NHLOKO-MHAKA YA XIFUNENGETO

Ntiyiso Malunghana Ni Nkhuvo Wa Halloween

TLANGA

Ntiyiso Malunghana Ni Nkhuvo Wa Halloween

Xana nkhuvo wa Halloween wa tlangeriwa etikweni ra ka n’wina? Le United States ni le Canada wu dume ngopfu naswona wu tlangeriwa lembe ni lembe hi October 31. Hambiswiritano, mikhuva ya yona ya kumeka ni le matikweni yo tala. Ematikweni man’wana ku tlangeriwa minkhuvo leyi thyiweke mavito yo hambana kambe yi nga ni mikhuva leyi fanaka: ku vulavurisana ni mimoya ya vafi leyi nga exivandleni xa moya, swidajana, valoyi na diyavulosi ni tintsumi leti nga madimona.—Hlaya bokisi leri nge “Minkhuvo Yo Fana Ni Halloween Emisaveni Hinkwayo.”

SWI nga ha endleka u nga pfumeli eka tintsumi, madimona ni le ka switori swa ndhavuko swa swipuku. U nga ha teka ku hlanganyela eka Halloween ni le ka minkhuvo yin’wana leyi fanaka tanihi ndlela yo titsakisa naswona u dyondzisa vana va wena leswaku va tirhisa matimba ya vona ya ku ehleketa. Hambiswiritano, vanhu vo tala va teka minkhuvo leyi tanihi leyi nga ni khombo hikwalaho ka swivangelo leswi landzelaka:

Encyclopedia of American Folklore yi ri: “Kahle-kahle, Halloween yi fambisana ni ku tihlanganisa ni mimoya leyi nga ni matimba, leyi yo tala ya yona yi xungetaka kumbe yi chavisaka.” (Hlaya bokisi leri nge, “Minkarhi Leyi Halloween Yi Sunguleke Ha Yona.”) Hilaha ku fanaka, minkhuvo yo tala yo fana ni Halloween yi sungule hi vahedeni naswona yi dzime timitsu eku gandzeleni ka vakokwana. Ninamuntlha, vanhu emisaveni hinkwayo va tirhisa masiku wolawo leswaku va tihlanganisa ni mimoya leyi ku anakanyiwaka leswaku i ya vafi.
Hambileswi Halloween ngopfu-ngopfu yi tekiwaka tanihi nkhuvo wa vanhu va le Amerika, vanhu va le matikweni yo tala va sungule ku yi tlangela lembe ni lembe. Hambiswiritano, lava ha ku sungulaka ku yi tlangela a va ma xiyi masungulo ya vuhedeni ya mimfungho, swilo swo khavisa ha swona ni mikhuva ya Halloween, leswi swo tala swa swona swi fambisanaka ni swivumbiwa swa moya ni matimba ya vungoma.—Hlaya bokisi leri nge, “Xana Yi Huma Kwihi?”
Magidi ya vanhu lava nga le ka vukhongeri lebyi tirhisaka vuloyi, lava landzelaka mihivahivana ya khale ya Macelt, va ha vitana Halloween hi vito ra khale ra Samhain naswona va yi teka tanihi vusiku lebyi kwetsimaka swinene elembeni. Phepha-hungu ra USA Today, loko ri tshaha munhu la tivulaka noyi ri te: “Vakreste ‘va hlanganyela na hina eku tlangeleni ka nkhuvo wa hina, kambe a va swi xiyi. . . . Ha swi tsakela leswi va tlangelaka na hina.’”
Minkhuvo yo fana ni Halloween yi lwisana ni tidyondzo ta Bibele. Bibele yi lemuxa yi ku: “Ku nga tshuki ku va ni munhu exikarhi ka wena loyi a . . . hlahluvaka, loyi a vhumbhaka, noyi, loyi a tirhisaka switshungulo, la vutisaka mimoya kumbe la vutisaka timhaka eka vafi.”—Deteronoma 18:10, 11, The Jerusalem Bible; hlaya na Levhitika 19:31; Vagalatiya 5:19-21.

Hi ku ya hi leswi vuriweke laha henhla, i vutlhari ku va u tiva hi masungulo yo biha ya Halloween ni minkhuvo leyi fanaka na yona. Loko u twisisa leswi hi ku helela swi nga ha ku susumetela ku tihlanganisa ni van’wana vo tala lava nga yi tlangeliki minkhuvo leyi.

“Vakreste ‘va hlanganyela na hina eku tlangeleni ka nkhuvo wa hina, kambe a va swi xiyi. . . . Ha swi tsakela leswi va tlangelaka na hina.’”—Phepha-hungu ra USA Today, ri tshaha munhu loyi a tivulaka noyi

XANA YI HUMA KWIHI?

Laha Mikhuva Ni Mimfungho Yin’wana Ya Halloween Swi Sunguleke Kona

SWIN’WANAKAJI, VANHU LAVA KU VURIWAKA LESWAKU VA HUNDZUKE MAHLOLWA, VALOYI, SWIPUKU: I khale swivumbiwa leswi swi hlanganisiwa ni xivandla xa mimoya yo homboloka.

SWIWITSI: Macelt ya khale ma ringete ku rhulisa mimoya yo biha hi swiwitsi. Hi ku famba ka nkarhi kereke yi khutaze vanhu lava tlangelaka nkhuvo lowu leswaku va famba hi yindlu ni yindlu hi Madyambu ya le Mahlweni ka Siku ra Vakwetsimi Hinkwavo, va khongelela vafi ivi endzhaku ka sweswo va kombela swakudya. Eku heteleleni mukhuva lowu wu tirhisiwe eka nkhuvo wa Halloween loko ku famba ku komberiwa swiwitsi.

SWIAMBALO: Macelt a ma ambala swipfala-nghohe leswi chavisaka leswaku mimoya yo biha yi ta anakanya leswaku lava swi ambaleke i mimoya kutani yi fambela ekule na vona. Hakatsongo-tsongo kereke yi hlanganise mikhuva ya vuhedeni ni minkhuvo ya Mimoya-xiviri Hinkwayo ni ya Vakwetsimi Hinkwavo. Endzhakunyana, vanhu lava tlangelaka nkhuvo lowu a va famba hi yindlu ni yindlu va ambale swiambalo swa vakwetsimi, tintsumi ni mimoya yo biha.

MAKWEMBE: A ku vekiwa ti-turnip leti xekiweke ti hoxiwa khandlhela leri lumekiweke leswaku ku siveriwa mimoya yo homboloka. Eka van’wana, khandlhela leri nga eka turnip a ri yimela moya-xiviri lowu pfaleriweke epagatori. Hi ku famba ka nkarhi, ku tirhisiwe ngopfu makwembe lama xekiweke.

MINKARHI LEYI HALLOWEEN YI SUNGULEKE HA YONA

HI LEMBE-XIDZANA RA VUNTLHANU B.C.E.

Macelt a ma tlangela nkhuvo wa Samhain eku heleni ka October, laha a ma anakanya leswaku mimoya ni madimona swi famba-famba ngopfu emisaveni ku tlula minkarhi leyin’wana.

HI LEMBE-XIDZANA RO SUNGULA C.E.

Varhoma va hlule Macelt va tlhela va amukela mihivahavana ya vungoma ya Samhain.

HI LEMBE-XIDZANA RA VUNKOMBO C.E.

Ku vuriwe leswaku Mupapa Boniface wa Vumune u simeke ku tlangeriwa ka lembe ni lembe ka Siku ra Vakwetsimi Hinkwavo leswaku ku xiximiwa vadlawela-ripfumelo. *

HI LEMBE-XIDZANA RA VU-11 C.E.

Siku ra November 2 ri hlawuriwe tanihi Siku ra Mimoya-xiviri Hinkwayo leswaku ku tsundzukiwa vafi. Minkhuvo leyi endliwaka hi Siku ra Vakwetsimi Hinkwavo ni hi Siku ra Mimoya-xiviri Hinkwayo yi vitaniwa Hallowtide.

HI LEMBE-XIDZANA RA VU-18 C.E.

Vito ra holideyi ya Hallowe’en (Madyambu ya Vakwetsimi) loko ri tsariwa ri va Halloween.

HI LEMBE-XIDZANA RA VU-19 C.E.

Magidi ya vanhu lava sukeke eIreland va rhurhela eUnited States va fike ni mikhuva ya Halloween leyi hi ku famba ka nkarhi yi hlanganeke ni mikhuva leyi fanaka ni ya vahlapfa lava humaka eBritain ni le Jarimani ku katsa ni le Afrika ni le matikweni man’wana.

HI LEMBE-XIDZANA RA VU-20 C.E.

Halloween yi ve holideyi leyi tivekaka swinene etikweni hinkwaro ra United States.

HI LEMBE-XIDZANA RA VU-21 C.E.

Ku xavisiwa ka swilo swa Halloween ku ve bindzu lerikulu swinene emisaveni hinkwayo.

^ ndzim. 37 Kwetsima i rito ra khale leri vulaka “mukwetsimi.” Siku ra Vakwetsimi Hinkwavo i siku ro xixima vakwetsimi lava feke. Madyambu ya le mahlweni ka Siku ra Vakwetsimi Hinkwavo a ma vitaniwa Madyambu ya Vakwetsimi Hinkwavo, endzhakunyana vito rolero ri komisiwile ri va Halloween.