1. Kumbi ndi mijalidu yiheni niyi yo ŵanthu anandi achita mazuŵa nganu?

 MAZUŴA nganu, mijalidu yamampha njakusoŵa ukongwa. Mwakuyeruzgiyapu, vyaru vinandi vizomerezga kuti ŵanthu achitengi ureŵi kweniso kuti anthurumi agonanengi ndi anthurumi anyawu pamwenga anthukazi ŵijaŵija. Mijalidu yeniyi, atiyipharazga m’manyuzipepala pamwenga pa wayilesi. (Sumu 12:8) Mijalidu yiheni yawanda ukongwa mwakuti munthu wangajifumba kuti, ‘Kumbi vingachitika nadi kuja ndi mijalidu yamampha?’ Kukamba uneneska, Yehova wangatiwovya kuja ndi mijalidu yamampha.​—Ŵerengani 1 Ŵatesalonika 4:3-5.

2, 3. (a) Nchifukwa wuli tikhumbika kukanizga maŵanaŵanu ngaheni? (b) Kumbi tikambiskanengenji munkhani iyi?

² Asani tikhumba kuja ndi mijalidu yamampha titenere kuleka kuŵanaŵaniya vinthu viheni. Chifukwa chakuti te ambula kufikapu, tingayamba kunyengeka ndi vinthu viheni nge mo nyambu yinyenge somba. Asani tayamba kuja ndi maŵanaŵanu ngaheni titenere kungakanizga mwaliŵi. Kweni asani titondeka kungakanizga, maŵanaŵanu ngenanga ngangakuwa ukongwa. Ndipu asani vafika  yapa, chinanga ndi mteŵeti waku Yehova wangachita ubudi asani mpata wasanirika. Ndichu chifukwa chaki Bayibolu likamba kuti: “Likhumbira lo, lati lakuwa, lipapa ulakwi.”​—Ŵerengani Yakobe 1:14, 15.

³ Vakuchitiska chitima ukongwa kuziŵa kuti tingachita ubudi ukulu asani tilutirizga kuŵanaŵaniya vinthu viheni. Kweni vakuchiska ukongwa kuziŵa kuti asani tingakanizga maŵanaŵanu ngaheni tingachita cha ubudi wo ungachitiska kuti tikumani ndi masuzgu! (Ŵag. 5:16) Tiyeni tikambiskani vinthu vitatu vo vingatiwovya kuti tilimbani ndi maŵanaŵanu ngaheni. Ndipu vinthu vaki nkhuja pa ubwezi ndi Yehova, ulongozgi wa m’Bayibolu ndipuso mo Akhristu akukhwima angatiwovye.

4. Nchifukwa wuli tikhumbika kundere kufupi ndi Yehova?

⁴ Bayibolu lipereka ulongozgi wamampha ku ŵanthu wo akhumba kundere “kufupi kwaku chiuta.” Ndipu likamba kuti: “Photoni manja . . . ndipu tozgani mitima.” (Yak. 4:8) Asani tiwona kuti ubwezi widu ndi Yehova ngwakuzirwa ukongwa, tiyesesengi kuchita vinthu vakumukondweska kusazgapu kuŵanaŵana vinthu vamampha. Tikhumbisiska kuja ndi “mtima wakutowa” mwakuŵanaŵaniya vinthu vamampha, vakwanjika ndipuso vakulumbika. (Sumu 24:3, 4; 51:6; Ŵaf. 4:8) Yehova waziŵa kuti tingayamba kuŵanaŵana vinthu viheni chifukwa te ŵanthu ambula kufikapu. Kweni tiziŵa so kuti iyu wakondwa cha asani tilutirizga kuŵanaŵana vinthu viheni ndipuso asani tileka kuchitapu kanthu kuti tileki kuja ndi maŵanaŵanu ngenanga. (Chiy. 6:5, 6) Kulunguruka fundu yeniyi kutitiwovya kusimikizga mtima kuti tilutirizgengi kuŵanaŵaniya vinthu vamampha.

5, 6. Kumbi rombu lingatiwovya wuli kulimbana ndi maŵanaŵanu ngaheni?

⁵ Nthowa yamampha yo tingalongole kuti tigomezga ukongwa Yehova, nkhuromba kwaku iyu kuti watiwovyi kulimbana ndi maŵanaŵanu ngaheni. Asani tindere kufupi ndi Yehova mwakuromba, nayu wandere kufupi kwaku isi. Iyu watitipaska mzimu waki wakupaturika wo utitiwovya kusimikizga mtima kuti tikanizgengi maŵanaŵanu ngaheni kweniso kuja ndi mijalidu yamampha. Mwaviyo, Chiuta waziŵengi kuti tikhumbisiska kuchita vinthu vo vingamukondweska asani tilunguruka vinthu vamampha. (Sumu 19:14) Kumbi titimupempha mwaulemu ndi chilatu chakuti wasaniyi “kaheni” mwaku isi pamwenga maŵanaŵanu ngaheni ngo ngangachitiska kuti tichiti ubudi? (Sumu 139:23, 24) Kumbi nyengu zosi titimupempha kutuliya pasi pa mtima kuti watiwovyi kuja akugomezgeka asani takumana ndi mayeseru?​—Mat. 6:13.

⁶ Vinthu viheni vo tachitanga kali, vingachitiska kuti tikhumbengi kuchita vinthu vo Yehova watinkha. Chinanga kuti ve viyo, iyu wangatiwovya kuti tisinthi ndi chilatu chakuti tilutirizgi kumuteŵete mwakuzomerezgeka. Fumu Davidi yaziŵanga umampha fundu yeniyi. Ndichu chifukwa chaki, yati yachita ureŵi ndi Betesheba, yingupempha Yehova kuti: “Mtima wakutowa mundilenge, . . . ŵikani mukati mwangu mzimu ufya ndi wakunyoroka.” (Sumu 51:10, 12) Nkhwakusuzga kuti maliŵavu ngidu ngaleki mijalidu yiheni, kweni Yehova wangatiwovya kuja ndi mtima wakukhumbisiska kumuvwiya. Chinanga kuti maŵanaŵanu ngaheni ngangajalikiskika mumtima widu, Yehova wangatiwovya kuti tivwiyengi marangu ngaki ndi kungagwiriskiya ntchitu pa umoyu widu. Kweniso wangatiwovya kuti tileki kuŵanaŵana vinthu viheni.​—Sumu 119:133.

7. Kumbi Mazu Ngaku Chiuta ngangatiwovya wuli kulimbana ndi maŵanaŵanu ngaheni?

⁷ Yehova wangamuka marombu ngidu kuziya m’Mazu ngaki, Bayibolu. M’Mazu Ngaku Chiuta  mwe zeru zo zititiwovya kuja ndi mijalidu yamampha. (Yak. 3:17) Kuŵerenga Bayibolu zuŵa lelosi ndipuso kulunguruka pa vo taŵerenga kungatiwovya kulimbana ndi maŵanaŵanu ngaheni. (Sumu 19:7, 11; 119:9, 11) Kweniso m’Bayibolu, mwe vakuwoniyapu ndipuso ulongozgi wo ungatiwovya kuti tileki kuja ndi maŵanaŵanu ngaheni.

8, 9. (a) Nchinthu wuli cho chinguchitiska mnyamata munyaki kuti wachiti ureŵi? (b) Kumbi ulongozgi wa m’buku la Nthanthi chaputala 7 tingawugwiriskiya ntchitu pa vakuchitika nivi mazuŵa nganu?

⁸ Lemba la Nthanthi 5:8 likamba kuti: “Sungani nthowa yinu kutali ndi iyu [munthukazi mureŵi], ndipu mungayanga kufupi ku khomu la nyumba yaki.” Buku la Nthanthi chaputala 7 likonkhoska uheni wakuleka kulondo ulongozgi wenuwu, chifukwa likamba za mnyamata yo wajumphanga pafupi ndi nyumba ya munthukazi mureŵi ndi mazulu. Iyu wati wafika pagulayi, wangukumana ndi munthukazi mureŵi yo wanguvwala nge huli. Ndipu munthukazi uyu wangwamba kumuvumbatiya ndipuso kumufyofyontha. Mazu ngaki ngakukopa ngangumuchitiska kuti wayambi kuja ndi maŵanaŵanu ngaheni. Pavuli paki, wanguchita ureŵi. Yapa viwoneke limu kuti mnyamata uyu wengavi chilatu chakuti wachiti ureŵi kweni wanguchita ivi chifukwa chakuleka kuŵanaŵana umampha. Chinanga venga viyo, iyu wangukumana mbwenu ndi masuzgu chifukwa cha vo wanguchita. Iyu watingi wakumanengi ndi masuzgu cha  asani wangupitiya nthowa yo kwengavi munthukazi mwenuyu!​—Nthanthi 7:6-27.

⁹ Nasi nyengu zinyaki tingatondeka kuŵanaŵana umampha mwakuchita vinthu vo vingachitiska kuti tije ndi maŵanaŵanu ngaheni. Mwakuyeruzgiyapu, pa TV angayamba kuwonesa mapulogilamu ngaheni ndi usiku. Kumbi nyengu zinyaki tifufuza mapulogilamu ngenanga kuti tisankhi yo tingawonere? Panyaki mwambula kuziŵa, tingayamba kujula mapulogilamu nganyaki pa Intaneti ngo ngangatilongozge pa malu ngakuwonesiyapu vithuzi vakuyuska chiryokuryoku chakugonana pamwenga nkhani zinyaki zakugonana. Kukamba uneneska, ivi vingachitiska kuti tiyambi kuja ndi maŵanaŵanu ngaheni ngo ngangachitiska kuti tileki kuja ndi mijalidu yamampha.

10. Nchifukwa wuli kukopana nkhuheni? (Wonani chithuzi cho che papeji 13.)

¹⁰ Bayibolu lititiwovya so kuziŵa mo tingachitiya vinthu ndi ŵanthu wo mbanthurumi pamwenga anthukazi anyidu cha. (Ŵerengani 1 Timote 5:2.) Fundu yeniyi yilongo kuti titenere cha kukopana. Anyaki angaŵanaŵana kuti palivi suzgu kukopana mwakugwiriskiya ntchitu liŵavu, manja ndipuso masu chifukwa chakuti aphatanaphatana cha. Kweni kukopana munthowa yeyosi kungayambisa maŵanaŵanu ngaheni ngo ngangachitiska kuti tichiti ureŵi. Ivi vikuchitikapu ndipu namwi vingakuchitikiyani.

11. Kumbi Yosefe wangulongo chakuwoniyapu chamampha wuli? (Wonani chithuzi cho che papeji 13.)

¹¹ Yosefe wanguchita vinthu mwazeru ukongwa pa nkhani yeniyi. Pa nyengu yo muwolu waku Potifara wamunyengeriyanga kuti wagoni nayu, iyu wangukana. Kweni wanguleke penipo cha. Zuŵa lelosi, iyu wamukambiyanga kuti wachezengi nayu. (Chiy. 39:7, 8, 10) Mwakuyana ndi vo munthu munyaki yo wakusambira va Bayibolu wangukamba, muwolu waku Potifara watenere wakambanga kuti: “‘Tiyi tichezepu ŵaka kamanavi,’ ndi chilatu chakuti [Yosefe] wayambi kukopeka.” Kweni Yosefe wangusimikizga mtima kuleka kukopeka ndi vo muwolu waku Potifara wachitanga. Kweniso wachitanga cha vinthu vakulongo kuti nayu watimukopa ndipu ivi vingumuwovya kuti waleki kuja ndi maŵanaŵanu ngaheni. Iyu wati wamuchichizga kuti wagoni nayu, Yosefe wanguchita vinthu mwazeru. “Iyu wangujowole mu janja laki chivwaru chaki wanguthaŵa, ndi wangutuwa mu nyumba.”​—Chiy. 39:12.

12. Kumbi tiziŵa wuli kuti vo masu ngidu ngawona vikwaska so mo tiŵanaŵaniya?

¹² Bayibolu litititcheŵeska so kuti tikhumbika kuphwere ndi vo masu ngidu ngawona chifukwa vingachitiska kuti tije ndi maŵanaŵanu ngaheni. Ndipu Yesu wangutcheŵeska kuti “yosi wakulereska munthukazi kumukhumbira, wareŵa nayu kali mu mtima waki.” (Mat. 5:28) Kumbukani vo Fumu Davidi yinguchita. “Pa baŵa la nyumba [Davidi] wanguwona munthukazi wachisamba.” (2 Sam. 11:2) Iyu wangutondeka kulereska kumphepeti kuti wayambi kuŵanaŵana vinthu vinyaki. Ivi vinguchitiska kuti wayambi kukhumbira muwolu wamweni ndipu pavuli paki wanguchita nayu ureŵi.

13. Nchifukwa wuli tikhumbika ‘kuchita phanganu ndi masu ngidu,’ nanga ivi visazgapu vinthu wuli?

¹³ Kuti tileki kuja ndi mijalidu yiheni, titenere ‘kuchita phanganu ndi masu ngidu’ nge mo mteŵeti wakugomezgeka Jobu wanguchitiya. (Jobu 31:1, 7, 9) Tikhumbika kusimikizga mtima kuleka kulereska munthu munyaki ndi maŵanaŵanu ngaheni. Ivi visazgapu kuleka kuwona vithuzi vakuyuska chiryokuryoku chakugonana kaya mphakopyuta, m’magazini pamwenga pa malu nganyaki.

14. Kumbi ulongozgi wa m’Mazu Ngaku Chiuta ungatiwovya wuli?

¹⁴ Asani imwi muchita chimoza mwa vinthu vo takambiskana, mutenere kuchitapu kanthu mwaliŵi. Mutenere kulondo ulongozgi wo usanirika  m’Mazu Ngaku Chiuta. Ulongozgi wenuwu ungakuwovyani kuti muleki kuchita vinthu viheni kweniso kuja ndi mijalidu yamampha.​—Ŵerengani Yakobe 1:21-25.

15. Nchifukwa wuli tikhumbika kukambiskana ndi Akhristu anyidu asani tisuzgika ndi maŵanaŵanu ngaheni?

¹⁵ Asani tisuzgika kuti timaliski maŵanaŵanu ngaheni ngakukwaskana ndi chiryokuryoku chakugonana, titenere kupempha chovyu kwa Akhristu anyidu. Mbuneneska kuti kukambiskana nkhani ya mtundu uwu ndi anyidu nkhwakusuzga kweni tikhumbika kuchita chiganga. Asani takambiya Mkhristu wakukhwima suzgu lo tenalu, iyu wangatiwovya kuti tileki kuŵanaŵaniya vinthu viheni. (Nthanthi 18:1; Ŵah. 3:12, 13) Iyu wangatiwovya so kuziŵa vinthu vinyaki vo tinangiska vo talekanga kuviziŵa. Ivi vingatiwovya kuti tisinthi ndi chilatu chakuti tilutirizgi kuja paubwezi wakukho ndi Yehova.

16, 17. (a) Kumbi ŵara angawovya wuli ŵanthu wo asuzgika ndi maŵanaŵanu ngaheni? Kambani chakuwoniyapu. (b) Nchifukwa wuli ŵanthu wo awonere vithuzi vakuyuska chiryokuryoku chakugonana akhumbika kupempha chovyu mwaliŵi?

¹⁶ Ŵara ndiwu mbakwenere ukongwa kutovya. (Ŵerengani Yakobe 5:13-15.) Mnyamata munyaki wa ku Brazil wangusuzgika kwa vyaka vinandi ndi maŵanaŵanu ngaheni. Iyu wangukamba kuti: “Ndaziŵanga kuti maŵanaŵanu ngangu ngatimukondweska cha Yehova kweni ndachitanga soni kukambiyaku anyaki mo ndavwiyanga.” Mwamwaŵi, mura munyaki wa mumpingu waki wati wawona mo wasuzgikiya, wangucheza nayu ndipu wangumukambiya kuti wakhumbika chovyu. Mnyamata uyu wangukamba kuti: “Ndinguzizwa ukongwa kuwona mo ŵara anguchitiya nani vinthu mwachanju. Yiwu angundivwisa ukongwa kuluska mo ndaŵanaŵaniyanga. Kweniso andivwisiyanga mwakuphwere asani ndikonkhoska masuzgu ngangu. Yiwu angugwiriskiya ntchitu Bayibolu ndipu angundisimikizgiya kuti Yehova wechekundanja ukongwa. Pavuli paki, angundirombe. Ivi vingundiwovya kuti ndigwiriskiyi ntchitu ulongozgi wa m’Bayibolu wo angundipaska.” Pati pajumpha vyaka, iyu wangusintha ukongwa ndipu wangukamba kuti: “Sonu ndawona kuti nkhwamampha ukongwa kupempha chovyu m’malu mwakulimbana ŵaka nayu wija suzgu.”

¹⁷ Ŵanthu wo awonere vithuzi vakuyuska chiryokuryoku chakugonana akhumbika kupempha chovyu mwaliŵi. Asani angaswera kusaniya chovyu, maŵanaŵanu ngaheni ngenanga ‘ngangakuwa, ndi kupapa ulakwi.’ Ivi vingaguŵiska anyaki ndi kunyozesa zina laku Yehova. Ateŵeti anandi aku Yehova agwiriskiya ntchitu ulongozgi wo apaskika chifukwa chakuti atanja Chiuta ndipuso akhumbisiska kuja mumpingu wachikhristu.​—Yak. 1:15; Sumu 141:5; Ŵah. 12:5, 6.

18. Kumbi imwi mwasimikizga mtima kuchitanji?

¹⁸ Po mijalidu yiheni yaku Satana yilutiriya, Yehova wakondwa ukongwa asani wawona kuti ateŵeti ŵaki akujipereka atesesa kukanizga maŵanaŵanu ngaheni ndipuso alondo fundu zaki za mijalidu yamampha. Ndichu chifukwa chaki, weyosi wakhumbika kusimikizga mtima kuti walutirizgengi kuja pa ubwezi wakukho ndi Yehova kweniso kulondo ulongozgi wo iyu wapereka kuporote m’Mazu ngaki ndipuso m’mpingu wachikhristu. Kuja ndi mijalidu yamampha kutovya kuti tije ndi chimangu cha m’mtima ndipuso kuti tikondwengi ndi vo tichita. (Sumu 119:5, 6) Asani Satana wazibayika, tazamuja ndi mwaŵi wakuzija ndi umoyu wamuyaya m’charu cho mwazamuŵavi mijalidu yiheni.