Muchizi uutegwa Sara * wakati: “Ndili muntu ulaabweeme.” Alubo wakayungizya kuti: “Ndilayoowa alubo nga tandaangunukide pe kuti kandili aakati kabantu bayanda kuti zintu zyoonse zichitwe mbuli mbubayanda. Pesi ndilimvwa kandaangunukide kuti kandili amuntu ulaamoyo ubombede alubo ulibombya. Kulanduubila kumubuzya mbundilimvwa azintu zindikataazya. Ndimvwanana abantu balaamyoyo iibombede.”

Zyakaambwa aSara zitondeezya kuti kuba amyoyo iibombede kupa kuti bamwi batuyande. Alubo kubomba moyo kubotezya Jehova. Jwi lyakwe litusungwaazya kuti: “Amulisamike . . . kubomba moyo.” (Kol. 3:12) Pesi kubomba moyo chaambaanzi? Jesu wakatondeezya biyeni kuti wakali alubomba? Alubo nga kulatugwasya biyeni kuti tubotelwe?

Kubomba moyo chaamba kuba abuntu butugwasya kuti tube aluumuno abamwi. Kupa kuti tubatame, tulinyone akuti tutafwambaani kunyema kuti bamwi bachita zintu zitubbowa.

Bbala lyachiGrikki lyakasandululwa kuti kubomba moyo lyakali kubelesegwa kupandulula bbiza lyakayiisigwa kuti lilinyone. Bbiza eeli nga lichilaawo manguzu pesi lyakayiisigwa kwaabelesya kabotu. Mbukubede kubomba moyo takwaambi kuti muntu taakwe manguzu pe pesi kutondeezya kuti ulalinyona akuti uyanda kubamba luumuno abamwi.

Ulakonzya kuyeeya kuti, ‘Tandili muntu mubombe moyo pe.’ Bantu biingi munyika bayanda kuti zintu zichitwe mbuli mbubayanda alubo tabakwe moyo mulamfu. Eezi zilakonzya kupa kuti kutuyumine kuba babombe myoyo. (Rom. 7:19) Nikuba kuti teekuuba pe, Jehova ulakonzya kutugwasya kabelesya muuya wakwe uusalala. (Gal. 5:22, 23) Nkamboonzi nitweelede kuba babombe myoyo?

Kubomba moyo kupa kuti bantu baangunuke kuba andiswe. Kweendelana azyakaambwa aSara waambwa musule, bantu balimvwa kabaangunukide kuti kabali aakati kabantu babombe myoyo. Jesu nchikozyano chibotu chamuntu wakali amoyo uubombede alubo wakali aluzyalo. (2 Kor. 10:1) Chiindi chiingi bana tabaangunuki pe kukkala amuntu ngubatazi pesi bakalaangunukide kuya kuli Jesu nikuba kuti teebakamuzi pe.—Mk. 10:13-16.

Kubomba moyo kulatugwasya alubo kugwasya aabo mbitukkalaabo. Kubomba moyo kupa kuti tutafwambaani kunyema. (Tus. 16:32) Eezi zilatugwasya  kuti tutaambuuli majwi atali kabotu kuli bamwi, kapati kubantu mbituyanda. Alubo kubomba moyo kugwasya bantu mbitukkalaabo nkaambo tatukachiti zintu zibachisa.

Nikuba kuti wakali aazintu zyiingi zyakuchita amulimu uutali muuba, Jesu wakali mubombe moyo kubantu boonse. Chiindi naakali aanyika, bantu biingi bakali kukataazikana alubo bakali kuyanda kugwasigwa. Jesu wakabawumbulizya kwiinda mukubabuzya kuti: “Amuboole kulindime. . . nkaambo ndili mubombe moyo, alimwi ndilalicesya.”—Mt. 11:28, 29.

Nga tulachita biyeni kuti tube bantu babombe myoyo mbuli Jesu? Jwi lyaLeza lituyiisya nzila Jesu njaakabajataayo bantu anzyaakachita chiindi naakali muzyiimo ziyumu. Tweelede kutobelezya chikozyano chakwe kuti twaswaanana azyiimo zikonzya kupa kuti kutuyumine kubomba moyo. (1 Pet. 2:21) Atubone nzila zitatu Jesu mbaakatondeezya kuti wakali mubombe moyo.

Jesu wakali mubombe moyo. Jesu wakati: “Ndili mubombe moyo, alimwi ndilalicesya.” (Mt. 11:29) Bbayibbele litondeezya kuti kubomba moyo akulibombya kuleendelana. (Ef. 4:1-3) Nkamboonzi nitwaamba oobu?

Kulibombya kupa kuti tutafwambaani kunyema akaambo kazintu zyaambwa abamwi atala andiswe. Jesu wakachita biyeni chiindi bamwi bantu nibakali kumusampawula akwaamba kuti ‘ulatangala’ akuti “uuyandisya kunywa waini”? Wakatondeezya kwiinda mumichito yakwe kuti nzibakali kwaamba teenzizyo pe. Alubo wakaamba kuti: “Busongo bulabonwa kuti buliluleme kwiinda mumilimo yambubo.”—Mt. 11:19.

Yezya kutondeezya kuti ulimubombe moyo kuti umwi muntu waambuula majwi aatali kabotu atala ankuzwa, mbuwakakomezegwa akuti uli mwaalumi naakuti uli mwanakazi. Umwi mwaalu uukkala kuSouth Africa wakati: “Kuti ndabbowekana akaambo kazintu zyaambwa awumwi muntu ngandalibuzya kuti, ‘Kaansinga nguJesu wayinoochita biyeni?’” Alubo wakayungizya kuti: “Ndakaliyiisya kuti tandeelede kufwambaana kunyema pe.”

Jesu wakalizi kuti bantu balapambanisya. Basikwiiya baJesu bakali kuyanda kuchita zintu zilikabotu pesi chimwi chiindi bakali kukachilwa nkaambo bakali achibi. Muchikozyano, mubusiku bwakumamanino Jesu katanafwa, wakakumbila Petro, Jakkobo aJohane kuti bamugwasye kulinda kabali kukomba. Pesi basikwiiya aaba bakali koona. Jesu wakati, “moyo ncobeni [ulayanda] pele mubili unyina nguzu.” (Mt. 26:40, 41) Kuziba kuti baapostolo bakwe bakali aachibi kwakapa kuti atabanyemeni pe.

Umwi muchizi uutegwa Mandy wakali apenzi lyakulanga zintu zitali kabotu nzibachita bamwi pesi ulikubeleka changuzu kutobelezya chikozyano chaJesu. Wakati: “Ndileezya kuyeeya kuti bamwi tabamaninide pe akutobelezya chikozyano chaJehova kwiinda mukulanga zintu zibotu nzibachita bamwi.” Kuti twatobelezya chikozyano chaJesu chakubafwida luzyalo bamwi akaambo kakuti tabamaninide, ziyoopa kuti tube bantu babombe moyo.

Jesu wakasiya zintu zyoonse mumaboko aaLeza. Jesu wakalisimya chiindi bamwi nibakatali kumujata kabotu. Bamwi teebakali kumusyoma, bamwi bakali kumusampawula akumupenzya. Nikuba boobo, taakabanyemena pe pesi wakasiya zintu zyoonse “mumaanza aayooyo uubeteka cabululami.” (1 Pet. 2:23) Jesu wakalizi kuti Wisi uyoomugwasya kuti alisimye akuti uzoopa kuti kuchitwe zintu ziluleme muchiindi cheelede.

Kuti twanyema mpawo twayanda kuti tutondeezegwe bululami, tulakonzya kuchita zintu zitali kabotu akupambanisya. Akaambo kazeezi Bbayibbele lyaamba kuti: “Bukali bwamuntu tabuleti bululami bwa Leza.” (Jak. 1:20) Nikuba kuti chimwi chiindi nga twanyemena chiliwo, pesi akaambo kakuti tulaachibi tulakonzya kupambanisya.

Umwi muchizi uutegwa Cathy uukkala kuGermany wakali kuyeeya kuti, ‘Kuti waleka kutondeezya kuti uliluleme taakwe muntu utakulwanine pe.’ Pesi naakazoobona kuti kusyoma Jehova kulayandikana, wakazoochincha. Wakati: “Tandichilikataazyi pe kuti nditondeezye kuti nzibali kundiyeeyela bamwi teenzizyo pe.” Alubo wakayungizya kuti: “Lino ndakayiya kusiya zintu zyoonse mumaboko aaJehova nkaambo ndilizi kuti nguwe utamaninsye kutalulama koonse.” Kuti wajatwa munzila iitali kabotu, chikozyano chaJesu chakusyoma Leza chiyookugwasya kuti uzumanane kubomba moyo.

Jesu wakatondeezya kuti kubomba moyo kupa kuti tubotelwe. Wakati: “[Balabotelwa] babombe myoyo.” (Mt. 5:5) Atubone kuti kubomba myoyo kugwasya biyeni muzyiimo zitobela.

Kubomba moyo kupa kuti bantu bakwetene bamvwanane. Mukwesu uutegwa Robert uukkala kuAustralia wakati: “Chimwi chiindi ndakali kubuzya mwanakazi wangu majwi atali kabotu.” Alubo wakati: “Pesi ndakali kulisola nkaambo teendakali kukonzya kwaachincha majwi mabi ngindakali kwaambuula. Kwakali kundikataazya kubona mbaakali kumuchisa amajwi ngindakali kwaambuula.”

“Toonse tulalubizya ziindi zinji” mukwaambuula, alubo majwi ngitwaambuula katutayeeyede pe alakonzya kupa kuti mutabi luumuno mulukwatano. (Jak. 3:2) Muzyiimo zili boobu, kubombya moyo kupa kuti tukkale katubeteme akuti tuyeeye katutanaambuula.—Tus. 17:27.

Robert wakabeleka changuzu kuti atanoofwambaani kunyema akuti kalinyona. Eezi zyakeeta mpinduunzi? Wakati: “Lino kuti kwaba kutamvwanana mulukwatano lwesu ndileezya kumuswiilila akutamunyemena mwanakazi wangu. Alubo ngandaambulaawe munzila yalubomba.” Wakayungizya kuti: “Lino zintu zyakachincha mulukwatano lwesu kwakaba luumuno.”

Kuba muntu ubombede moyo kupa kuti tumvwanane abamwi. Bantu bafwambaana kunyema bamvwanana abantu bache. Pesi kubomba moyo kupa kuti tuzumanane kujatana “mucaanzyo caluumuno.” (Ef. 4:2, 3) Cathy waambwa aajulu wakati: “Kubomba moyo kwakandigwasya kuti ndikonzye kumvwanana abantu basiyene-siyene nikuba kuti bamwi nkuyumu kumvwanana aabo.”

Kubomba moyo kupa kuti tube aluumuno mumizeezo. Bbayibbele lyaamba kuti “busongo buzwa kujulu” bupa kuti muntu abe aluumuno akuti alibombye. (Jak. 3:13, 17) Muntu ubombede moyo ‘ulaamoyo uukkede.’ (Tus. 14:30) Umwi mukwesu wakabeleka changuzu kuti abe alubomba wakati: “Lino ndakaba muntu uunyoneka, tandichilangilili kuti zintu zichitwe mbuli mbundiyanda chiindi choonse. Eezi zipa kuti ndibe aluumuno mumizeezo akuti kandibotelwa.”

Nisimpe, tweelede kubeleka changuzu kuti tube bantu babombe myoyo. Umwi mukwesu wakati: “Kwaamba choonzyo, chimwi chiindi ngandayanda kuyaka biya akunyema.” Pesi Jehova utusungwaazya kuti tube bantu babombe myoyo alubo uyootugwasya kuti tuchite oobo. (Is. 41:10; 1 Tim. 6:11) ‘Uyoomaninsya kutuyiisya’ alubo ‘uyootuyumya.’ (1 Pet. 5:10) Mukuya kwachiindi tuyootondeezya ‘kubomba moyo aluzyalo lwaKristu’ mbuli mwaapostolo Pawulu.—2 Kor. 10:1.