Chumayela Hi Xikongomelo Xo Endla Vadyondzisiwa

“Loko Prisila na Akhwila va [twa Apolosi], va famba na yena kutani va n’wi hlamusela ndlela ya Xikwembu hilaha ku lulameke.”—MINTIRHO 18:26.

1. Hambileswi a a “pfurha hi moya,” i yini lexi Apolosi a a xi kayivela?

PRISILA na Akhwila, ku nga Vakreste lava tekaneke va lembe-xidzana ro sungula, a va yingiserile loko Apolosi a ri karhi a chumayela esinagogeni emutini wa Efesa. Apolosi u koke vayingiseri vakwe rinoko hileswi a a tirhisa marito ya matimba ni tinhlamuselo leti khorwisaka. A a “pfurha hi moya,” naswona a a “dyondzisa hilaha swi nga hakona swilo leswi khumbaka Yesu.” Kambe swi ve erivaleni leswaku Apolosi a a “tolovelane ni nkhuvulo wa Yohane ntsena.” Leswi Apolosi a a chumayela swona malunghana na Kreste a swi ri ntiyiso kambe a swi kayivela. Xiphiqo hileswi a a nga ri na vutivi byo enta ngopfu ha yena. Apolosi a a fanele a kuma vutivi lebyi engetelekeke malunghana ni ndlela leyi Yesu Kreste a khumbekaka ha yona eku hetisekeni ka xikongomelo xa Yehovha.—Mintirho 18:24-26.

2. Hi wihi nchumu wo tika lowu Prisila na Akhwila va tinyiketeleke ku wu endla?

 ² Prisila na Akhwila a va kanakananga ku pfuna Apolosi leswaku a va munhu la yingisaka “swilo hinkwaswo” leswi Kreste a swi leriseke. (Matewu 28:19, 20) Xiviko xi vula leswaku va teke Apolosi “va famba na yena kutani va n’wi hlamusela ndlela ya Xikwembu hilaha ku lulameke.” Kambe ku ni swin’wana leswi nga vaka swi endle leswaku Vakreste van’wana va papalata ku dyondzisa Apolosi. Hi swihi swilo swa kona? Naswona hi nga dyondza yini eka matshalatshala ya Prisila na Akhwila ya ku vulavula na Apolosi hi Matsalwa? Ku kambisisa mhaka leyi swi nga hi pfuna njhani eka matshalatshala ya hina ya ku sungula tidyondzo ta le kaya ta Bibele?

Khathalela Vanhu Van’wana

3. Ha yini ndhavuko wa Apolosi wu nga sivelanga Prisila na Akhwila ku n’wi dyondzisa?

³ Swi tikomba onge Apolosi loyi a a ri Muyuda, u kulele emutini wa Aleksandriya. Hi nkarhi wolowo muti wa Aleksandriya a wu ri ntsindza wa Egipta ni xitiko xa dyondzo ya le henhla, naswona a wu dume hi layiburari ya wona leyikulu. Emutini lowu a ku ri ni Vayuda vo tala, ku katsa ni vakambisisi va matsalwa. Hikwalaho, vuhundzuluxeri bya Xigriki bya Matsalwa ya Xiheveru lebyi vuriwaka Septuagint byi humesiwe emutini lowu. A swi hlamarisi leswi Apolosi ‘a a ma tiva kahle Matsalwa’! Akhwila na Prisila a va ri vaendli va matende. Xana ku vulavula ka Apolosi hi matimba swi va chavisile? Doo! Hikwalaho ka rirhandzu ra vona, va anakanye hi vumunhu byakwe, swilaveko swa yena ni ndlela leyi va nga n’wi pfunaka ha yona.

4. Xana Apolosi u wu kume kwihi mpfuno lowu a a wu lava, naswona u wu kumise ku yini?

⁴ Hambileswi Apolosi a a ri xivulavuri lexi hisekaka, a a lava ku dyondzisiwa. Mpfuno lowu a a wu lava a a nga ta wu kuma eka yunivhesiti yo karhi, kambe eka swirho-kulobye swa vandlha ra Vukreste. Apolosi a a ta kuma mpfuno lowu a wu ta endla leswaku a ri twisisa kahle lunghiselelo ra Xikwembu ra ku ponisa. Prisila na Akhwila “va famb[e] na yena kutani va n’wi hlamusela ndlela ya Xikwembu hilaha ku lulameke.”

5. U nga ku yini hi xiyimo xa moya xa Prisila na Akhwila?

⁵ Prisila na Akhwila a va tiyile emoyeni ni le ripfumelweni. Handle ko kanakana, ‘nkarhi hinkwawo a va tshama va lunghekele ku tihlamulela emahlweni ka mani na mani la lavaka ku tiva hi ta ntshembo lowu a va ri na wona,’ ku nga khathariseki leswaku va vutisiwa hi xigwili, xisiwana, xidyondzeki kumbe hlonga. (1 Petro 3:15) Akhwila ni nsati wakwe va kote ku “ri tamela khwatsi rito ra ntiyiso.” (2 Timotiya 2:15) Swi le rivaleni leswaku a va hisekela ku dyondza Matsalwa. Apolosi u khumbiwe ngopfu hi xitsundzuxo lexi sekeriweke ‘eritweni ra Xikwembu leri hanyaka ni leri nga ni matimba,’ kutani xi fikelele mbilu yakwe.—Vaheveru 4:12.

6. Hi swi tivisa ku yini leswaku Apolosi u wu tlangerile mpfuno lowu a wu kumeke?

⁶ Apolosi u tlangele xikombiso xa vadyondzisi va yena kutani a va ni vuswikoti lebyikulu bya ku endla vadyondzisiwa. U tirhise vutivi byakwe swinene entirhweni wa ku twarisa mahungu lamanene, ngopfu-ngopfu exikarhi ka Vayuda. Apolosi u pfune ngopfu eku khorwiseni Vayuda malunghana na Kreste. ‘Tanihi leswi a a ri ni matimba lamakulu eMatsalweni,’ u kote ku va kombisa leswaku vaprofeta hinkwavo va khale a va langutele ku ta ka Kreste. (Mintirho 18:24, Kingdom Interlinear Translation) Xiviko xi vula leswaku endzhaku Apolosi u ye eAkaya, laha “[a va pfuneke] ngopfu lava kholweke hikwalaho ka musa lowu nga faneriwiki wa Xikwembu; hikuva hi matimba u kombise khwatsi erivaleni leswaku Vayuda va hoxisile, a tlhela a kombisa hi Matsalwa leswaku Yesu a a ri Kreste.”—Mintirho 18:27, 28.

Dyondza Eka Xikombiso Xa Vadyondzisi Van’wana

7. Swi tise ku yini leswaku Akhwila na Prisila va va vadyondzisi lava nga ni vutshila?

⁷ Swi tise ku yini leswaku Akhwila na Prisila va va vadyondzisi lava nga ni vutshila byo tirhisa Rito ra Xikwembu? A va ri vanhu lava hisekelaka ku dyondza ni ku va kona eminhlanganweni, kambe xin’wana lexi faneleke xi va pfune ngopfu i ku tolovelana ka vona na muapostola Pawulo. Pawulo u hete tin’hweti ta 18 a tshama na Prisila na Akhwila ekaya ra vona le Korinto. Va tirhe swin’we va endla matende ni ku ma lunghisa. (Mintirho  18:2, 3) Sweswo swi fanele swi va nyike nkarhi wa ku vulavula swinene hi Matsalwa. Naswona ku tshama na Pawulo ku fanele ku va tiyise swinene emoyeni! Swivuriso 13:20 yi ri: “Loyi a fambaka ni vanhu vo tlhariha u ta tlhariha.” Ku tolovelana ni munhu lonene swi va pfunile swinene emoyeni.—1 Vakorinto 15:33.

8. Prisila na Akhwila va dyondze yini hi ku xiyisisa ndlela leyi Pawulo a a chumayela ha yona?

⁸ Loko Prisila na Akhwila va languta Pawulo tanihi muchumayeri wa Mfumo, va xiye leswaku i mudyondzisi lonene. Xiviko lexi nga ebukwini ya Mintirho xi vula leswaku “hi savata yin’wana ni yin’wana [Pawulo] a a nyikela nkulumo esinagogeni [ya le Korinto] naswona a a khorwisa Vayuda ni Magriki.” Endzhaku loko a ri na Silasi na Timotiya, Pawulo “[u khomeke] ngopfu hi rito, a nyikela vumbhoni eka Vayuda ku tiyisekisa leswaku Yesu i Kreste.” Loko swirho swa sinagoga swi nga kombisi ku tsakela, Prisila na Akhwila va xiye leswaku Pawulo u tshike ku chumayela endhawini yoleyo a ya chumayela endhawini yo antswa, ku nga endlwini leyi a yi vandzamane na sinagoga. Kwalaho, Pawulo u kote ku pfuna Krispo, “ndhuna leyi ungamelaka sinagoga,” leswaku a va mudyondzisiwa. A swi kanakanisi leswaku Prisila na Akhwila va xiye leswaku ku endliwa ka mudyondzisiwa yoloye un’we swi ve ni vuyelo lebyinene ensin’wini ya ka vona. Xiviko xi ri: “Krispo . . . u ve mupfumeri eHosini, ni ndyangu wakwe hinkwawo wu endlise sweswo. Naswona Vakorinto vo tala lava va swi tweke va kholwa kutani va khuvuriwa.”—Mintirho 18:4-8.

9. Xana Prisila na Akhwila va angurise ku yini eka xikombiso lexi Pawulo a va vekeleke xona?

⁹ Xikombiso lexi vekiweke hi Pawulo evutirhelini bya nsimu xi tekeleriwe hi vachumayeri van’wana va Mfumo, vo tanihi Prisila na Akhwila. Muapostola loyi u khutaze Vakreste-kulobye a ku: “Mi va vatekeleri va mina, tanihi leswi mina ndzi nga mutekeleri wa Kreste.” (1 Vakorinto 11:1) Ku pfumelelana ni xikombiso xa Pawulo, Prisila na Akhwila va pfune Apolosi leswaku a ti twisisa kahle tidyondzo ta Vukreste. Kutani na yena u pfune van’wana. A swi kanakanisi leswaku Prisila na Akhwila va hoxe xandla eku endleni ka vadyondzisiwa eRhoma, eKorinto ni le Efesa.—Mintirho 18:1, 2, 18, 19; Varhoma 16:3-5.

10. U dyondze yini eka Mintirho ndzima 18 leswi nga ta ku pfuna entirhweni wa ku endla vadyondzisiwa?

¹⁰ Xana hi nga dyondza yini eka mhaka leyi hi yi kambisiseke eka Mintirho ndzima 18? Tanihi leswi Akhwila na Prisila va nga ha vaka va dyondze swo karhi eka Pawulo, na hina hi nga antswisa vuswikoti bya hina bya ku endla vadyondzisiwa hi ku tekelela xikombiso xa vadyondzisi lavanene va Rito ra Xikwembu. Hi nga tolovelana ni lava va nga “khomeka ngopfu hi rito,” lava “nyikelaka vumbhoni hi rixaladza” eka van’wana. (Mintirho 18:5, Kingdom Interlinear Translation) Hi nga xiyisisa ndlela leyi va fikelelaka timbilu ta vanhu ha yona hi ku tirhisa tindlela to dyondzisa leti khorwisaka vayingiseri. Tindlela to tano ti nga hi pfuna ku endla vadyondzisiwa. Loko hi dyondza Bibele na munhu, hi nga ringanyeta leswaku a rhamba ni swirho leswin’wana swa ndyangu wakwe kumbe vaakelani leswaku va va kona loko ku dyondziwa. Kumbe hi nga n’wi  kombela a hi tivisa loko ku ri ni van’wana lava nga tsakelaka ku dyondza Bibele.—Mintirho 18:6-8.

Lavisisa Tindlela Ta Ku Endla Vadyondzisiwa

11. Vadyondzisiwa lavantshwa va nga kumiwa kwihi?

¹¹ Pawulo ni Vakreste-kulobye va ringete ku kuma vadyondzisiwa hi ku chumayela hi yindlu ni yindlu, evuxaviselweni, ni loko va ri karhi va ya kun’wana—kahle-kahle a va chumayela etindhawini hinkwato. Tanihi muchumayeri wa Mfumo la hisekelaka ku kuma tindlela ta ku endla vadyondzisiwa, xana u nga ndlandlamuxa ntirho wa wena wa nsimu? Xana u nga tirhisa tindlela leti u ti kumaka ta ku lavisisa vanhu lava fanelekaka kutani u va chumayela? Hi tihi tindlela tin’wana leti vahuweleri-kulorhi va mahungu lamanene va kumeke vadyondzisiwa ha tona? Xo sungula a hi kambisiseni mhaka ya ku chumayela hi riqingho.

12-14. Kombisa vuyelo bya ku chumayela hi riqingho hi ku tirhisa ntokoto wa wena n’wini kumbe wun’wana wa leyi nga eka tindzimana leti.

¹² Loko a ri karhi a chumayela hi yindlu ni yindlu le Brazil, Mukreste loyi hi nga ta n’wi vula Maria u teke xiphephana a xi nyika wansati un’wana loyi a a tshama etifleteni. Maria u tirhise vito ra xiphephana xa kona exinghenisweni xakwe, a vutisa a ku: “Xana u lava ku tiva swo tala hi Bibele?” Hiloko wansati loyi a hlamula a ku: “Swona ndzi nga swi tsakela. Xiphiqo xa kona hi leswaku mina ndzi mudyondzisi, kutani ndzi tshama ndzi khomekile hi ku dyondzisa swichudeni.” Maria u vule leswaku va nga vulavurisana hi timhaka ta Bibele hi riqingho. Wansati loyi u nyike Maria nomboro ya riqingho rakwe, kutani hi madyambu wolawo u sungule dyondzo hi riqingho, a tirhisa broxara leyi nge I Yini Leswi Xikwembu Xi Swi Languteleke Eka Hina? *

¹³ Loko a ri karhi a chumayela hi riqingho, mutirheli un’wana wa nkarhi hinkwawo wa le Etiyopiya u yime tindleve loko a vulavula ni wanuna un’wana ku ri karhi ku twala mholovo eriqinghweni. Wanuna loyi u kombele mutirheli loyi leswaku a tlhela a n’wi bela riqingho endzhakunyana. Loko mutirheli a ba riqingho, wanuna loyi u kombele ku khomeriwa, a vula leswaku loko a ba riqingho eku sunguleni, a ku suke mholovo leyikulu exikarhi ka yena ni nsati wakwe. Makwerhu loyi wa xisati u lo na twa sweswo o namba a vulavula hi vukongomisi bya vutlhari lebyi Bibele yi byi nyikelaka bya ku tamela swiphiqo swa ndyangu. U vule leswaku mindyangu yo tala yi pfuniwe hi buku leyi nge Xihundla Xa Ntsako eNdyangwini, leyi kandziyisiweke hi Timbhoni ta Yehovha. Loko ku hundze masikunyana endzhaku ka loko wanuna loyi a yiseriwe buku yoleyo, makwerhu loyi wa xisati u tlhele a n’wi bela riqingho. Wanuna loyi u te: “Buku leyi yi phule vukati bya hina endzilweni!” Kahle-kahle, u hlanganise ndyangu a wu hlamusela tinhla letinene leti a ti hlayeke ebukwini leyi. Ku sunguriwe dyondzo ya le kaya ya Bibele, naswona hi ku hatlisa wanuna loyi u sungule ku hamba a ya eminhlanganweni ya Vukreste.

¹⁴ Muchumayeri wa Mfumo wa le Denmark loyi a sunguleke dyondzo ya Bibele hi ku chumayela hi riqingho u ri: “Mulanguteri wa ntirho u ndzi khutaze leswaku ndzi hlanganyela entirhweni wo chumayela hi riqingho. Eku sunguleni ndzi kanakanile ndzi ku: ‘Leswi swona a ndzi nge  swi koti.’ Kambe siku rin’wana ndzi kanye mbilu kutani ndzi bela munhu wo sungula riqingho. Ri hlamuriwe hi Sonja, kutani endzhaku ko bulanyana, u vule leswaku a nga swi tsakela ku tiseriwa buku leyi vulavulaka hi Bibele. Siku rin’wana ni madyambu hi vulavule hi mhaka ya ku tumbuluxiwa ka swilo, kutani u lave ku kuma buku leyi nge Life—How Did It Get Here? By Evolution or by Creation. * Ndzi n’wi byele leswaku swi nga tsakisa loko ho hlangana hi nyama hi vulavula hi mhaka leyi. U pfumerile. Loko ndzi fika ndzi kume Sonja a lunghekele ku dyondza, naswona ku sukela enkarhini wolowo a ku si tshama ku hela vhiki hi nga dyondzanga.” Makwerhu loyi a nga Mukreste u gimeta hi ku: “Ndzi hete malembe ndzi ri karhi ndzi khongelela ku kuma dyondzo ya Bibele, kambe a ndzi nga swi langutelanga ku yi kuma hi ku chumayela hi riqingho.”

15, 16. I mintokoto yihi leyi u nga yi hlamuselaka, leyi kombisaka vuyelo bya ku xalamukela tindlela to hambana-hambana to sungula tidyondzo ta Bibele?

¹⁵ Vo tala va humelela hi ku tirhisa swiringanyeto swa ku chumayela vanhu kwihi ni kwihi laha va kumekaka kona. Wansati un’wana wa Mukreste wa le United States u fike a yimisa movha wakwe etlhelo ka movha wo rhwala nhundzu lowu a wu ri endhawini yo paka eka yona. Loko wansati loyi a a ri emovheni wo rhwala nhundzu a ku kelu, makwerhu loyi u nambe a n’wi hlamusela muxaka wa ntirho wa hina wa ku dyondzisa vanhu Bibele. Wansati loyi u yingiserile, a huma emovheni wakwe a ya eka movha wa makwerhu loyi wa xisati. U te: “Ndzi tsakile swinene leswi u nga yima u vulavula na mina. I khale ndzi nga si kuma tibuku ta n’wina ta Bibele. Ku tlula kwalaho, ndzi lava ku tlhela ndzi sungula ku dyondza Bibele. Xana u nga swi kota ku ndzi dyondzela ke?” Ina, makwerhu loyi u endle leswaku swi koteka ku chumayela mahungu lamanene ehansi ka xiyimo xo tano.

¹⁶ Makwerhu un’wana wa xisati wa le United States u ve ni ntokoto lowu landzelaka loko a endzela vuhlayiselo bya vadyuhari ni valamari: U ye eka mukongomisi wa mintirho yo karhi emuakweni a n’wi byela leswaku u lava ku pfuna vaaki va kwalaho hi timhaka ta moya. Makwerhu loyi u tlhele a vula leswaku a nga tsakela ku hamba a dyondza Bibele mahala vhiki ni vhiki ni hinkwavo lava swi tsakelaka. Mukongomisi u n’wi nyike mpfumelelo wo endzela makamara ya vanhu vo hambana-hambana. Hi ku hatlisa u kote ku fambisa tidyondzo ta Bibele kanharhu hi vhiki ni vanhu va 26, naswona un’wana wa vona u va kona nkarhi ni nkarhi eminhlanganweni ya hina.

17. Hi yihi ndlela leyi talaka ku humelela eku sunguleni ka tidyondzo ta le kaya ta Bibele?

¹⁷ Vachumayeri van’wana va Mfumo va kuma vuyelo lebyinene hi ku ringanyeta dyondzo ya Bibele hi ku kongoma. Siku rin’wana nimixo vandlha ra vahuweleri va 105 ri endle matshalatshala yo hlawuleka yo ringanyeta dyondzo ya Bibele eka munhu un’wana ni un’wana loyi ku hlanganiwaka na yena. A ku ri ni vahuweleri va 86 ensin’wini, naswona endzhaku ko heta tiawara timbirhi entirhweni wo chumayela, va kume leswaku ku sunguriwe tidyondzo letintshwa ta Bibele ta kwalomu ka 15.

Hambeta U Lavisisa Vanhu Lava Fanelekaka

18, 19. Hi xihi xileriso xa nkoka xa Yesu lexi hi faneleke hi xi tsundzuka, naswona hi fanele hi tiyimisela ku endla yini leswaku hi xi hetisisa?

¹⁸ Tanihi muchumayeri wa Mfumo, u nga ringeta ku tirhisa swiringanyeto leswi hlamuseriweke exihlokweni lexi. Ina, ku ta va vutlhari ku anakanya hi mintolovelo ya le ndhawini ya ka n’wina loko u lava ku tirhisa tindlela to karhi to  chumayela. Xa nkoka swinene, a hi tsundzukeni xileriso xa Yesu xo lavisisa vanhu lava fanelekaka, hi va pfuna leswaku va va vadyondzisiwa.—Matewu 10:11; 28:19.

¹⁹ Hikwalaho, onge hi nga “ri tamela khwatsi rito ra ntiyiso.” Sweswo hi nga swi endla hi ku tirhisa tinhlamuselo leti khorwisaka leti sekeriweke swinene eMatsalweni. Kutani hi ta kota ku fikelela timbilu ta vanhu lavanene ivi va teka goza. Loko hi titshega hi Yehovha hi xikhongelo, hi nga hlanganyela eku pfuneni van’wana leswaku va va vadyondzisiwa va Yesu Kreste. Naswona ntirho lowu wa vuyerisa hakunene! Hikwalaho a hi ‘endleni hinkwaswo leswi hi nga swi kotaka leswaku hi tivonakarisa hi amukeleka eka Xikwembu,’ minkarhi hinkwayo hi dzunisa Yehovha tanihi vachumayeri va Mfumo lava hisekaka, lava chumayelaka hi xikongomelo xa ku endla vadyondzisiwa.—2 Timotiya 2:15.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

Wa Tsundzuka Xana?

• Ha yini Apolosi a a fanele a hlamuseriwa ndlela ya Xikwembu kahle?

• Prisila na Akhwila va dyondze eka muapostola Pawulo hi tindlela tihi?

• I yini leswi u swi dyondzeke eka Mintirho ndzima 18 malunghana ni ntirho wa ku endla vadyondzisiwa?

• U nga ti lavisisa njhani tindlela to endla vadyondzisiwa?

[Swivutiso Swa Dyondzo]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 18]

Prisila na Akhwila va ‘hlamusele Apolosi ndlela ya Xikwembu hilaha ku lulameke’

[Xifaniso lexi nga eka tluka 20]

Apolosi u ve ni vutshila bya ku endla vadyondzisiwa

[Xifaniso lexi nga eka tluka 21]

Pawulo u chumayele hinkwako lomu a yeke kona

[Swifaniso leswi nga eka tluka 23]

Lavisisa tindlela ta ku chumayela vanhu