Mukaddes Kitap Çocuklarınızı Yetiştirmenize Yardım Edebilir mi?

ORKİDE çok hoş bir çiçektir, ama yetiştirilmesi zordur. Başarılı şekilde orkide yetiştirebilmek için ısıyı, ışığı ve saksının büyüklüğünü tam olarak ayarlamanız gerekir. Orkide uygun toprak ve gübre ister. Hastalık ve böceklerden kolayca etkilenip zarar görebilir. Bu nedenle, bir kişi ilk orkide yetiştirme denemesinde genelde başarısızlığa uğrar.

Çocuk yetiştirmek ise çok daha zor ve karmaşıktır; ayrıca çok dikkat isteyen bir iştir. Bu nedenle, ana babalar çocuk yetiştirme konusunda kendilerini çoğu kez yetersiz hissediyorlar. Orkide yetiştiren kişinin bir uzmanın öğütlerine ihtiyacı olduğu gibi, birçok ana baba da yardıma ihtiyaç duyuyor. Her ana babanın en iyi rehberliğe sahip olmak istediği açıktır. Peki böyle bir rehberlik nerede bulunabilir?

Mukaddes Kitap çocuk yetiştirmeyle ilgili bir elkitabı değildir. Bununla birlikte Yaratıcı, ilhamla bu kitabın yazarlarına çocuk yetiştirmeyle ilgili çok pratik öğütler kaydettirdi. Mukaddes Kitap, birçok kişinin genelde göz ardı ettiği çekici niteliklerin geliştirilmesi üzerinde durur. (Efesoslular 4:22-24) Bununla ilgili olarak, Kutsal Yazılardaki öğütler dengeli eğitim konusunda çok önemli bir temel sağlar. Yaşadıkları dönem ya da yetiştikleri kültür ne olursa olsun, bu öğütleri uygulayan binlerce kişi yarar görmüştür. Bu nedenle, Kutsal Yazılara dayanan öğütleri uygulamak çocuklarınızı başarılı şekilde yetiştirmenize yardım edebilir.

Ana Babaların Örneği En İyi Eğitimdir

“Başkasına öğreten, kendine öğretmez misin? Çalmamağı vâzeden, çalar mısın? Zina etmemeği söyliyen, zina eder misin?”—Romalılar 2:21, 22.

Seul Eğitim Kurulu’nun bir başkanı şöyle dedi: “[Çocuğa] sözle ve davranışla örnek olmak, en iyi çocuk eğitimidir.” Eğer ana babalar konuşmalarıyla ve davranışlarıyla iyi bir örnek olmuyor fakat çocuklarına belirli konularda talimatlar veriyorlarsa, çocuk onların ikiyüzlü tutumunu hemen anlayacaktır. Böylece ana babaların sözleri etkisini kaybedecektir. Örneğin, ana babalar çocuklarına dürüstlüğü öğretmek istiyorlarsa, kendileri de dürüst olmalıdır. Bazı ailelerde şu tutum çok yaygındır: Anne ya da baba telefona cevap vermek istemediğinde, çocuklarına “evde yok” dedirtir. Fakat, böyle davranması istenen çocuk utanacak ve kafası karışacaktır. Sonunda o da, zor durumda kaldığında suçluluk duymadan yalan söylemeye başlayabilir. Bu nedenle, eğer ana babalar çocuklarının dürüst bir insan olmasını içtenlikle istiyorlarsa, kendileri de dürüstçe konuşmalı ve buna uygun davranmalıdır.

Çocuğunuzu saygılı şekilde konuşan biri olarak yetiştirmek istiyor musunuz? O halde bu konuda iyi örnek olun. Çocuğunuz sizi hemen örnek alacaktır. Dört çocuklu bir baba olan Sung-si Noh şöyle diyor: “Karım ve ben kaba sözlerden kaçınmaya karar verdik. Birbirimize saygı gösterdik ve çok sinirli olduğumuzda veya kızdığımızda bile birbirimize sesimizi yükseltmedik. İyi örnek olmak sözlerden çok daha etkiliydi. Çocuklarımızın da başkalarıyla saygılı ve nazik bir şekilde konuşmalarından memnunuz.” Mukaddes Kitap Galatyalılar 6:7’de şöyle der: “Bir adam ne ekerse, onu  biçer.” Çocuklarının yüksek ahlak standartları benimsemesini isteyen ana babalar öncelikle kendilerinin bu standartlara göre yaşadığını göstermelidirler.

İletişim Yollarını Açık Tutun

“Onları [Tanrı’nın emirlerini] oğullarının zihnine iyice koyacaksın, ve evinde oturduğun, ve yolda yürüdüğün, ve yattığın, ve kalktığın zaman bunlar hakkında konuşacaksın.”—Tesniye 6:7.

İnsanlar arasında mesaiye kalma eğilimi giderek artıyor. Hem baba hem de anne çalışıyorsa, çocuklar bundan çok etkilenir. Birçok ana babanın çocuklarıyla geçirdiği vakit azalıyor. Ana babaların hem ev işleri, hem de başka işleri olduğundan, yorgun olabilirler. Bu koşullarda çocuklarınızla iyi bir iletişimi nasıl sürdürebilirsiniz? Eğer ev işlerini çocuklarınızla birlikte yaparsanız sohbet fırsatı doğabilir. Bir baba, çocuklarıyla sohbet etmeye daha fazla zaman ayırmak için televizyonu kaldırdı. O şunları dedi: “Başlangıçta çocukların canı sıkıldı; fakat onlarla bulmacalar çözdükçe ve ilginç kitaplar hakkında konuştukça, bu değişikliğe alışmaya başladılar.”

Çocukların ana babalarıyla konuşmaya küçük yaşta alışmaları önemlidir. Yoksa, ergenlik çağına geldiklerinde ve belki sorunlarla karşılaştıklarında ana babalarını konuşabilecekleri dostları olarak görmeyecekler. Çocuklarınızın size içini dökmesine nasıl yardım edebilirsiniz? Süleymanın Meselleri 20:5 şöyle der: “İnsanın yüreğindeki düşünce derin sulardır; fakat anlayışlı adam onu çekip çıkarır.” Ana babalar, çocuklarına “Bu konuda ne düşünüyorsun?” gibi düşüncelerini ve duygularını ifade etmeye yönelik sorular sorarak, onların görüşünü öğrenebilirler.

Çocuğunuz ciddi bir hata yaparsa ne yapacaksınız? Özellikle bu dönemde, ona düşünceli ve nazik davranmak gerekir. Çocuğunuzu dinlerken duygularınızı denetim altında tutun. Bir baba böyle bir durumda nasıl davrandığını şöyle anlatıyor: “Çocuklar hata yaptığında, aşırı tepki göstermemeye çalışıyorum. Oturup söyleyeceklerini dinliyorum. Durumu kavramaya çalışıyorum. Öfkemi kontrol etmekte zorlandığımda, bir süre bekliyorum ve kendimi sakinleştiriyorum.” Duygularınızı kontrol eder ve çocuğunuzu dinlerseniz, onu düzeltmek için harcadığınız çabalara daha olumlu karşılık verecektir.

Sevgiyle Terbiye Etmek Gerekir

“Ey babalar, çocuklarınızı incitmeyin, fakat onları Rabbin terbiye ve nasihatile yetiştirin.”—Efesoslular 6:4.

İyi sonuçlar elde etmek için, terbiye ederken gösterdiğiniz sevgi önemlidir. Ana babalar çocuklarını nasıl ‘incitebilir?’ Yapılan hatanın ciddiyetine göre terbiye edilmiyorsa, ya da çok eleştiriliyorsa, çocuk buna karşı koyarak tepki gösterecektir. Bu nedenle, çocuklar her zaman sevgiyle terbiye edilmelidir. (Süleymanın Meselleri 13:24) Çocuklarınızla mantıklı ve ikna edici şekilde konuşursanız, onları sevginizden dolayı terbiye ettiğinizi anlayacaklar.—Süleymanın Meselleri 22:15; 29:19.

Öte yandan, çocukların yanlış bir davranışın istenmeyen sonuçlarını bizzat görmesi iyi olur. Örneğin, çocuk başka birine karşı yakışıksız bir davranışta bulunursa, özür dilemesi için ısrar edebilirsiniz. Ailenin kurallarına itaat etmediğinde, kurallara uymanın önemini vurgulamak için onu belirli ayrıcalıklardan mahrum bırakabilirsiniz.

 Doğru zamanda terbiye etmek önemlidir. Vaiz 8:11 şuna işaret eder: “Mademki kötü işe karşı hüküm çabuk yapılmıyor, âdem oğullarının yüreği bundan ötürü kötülük etmek için kendi içlerinde cesaret buluyor.” Benzer şekilde, birçok çocuk da yanlış bir davranışta bulunduktan sonra ceza almadan kurtulup kurtulmayacağına bakıyor. Bu nedenle, belirli bir suç işlediğinde onu cezalandıracağınıza dair önceden uyardıysanız, kesinlikle cezalandırın.

Yapıcı Eğlenceler Değerlidir

“Gülmenin vakti var; . . . . ve oynamanın vakti var.”—Vaiz 3:4.

Bir çocuğun zihinsel ve bedensel gelişimi için dinlenmenin yanı sıra, sağlıklı ve dengeli eğlence de gereklidir. Ana babalar çocuklarıyla birlikte eğlenirlerse, aile bağları güçlenir ve çocuklar güven duygusu kazanırlar. Aile üyeleri boş zamanlarında birlikte neler yapabilirler? Bunun üzerinde durup düşünürseniz, yapacak çok zevkli şeyler bulabilirsiniz. Açık havada spor yapabilir (örneğin bisiklete binebilir) ve topla oynanan oyunlar (örneğin, futbol, voleybol ve basketbol) oynayabilirsiniz. Ayrıca birlikte müzik aletleri çalabildiğinizde yaşanacak sevinçli anları zihninizde bir canlandırın. Oturduğunuz yöreye yakın yerlere gidip açık havada birlikte vakit geçirmek de çocuğun zihninde olumlu etkiler yaratabilir.

Böyle durumlarda ana babalar çocuklarına eğlence konusunda dengeli bir görüş aşılayabilirler. Üç oğlu olan İsa’nın takipçisi bir baba şöyle söyledi: “Fırsat buldukça çocuklarımla vakit geçirip, onların eğlencelerine katılıyorum. Örneğin, bilgisayar oyunları oynarlarken, onlara bunların nasıl oynandığını soruyorum. Büyük bir coşkuyla anlatmaya başladıklarında, sağlıksız eğlencelerin tehlikeleri konusunda onlarla konuşma fırsatı buluyorum. Böylece çocuklarımın uygunsuz eğlenceleri reddettiklerini fark ettim.” Evet, aileleriyle birlikte eğlenmekten mutlu olan çocuklar boş zamanlarını, şiddeti, ahlaksızlığı ve uyuşturucu kullanımını öne çıkaran televizyon programları, videolar, filmler ve İnternet oyunlarıyla geçirmeye o kadar meraklı olmayacaklar.

Çocuklarınızın İyi Arkadaşlar Edinmesine Yardım Edin

“Hikmetlilerle yürüyen adam hikmetli olur; fakat akılsızların arkadaşı zarar görür.”—Süleymanın Meselleri 13:20.

Dört çocuğunu da başarılı şekilde yetiştirmiş, İsa’nın takipçisi bir baba şöyle söyledi: “Onların arkadaş seçimi çok önemlidir. Tek bir kötü arkadaş sizin verdiğiniz tüm emekleri yok edebilir.” Bu baba, çocuklarının iyi arkadaşlar edinmesine yardım etmek için hikmetli davranıp onlara şu soruları sordu: “En yakın arkadaşın kim? Onu neden seviyorsun? Onun hangi niteliğini örnek almak istiyorsun?” Başka bir ana baba ise çocuklarının yakın arkadaşlarını eve davet ediyor. Böylece onları gözlemleyip, çocuklarına rehberlik edebiliyorlar.

Çocuklara, yaşıtlarının yanı sıra, yaşça daha büyük kişilerle arkadaş olabileceklerini öğretmek de önemlidir. Üç oğlu olan Bum-sun şöyle diyor: “Mukaddes Kitapta geçen Davud’un ve Yonatan’ın örneğinde olduğu gibi, çocuklarımın sadece yaşıtlarıyla arkadaşlık etmeleri  gerekmediğini anlamalarına yardım ediyorum. Çocuklarımla arkadaşlık etmeleri için farklı yaşlardan iman kardeşlerimizi eve davet ediyorum. Sonuç olarak çocuklarım yaşıtları olmayan birçok kişiyle arkadaşlık ediyorlar.” Örnek yetişkinlerle arkadaşlık etmeleri, birçok şeyi öğrenmeleri açısından çocuklara avantaj sağlar.

Çocuk Yetiştirmede Başarılı Olabilirsiniz

Amerika Birleşik Devletleri’nde yapılan bir araştırmaya göre, çocuklarına özdenetim ve dürüstlük gibi nitelikleri aşılamaya çalışan ana babaların çok azı başarılı oldu. Bunu başarmanın neden çok zor olduğunu, araştırmaya katılan bir anne şöyle anlattı: “Ne acıdır ki, çocuklarımızı korumanın tek yolu onları bir odada kilit altında tutmak ve dışarıya çıkmalarına, bu dünyaya karışmalarına hiç izin vermemektir.” O bu sözleriyle, çocukların yetiştiği çevrenin şimdi her zamankinden daha kötü olduğuna değiniyordu. Bu durumda, çocuk yetiştirirken başarılı olmak gerçekten mümkün mü?

Bir orkide yetiştirmekten, onun solabileceğini düşünerek vazgeçebilirsiniz. Eğer orkideler konusunda bir uzman, “Böyle yaparsanız başarılı olacaksınız” diyerek size güzel fikirler verirse, gerçekten çok rahatlarsınız. İnsanın doğası konusunda En Üstün Otorite olan Yehova Tanrı çocuk yetiştirme yöntemiyle ilgili en iyi öğütleri veriyor. O şöyle diyor: “Çocuğu gideceği yola göre yetiştir, yaşlı olunca da ondan ayrılmaz.” (Süleymanın Meselleri 22:6) Çocuklarınızı Mukaddes Kitabın öğüdüne göre yetiştirirseniz, onların büyüyüp sorumluluk sahibi, başkalarını düşünen ve ahlak duygusuna sahip yetişkinler olduğunu görmenin mutluluğunu tadabilirsiniz. Böylece onlar insanlar tarafından ve her şeyden önemlisi gökteki Babamız Yehova tarafından da sevilecekler.