1. MaKristu beelede kuchitaanzi kuti bamaninsye muzundaano wabuumi?

MAKRISTU bali mumuzundaano wabuumi. Kufumbwa kuti tuli aachiindi chifwiifwi katuli mumuzundaano ooyu naakuti chilamfu, tweelede kwiinkilila kunembo katuli mumuzundaano kusikila tukawumaninsye. Majwi mwaapostolo Pawulu ngaakalembela maKristu bakuFilipi, alakonzya kutugwasya kuti tuumaninsye muzundaano wesu. Bamwi maKristu bamumbungano eeyo, bakali baba aachiindi chilamfu kabakomba Jehova nibakatambula lugwalo lwaPawulu. Bakachili kuchijaana mumuzundaano pesi Pawulu wakabayeezya kuti bakeelede kwiinkilila kunembo kabachijaana chakulisimya. Pawulu wakali kuyanda kuti batobelezye chikozyano chakwe ‘chakubeleka changuzu kusikila akajane bulumbu.’—Flp. 3:14.

2. Nkamboonzi malayilile aaPawulu naakasika aachiindi cheelede kumaKristu bakuFilipi?

² Malayilile Pawulu ngaakalembela maKristu bakuFilipi, akasika aachiindi cheelede. Bantu bakasaanguna kupenzya maKristu chiindi mbungano eeyi niyakatalika. Mu50 C.E., Pawulu aSila bakatambula kutambwa kwaLeza kwakuti, ‘amuzubukile kuMakkedoniya.’ Mpawo bakiinka kuFilipi kuti bakakambawuke makani mabotu. (Mil. 16:9) Nibakasika nkuko, bakajana mukayintu uutegwa Lidiya “wakali kuswiilila, aboobo Jehova wakajalula moyo wakwe cakumaninina” kumakani mabotu. (Mil. 16:14) Muchiindi chifwiifwi wakabbabbatizigwa abamung’anda yakwe. Pesi Dyabbulosi wakasaanguna kupenzya maKristu. Baalumi bamumuunzi bakakwela Pawulu aSila akubatola kubeendelezi mpawo bakabatamikizya mulandu wakuti bakeeta lupyopyongano. Eezi zyakapa kuti Pawulu aSila bawumwe,  basungwe mpawo bakabuzigwa kuti bazwe mumuunzi. (Mil. 16:16-40) Pesi bakaleka na? Peepe, teebakaleka pe! Bakwesu abachizi bamumbungano mpya bakachita biyeni? Zilabotezya kuti ambabo bakalisimya! Bakasungwaazigwa achikozyano chaPawulu aSila.

3. Niinzi Pawulu nzyaakazi alubo njiili mibuzyo njitutasandule?

³ Pawulu wakali kuyanda kulisimya kusikila kumamanino. (2 Kor. 4:16) Wakalizi kuti wakeelede kukkala kalangide kubulumbu kuti ayinkilile kunembo kakomba Jehova chakusyomeka. Twiiyaanzi kuli Pawulu? Nziizili zikozyano zyamazubaano zyabantu bakakkala kabasyomekede nikuba kuti bakali kuswaana buyumu-yumu? Alubo bulangilizi buli atala alyajuunza butugwasya biyeni kuti tutalengwaani pe?

4. Pawulu wakachita biyeni kuti ayinkilile kunembo kabelekela Jehova muchiimo nchaakabede?

⁴ Yeeya chiimo nchaakabede Pawulu naakabalembela maKristu bakuFilipi lugwalo. Wakalisungidwe mung’anda kuRoma. Taakali kuzumizigwa pe kuzwa aanze kuti akambawuke. Nikuba boobo, wakali kukambawukila bantu bakali kumuswaya akulemba magwalo aakali kuya kumbungano zyakali kule. Mbukubede mazubaano, maKristu biingi batakonzyi kuzwa aang’anda kuti bakakambawuke, ngabakambawukila bantu babaswaya. Alubo balemba magwalo aasungwaazya kubantu mbibatakonzyi kuswaya.

5. Kweendelana amajwi aali muli Bafilipi 3:12-14 niinzi chakagwasya Pawulu kuti akkale kalangide kubulumbu?

⁵ Pawulu taakazumizya zibi nzyaakachitide chiindi kuti zimukachizye kukomba Jehova. Wakati wakeelede ‘kuluba zintu zili musule’ kuchitila kuti ‘alangilile zintu zili kunembo,’ kuti amaninsye muzundaano wakwe. (Bala Bafilipi 3:12-14.) Niinzi zimwi zyakali kukonzya kuchelezya Pawulu? Chakusaanguna, Pawulu wakali wazwidilila aakati kamaJuda. Nikuba boobo, kuzwidilila ooku wakakubona kuti “mulwi buyo wamafwuse.” (Flp. 3:3-8) Chachibili, taakazumizya kuti kupenzya maKristu nkwaakali kuchita kumulesye kuchita zyiingi. Chachitatu, taakayeeya kuti wakali wamubelekela loko Jehova. Pawulu wakazwidilila mumulimu wakwe nikuba kuti wakasungwa, wakawumwa, wakatululwa amabwe, kufwidwa abwaato akubula zyakulya azyakuzwaata. (2 Kor. 11:23-27) Nikuba kuti Pawulu wakachitide zyiingi alubo wakapenzegwa pesi wakalizi kuti wakeelede kwiinkilila kunembo. Mbukubede andiswe.

6. ‘Zintu zyamusule’ nzitweelede kuluba ziswaanizyaanzi?

⁶ Nga tulachitobelezya biyeni chikozyano chaPawulu ‘chakuluba zintu zyamusule’? Kulakonzeka kuti ulikulwana penzi lyakulipa mulandu akaambo kazibi nzwaakachita chiindi. Kuti kakuli boobo, ulakonzya kuchita chiiyo chako awulikke akuyeeyesesya atala achinunuzyo chaKristu. Kubala atala achinunuzyo, kuyeeyesesya akukomba kupa kuti ukonzye kuzunda penzi lyakulipa mulandu. Kuchita oobo kutugwasya kuti tutalipi mulandu kuzibi Jehova nzyaakatulekelela kale. Atubone chimwi chiiyo nchitwiiya kuli Pawulu. Zilakonzeka kuti bamwi bakasiya milimu iilaajulu kuti bachite zyiingi mukukomba Jehova. Kuti kakuli boobo, tulakonzya na kuluba zintu zyamusule akutaziyeeya? (My. 11:4-6; Muk. 7:10) Alubo ‘zintu zyamusule’ zilakonzya kuswaanizya zintu nzitwakachita chiindi mukubelekela Jehova naakuti masunko ngitwakazunda. Nisimpe kuti kuyeeyesesya Jehova mbaakatulongezya ambaakatugwasya, kupa kuti tuswene aafwiifwi anguwe. Pesi tatuyandi kukkutisikana azintu nzitwakachita luzutu,  katubonaanga tatuchikonzyi kuchita zyiingi mukubelekela Jehova.—1 Kor. 15:58.

7. Kweendelana amajwi aali muli 1 Bakorinto 9:24-27 niinzi chiyandikana kuti tumaninsye muzundaano wabuumi? Amba chikozyano.

⁷ Pawulu wakali kwaamvwisisisya majwi aaJesu aakuti: “Amubeleke canguzu kuti munjile mumulyango uusyanikide.” (Lk. 13:23, 24) Mbuuli Jesu, Pawulu wakalizi kuti wakeelede kubeleka changuzu kusikila kumamanino. Wakakozyanisya buumi bwamaKristu akuchijaana mumuzundaano. (Bala 1 Bakorinto 9:24-27.) Sikuchijaana ubikkila maanu kukumaninsya muzundaano alubo tabikkili maanu kuzintu zichelezya. Muchikozyano, basikuchijaana balakonzya kuchijaana mumugwagwa ulaazintoolo azimwi zikonzya kubachelezya. Ubonaanga zilachita na kuti sikuchijaana ayimikile akulangisisya zintu zitondeezedwe muchintoolo? Tachiti oobo pe kuti kayanda kuzunda! Mumuzundaano wabuumi, andiswe tatweelede kubikkila maanu kuzintu zichelezya. Kuti twabikkila maanu kubulumbu akubeleka changuzu mbuuli Pawulu, tuyoojana bulumbu!

8. Nziizili zintu zitatu nzitutalange-lange?

⁸ Lino atulange-lange zintu zitatu zikonzya kupa kuti tumane manguzu. Tulalanga-langa, kutazuzikizigwa kwazintu nzitulangilila, kukachilwa kuchita zyiingi akaambo kakuchembaala amasunko aatafwambaani kumana. Kuziba nzibakachita bamwi kuti bazunde zyiimo eezyo kulatugwasya.—Flp. 3:17.

9. Kutazuzikizigwa kwazintu nzitulangilila kupa kuti tulimvwe biyeni?

⁹ Kutazuzikizigwa kwazintu nzitulangilila. Tulangilila kuzuzikizigwa kwazintu zibotu, Jehova nzyaakatusyomezya. Chiindi mupolofita Habbakkukku naakakwiilila Jehova kuti amaninsye bubi bwakali muJuda, Jehova wakamubuzya kuti ‘azumanane kulangilila.’ (Hab. 2:3) Chiindi zintu nizitazuzikizigwi aachiindi nituzilangilila, tulakonzya kukatala mubukombi. Alubo tulakonzya kumana manguzu. (Tus. 13:12) Eezi zyakachitika mu1914. Mumunyaka ooyo, maKristu biingi bakananikidwe, bakali kulangilila kujana bulumbu bwakuya kujulu.  Chiindi nzibakali kulangilila nizyakatachitika, bakwesu bakachita biyeni muchiimo eechi?

10. Imwi mpuli yakachita biyeni chiindi zintu nzibakali kulangilila nizyakatazuzikizigwa aachiindi nchibakali kulangilila?

¹⁰ Atulange-lange chikozyano chabantu babili basyomeka bakazunda buyumu-yumu oobu. Mukwesu Royal Spatz wakabbabbatizigwa mu1908, kali aaminyaka iili 20. Wakali aachoonzyo chakuti chakali chaba aafwiifwi chiindi chakuti ayinke kujulu. Mu1911, naakali kuyanda kuchada amuchizi Pearl wakamubuzya kuti: “Ulizizi zintu ziyanda kuchitika mu1914. Zili kabotu kuti tuchade lino!” Mukwesu ooyu amukayintu wakwe bakaleka na kuchijaana mumuzundaano wabuumi nibakatayinka kujulu mu1914? Peepe, nkaambo makanze aabo akali akuchita kuyanda kwaLeza kutali kuya kujulu. Bakalipedelede kuchijaana mumuzundaano chakulisimya. Mukwesu Royal amukayintu wakwe bakayinkilila kunembo kabakomba Jehova chakusyomeka kwaminyaka myiingi, kusikila nibakamaninsya buumi bwabo bwaanyika. Nisimpe kuti kulangilila chiindi Jehova nayoozuzikizya zisyomezyo zyakwe, kupa kuti zina lyakwe lilemekwe akutondeezya kuti nguwe weelela kweendelezya. Baachoonzyo chakuti zintu zyoonse eezi ziyoochitika muchiindi chakwe cheelede. Atwiinkilile kunembo katukomba Leza katutazumizyi kuti kutazuzikizigwa kwazintu nzitulangilila, kutumane manguzu.

11-12. Nkamboonzi nitukonzya kwiinkilila kunembo katusimide mubukombi nikuba kuti twachembaala? Amba chikozyano.

¹¹ Kukachilwa kuchita zyiingi akaambo kakuchembaala. Sikuchijaana uyanda manguzu miingi kuti anjile mumuzundaano. Pesi takuyandikani mubili uusimide kuti wiinkilile kunembo kusima mubukombi. Simpe ndyakuti, bantu biingi batachikwe manguzu akaambo kakuchembaala, bachiyanda kwiinkilila kunembo kabakomba Jehova. (2 Kor. 4:16) Muchikozyano, Mukwesu Arthur Secord * wakali aminyaka iili 88 alubo wakali waba aminyaka iili 55 kabelekela kuBbeteli. Aachiindi eechi, mubili wakwe teewakachisimide pe. Nesi wakali kumusilika wakasika mpaakalede. Wakamulangisisya mpawo wakamubuzya kuti: “Mukwesu Secord, mubili ooyu wachita zyiingi mukubelekela Jehova.” Pesi Mukwesu Arthur taakali kulangisisya nzyaakali wachita chiindi. Wakalanga nesi kumeso akwaamba kuti: “Ulikwaamba choonzyo. Pesi tatweelede kulangisisya nzitwakachita. Ziyandikana, nkukkala katusyomekede.”

¹² Amwi waba aminyaka myiingi kukomba  Jehova pesi lino kuchembaala kuli kukukachizya kuchita nzwaakali kuchita chiindi. Kuti kakuli boobo, utalengwaani pe. Baachoonzyo chakuti Jehova tayilubi pe milimu yoonse njwaakachita. (Heb. 6:10) Alubo, utalubi kuti Jehova talangi nzitwakachita luzutu pesi ulangisisya mbutumuyanda. Tutondeezya mbutumuyanda Jehova kwiinda mukuba amaboneno aali kabotu akuchita nzitukonzya. (Kol. 3:23) Jehova ulizi mputugolela alubo talangilili kuti tuchite zyiingi kwiinda nzitukonzya.—Mk. 12:43, 44.

13. Zyakachitika kuli Anatoly aLidiya zitusungwaazya biyeni kuti twiinkilile kunembo katukomba Jehova nikuba kuti kuti tuswaana buyumu-yumu bwiingi?

¹³ Masunko aatafwambaani kumana. Bamwi bakombi baJehova balikulisimya mumasunko asiyene-siyene amukupenzegwa. Muchikozyano, mukwesu Anatoly Melnik * wakali aminyaka iili 12 chiindi wisi naakasungwa, kubikkwa mujele akutolwa kubuzike kuSiberia kwakali kulampa makkilomita aali 7 000 akwakali mpuli yakwe kuMoldova. Nikwakayinda munyaka, mukwesu Melnik, banyina, syanyinakulu abanyinakulu bakatolwa kubuzike kuSiberia. Mukuya kwachiindi, bakasaanguna kunjila miswaangano yambungano mulichimwi chilawu pesi bakali kweenda makkilomita aali 30, kakutontola loko. Nikwakayinda chiindi, Mukwesu Melnik wakakkala minyaka iitatu mujele kali kule amukayintu wakwe Lidiya, akana kabo kakali amunyaka uumwi. Mukwesu ooyu ampuli yakwe bakiinkilila kunembo kabakomba Jehova chakusyomeka, nikuba kuti bakaswaana buyumu-yumu kwaminyaka myiingi. Lino uuli aminyaka iili 82 alubo ubeleka muKkomiti yaMutabi yakuCentral Asia. Atube mbuuli Mukwesu Anatoly aLidiya, kwiinda mukubeleka changuzu mumulimu waJehova, katulisimya mbuuli mbutwakachita chiindi.—Gal. 6:9.

14. Pawulu wakabona kuti wakeelede kuchitaanzi kuti akajane bulumbu?

¹⁴ Pawulu wakali achoonzyo chakuti wakali kuyoowumaninsya muzundaano wakwe akujana bulumbu. Mbukunga wakali muKristu wakananikidwe, wakali kulangilila kujana ‘bulumbu bwakujulu mbwaakamwiitila Leza.’ Kuti akajane bulumbu oobo, wakabona kuti wakeelede ‘kusolokesya naakuti kubeleka changuzu.’ (Flp. 3:14) Pawulu wakabelesya chikozyano chisungwaazya kuti agwasye maKristu bakuFilipi kuti bayinkilile kunembo kabalangide kubulumbu.

15. Pawulu wakachibelesya biyeni chikozyano chabusichisi kuti asungwaazye maKristu bakuFilipi kuti ‘basolekesye’?

 ¹⁵ Pawulu wakayeezya maKristu bakuFilipi atala abusichisi bwabo bwakujulu. (Flp. 3:20) Nkamboonzi makani aabusichisi naakali kuyandikana? Nkaambo muchiindi eecho, kuba muRoma kwakali kuyandikana loko, kakugwasya munzila zyiingi. * Nikuba boobo, busichisi bwamaKristu bakananikidwe bwakali ampindu mpati kwiinda bwakuba muRoma. Kabelesya chikozyano eechi, Pawulu wakasungwaazya maKristu bakuFilipi kuti, “amucite mbuli basicisi kweelana amakani mabotu aajatikizya Kristo.” (Flp. 1:27, makani aamunsi.) Mazubaano, maKristu bananikidwe nzikozyano zibotu nkaambo balikubeleka changuzu kuti bakajane buumi butamani kujulu.

16. Kufumbwa kuti tuli abulangizi bwakuyoopona kujulu naakuti aanyika, Bafilipi 4:6, 7 itusungwaazya kuchitaanzi?

¹⁶ Tweelede kubeleka changuzu kuti tukajane bulumbu kufumbwa kuti tuli aabulangilizi bwakuyoopona buumi butamani kujulu naakuti muparadayizi aanyika. Alubo kufumbwa zyiimo nzitukonzya kuswaana, tatweelede kucheba zintu zyamusule nikuba kuzumizya zimwi zintu kuti zitukachizye kwiinkilila kunembo. (Flp. 3:16) Tulakonzya kubonaanga zintu nzitulangilila zyanonoka alubo tulakonzya kumana manguzu akaambo kakuchembaala. Alubo kulakonzeka kuti kwaminyaka myiingi twakalisimya kubuyumu-yumu akukupenzegwa. Kufumbwa chiimo nchituswaana, tatweelede ‘kulibilika achintu chili choonse.’ Pesi muzintu zyoonse amunkombyo, atumubuzye Leza zyoonse zitukataazya mpawo uyootupa luumuno lwiinda mbutuyeeyela.—Bala Bafilipi 4:6, 7.

17. Tuyoolanga-langaanzi muchiiyo chitobela?

¹⁷ Mbuuli mbachita sikuchijaana waba aafwiifwi kusika kumamanino amuzundaano, andiswe atwiinkilile kunembo kuyeeyesesya atala abulumbu akumaninsya muzundaano wabuumi. Atubeleke changuzu kufumbwa mputukonzezya, kuti twinkilile kunembo katulangilila zisyomezyo zili kunembo. Pesi tweelede kuchitaanzi kuti tuchijaane munzila iili kabotu kumwi katulisimya? Chiiyo chitobela chiyootugwasya kuziba nzitweelede kubikka mubusena bwakusaanguna ‘akusinizya zintu ziyandikana kapati.’—Flp. 1:9, 10.