Kumbi namwi muvuka ukongwa? Asani ndi viyo, nkhani iyi yikuwovyeningi.

•  Vo vichitiska

•  Kumbi nkhani iyi njakukhumbika wuli?

•  Vo mungachita

•  Vo achinyamata anyinu akamba

•   Kuja ndi vakuchita vinandi. Msungwana munyaki zina laki Julie wangukamba kuti: “Nyengu zosi tichiskika kuti tichitengi umampha vinthu, tileki kujaliya vuli, ndipuso kuti tisambiri ukongwa kuti tifiski vo tikhumba. Kulimbana ndi vosi ivi ndi suzgu yikulu ukongwa!”

•   Vipangizu va mazuŵa nganu. Mafoni, matabuleti kweniso vipangizu vinyaki vichitiska kuti ŵanthu atimbiyengi kweniso kutitumiziya mameseji nyengu yeyosi. Venivi vingachitiska kuti tivukengi ukongwa.

•   Kusowa tulu. Msungwana munyaki zina laki Miranda wangukamba kuti: “Achinyamata anandi ayuka mulenjilenji kweniso agona mwakuswera chifukwa cha sukulu, ntchitu kweniso vakusanguluska. Kanandi vinthu venivi vichitiska kuti munthu wavukengi ukongwa.

 Bayibolu lichiska kuti tigwirengi ntchitu mwaphamphu. (Nthanthi 6:6-8; Aroma 12:11) Kweni likambapu cha kuti tigwirengi ntchitu mwakujumphisa mwesu mpaka kufika pa kutimbanyizga vinthu vinyaki, kusazgapu umoyu widu.

 “Zuŵa linyaki ndingurya cha chifukwa cha kutangwanika ndi vinthu vo ndakhumbanga kuchita. Ndinguwamu kuti mbumampha cha kuzomera ntchitu yeyosi yo ndingapaskika, kwambula kuŵanaŵaniya umoyu wangu.”​—Ashley.

 Mphakuvwika kuti Bayibolu likamba kuti: “Galu wamoyu ngwamampha kuluska nkharamu yakufwa.” (Wakutaula 9:4) Munthu yo watijichichizga kuti wachiti vinthu vinandi, wangawona nge kuti we ndi nthazi nge nkharamu. Kweni venivi vingachitiska kuti wakumani ndi masuzgu nganandi pa umoyu waki.

•   Mukanengeku Vinyaki. Bayibolu likamba kuti: “Zeru ze ndi ŵanthu akujiyuyuwa.” (Nthanthi 11:2) Ŵanthu akujiyuyuwa aziŵa vo angafiska kuchita ndipu azomera waka chechosi cha.

   “Munthu yo wazomera waka chechosi kweniso yo wagwira ntchitu yeyosi yo wangapaskika, ndiyu waswera cha kuvuka ukongwa. Munthu yo wachita viyo ngwakujiyuyuwa cha. Wakhumbi pamwenga waleki kukhumba, iyu wangavuka ukongwa.”​—Jordan.

•   Mupumuwengi mwakukwana. Bayibolu likamba kuti: “Kupumuwa kamanavi nkhwamampha kuluska kugwira ntchitu mwaphamphu ndi kutchimbiza mphepu.” (Wakutaula 4:6) Kugona kutovya kuti wongu ugwirengi ntchitu umampha. Kweni achinyamata anandi afiska cha kugona maora 8 pamwenga 10 ngo akhumbikiya kugona.

   “Ndagonanga mwakukwana cha pa nyengu yo ndenga ndi vakuchita vinandi. Kweni maora ngo ndalekanga kugona ndingu ngatingi ngandiwovyengi kuti ndikondwengi kweniso kuti ndigwirengi ntchitu umampha.”​—Brooklyn.

•   Muŵengi ndi ndondomeku. Bayibolu likamba kuti: “Vinthu vo munthu waphamphu waŵanaŵana vichitiska kuti vinthu viyendi umampha.” (Nthanthi 21:5) Kuziŵa mo mungagaŵiya umampha nyengu kweniso ntchitu zo mwenazu, ndi lusu lapade lo lingakuwovyani umoyu winu wosi.

   “Munthu yo walondo ndondomeku pakuchita vinthu wavuka ukongwa cha. Asani ulondo ndondomeku yo ukupangiya limu, uziŵa vinthu vo ungavileka kuti uleki kuvuka ukongwa.”​—Vanessa.