“Mi Rhandzana”
“Mi Rhandzana”
“Hinkwavo va ta tiva leswaku mi vadyondzisiwa va mina, loko mi rhandzana.”—YOHANE 13:35.
1. Hi yihi mfanelo leyi Yesu a yi kandziyiseke emahlweninyana ka ku fa ka yena?
“VANA lavatsongo.” (Yohane 13:33) Yesu u vitane vaapostola va yena hi ndlela yoleyo ya rirhandzu nimadyambu loko a nga si dlayiwa. A ku kona eka Tievhangeli laha Yesu a tshameke a vulavula na vona a tirhisa rito rero ra ku kombisa ku khathala. Hambiswiritano, hi vusiku byebyo byo hlawuleka u susumeteleke ku vulavula hi ndlela ya rirhandzu leswaku a kombisa rirhandzu ro enta leri a a rhandza valandzeri vakwe ha rona. Entiyisweni, Yesu u vulavule hi rirhandzu minkarhi ya kwalomu ka 30 vusiku byebyo. Ha yini a kandziyise mfanelo leyi?
2. Ha yini ku kombisa rirhandzu swi ri swa nkoka eka Vakreste?
2 Yesu u hlamusele xivangelo xa ku va rirhandzu ri ri ra nkoka swinene. U te: “Hinkwavo va ta tiva leswaku mi vadyondzisiwa va mina, loko mi rhandzana.” (Yohane 13:35; 15:12, 17) Ku va mulandzeri wa Kreste ni ku kombisa rirhandzu ra vumakwerhu swa fambisana. Vakreste va ntiyiso a va tiviwi hi maambalelo yo karhi kumbe hi mikhuva yo karhi leyi nga tolovelekangiki, kambe va tiviwa hi rirhandzu lerikulu leri va kombisanaka rona. Ku va ni muxaka lowu wa rirhandzu i xilaveko xa vumbirhi eka leswinharhu leswikulu swa mudyondzisiwa wa Kreste leswi boxiweke eku sunguleni ka xihloko lexi hundzeke. I yini lexi nga ta hi pfuna leswaku hi hambeta hi fikelela xilaveko lexi?
“Mi Swi Endla Hi Mpimo Lowu Teleke Swinene”
3. Muapostola Pawulo u nyikele xitsundzuxo xihi malunghana ni rirhandzu?
3 Rirhandzu leri ri xiyekaka ra vonaka namuntlha exikarhi ka vadyondzisiwa va Kreste va xiviri, hilaha a ri vonaka hakona exikarhi ka valandzeri va Kreste va lembe-xidzana ro sungula. Muapostola Pawulo u tsalele Vakreste va lembe-xidzana ro sungula a ku: “Malunghana ni rirhandzu ra vumakwerhu, a swi lavi leswaku hi mi tsalela nchumu, hikuva n’wina mi dyondzisiwa hi Xikwembu leswaku mi rhandzana; naswona, entiyisweni, mi swi endlela vamakwerhu hinkwavo.” Nilokoswiritano, Pawulo u engeterile: “Mi hambeta mi swi endla hi mpimo lowu teleke swinene.” (1 Vatesalonika 3:12; 4:9, 10) Na hina hi fanele hi yingisa xitsundzuxo xa Pawulo hi tlhela hi tikarhatela ku kombisana rirhandzu “hi mpimo lowu teleke swinene.”
4. Hi ku ya hi Pawulo na Yesu, i vamani lava hi faneleke hi va nyikela nyingiso wo hlawuleka?
4 Eka papila leri fanaka leri huhuteriweke, Pawulo u khutaze vapfumeri-kulobye ku “[vulavula] hi ku chavelela eka mimoya-xiviri leyi karhatekeke” ni ku “[seketela] lava tsaneke.” (1 Vatesalonika 5:14) U tshame a tsundzuxa Vakreste leswaku lava “tiyeke [va] fanele ku tiyiselela ku tsana ka lava va nga tiyangiki.” (Varhoma 15:1) Yesu na yena u nyikele swiletelo malunghana ni ku pfuna lava tsaneke. Endzhaku ko vula ka ha ri emahlweni leswaku Petro u ta n’wi landzula hi vusiku bya ku khomiwa ka yena, Yesu u byele Petro a ku: “Loko wena se u vuyile, tiyisa vamakwenu.” Ha yini? Hikuva na vona a va ta va va fularhele Yesu kutani a va ta va va lava mpfuno. (Luka 22:32; Yohane 21:15-17) Hikwalaho, Rito ra Xikwembu ra hi kongomisa leswaku hi kombisa rirhandzu ra hina eka lava va tsaneke hi tlhelo ra moya ni lava nga ha vaka va nga ha hlanganyeli ni vandlha ra Vukreste. (Vaheveru 12:12) Ha yini hi fanele hi endla tano? Swifaniso swimbirhi leswi twisisekaka leswi hlamuseriweke hi Yesu swi hlamula xivutiso lexi.
Nyimpfu Ni Mali Ya Nsimbi Leyi Lahlekeke
5, 6. (a) Hi swihi swifaniso swimbirhi swo koma leswi Yesu a vulavuleke ha swona? (b) Swifaniso leswi swi paluxa yini malunghana na Yehovha?
5 Yesu u vulavule hi swifaniso swimbirhi swo koma leswaku a dyondzisa vayingiseri va yena ndlela leyi Yehovha a va langutaka ha yona lava lahlekeke. Xo sungula a xi vulavula hi murisi. Yesu u te: “I mani eka n’wina la nga ni tinyimpfu ta 100, loyi loko a lahlekeriwa hi yin’we ya tona, a nga ta ka a nga ti siyi leta 99 emananga, a ya lava leyi lahlekeke kukondza a yi kuma? Kutani loko a yi kumile wa yi pakatsa, a tsaka. Hikwalaho loko a fika ekaya a vitana vanakulobye ni vaakelani va hlengeletana, a ku eka vona, ‘Tsakani na mina, hikuva ndzi kume nyimpfu ya mina leyi a yi lahlekile.’ Xisweswo ndza mi byela leswaku ku ta va ni ntsako lowukulu swinene etilweni loko mudyohi un’we a hundzuka ku tlula lava lulameke va 99 lava swi nga lavekiki leswaku va hundzuka.”—Luka 15:4-7.
6 Xifaniso xa vumbirhi a xi vulavula hi wansati. Yesu u te: “Hi wihi wansati loyi a nga ni timali ta nsimbi ta drakma ta khume, loko a lahlekeriwa hi mali yin’we ya nsimbi ya drakma, a nga ri lumekiki rivoni a kukula yindlu ya yena, a lavisisa hi vukheta a kondza a yi kuma? Kutani loko a yi kumile a vitana vavasati lava nga vanakulobye ni vaakelani va ta hlengeletana, a ku, ‘Tsakani na mina, hikuva ndzi kume mali ya nsimbi ya drakma leyi a yi ndzi lahlekerile.’ Xisweswo, ndza mi byela, tintsumi ta Xikwembu ta tsaka loko mudyohi un’we a hundzuka.”—Luka 15:8-10.
7. Hi dyondza yini eka xifaniso xa nyimpfu leyi lahlekeke ni xa mali ya nsimbi?
7 Hi nga dyondza yini eka swifaniso leswi swo koma? Swi hi kombisa (1) ndlela leyi hi faneleke hi titwa ha yona malunghana ni lava va tsaneke ni (2) leswi hi faneleke hi swi endla leswaku hi va pfuna. A hi kambisiseni tinhla leti.
I Swa Risima Kambe Swi Lahlekile
8. (a) Xana murisi ni wansati va endle yini loko va lahlekeriwile? (b) Xana leswi va swi endleke swi hi byela yini malunghana ni ndlela leyi a va swi languta ha yona swilo swa vona leswi lahlekeke?
8 Eka swifaniso leswi haswimbirhi ku ni nchumu lowu lahlekeke, kambe xiya leswaku vini va swilo leswi lahlekeke va endle yini. Murisi a nga vulanga a ku: ‘Ha yini ndzi fanele ndzi karhateka hi nyimpfu yin’we kasi ndza ha ri na 99 wa tona? Ndzi nga swi kota ku hambeta ndzi hanya handle ka yona.’ Wansati luya a nga vulanga a ku: ‘Ha yini ndzi fanele ndzi karhateka hi mali yin’we? Ndza eneriseka hi leti ndzi nga na tona ta kaye.’ Ematshan’weni ya sweswo, murisi u lave nyimpfu ya yena leyi lahlekeke onge hiloko o va na yona ntsena. Kutani wansati loyi a a lahlekeriwe hi mali ya yena a twa onge a nga ha ri na mali yin’wana. Eka swikombiso leswimbirhi, nchumu lowu lahlekeke i wa risima emianakanyweni ya n’wini wa wona. Xana leswi swi kombisa yini?
9. Xana ku khathala loku kombisiweke hi murisi ni wansati a ku fanekisela yini?
9 Xiya leswaku Yesu u hetelele hi ku vula yini etimhakeni leti hatimbirhi: “Xisweswo . . . ku ta va ni ntsako lowukulu swinene etilweni loko mudyohi un’we a hundzuka” naswona “xisweswo ndza mi byela, tintsumi ta Xikwembu ta tsaka loko mudyohi un’we a hundzuka.” Hikokwalaho, ndlela leyi murisi ni wansati a va khathala ha yona hi swilo swa vona yi kombisa leswi Yehovha ni swivumbiwa swakwe swa le tilweni va titwisaka xiswona. Tanihi leswi lexi a xi lahlekile a xi tama xa ha ri xa risima ematihlweni ya murisi ni ya wansati, kutani lava va tihambanisaka ni ku ka va nga lavi ku tihlanganisa ni vanhu va Xikwembu va tama va ha ri va risima ematihlweni ya Yehovha. (Yeremiya 31:3) Vanhu vo tano va nga ha va va tsanile hi tlhelo ra moya, kambe a va xandzukanga. Ku nga khathariseki xiyimo xa vona xo tsana, va nga ha va va hlayisa swilaveko swa Yehovha hi tindlela tin’wana. (Pisalema 119:176; Mintirho 15:29) Hikwalaho, ku fana ni khale, Yehovha wa hlwela ku ‘va cukumeta emahlweni ka xikandza xakwe.’—2 Tihosi 13:23.
10, 11. (a) Xana hi lava ku va languta njhani lava nga ha tiki evandlheni? (b) Hi ku ya hi swifaniso swimbirhi swa Yesu, xana hi va kombisa njhani leswaku ha va khathalela?
10 Ku fana na Yehovha na Yesu, na hina ha khathala swinene hi lava va tsaneke ni lava va nga tiki eminhlanganweni ya Vukreste. (Ezekiyele 34:16; Luka 19:1) Munhu la tsaneke emoyeni hi n’wi teka a ri nyimpfu leyi lahlekeke—a hi n’wi teki a ri xikangalafula. A hi tibyeli leswaku: ‘Hi ta tikarhatela yini hi munhu la tsaneke? Vandlha ri ni vanhu lava ringaneke lerova yena a hi na mhaka na yena.’ Ku ri na sweswo, lava susiweke kambe va lavaka ku vuya hi va languta hi ndlela leyi Yehovha a va langutaka ha yona—hi va teka va ri va nkoka.
11 Kambe, xana hi nga swi kombisa njhani leswaku ha khathala? Swifaniso swimbirhi swa Yesu swi kombisa leswaku hi nga swi kombisa (1) hi ku tsakela van’wana, (2) hi ku tamela timhaka hi vukheta ni (3) hi ku gingiriteka. A hi kambisiseni timhaka leti ha yin’we-yin’we.
Kombisa Ku Tsakela Van’wana
12. Xana marito lama nge ku “ya lava leyi lahlekeke” ma hi byela yini malunghana ni langutelo ra murisi?
12 Eku sunguleni ka swifaniso swimbirhi, Yesu u vule leswaku murisi u ta “ya lava [nyimpfu] leyi lahlekeke.” Murisi u sungule a endla matshalatshala yo lava nyimpfu leyi lahlekeke. Maxangu, khombo ni mpfhuka lowu a a ta wu famba a swi n’wi sivelanga leswaku a yi lava. Ku ri na sweswo, murisi u phikelele a yi lavalava “kukondza a yi kuma.”—Luka 15:4.
13. Xana vavanuna vo tshembeka va le minkarhini ya khale va endle njhani hi swilaveko swa lava tsaneke, naswona hi nga swi tekelela njhani swikombiso swo tano swa le Bibeleni?
13 Hilaha ku fanaka, ku pfuna munhu loko a lava xikhutazo hakanyingi swi lava leswaku loyi a tiyeke a teka goza. Vavanuna vo tshembeka va le minkarhini ya khale va swi twisisile sweswo. Hi xikombiso, loko Yonathani, n’wana Hosi Sawulo a xiye leswaku Davhida munghana wa yena lonkulu u lava xikhutazo, Yonathani u “[suke] a yima a ya eka Davhida eHorexe, leswaku a tiyisa voko rakwe eka Xikwembu.” (1 Samuwele 23:15, 16) Eka malembe-xidzana lama landzeleke, loko Nehemiya Ndhuna-nkulu a vone leswaku vamakwavo va yena va Vayuda va tsanile, u “[pfukile] hi nkarhi wolowo” kutani a va khutaza ku ‘veka Yehovha emianakanyweni ya vona.’ (Nehemiya 4:14) Namuntlha na hina hi ta lava ku “pfuka”—hi teka goza—ro tiyisa lava tsaneke. Kambe i vamani lava faneleke va endla sweswo evandlheni?
14. Xana i mani loyi a faneleke a ya pfuna lava tsaneke evandlheni ra Vukreste?
14 Vakulu lava nga Vakreste va ni vutihlamuleri lebyikulu byo ‘tiyisa mavoko lama tsaneke ni matsolo lama gudlagudlaka,’ ni ku “[byela] lava vilelaka embilwini [va] ku: ‘Tiyani. Mi nga chavi.’” (Esaya 35:3, 4; 1 Petro 5:1, 2) Hambiswiritano, xiya leswaku xileriso xa Pawulo xo “[vulavula] hi ku chavelela eka mimoya-xiviri leyi karhatekeke,” ni ku “[seketela] lava tsaneke” a xi nga nyikiwanga vakulu ntsena. Ematshan’weni ya sweswo, marito ya Pawulo a ma kongomisiwe eka “vandlha ra Vatesalonika” hinkwaro. (1 Vatesalonika 1:1; 5:14) Ku pfuna lava tsaneke i ntirho wa Vakreste hinkwavo. Ku fana ni murisi wa le xifanisweni, Mukreste un’wana ni un’wana u fanele a susumeteleka ku “ya lava leyi lahlekeke.” Ina, leswi swi endliwa swinene hi ku tirhisana ni vakulu. Xana u nga endla xo karhi leswaku u pfuna munhu la tsaneke evandlheni ra ka n’wina?
Tamela Timhaka Hi Vukheta
15. Ha yini murisi a endle sweswo?
15 Xana murisi u endla yini loko eku heteleleni a kume nyimpfu leyi lahlekeke? “Wa yi pakatsa.” (Luka 15:5) Wa nga vona ndlela leyi vuxokoxoko lebyi byi hi khumbaka ni ku hi pfuna ha yona! Nyimpfu yi nga ha va yi pembele masiku yo tala endhawini leyi nga tivekiki, kumbexana yi lava no khomiwa hi tinghala. (Yobo 38:39, 40) A swi kanakanisi leswaku nyimpfu ya kona a yi tsanile hikwalaho ka ndlala. A yi hele matimba ngopfu lerova a yi nga ta swi kota ku langutana ni swihinga leswi a swi ta va kona loko yi ri karhi yi tlhelela entlhambini. Hikokwalaho, murisi u nkhinsamile, a tlakula nyimpfu hi vukheta kutani a yi rhwala a yi tlhelerisela entlhambini. Xana hi nga wu kombisa njhani nkhathalelo lowu kombisiweke hi murisi loyi?
16. Ha yini hi fanele hi kombisa musa lowu murisi a wu kombiseke eka nyimpfu leyi lahlekeke?
16 Munhu loyi a nga ha yiki evandlheni swi nga ha endleka a karhele hi tlhelo ra moya. Ku fana ni nyimpfu leyi lahlekeleke murisi wa yona, swi nga ha endleka leswaku munhu wo tano a ri eku tsendzelekeni emisaveni leyi nga riki na xinghana. Loko a nga sirheleriwanga etshangeni, ku nga vandlha ra Vukreste, a nga ha hlaseriwa hi Diyavulosi loyi a “[famba-fambaka] ku fana ni nghala leyi vombaka, yi lava wa ku n’wi dya.” (1 Petro 5:8) Ku engetela kwalaho, wa tsana hikwalaho ka ndlala ya moya. Hikwalaho, loko a nga kumi mpfuno a nge swi koti ku hlula miringo leyi a nga ta hlangana na yona loko a ri karhi a ringeta ku tlhelela evandlheni. Hikokwalaho, hi fanele hi korhama, hi ndlela yo fanekisela leswaku hi rhwala munhu loyi a tsaneke hi n’wi vuyisela evandlheni hi musa. (Vagalatiya 6:2) Xana hi nga swi endla njhani sweswo?
17. Xana hi nga n’wi tekelela njhani muapostola Pawulo loko hi endzela munhu la tsaneke?
17 Muapostola Pawulo u te: “Loko un’wana a tsanile, xana na mina a ndzi tsananga?” (2 Vakorinto 11:29, The New English Bible; 1 Vakorinto 9:22) Pawulo a a va twela-vusiwana vanhu, ku katsa ni lava tsaneke. Na hina hi lava ku kombisa ntwela-vusiwana eka lava tsaneke. Loko u endzela Mukreste la tsaneke hi tlhelo ra moya, n’wi tiyisekise leswaku i wa nkoka ematihlweni ya Yehovha ni leswaku Timbhoni-kulobye ta n’wi tsundzuka swinene. (1 Vatesalonika 2:17) N’wi byele leswaku ti lunghekele ku n’wi pfuna naswona ti lava ku va ‘makwavo la velekiweke loko ku ri ni maxangu.’ (Swivuriso 17:17; Pisalema 34:18) Marito ya hina lama humaka embilwini ma nga ha n’wi khutaza hakatsongo-tsongo a kala a kota ku tlhelela entlhambini. Xana hi fanele hi endla yini endzhaku ka sweswo? Xifaniso xa wansati loyi a lahlekeriweke hi mali xi hi nyika nkongomiso.
Gingiriteka
18. (a) Ha yini wansati wa le xifanisweni a nga heleriwanga hi ntshembo? (b) Xana wansati u endle matshalatshala wahi lamakulu naswona vuyelo bya kona byi ve byihi?
18 Wansati loyi a lahlekeleke hi mali a a swi tiva leswaku xiyimo xolexo xa tika, kambe a nga heleriwanga hi ntshembo. Loko mali a yi lahleke ekhwatini lerikulu kumbe yi wele exidziveni lexi nga ni ndzhope, kumbexana a ta va a tibyele leswaku a nge he pfuki a yi kumile. Hambiswiritano, hi ku tiva leswaku mali yi nga va yi ri kun’wana endzeni ka yindlu, ni ku tiva leswaku a swi ta koteka leswaku a yi kuma, u sungule ku yi lavisisa hi ku hiseka. (Luka 15:8) Xo sungula, u lumeke rivoni endlwini yakwe leyi a yi ri ni munyama. Kutani, a kukula ehansi hi nkukulu, hi ntshembo wa leswaku u ta twa mpfumawulo wa yona. Eku heteleleni, u lavalave eka ndhawu yin’wana ni yin’wana leyi tumbeleke ku kondza a vona ku hatima ka mali ya silivhere. Hakunene matshalatshala lamakulu ya wansati loyi ma n’wi vuyerisile!
19. Malunghana ni ku pfuna vanhu lava tsaneke, hi nga dyondza yini eka swiendlo swa wansati wa le xifanisweni xa mali ya nsimbi leyi lahlekeke?
19 Hilaha vuxokoxoko bya xifaniso lexi byi hi tsundzuxaka hakona, hi nga swi kota ku fikelela vutihlamuleri bya le Matsalweni byo pfuna Mukreste la tsaneke. Hi nkarhi lowu fanaka, ha swi xiya leswaku swi lava matshalatshala. Phela, muapostola Pawulo u byele vakulu va le Efesa a ku: “Loko mi tirhisa xisweswo mi fanele ku pfuna lava tsaneke.” (Mintirho 20:35a) Tsundzuka leswaku wansati loyi a nga kumanga mali leyi hi ku lavanyana endlwini a tshika kumbe a yi lava loko a ri ni nkarhi. E-e, u yi kume endzhaku ka loko a yi lavisise hi vukheta ku “kondza a yi kuma.” Hilaha ku fanaka, loko hi tikarhatela ku vuyisa munhu la tsaneke hi tlhelo ra moya, hi fanele hi swi endla hi mbilu hinkwayo hi tlhela hi va ni xikongomelo lexinene. Xana hi nga endla yini?
20. I yini leswi nga endliwaka leswaku ku pfuniwa lava tsaneke?
20 Hi nga n’wi pfunisa ku yini munhu la tsaneke leswaku a va ni ripfumelo a tlhela a tlangela? Ku nga ha laveka leswaku a va ni dyondzo ya munhu hi xiyexe ya Bibele a tirhisa buku leyi faneleke ya Vukreste. Hakunene, ku fambisa dyondzo ya Bibele ni munhu la tsaneke swi hi endla leswaku hi n’wi pfuna hi ndlela leyi hetisekeke naswona hi phikelela. Swi le rivaleni leswaku mulanguteri wa ntirho u ta kunguhata leswaku i mani loyi a nga ta nyikela mpfuno lowu lavekaka. A nga ha ringanyeta leswaku i yini leswi nga ta dyondziwa nileswaku hi yihi buku leyi nga ta va mpfuno swinene. Ku fana ni wansati wa le xifanisweni loyi a lavisiseke hi ku tirhisa switirho leswi pfunaka, na hina namuntlha hi ni switirho leswi hi pfunaka ku hetisisa vutihlamuleri bya hina lebyi hi byi nyikiweke hi Xikwembu leswaku hi pfuna vanhu lava tsaneke. Switirho swa hina swimbirhi kumbe tibuku letintshwa swi ta hi pfuna swinene loko hi endla matshalatshala lawa. Tibuku ta kona hi leti nge Gandzela Xikwembu Xi Ri Xin’we Xa Ntiyiso ni leyi nge Tshinela Eka Yehovha. *
21. Xana ku pfuna lava tsaneke swi hi tisela mikateko hinkwerhu hi ndlela yihi?
21 Ku pfuna lava tsaneke swi hi tisela mikateko hinkwerhu. Loyi a pfuniwaka u tsakela ku tlhela a hlanganisiwa ni vanghana va ntiyiso. Mbilu ya hina ya tsaka loko hi nyika. (Luka 15:6, 9; Mintirho 20:35b) Rirhandzu ra le vandlheni ra kula loko xirho xin’wana ni xin’wana xi rhandza van’wana. Ku tlula kwalaho, ku dzuneka ku ya eka Varisi va hina lava khathalaka, ku nga Yehovha na Yesu tanihi leswi ku navela ka vona ku pfuna lava tsaneke ku kombisiwaka eka malandza ya vona ya laha misaveni. (Pisalema 72:12-14; Matewu 11:28-30; 1 Vakorinto 11:1; Vaefesa 5:1) Hikokwalaho hi ni swivangelo leswi twalaka swo hambeta hi “rhandzana.”
[Nhlamuselo ya le hansi]
^ par. 20 Yi kandziyisiwe hi Timbhoni ta Yehovha.
Xana U Nga Hlamusela?
• Ha yini swi ri swa nkoka eka un’wana ni un’wana wa hina ku kombisa rirhandzu?
• Ha yini hi fanele hi kombisa rirhandzu ra hina eka lava tsaneke?
• Hi dyondza yini eka xifaniso xa nyimpfu leyi lahlekeke ni xa mali leyi lahlekeke?
• Hi wahi magoza lawa hi nga ma tekaka leswaku hi pfuna munhu la tsaneke?
[Swivutiso Swa Dyondzo]
[Swifaniso leswi nga eka tluka 16, 17]
Loko hi pfuna lava tsaneke, hi rhanga hi teka goza hi ri karhi hi gingiriteka naswona hi rhurile
[Xifaniso lexi nga eka tluka 16, 17]
Ku pfuna lava tsaneke swi hi tisela mikateko hinkwerhu