“Kanandi ŵana a sukulu anyaki wo ndenawu kilasi limoza atuza ŵaka mukilasi kwambula manoti ndipu aŵika mahedifoni mumakutu kuti avwisiyengi sumu asani asambizi asambiza. Kweni ŵana a sukulu ŵenaŵa atijifumba chifukwa cho afelukiya! Kweni pe ŵanthu anyaki nge ini wo alimbikiya kweniso afwiyapu kuŵerenga kweni akwera umampha cha mayesu. Kukamba uneneska ndivwisa cha kuti ntchifukwa wuli venivi vichitika. Ndituvwa umampha cha asani ndafeluka mayesu pavuli pakuti ndaŵerenga usiku wosi sabata yosi yamphumphu.”—Yolanda.

 Kumbi namwi mukujivwapu nge mo Yolanda wavwiyanga? Uneneska ngwakuti, vituŵa vakuŵaŵa ukongwa asani munthu utondeka mayesu.

 Achinyamata anyaki wo achita umampha cha mukilasi, angaleka kuchita phamphu kuti akwerengi umampha. Ndipu anyaki angaleke limu sukulu. Chinanga kuti nthowa zenizi zingawoneka nge kuti zakovya kweni pe nthowa yinyaki yakumaliyana ndi suzgu yeniyi. Wonani vinthu 5 vo mungachita kuti mukwerengi umampha.

•  Vo mungachita

•  Vo achinyamata anyinu akamba

•   Nyengu yeyosi musanilikengi mukilasi. Panyaki mungaŵanaŵana kuti venivi ndivu weyosi wachita, kweni asani kanandi musanirika cha asani asambizi zasambiza, mungakwera umampha cha mayesu.

   “Ku sukulu kwidu, ŵana wo aleka kutoliyaku kanthu ndi mo akwere mayesu, ndiwu kanandi aleka sukulu. Ndipu kuchita viyo, nkhujidaniya masuzgu.”—Matthew.

   Fundu ya mu Bayibolu: “Chechosi cho munthu wamija, ndichu so wazamuvuna.”—Agalatiya 6:7.

•   Muyesesengi kuti muvwisengi sabujekiti yeyosi. Mbumampha kusanirika mukilasi asani asambizi asambiza kweni mukhumbika kuchita vosi vo mungafiska kuti muvwisengi vo musambira. Mulembengi manosi ngamampha. Muvwisengi mo asambizi ŵinu asambiziya. Asani vakwenere, mufumbengi mafumbu pa nyengu yo asambizi asambiza.

   “Ndifumba mafumbu nganandi asani asambizi asambiza chifukwa ndiwona kuti angakonkhoska umampha ukongwa sabujekiti yo asambiza asani awona kuti mwana wavwisisa cha.”—Olivia.

   Fundu ya mu Bayibolu: “Muvwisiyengi mwakuphwere.”—Luka 8:18.

•   Mungabiyanga cha. Kubiya nkhuchita vinthu mwambula kugomezgeka. Pe nthowa zinandi zo ŵana a sukulu abiya. Nthowa yimoza nkhukope vo anyaku alemba. Kuchita viyo nkhuleka kugomezgeka pe cha kweni kungachitiska so kuti muleki kuziŵa vinthu.

   “Asani waleka kuvwisa fumbu linyaki, ukhumbika cha kukope ansala yo munyaku walemba. Kubiya kungakuwovya cha. Chifukwa asani uchita viyo, ungaziŵa cha mo ungamaliyana ndi suzgu yo pakuwija, mumalu mwaki ujaliyengi waka kuthemba anyaku.”—Jonathan.

   Fundu ya mu Bayibolu: “Uyichitengi umampha ntchitu yaku, ndipu pavuli paki uŵengi ndi chifukwa chakukondwe.”—Agalatiya 6:4, Contemporary English Version.

•   Homuweki yijengi pa malu ngakwamba. Asani vingachitika, muyambengi kulemba dankha homuweki mwechendapangi chinthu chinyaki chechosi, ukongwa masaza. a Asani mwachita viyo, muŵengi ndi nyengu yinandi yakuchitiya masaza!

   “Ndingusankha kuti homuweki yijengi pa malu ngakwamba, venivi vawovyanga kuti ndichitengeku umampha mukilasi. Kanandi asani ndafika kunyumba ndakhumbanga kuti ndigonengepu dankha pamwenga kuvwisiya sumu. Kweni chakwamba ndawonesesanga kuti ndalemba dankha homuweki yangu ndipu pavuli paki ndipu ndichezengi.”—Calvin.

   Fundu ya mu Bayibolu: “Musimikizi kuti vinthu vakukhumbika ukongwa ndi nivi.”—Afilipi 1:10.

•   Mupemphengi chovyu. Mungachitanga soni cha asani anyinu akhumba kukuwovyani. Mupemphengi apapi ŵinu kuti akupaskeni ulongozgi. Mupemphengi asambizi ŵinu kuti akuwovyeni ndi chilatu chakuti mukwerengi umampha mukilasi. Nyengu zinyaki mungachita so umampha kupempha mwana wa sukulu munyinu pamwenga musambizi kuti wakuwovyeni pa sabujekiti yinyaki.

   “Mulutengi kwa asambizi winu. Ndipu muŵapemphengi kuti akuwovyeni kuvwisa sabujekiti yinyaki kweniso kuti muchitengi umampha ukongwa mukilasi. Asambizi angakondwa ukongwa kuti mukhumbisiska kuti mukwerengi umampha ndipu angakuwovyani.”—David.

   Fundu ya mu Bayibolu: ‘Vinthu vifiskika asani pe ŵanthu anandi akupereka ulongozgi.’—Nthanthi 15:22.