varhoma 11:13) Njhani? A a nga rhandzi ku titlakusa; naswona a swi nga n’wi khomisi tingana ku tiviwa a ri un’wana wa vatirhi-kulobye va Xikwembu. Ku ri na sweswo, a a teka vutirheli byakwe byi ri lunghelo lerikulu ngopfu. Pawulo a a tamela Rito ra Xikwembu hi vutshila ni hi ndlela leyi humelelaka. Ntirho wakwe lowu tswalaka mihandzu a wu khutaza van’wana leswaku va hetisisa vutirheli bya vona hi xitalo. Kutani vutirheli byakwe byi tlhele byi vangamisiwa hi ndlela yoleyo.

⁷ Ku fana na Pawulo, hi nga vangamisa ntirho wa hina tanihi vatirheli hi ku tirhisa Rito ra Xikwembu nkarhi ni nkarhi naswona hi ri tirhisa hilaha ku humelelaka. Eka tindlela hinkwato leti hi ti tirhisaka entirhweni wa nsimu, xikongomelo xa hina ku fanele ku va ku vulavula ni vanhu vo tala hilaha swi nga kotekaka hakona hi mhaka yo karhi ya le Matsalweni. Xana sweswo hi nga swi endlisa ku yini hi ndlela leyi khorwisaka? Xiya tindlela leti tinharhu ta nkoka: (1) Vulavula hi Rito ra Xikwembu hi ndlela leyi nga ta susumeta munhu leswaku a ri xixima. (2) Swi hlamusele kahle leswi Bibele yi swi vulaka, u kombisa ni ndlela leyi swi tirhaka ha yona. (3) Tirhisa Matsalwa hi ndlela leyi khorwisaka.

8. Hi swihi swilo leswi hi nga swi tirhisaka eku chumayeleni ka timhaka ta Mfumo namuntlha, naswona wena u swi tirhise njhani?

⁸ Vachumayeri va Mfumo va manguva lawa va ni switirho leswi a swi nga ri kona hi nkarhi lowu Pawulo a endleke vutirheli bya yena ha wona. Switirho swa kona swi katsa tibuku, timagazini, tibroxara, swiphephana, tikhasete leti tolovelekeke ni ta vhidiyo. Eka lembe-xidzana leri hundzeke, a ku tirhisiwa ni makhadi yo nyikela vumbhoni, tigramafoni, mimovha yo haxa rungula ni ku chumayela hi swiya-ni-moya. Kambe nchumu lowu hi wu tirhisaka ngopfu i Bibele, naswona hi fanele hi yi tirhisa kahle buku leyi ya nkoka.

Vutirheli Bya Hina Byi Fanele Byi Sekeriwa eRitweni Ra Xikwembu

9, 10. Malunghana ni matirhiselo ya Rito ra Xikwembu, hi nga dyondza yini eka ndzayo leyi Pawulo a yi nyikeke Timotiya?

⁹ Hi nga ri tirhisa njhani Rito ra Xikwembu hilaha ku humelelaka? Hi ku yingisa marito lawa Pawulo a ma byeleke mutirhi-kulobye Timotiya: “Endla hinkwaswo leswi u nga swi kotaka leswaku u tivonakarisa u amukeleka eka Xikwembu, u ri mutirhi la nga riki na nchumu wo khomiwa hi tingana ha wona, u ri tamela khwatsi rito ra ntiyiso.” (2 Timotiya  2:15) Swi katsa yini ku “ri tamela khwatsi rito ra ntiyiso”?

¹⁰ Rito ra Xigriki leri hundzuluxeriweke ri va “tamela khwatsi” hi ku kongoma ri vula “ku tsema kahle” kumbe “ku endla ndlela leyi fambaka yi ku thwi!” EMatsalweni ya Vukreste ya Xigriki, rito rero ri kumeka ntsena exitsundzuxweni lexi Pawulo a xi nyikeke Timotiya. Rito leri fanaka ri nga tirhisiwa ku hlamusela ku endla foro yo lulama yi ku thwi, loko u puluha nsimu. Eka murimi la nga ni ntokoto, foro yo gombonyoka i nchumu lowu khomisaka tingana. Leswaku a va “mutirhi la nga riki na nchumu wo khomiwa hi tingana ha wona,” Timotiya u tsundzuxiwe leswaku a nga tshuki a hambuka etidyondzweni ta ntiyiso ta Rito ra Xikwembu. Timotiya a a nga fanelanga a pfumelela leswaku tidyondzo ta yena ti lawuriwa hi mavonelo yakwe. Ntirho wa yena wo chumayela ni tidyondzo ta yena a swi fanele swi sekeriwa eMatsalweni hi ku helela. (2 Timotiya 4:2-4) Hi ndlela yoleyo, vanhu va timbilu letinene a va ta khutaziwa leswaku va languta swilo hilaha Yehovha a swi langutaka hakona, ku nga ri ku tirhisa filosofi ya misava. (Vakolosa 2:4, 8) Sweswo swi tano ni namuntlha.

Hi Fanele Hi Va Ni Mahanyelo Lamanene

11, 12. Mahanyelo ya hina ma nghena njhani eku tameleni ka Rito ra Xikwembu hi mfanelo?

¹¹ Ku tamela Rito ra Xikwembu hi mfanelo a swi vuli ku chumayela hi tidyondzo ta rona ntsena. Ni mahanyelo ya hina ma fanele ma fambisana na rona. “Hi vatirhi-kulobye ni Xikwembu,” kutani a hi fanelanga hi va vatirhi lava nga ni vukanganyisi. (1 Vakorinto 3:9) Rito ra Xikwembu ri ri: “Hambiswiritano, xana wena, loyi u dyondzisaka un’wanyana, a wu tidyondzisi ke? Wena, loyi u chumayelaka u ku ‘U nga tshuki u yiva,’ wa yiva ke? Wena, loyi u nge ‘U nga tshuki u endla vuoswi,’ xana wa byi endla vuoswi ke? Wena, loyi u nyenyaka swifaniso swa hava, xana wa yiva etitempeleni?” (Varhoma 2:21, 22) Hikwalaho, tanihi vatirhi-kulobye va Xikwembu va manguva lawa, ndlela yin’wana leyi  ha yona hi tamelaka Rito ra Xikwembu hi mfanelo i ku yingisa xitsundzuxo lexi nge: “Tshemba Yehovha hi mbilu ya wena hinkwayo naswona u nga titshegi hi ku twisisa ka wena n’wini. N’wi tivise tindlela ta wena hinkwato, kutani yena u ta lulamisa tindlela ta wena.”—Swivuriso 3:5, 6.

¹² I vuyelo byihi lebyi hi nga byi langutelaka loko hi tamela Rito ra Xikwembu hi mfanelo? Xiya ndlela leyi Rito ra Xikwembu leri tsariweke ri nga byi khumbaka ha yona vutomi bya vanhu va timbilu letinene.

Rito Ra Xikwembu Ri Kota Ku Hundzula Vanhu

13. Ku tirhisa Rito ra Xikwembu ku nga tisa vuyelo byihi eka munhu?

¹³ Loko vanhu va amukela rungula ra Rito ra Xikwembu hi mandla mambirhi, ri kota ku cinca vutomi bya vona hi ndlela yo hlamarisa. Pawulo u vone ndlela leyi rito ra Xikwembu ri tirhaka ha yona kun’we ni vuyelo lebyinene lebyi ri veke na byona eka lava va veke Vakreste emutini wa khale wa Tesalonika. Hikwalaho u va byele a ku: “Na hina hi [nkhensa] Xikwembu nkarhi hinkwawo, hikuva loko mi amukela rito ra Xikwembu, leri mi ri tweke eka hina, mi ri amukerile, ku nga ri kukotisa rito ra vanhu, kambe, mi ri amukele hilaha ri nga hakona hakunene rito ra Xikwembu, leri ri tirhaka ntsena ni le ka n’wina vapfumeri.” (1 Vatesalonika 2:13) Eka Vakreste volavo—ni le ka valandzeri hinkwavo va ntiyiso va Kreste—mianakanyo ya munhu a hi nchumu loko yi ringanisiwa ni vutlhari lebyikulu swinene bya Xikwembu. (Esaya 55:9) Vatesalonika va “[amukele] rito ehansi ka nhlomulo lowukulu hi ntsako wa moya lowo kwetsima” kutani va va swikombiso eka vapfumeri van’wana.—1 Vatesalonika 1:5-7.

14, 15. Rungula leri tameriweke hi Rito ra Xikwembu ri ni matimba yo tanihi kwihi, naswona ha yini?

¹⁴ Rito ra Xikwembu ri ni matimba, ku fana ni Mutsari wa rona, ku nga Yehovha. Ri huma eka “Xikwembu lexi hanyaka,” lexi “matilo ma [endliweke]” hi rito ra xona, naswona minkarhi hinkwayo rito rero ‘ra humelela eka leswi ri rhumiweke swona.’ (Vaheveru 3:12; Pisalema 33:6; Esaya 55:11) Mukambisisi un’wana wa Bibele u te: “Xikwembu a xi tihambanisi ni Rito ra xona. A xi ri landzuli onge hiloko xi nga fambisani na rona. . . . Hikwalaho a hi nchumu lowu feke, leswi ri swi vulaka i swa nkoka; hikuva ri hlangane hi ku helela ni Xikwembu lexi hanyaka.”

¹⁵ Xana rungula leri tameriweke hi Rito ra Xikwembu ri ni matimba yo tanihi kwihi? Ri ni matimba lamakulu. Hikwalaho, Pawulo u tsale a ku: “Rito ra Xikwembu ra hanya naswona ri ni matimba, ri kariha ku tlula banga rihi ni rihi leri tsemaka hi matlhelo mambirhi, ri tlhava hambi ku ri ku ya fika emaaveni ya moya-xiviri ni moya, ni ya mahlangano swin’we ni mongo wa wona, naswona ra swi kota ku twisisa miehleketo ni makungu ya mbilu.”—Vaheveru 4:12.

16. Rito ra Xikwembu ri nga n’wi hundzula ku fikela kwihi munhu?

¹⁶ Rungula leri tsariweke eRitweni ra Xikwembu ri “kariha ku tlula banga rihi ni rihi leri tsemaka hi matlhelo mambirhi.” Xisweswo ri ni matimba lamakulu lerova ri tlula xitirho xihi ni xihi xa munhu. Rito ra Xikwembu ri tlhava ri ya fika endzeni-ndzeni ka munhu ivi ri n’wi hundzula, ri khumba mianakanyo ya yena ni leswi a swi rhandzaka, ri n’wi endla mutirhi la amukelekaka, la chavaka Xikwembu. Ri ni matimba hakunene!

17. Hlamusela ndlela leyi Rito ra Xikwembu ri kotaka ku hundzula vanhu ha yona.

¹⁷ Rito ra Xikwembu ri paluxa leswi munhu a nga swona hakunene, ku nga ri leswi yena a anakanyaka swona ha yena n’wini kumbe leswi a lavaka leswaku van’wana va n’wi langutisa swona. (1 Samuwele 16:7) Hambi ku ri munhu wo homboloka minkarhi yin’wana a nga tumbeta vumunhu byakwe a tiendla munhu wa musa kumbe la rhandzaka vukhongeri. Vanhu vo homboloka va tiendla vo lulama hi swivangelo swo biha. Vanhu lava titlakusaka va endla onge va titsongahata kasi va lava ku dzunisiwa hi vanhu. Kambe Rito ra Xikwembu ri paluxa leswi mbilu yi nga swona hakunene, ri susumeta munhu la titsongahataka leswaku a hluvula vumunhu bya khale a “ambala vumunhu lebyintshwa lebyi tumbuluxiweke hi ku ya hi ku rhandza ka Xikwembu hi ku lulama ka ntiyiso ni vutshembeki.” (Vaefesa 4:22-24) Tidyondzo ta Rito ra Xikwembu ti nga tlhela ti hundzula vanhu va vutoya va va Timbhoni ta Yehovha leti nga ni vurhena ni vachumayeri va Mfumo lava hisekaka.—Yeremiya 1:6-9.

18, 19. Hi ku tirhisa ntokoto lowu nga eka tindzimana leti kumbe wa wena n’wini, kombisa ndlela leyi ntiyiso wa le Matsalweni wu nga ri cincaka ha yona langutelo ra munhu.

¹⁸ Matimba yo hundzula ya Rito ra Xikwembu  ma ni vuyelo lebyinene eka vanhu va le tindhawini hinkwato. Hi xikombiso, vachumayeri va Mfumo va le Phnom Penh, eCambodia, a va chumayela exifundzheni xa Kompong Cham kambirhi hi n’hweti. Endzhaku ko twa vafundhisi-kulobye va vulavula ku biha hi Timbhoni ta Yehovha, mufundhisi un’wana wa xisati u endle malunghiselelo ya ku hlangana ni Timbhoni enkarhini lowu taka loko ti endzela xifundzha lexi. U ti jikijele hi swivutiso swa malunghana ni ku tlangela tiholideyi, a yingiserisisa loko ti n’wi hlamula hi ku tirhisa Matsalwa. Kutani u te: “Se ndza swi vona leswaku leswi vafundhisi-kulorhi va swi vulaka hi n’wina a hi ntiyiso! Va vula leswaku a mi yi tirhisi Bibele, kambe eka mixo wa namuntlha mi tirhise yona ntsena!”

¹⁹ Wansati loyi u ye emahlweni a vulavurisana ni Timbhoni hi Bibele, naswona a nga tshikanga hambiloko a xungetiwa leswaku u ta lahlekeriwa hi xitulu xakwe xa vufundhisi. U byele munghana wakwe hi timhaka ta Matsalwa leti a a bula ha tona, kutani munghana wakwe na yena a sungula ku dyondza Bibele ni Timbhoni. Munghana loyi u khumbeke ngopfu hi leswi a a swi dyondza lerova siku rin’wana loko a ri ekerekeni u te, “Ndza mi khutaza leswaku mi dyondza Bibele ni Timbhoni ta Yehovha!” Endzhakunyana khale ka mufundhisi loyi ni van’wana va sungule ku dyondza Bibele ni Timbhoni ta Yehovha.

20. Xana ntokoto wa wansati wa le Ghana wu swi kombisa njhani leswaku Rito ra Xikwembu ri ni matimba?

²⁰ Matimba ya Rito ra Xikwembu ma kombisiwa ni hi leswi endlekeke eka Paulina, wansati wa le Ghana. Muchumayeri wa nkarhi hinkwawo wa timhaka ta Mfumo u dyondze Bibele ni wansati loyi, a tirhisa buku leyi nge Vutivi Lebyi Yisaka eVuton’wini Lebyi Nga Heriki. * Paulina a a ri evukatini bya tshengwe kutani u vone xilaveko xa ku cinca, kambe nuna wakwe ni maxaka yakwe hinkwawo ma kanetane na yena hi vukarhi. Kokwa wakwe, loyi a nga muavanyisi wa le hubyeni ya le henhla a tlhela a va nkulukumba ekerekeni, u ringete ku n’wi khorwisa hi ku soholota marito ya Matewu 19:4-6. Muavanyisi loyi a a vonaka a tiyiseka hi leswi a swi vulaka, kambe Paulina u hatle a swi xiya leswaku matirhiselo yakwe ya tsalwa leri a ma fana ni ndlela leyi Sathana a ma soholoteke ha yona Matsalwa loko a ringa Yesu Kreste. (Matewu 4:5-7) U tsundzuke marito lama twisisekaka lawa Yesu a ma vuleke hi vukati, leswaku Xikwembu xi vumbe wanuna ni wansati, ku nga ri wanuna ni vavasati, naswona lava vambirhi, hayi vanharhu, a va ta va nyama yin’we. U yime hi xiboho xakwe kutani eku heteleleni a pfumeleriwa ku huma evukatini bya tshengwe hi ku ya hi ndhavuko wa kwalaho. Endzhakunyana u ve muchumayeri wa Mfumo la tsakeke ni loyi a khuvuriweke.

Hambeta U Tamela Rito Ra Xikwembu Hi Mfanelo

21, 22. (a) Tanihi vachumayeri va Mfumo, i yini lexi hi tiyimiseleke ku xi endla? (b) Hi ta kambisisa yini eka xihloko lexi landzelaka?

²¹ Hakunene Rito ra Xikwembu leri tsariweke i xitirho xa matimba lexi hi xi tirhisaka ku pfuna van’wana leswaku va cinca vutomi bya vona, va tshinela ekusuhi na Yehovha. (Yakobo 4:8) Tanihi leswi vatirhi lava nga ni vutshila va tirhisaka switirho swa vona eku hetisiseni ka ntirho wo karhi, onge na hina hi nga tikarhatela swinene ku tirhisa Rito ra Xikwembu, Bibele hi vutshila entirhweni lowu Xikwembu xi hi nyikeke wona tanihi vachumayeri va Mfumo.

²² Hi nga ma tirhisa njhani Matsalwa hilaha ku humelelaka entirhweni wa hina wa ku endla vadyondzisiwa? Ndlela yin’wana i ku antswisa vuswikoti bya hina tanihi vadyondzisi lava khorwisaka. Hi kombela leswaku u kambisisa xihloko lexi landzelaka, hikuva xi ringanyeta tindlela to dyondzisa vanhu ni ku va pfuna leswaku va amukela rungula ra Mfumo.

[Nhlamuselo ya le hansi]

Wa Tsundzuka Xana?

• I switirho swihi leswi vachumayeri va Mfumo va nga swi tirhisaka?

• Pawulo u ve xikombiso lexinene hi tindlela tihi tanihi mutirhi la twarisaka timhaka ta Mfumo?

• Ku tamela Rito ra Xikwembu hi mfanelo swi katsa yini?

• Rito ra Yehovha leri tsariweke ri ni matimba yo tanihi kwihi?

[Swivutiso Swa Dyondzo]

[Swifaniso leswi nga eka tluka 10]

Switirho swin’wana leswi Vakreste va swi tirhisaka entirhweni wa ku chumayela timhaka ta Mfumo