1. Ino lusyomo lwa Bunakristo tweelede kulubona buti?

LUSYOMO lwa Bunakristo mbube buyandika kapati. Tabali boonse balujisi pe. (2Tes. 3:2) Nokuba boobo, Jehova ‘wamupa lusyomo umwi aumwi’ wababelesi bakwe boonse. (Rom. 12:3; Gal. 5:22) Boonse ibalujisi beelede kulumba kapati.

2, 3. (a) Ino nzilongezyo nzi ziliko kuli baabo bajisi lusyomo? (b) Mibuzyo nzi njotutiilange-lange lino?

² Jesu Kristo wakaamba kuti Bausyi bakujulu mbabakwela bantu kulimbabo kwiinda mu Mwanaabo. (Joh. 6:44, 65) Kuba alusyomo muli Jesu, kupa kuti cikonzyeke kumuntu kulekelelwa zibi zyakwe. Mpoonya eeco, cipa kuti coolwe cijaluke cakuba acilongwe citamani a Jehova. (Rom. 6:23) Ino twakacita nzi kutegwa tupegwe coolwe eeci citaliboteli? Mbotuli basizibi, cintu cilikke icitweelede ndufwu. (Int. 103:10) Pele Jehova wakabona bubotu mulindiswe. Akaambo kaluse lwakwe, wakajalula moyo wesu kutegwa tumvwe makani mabotu. Aboobo twakatalika kusyoma muli Jesu katujisi bulangizi bwakuba abuumi butamani kumbele.—Amubale 1 Johane 4:9, 10.

 ³ Pele ino mubwini lusyomo ninzi? Sena lugolela buyo akuzyiba zilongezyo nzyatubambilide Leza? Kuyungizya waawo, ino muunzila nzi motweelede kutondezya lusyomo lwesu?

4. Amupandulule ikaambo lusyomo ncolubikkilizya zintu zinji ikutali buyo kumvwisya makanze aa Leza.

⁴ Lusyomo lubikkilizya zintu zinji ikutali buyo kumvwisya makanze aa Leza. Mbube bumwi ibuli anguzu zyakupa kuti muntu acite zintu kweelana akuyanda kwa Leza. Kuba alusyomo mububambe bwa Leza bwakufwutula bantu kukulwaizya bakombi kwaambila bamwi makani mabotu. Mwaapostolo Paulo wakapandulula kuti: “Ikuti kamwaambilizya caantangalala amulomo wanu, kuti Jesu ngo Mwami, akusyoma mumyoyo yanu kuti Leza wakamubusya kuzwa kubafwu, muyoofwutulwa. Nkaambo muntu utondezya lusyomo ndwajisi mumoyo kutegwa abe mululami, pele amulomo wakwe ulaambilizya antangalala kutegwa ajane lufwutuko.”—Rom. 10:9, 10; 2Kor. 4:13.

5. Ino nkaambo nzi lusyomo ncoluyandika kapati, alimwi mbuti mbotukonzya kuluyumya? Amupe cikozyanyo.

⁵ Cilisalede kuti bulangizi bwesu bwakupona buumi butamani munyika mpya ya Leza kuyeeme aakuba alusyomo alimwi akuzumanana kuluyumya. Ikuzumanana kuyumya lusyomo lwesu inga kwakozyanisyigwa ambociyandika kutilila cisyango. Mukwiimpana amaluba aakupanga, cisyango cipona ceelede kuzumanana kukomena. Cisyango cipona cilakonzya kuyuma akaambo kakutatililwa naa kuzumanana kukomena akaambo kakutililwa lyoonse. Ikuti naa kacitatililwi, cisyango icakali kukomena kabotu mukuya kwaciindi inga cafwa. Oobo mbolubede alusyomo lwesu. Ikuti katutalubikkili maano, inga lwafwa. (Lk. 22:32; Heb. 3:12) Pele ikuti katulubikkila maano, lusyomo lwesu inga lwazumanana kupona, ‘kukomena’ alimwi inga twaba “bayumu mulusyomo.”—2Tes. 1:3; Tit. 2:2.

6. Muunzila nzi zyobilo lugwalo lwa Bahebrayo 11:1 mbolupandulula lusyomo?

⁶ Bupanduluzi bwalusyomo kweelana a Bbaibbele mbolyaamba, bulajanika kulugwalo lwa Bahebrayo 11:1. (Amubale.) Lusyomo luyeeme kapati azintu zyobilo nzyotutakonzyi kubona ameso eesu: (1) Zintu ‘eezyo zilangilwa’—eezyi zibikkilizya zintu iziyoocitika kumbele izyakasyomezyegwa kuti ziyoocitika pele izitanacitika, mbuli kumana kwabubi boonse alimwi akuboola kwanyika mpya. (2) “Zintu zini-zini zitanabonwa.” Mucibalo eeci, bbala lya Chigiriki lisanduludwe kuti “bumboni busalede” caamba bumboni butadoonekwi bwacintu cimwi iciliko pele citalibonyi, mbuli kubako kwa Jehova Leza, Jesu Kristo, bangelo, alimwi amilimo iibelekwa a Bwami bwakujulu. (Heb. 11:3) Ino mbuti mbotukonzya kutondezya kuti bulangizi bwesu nkobuli ncobeni alimwi akuti tusyoma muzintu zitalibonyi izyaambwa mu Jwi lya Leza? Tulakonzya kucita oobo kwiinda mumajwi eesu alimwi amilimo yesu. Ikuti zintu eezyi kazitako, lusyomo lwesu talukonzyi kuzulila pe.

7. Mbuti cikozyanyo ca Nowa mbocitugwasya kumvwisya ncocaamba kuba alusyomo? (Amubone cifwanikiso icili kumatalikilo aacibalo.)

⁷ Lugwalo lwa Bahebrayo 11:7 lwaamba lusyomo lwa Nowa ooyo, “naakacenjezyegwa a Leza kujatikizya zintu zyatakaningalibonya, wakatondezya kuti ulamuyoowa Leza, eelyo wakayaka bwato bwakufwutwida bamuŋanda yakwe.” Nowa wakatondezya lusyomo lwakwe kwiinda mukuyaka bwato bupati kapati. Cakutadooneka, basimukobonyina beelede kuti bakali kubuzya ikaambo ncaakali kuyakila cintu cipati kapati boobo. Sena Nowa wakali kuumuna buyo naa kubaambila kuti tiibakeelede kwaanjililila makani aatabajatikizyi? Tanaakacita boobo pe! Lusyomo lwakwe lwakamupa kukambauka cabusicamba alimwi akubacenjezya bantu mbaakali kupona limwi kujatikizya lubeta lwa Leza ilwakali kuboola. Kweelede kuti,  Nowa wakali kwaayinduluka majwi ngamunya Jehova ngaakamwaambila aakuti: “Ndikanzide kubanyonyoona bantu boonse, nkaambo nyika yazula bubi akaambo kabantu aaba . . . Ndiyooleta zambangulwe anyika kutegwa linyonyoone zintu zyoonse izijisi muya wabuumi izili anyika. Zyoonse izili anyika ziyoofwa.” Kuyungizya waawo, Nowa cakutadooneka wakabapandulwida bantu nzila ilikke mbobakali kukonzya kufwutuka, kwiinda mukwiinduluka mulawo ngwaakamwaambila Leza wakuti: “Weelede kunjila mubwato.” Aboobo nzila imwi Nowa mbwaakatondezya lusyomo nkwiinda mukuba “imukambausi wabululami.”—Matl. 6:13, 17, 18; 2Pet. 2:5.

8. Ino ncinzi sikwiiya Jakobo ncaakasololelwa kupandulula kujatikizya ncolwaamba lusyomo lwini-lwini lwa Bunakristo?

⁸ Lugwalo lwa Jakobo kweelede kuti lwakalembwa ciindi cisyoonto buyo kuzwa mwaapostolo Paulo naakasololelwa amuuya kulemba bupanduluzi bwalusyomo. Mubwenya mbuli Paulo, Jakobo wakapandulula kuti lusyomo lwini-lwini lwa Bunakristo taali buyo makani aakusyoma pe; pele amilimo ilibikkilizyidwe. Jakobo wakalemba kuti: “Nditondezye lusyomo lwako kakunyina milimo, eelyo mebo ndilakutondezya lusyomo lwangu kwiinda mumilimo yangu.” (Jak. 2:18) Jakobo wazumanana kutondezya kwiindana kuliko akati kakusyoma buyo alimwi  akutondezya lusyomo muntu ndwajisi. Madaimona alasyoma kuti Leza nkwali, pele taajisi lusyomo lwini-lwini. Muciindi caboobo, akaambo kakuti taajisi lusyomo alwana kuzuzikizyigwa kwamakanze aa Leza. (Jak. 2:19, 20) Mukwiimpana, naakali kwaamba kujatikizya mwaalumi umwi wakaindi wakajisi lusyomo, Jakobo wakabuzya kuti: “Sena Abrahamu taateesu tanaakaambwa kuti mululami akaambo kamilimo naakamana kutuula Izaka mwanaakwe acipaililo? Wabona kuti lusyomo lwakwe lwakabelekela antoomwe amilimo yakwe alimwi lusyomo lwakwe lwakalondolwa kwiinda mumilimo yakwe.” Mpoonya kutegwa atondezye kuti lusyomo lweelede kutondezyegwa kwiinda mumilimo, Jakobo wakayungizya kuti: “Mbubonya mubili uunyina muuya mbuufwide, alwalo lusyomo lunyina milimo lulifwide.”—Jak. 2: 21-23, 26.

9, 10. Mbuti mwaapostolo Johane mbwatugwasya kumvwisya mbociyandika kapati kutondezya lusyomo lwesu?

⁹ Nokwakainda myaka iinda ku 30, mwaapostolo Johane wakalemba bbuku lyakwe lya Makani Mabotu alimwi amagwalo otatwe. Sena wakatondezya kulumba kubupanduluzi buzwide kapati oobo balembi bambi ibakasololelwa amuuya mbobakapa kujatikizya lusyomo lwini-lwini lwa Bunakristo? Kwaziindi zinji kwiinda balembi bambi ba Bbaibbele, Johane wakabelesya bbala lya Chigiriki eelyo zimwi ziindi ilisandululwa kuti “kusyoma” naa “kutondezya lusyomo.”

¹⁰ Mucikozyanyo, Johane wakapandulula kuti: “Ooyo uumusyoma Mwana ulaabuumi butamani; ooyo uutamuswiilili Mwana takabuboni buumi pe, pele bukali bwa Leza bulakkalilila aalinguwe.” (Joh. 3:36) Lusyomo lwa Bunakristo lubikkilizya kumvwida malailile aa Jesu. Kanji-kanji Johane wakali kuzubulula majwi aa Jesu aatondezya kuti kutondezya lusyomo ncintu ciyandika kucitwa cakuzumanana.—Joh. 3:16; 6:29, 40; 11:25, 26; 14:1, 12.

11. Ino mbuti mbotukonzya kutondezya kuti tulalumba akaambo kakuzyiba kasimpe?

¹¹ Tweelede kulumba kapati kuti Jehova wakabelesya muuya wakwe uusalala kuyubununa kasimpe kulindiswe alimwi akutupa kuti tucikonzye kutondezya lusyomo mumakani mabotu. (Amubale Luka 10:21.) Tatweelede kucileka kumulumba Jehova akaambo kakutukwela kulinguwe kwiinda mu Mwanaakwe, “Musololi Mupati alimwi Uulondola lusyomo lwesu.” (Heb. 12:2) Kutegwa tutondezye kuti tulalumba akaambo kaluse luli boobo, tweelede kuzumanana kuyumya lusyomo kwiinda mukupaila alimwi akwiiya Jwi lya Leza.—Ef. 6:18; 1Pet. 2:2.

12. Ino muunzila nzi motweelede kutondezya lusyomo lwesu?

¹² Tweelede kuzumanana kutondezya lusyomo muzisyomezyo zya Jehova. Tweelede kucita boobu munzila izilibonya kuli bamwi. Mucikozyanyo, tulazumanana kukambauka kujatikizya Bwami bwa Leza alimwi akutola lubazu mumulimo wakugwasya bantu kuba basikwiiya. Kuyungizya waawo, tulazumanana kucitila “bantu boonse milimo mibotu, pele kapati ibaciinga cesu calusyomo.” (Gal. 6:10) Alimwi tulabeleka canguzu ‘kusamununa buntu bwesu bwakaindi amicito yambubo,’ akweeleba kufwumbwa cintu icikonzya kutunyonganya kumuuya.—Kol. 3:5, 8-10.

13. Mbuti “lusyomo muli Leza” mboluyandika kapati, alimwi ino lukozyanisyidwe kunzi, alimwi nkaambo nzi?

¹³ Bbaibbele lyaamba kuti: “Kakunyina lusyomo tacikonzyeki pe kumukkomanisya Leza, nkaambo kufwumbwa ooyo uuswena afwaafwi kulinguwe weelede kusyoma kuti nkwali ncobeni akuti uba sikupa bulumbu kuli baabo bamuyandaula cabusungu.” (Heb. 11:6) Jwi lya Leza lipandulula “lusyomo muli Leza” kuti ncibeela ‘cantalisyo’ iiyandika kumuntu uli woonse kuti abe alimwi akuzumanana kuba Munakristo  wakasimpe. (Heb. 6:1) Aantalisyo eeyo, Banakristo beelede ‘kuyungizya kulusyomo lwabo’ bube bumwi ibuyandika kapati ‘kutegwa bazumanane kukkala muluyando lwa Leza.’—Amubale 2 Petro 1:5-7; Jud. 20, 21.

14, 15. Ino nkaambo nzi kuba aluyando ncokuyandika kapati ikutali buyo kuba alusyomo?

¹⁴ Balembi ba Magwalo aa Chigiriki aa Bunakristo bakakankaizya mboluyandika kapati lusyomo kwiinda mukulwaamba ziindi zinji. Kunyina bube bumbi bwa Bunakristo ibwaambidwe ziindi zinji kwiinda lusyomo. Sena eeci caamba kuti lusyomo mbobube bwa Bunakristo ibuyandika kapati?

¹⁵ Kweelanya lusyomo alimwi aluyando, Paulo wakalemba kuti: “Kuti kandijisi luzyibo loonse alusyomo lunji lukonzya kundipa kulonzya malundu, pele kuti kanditajisi luyando, ndili wabuyo.” (1Kor. 13:2) Jesu wakakankaizya mbobuyandika kapati bube bwaluyando oobu bwiinda bube boonse ciindi naakaingula mubuzyo wakuti: “Ino nguuli mulawo mupati mu Mulawo?” (Mt. 22:35-40) Luyando lubikkilizya bube bwa Bunakristo bunji ibuyandika kubikkilizya alusyomo. Bbaibbele lyaamba kuti: ‘Luyando lulasyoma zintu zyoonse.’ Lulijisi lusyomo muzintu Leza nzyaakaamba mu Jwi lyakwe lyakasimpe.—1 Kor. 13:4, 7.

16, 17. Ino mbuti lusyomo alimwi aluyando mbolwaambidwe antoomwe mu Magwalo, pele ino mbube nzi bupati, alimwi nkaambo nzi?

¹⁶ Akaambo kakuti lusyomo alimwi aluyando lulayandika kapati, balembi ba Magwalo aa Chigiriki aa Bunakristo bakabwaamba bube oobu antoomwe ziindi zinji. Paulo wakakulwaizya Banakristonyina ‘kusama cilikwabilizyo cakucamba calusyomo aluyando.’ (1Tes. 5:8) Petro wakalemba kuti: “Nokuba kuti kunyina nomwakamubona [Jesu], mulamuyanda. Nokuba kuti kwaciindi cino tamumubwene, pele mulamusyoma.” (1Pet. 1:8) Jakobo wakabuzya bananikenyina kuti: “Sena Leza tanaakasala baabo nyika eeyi mboibona kuti mbacete kuba bavwubi mulusyomo alimwi abasikukona Bwami, oobo mbwaakasyomezya kuli baabo bamuyanda?” (Jak. 2:5) Johane wakalemba kuti: “Ooyu ngomulawo wa [Leza]: wakuti tube alusyomo muzina lya Mwanaakwe Jesu Kristo akuti katuyandana.”—1Joh. 3:23.

¹⁷ Nokuba kuti lusyomo lulayandika kapati, kumbele tatukayandiki kuba alusyomo muzisyomezyo zya Leza izijatikizya nyika yakwe mpya akaambo kakuti zinooli zyazuzikizyigwa kale. Pele kuyanda Leza alimwi abasimukoboma takukamani pe. Aboobo, Paulo wakali kukonzya kulemba kuti: “Pele lino kusyeede zintu eezyi zyotatwe: lusyomo, bulangizi aluyando; pele aali zyeezyi icipati kwiinda zyoonse, nduyando.”—1Kor. 13:13.

18, 19. Ino ncitondezyo nzi cipati calusyomo ncotubona mazuba aano, alimwi ino nguni iwapa kuti kube paradaiso yakumuuya?

¹⁸ Muciindi eecino ncotupona, bantu ba Jehova bali mukutondezya lusyomo mu Bwami bwa Leza ibulela. Eeci capa kuti kube paradaiso yakumuuya munyika yoonse yalo iijisi bantu bainda kumamiliyoni aali lusele. Muparadaiso yakumuuya muzwide mucelo wamuuya wa Leza. (Gal. 5:22, 23) Eelo kaka eeci ncitondezyo cipati calusyomo aluyando lwa Bunakristo bwakasimpe!

¹⁹ Kunyina muntu uukonzya kulidunda akaambo kaceeci. Ngu Leza wesu iwaleta paradaiso yakumuuya eeyi. Mulimo ooyu uutaliboteli ‘uli mukumuletela mpuwo Jehova, waba citondezyo citamani eeco citakanyonyoonwi.’ (Is. 55:13) Mubwini, “ncipego buyo ca Leza” kuti ‘tufwutulwe akaambo kalusyomo.’ (Ef. 2:8) Paradaiso yesu yakumuuya iyoozumanana kukomena akuzwidilila kusikila nyika yoonse ikazule bantu balondokede, baluleme alimwi ibakkomene kutegwa zina lya Jehova likatembaulwe kukabe kutamani. Atuzumanane kutondezya lusyomo lwesu muzisyomezyo zya Jehova!