NKHANI YAKUSAMBIRA YA NAMBALA 13
Muyanjanengi Ukongwa
“Muyanjanengi ukongwa ndipuso ndi mtima wosi.”—1 PETU. 1:22.
SUMU 109 Tiyanjanengi Kutuliya Pasi pa Mtima
VO TISAMBIRENGI MU NKHANI IYI *
Pa nyengu yo Yesu wenga ndi akutumika ndi usiku wakuti mawa laki wafwengi, wanguŵakonkhoske mwakuwerezawereza kukhumbika kwa chanju (Wonani ndimi 1-2)
1. Kumbi Yesu wanguŵapaska dangu wuli akusambira ŵaki? (Wonani chithuzi cho che pachikonkhombi.)
KWATI kwaja kamanavi kuti wafwi, Yesu wanguŵapaska dangu akusambira ŵaki. Iyu wanguŵakambiya kuti: “Nge mo ini ndakuyanjiyani, yimwi namwi muyanjanengi.” Wangusazgiyapu kuti: “Pa chifukwa chenichi, ŵanthu wosi azamuziŵa kuti ndimwi akusambira ŵangu, asani mwaŵeni mutanjana.”—Yoha. 13:34, 35.
2. Ntchifukwa wuli tikhumbika kuyanjana?
2 Yesu wangukamba kuti akusambira ŵaki auneneska azamuziŵika asani atanjana nge mo iyu waŵayanjiyanga. Fundu yeniyi yenga yauneneska pa nyengu iyi ndipuso yeche yauneneska mazuŵa nganu. Ndichu chifukwa chaki tikhumbika kuyanjana chinanga kuti vingaŵa vakusuzga kuchita viyo!
3. Kumbi tikambiskanengenji mu nkhani iyi?
3 Chifukwa chakuti te ambula kufikapu, nyengu zinyaki vingaŵa vakusuzga kuti tiyanjanengi ukongwa. Chinanga kuti ve viyo, titenere kuyesesa kulondo Khristu. Mu nkhani iyi, tikambiskanengi mo chanju chingatiwovye kuti tiŵi achimangu, ambula sankhu kweniso kuti tiyanjengi kulonde alendu. Penipo musambira nkhani iyi, jifumbeni kuti: ‘Kumbi ndingasambiranji kwa abali ndi azichi wo aleka cha kwanja anyawu chinanga kuti vingaŵa vakusuzga kuchita viyo?’
MUŴENGI ACHIMANGU
4. Mwakukoliyana ndi Mateyu 5:23, 24, ntchifukwa wuli tikhumbika kujalikiska chimangu asani mubali wenasi ndi kafukwa?
4 Yesu wangutisambiza kukhumbika kwakujalikiska chimangu ndi mubali widu yo wenasi ndi kafukwa. (Ŵerengani Mateyu 5:23, 24.) Iyu wangukamba kuti tikhumbika kukoliyana ndi anyidu asani tikhumba kukondwesa Chiuta. Yehova wakondwa asani titesesa kwanjana so ndi abali ŵidu wo tapambana nawu maŵanaŵanu. Iyu wangazomereza cha kusopa kwidu asani titiŵasungiya vakukhosi anyidu ndi kukana kuŵagowoke.—1 Yoha. 4:20.
5. Ntchifukwa wuli venga vakusuzga kwaku Mark kuti wajalikiski chimangu ndi mubali munyaki?
5 Nyengu zinyaki vingaŵa vakusuzga kujalikiska chimangu asani mubali widu we nasi ndi kafukwa. Ntchifukwa wuli tikamba viyo? Vo vinguchitikiya Mark * vingatiwovya kuziŵa chifukwa chaki. Mark vingumuŵaŵa ukongwa mubali munyaki wati wamuchenya ndi kukambiya abali mu mpingu vinthu vinandi viheni vakukwaskana ndi iyu. Kumbi Mark wanguchita wuli? Iyu wangukamba kuti: “Ndingutondeka kujiko ndipu ndingukwiya ukongwa.” Kweni pati pajumpha nyengu, Mark wangujivwiya chitima chifukwa cha mo wanguchitiya ndipu wanguyesesa kumupepesa mubali yo wangumubudiya kuti wajalikiski chimangu. Kweni mubali uyu wangukana kumugowoke Mark. Pakwamba Mark wanguŵanaŵana kuti, ‘Kumbi pe chifukwa chakusuzgikiya asani iyu wakhumba cha kuti tiwere so pawezi?’ Kweni wakuwonere dera wangumuchiska Mark kuti waleki kugongowa. Kumbi iyu wanguchita wuli?
6. (a) Kumbi Mark wanguchita wuli kuti wajalikiski chimangu? (b) Kumbi Mark wanguligwiriskiya wuli ntchitu lemba la Akolose 3:13, 14?
6 Mark wati wajisanda wanguziŵa kuti wenga wambula kujiyuyuwa ndipu wajiwonanga kuti ndi murunji kuluska munyaki. Iyu wanguwamu kuti wakhumbikanga kusintha. (Ako. 3:8, 9, 12) Mark wangujiyuyuwa ndipu wanguluta so kwa mubali waki ndi kumupepesa chifukwa cha vo wanguchita. Iyu wamulembiyanga so makalata mubali waki. Wamukambiyanga kuti wenga ndi chitima ndipu wakhumbanga kuti aŵi so pa ubwezi. Mark wamupaskanga so vinthu vo waŵanaŵananga kuti wangaviyanja. Kweni chakupaska chitima ntchakuti mubali uyu wangukana kumugowoke. Chinanga kuti venga viyo, Mark wanguleka cha kuvwiya dangu laku Yesu lakuti wayanjengi mubali waki ndi kumugowoke. (Ŵerengani Akolose 3:13, 14.) Chinanga kuti anyidu angaleka kuchitapu kanthu asani isi titesesa kuti tijalikiski chimangu, chanju chauneneska chingatiwovya kuti tiŵagowoke ndi kupemphera kuti tiwere so nawu pawezi.—Mate. 18:21, 22; Aga. 6:9.
Asani munyidu we nasi ndi kafukwa tingakhumbika kukambiskana nayu kananandi waka kuti tijalikiski chimangu (Wonani ndimi 7-8) *
7. (a) Kumbi Yesu wangutichiskanji? (b) Kumbi mzichi munyaki wangukumana ndi suzgu wuli?
7 Yesu wangutichiska kuti tichitengi vinthu ndi anyidu nge mo tikhumbiya kuti nasi atichitiyengi. Iyu wangukamba so kuti tikhumbika cha kwanja wo atitiyanja pe. (Luka 6:31-33) Kweni wuli asani mubali pamwenga mzichi munyaki mu mpingu watikukhwechani ndipuso wakhumba cha kukutawuzgani? Venivi ndivu vinguchitikiya Lara. Iyu wangukamba kuti: “Mzichi munyaki wanditoliyangaku kanthu cha ndipu ndaziŵanga cha chifukwa cho wachitiyanga viyo. Ivi vandisuzganga maŵanaŵanu ndipu ndakondwanga cha kuluta ku maunganu.” Pakwamba, Lara waŵanaŵananga kuti: ‘Palivi chechosi cho ndikunangisapu. Kweniso abali ndi azichi anyaki mu mpingu, nawu azizwa ndi mo mzichi uyu wachitiya vinthu.’
8. Kumbi Lara wanguchitanji kuti wajalikiski chimangu, nanga vo vingumuchitikiya vititisambizanji?
8 Lara wanguchitapu kanthu kuti wajalikiski chimangu. Iyu wangupemphera kwaku Yehova ndipu wanguluta kuti wakakambiskani nayu mzichi uyu. Yiwu angukambiskana suzgu lo lengapu, anguvumbatiyana ndipu angujalikiska chimangu. Vosi vawonekanga nge veumampha. Lara wangukamba kuti: “Kweni pavuli paki, mzichi uyu wangwamba so kuchita nge mo wachitiyanga pakwamba. Ndingudandawula ukongwa.” Pakwamba, Lara waŵanaŵananga kuti wangakondwa pija asani mzichi uyu wangasintha nkharu yaki. Kweni pavuli paki, wanguziŵa kuti chinthu chakuzirwa ukongwa cho wangachita nkhulutirizga kumuyanja ndi ‘kumugowoke ndi mtima wosi.’ (Aefe. 4:32–5:2) Lara wangukumbuka kuti chanju chauneneska “chisunga vifukwa cha. Chiwundiya vinthu vosi, chigomezga vinthu vosi, chilindizga vinthu vosi ndipuso chikunthiyapu vinthu vosi.” (1 Akori. 13:5, 7) Lara wenga so ndi chimangu chamumtima. Mukuluta kwa nyengu, mzichi uyu wangwamba kufwatuka nayu. Asani mutesesa kuja mwachimangu ndi abali ndipuso azichi ndi kulutirizga kuŵayanja, “chanju chaku Chiuta ndi chimangu chaki vazamuja namwi.”—2 Akori. 13:11.
MUJENGI AMBULA SANKHU
9. Mwakukoliyana ndi Machitidu 10:34, 35, ntchifukwa wuli tikhumbika cha kwanjiya?
9 Yehova walivi sankhu. (Ŵerengani Machitidu 10:34, 35.) Asani tileka kwanjiya, tilongo kuti te ŵana ŵaki. Tilongo so kuti tivwiya dangu lakuti tiyanjengi anyidu nge mo titijiyanjiya taŵeni. Venivi vitovya kuti tijengi mwachimangu ndi abali ndi azichi.—Aro. 12:9, 10; Yako. 2:8, 9.
10-11. Kumbi mzichi munyaki wanguchita wuli kuti wamalani ndi maŵanaŵanu ngaheni ngo wenga nangu?
10 Ŵanthu anyaki vingaŵasuzga kuleka sankhu. Mwakuyeruzgiyapu, wonani vo vinguchitikiya mzichi munyaki zina laki Ruth. Pa nyengu yo wenga ndi vyaka va pakati pa 13 ndi 19, munthu munyaki wa ku charu chinyaki wanguŵachitiya vinthu viheni ukongwa ŵanthu a mubanja laki. Kumbi venivi vingumukwaska wuli? Ruth wanguti: “Ndatinkhanga chechosi chakukwaskana ndi charu cho munthu mwenuyu watuliyanga. Ndaŵanaŵananga kuti ŵanthu wosi a mucharu ichi ŵenga akuyanana, kusazgapu abali ndi azichi.” Kumbi Ruth wanguchita wuli ndi maŵanaŵanu ngenanga?
11 Ruth wanguziŵa kuti wakhumbikanga kuchitapu kanthu kuti waleki maŵanaŵanu ngo wenga nangu. Iyu wanguŵerenga nkhani yinyaki mu Buku Lapachaka la Mboni za Yehova, yo yakambanga vakukwaskana ndi charu chenichi. Ruth wanguti: “Ndinguyesesa kuti ndiyambi kuŵawona mwakwenere ŵanthu a mucharu ichi. Ndingwamba kuwona kuti abali ndi azichi a mucharu ichi ateŵetiyanga Yehova mwaphamphu. Yapa ndingukayikiya cha kuti nawu ŵe mugulu la abali ndi azichi pacharu chosi chapasi.” Kamana ndi kamana, Ruth wanguziŵa kuti wakhumbikanga kuchita vinandi. Iyu wangukamba kuti: “Asani ndakumana ndi abali ndi azichi a mucharu ichi, ndayesesanga kuŵafwatukiya. Ndalongoronga nawu ndipu ndakhumbisiskanga kuti ndiŵaziŵi umampha.” Kumbi ndi vinthu wuli vo vinguchitika? Ruth wangukamba kuti: “Pati pajumpha nyengu, sankhu lo ndenga nalu lingumala.”
Asani titanja “gulu losi la abali,” tiŵengevi sankhu (Wonani ndimi 12-13) *
12. Kumbi mzichi Sarah wenga ndi suzgu wuli?
12 Ŵanthu anyaki angaŵa ndi sankhu ŵeneku kwambula kuziŵa. Mwakuyeruzgiyapu, Sarah waŵanaŵananga kuti wengavi sankhu chifukwa chakuti wayeruzganga ŵanthu mwakutole mtundu wawu cha, ukavu, kukhupuka pamwenga udindu wawu mugulu. Kweni iyu wangukamba kuti: “Ndinguwamu kuti ndenga ndi sankhu.” Kumbi wenga ndi sankhu wuli? Sarah watuliyanga mubanja lakusambira ukongwa ndipu wayanjanga kucheza ndi ŵanthu wo ŵenga akusambira ukongwa. Mwakuti zuŵa linyaki wangukambiya mubwezi waki kuti: “Ndicheza ndi abali ndi azichi akusambira ukongwa pe mbwenu. Abulu ndicheza nawu cha.” Vo Sarah wangukamba vilongore limu kuti wakhumbikanga kusintha. Kumbi wakhumbikanga kuchitanji?
13. Kumbi tingasambiranji kwaku Sarah asani tiwona mo wangusinthiya?
13 Wakuwonere dera wangumuwovya Sarah kuti wasinthi mo wawoniyanga vinthu. Sarah wangukamba kuti: “Iyu wangundiwonga chifukwa cha kuteŵete Chiuta mwakugomezgeka, fundu zamampha zo ndimuka pa maunganu kweniso chifukwa cha kuziŵa Malemba. Pavuli paki, wangundikonkhoske kuti asani taziŵa vinandi, tikhumbika so kuŵa ndi mijalidu ya Chikhristu nge kujiyuyuwa ndi lisungu kweniso tikhumbika kuziŵa kuti pe vinthu vinyaki vo isi tingakwaniska cha kuchita.” Sarah wangugwiriskiya ntchitu vo wakuwonere dera wangumukambiya. Iyu wangukamba kuti: “Ndinguziŵa kuti chakukhumbika ukongwa nkhuja walisungu ndi kwanja abali.” Venivi vingumuchitiska kuti wasinthi mo wawoniyanga abali ndi azichi. Iyu wanguti: “Ndayesesanga kuti ndiziŵi mijalidu yo yichitiska kuti Yehova waŵawonengi kuti mbakuzirwa.” Nanga isi? Tikhumbika cha kujiwona kuti te apachanya ukongwa kuphara anyidu chifukwa cha masambiru! Asani mutanja “gulu losi la abali,” muŵengevi sankhu.—1 Petu. 2:17.
MUYANJENGI KULONDE ALENDU
14. Mwakukoliyana ndi Aheberi 13:16, kumbi Yehova watuvwa wuli asani titanja kulonde alendu?
14 Yehova wakondwa asani titanja kulonde alendu. (Ŵerengani Aheberi 13:16.) Iyu wawona kuti kulonde alendu ntchigaŵa chakusopa kwidu, ukongwa asani titovya ŵanthu wo asoŵa vinthu vakukhumbika pa umoyu. (Yako. 1:27; 2:14-17) Ndichu chifukwa chaki Malemba ngatitichiska kuti ‘tiyanjengi kulonde alendu.’ (Aro. 12:13) Asani tilonde alendu tilongo kuti titiŵayanja, titiŵaŵanaŵaniya ndipuso kuti tikhumba kuti aje abwezi ŵidu. Yehova wakondwa chinanga tingamugaŵiyaku kanthu kamana munyidu, nge maji ngakumwa, chakurya pamwenga kupatuwa nyengu yidu kuti tichezi nayu. (1 Petu. 4:8-10) Kweni pangaŵa vinthu vinyaki vo vingachitiska kuti kuŵi kwakusuzga kulonde alendu.
“Kali ndakhumbanga cha kulonde alendu kweni sonu ndikusintha ndipu ndikondwa ukongwa” (Wonani ndimi 16) *
15-16. (a) Ntchifukwa wuli anyaki angagongowa kulonde alendu? (b) Kumbi Edit wanguchita wuli kuti wamalani ndi suzgu la kuleka kulonde alendu?
15 Nyengu zinyaki tingagongowa kulonde alendu chifukwa cha mo vinthu viliri pamwenga mo tikukuliya. Chakuyeruzgiyapu ndi Edit yo ndi choko. Wechendaje Kaboni waku Yehova, wayanjanga cha kucheza ndi ŵanthu. Edit wawonanga kuti anyaki ndiwu angafiska kulonde alendu.
16 Edit wati waja Kaboni wangusintha mo wawoniyanga vinthu. Wanguchitapu kanthu kuti walondiyengi alendu. Iyu wangukamba kuti: “Pa nyengu yo Nyumba yidu ya Ufumu yazengekanga, mura munyaki wangundikambiya kuti kutuza banja linyaki kuti lizitiwovyi kuzenga Nyumba ya Ufumu. Iyu wangundipempha asani angazija kunyumba kwangu kwa sabata ziŵi. Ndingukumbuka mo Yehova wangutumbikiya choko cha ku Zarefati.” (1 Ŵakaro. 17:12-16) Edit wanguzomera kulonde alendu yaŵa. Kumbi wangutumbikika? Iyu wangukamba kuti: “Angundipempha kuti azijeku sabata ziŵi pe kweni angujaku myezi yiŵi. Pa nyengu yeniyi, tinguja mabwezi ngapamtima.” Edit wakusaniya so mabwezi nganandi mu mpingu waki. Sonu ndi mpayiniya ndipu wadaniya abali ndi azichi wo watenda nawu mu uteŵeti kunyumba kwaki kuti akamweku maji. Iyu wangukamba kuti: “Ndituvwa umampha asani ndipaska! Ndipu uneneska ngwakuti ndisaniya vitumbiku vinandi chifukwa chakuchita viyo.”—Ahe. 13:1, 2.
17. Kumbi Luke ndi muwolu waki anguwamu vinthu wuli?
17 Panyaki isi titanja kali kulonde alendu. Kweni kumbi tingasazgiyaku? Mwakuyeruzgiyapu, Luke ndi muwolu waki atanja kulonde alendu. Pakwamba yiwu ayanjanga kudana apapi ŵawu, abali ŵawu, anyawu apamtima ndipuso wakuwonere dera ndi muwolu waki. Kweni Luke wangukamba kuti: “Tinguwamu kuti tadananga abali ŵidu ndi anyidu pe.” Kumbi Luke ndi muwolu waki anguchita wuli kuti aleki kudana abali ŵawu ndi anyawu pe?
18. Kumbi Luke ndi muwolu waki anguchita wuli kuti alondiyengi ukongwa alendu kuphara mo achitiyanga pakwamba?
18 Luke ndi muwolu waki angusintha ŵati aŵanaŵaniya mazu ngaku Yesu ngakuti: “Asani mutanja ŵanthu wo atikuyanjani, muyanduwanji?” (Mate. 5:45-47) Yiwu anguziŵa kuti akhumbikanga kuŵa akupaska nge mo Yehova wachitiya. Iyu wapereka ndi mtima wosi kwaku weyosi. Mwaviyo, angwamba kudana abali ndi azichi wo ŵenga ŵechendaŵadanepu. Luke wangukamba kuti: “Tosi tikondwa ukongwa asani tadana alendu. Weyosi wachiskika.”
19. Kumbi tingalongo wuli kuti te akusambira aku Yesu, nanga mwasimikiza mtima kuchitanji?
19 Mu nkhani iyi, tawona mo kwanja ukongwa anyidu kungatiwovye kuti tiŵengi achimangu, tiŵevi sankhu kweniso kuti tiyanjengi kulonde alendu. Tingazomerezanga cha kuti chinthu chechosi chititondekesi kwanja ukongwa abali ndi azichi kutuliya pasi pamtima. Asani tichitengi viyo, tikondwengi kweniso tilongongi kuti te akusambira aku Yesu.—Yoha. 13:17, 35.
SUMU 88 Ndiziŵiseni Nthowa Zinu
^ ndimi 5 Yesu wangukamba kuti Akhristu auneneska aziŵika ndi chanju. Kwanja abali ndi azichi kutiwovyengi kuti tiŵi achimangu, ambula sankhu ndipuso kuti tiyanjengi kulonde alendu. Kweni nyengu zinyaki kungaŵa kwakusuzga kwanja abali ndi azichi. Nkhani iyi yikonkhoska vo tingachita kuti tilutirizgi kuyanjana ukongwa kutuliya mumtima.
^ ndimi 5 Mazina nganyaki ngasinthika mu nkhani iyi.
^ ndimi 57 VITHUZI: Pakwamba, mzichi watondeka kujalikiska chimangu kweni wagongowa cha. Pavuli paki wawere pawezi ndi mzichi chifukwa chakufwiyapu.
^ ndimi 59 VITHUZI: Mubali wakukota wawona kuti abali ndi azichi amukheta.
^ ndimi 61 VITHUZI: Mzichi yo wadondanga kulonde alendu, wasintha mo wawoniyanga vinthu ndipu venivi vamuwovya kuti wakondwengi.
