MBIRI YA UMOYU WANGU
Yehova Wavwisiyanga Mapempheru Ngangu
NDI usiku unyaki pa nyengu yo ndenga ndi vyaka 10 ndingulereska kuchanya ndipu ndinguwona kuŵala kwa nyenyezi. Nyengu yeniyo, ndingujikama ndi kwamba kupemphera. Yapa ndipu ndasambira ŵaka vaku Yehova kweni ndingumukambiya vosi vo venga mumtima mwangu. Pempheru ili, lenga kwamba kwa ulendu wangu utali wakwenda ndi Yehova Chiuta “Wakuvwa pempheru.” (Salimo 65:2) Agani ndikukambiyeni chifukwa cho ndingupemphere kwaku Chiuta ndati ndasambira ŵaka vaku iyu.
ULENDU WO UNGUSINTHA UMOYU WIDU
Ndinguwa pa 22 December 1929 ku Noville, wo ndi muzi umana wo we ndi mafamu 9 kufupi ndi Bastogne, ku Belgian Ardennes. Nditanja kukumbuka vinthu vakukondwesa vo vatichitikiyanga ndi apapi ŵangu pa famu yeniyi. Ini ndi mvurwa wangu Raymond takamanga mkaka wa ng’ombi zuŵa lelosi kweniso tawovyanga pakukolora. Mumuzi wenuwu takoliyananga ukongwa mwakuti tawovyananga pakugwira ntchitu.
Emile ndi Alice wo ŵenga apapi ŵangu ŵenga Akatolika akujipereka ukongwa. Yiwu achitanga Misa pa Sabata peposi. Kweni cha mu ma 1939, apayiniya anyaki angutuwa ku England ndi kuza mumuzi widu. Yiwu angukambiya ada kuti aŵadanisiyengi magazini nga Consolation (ngo sonu ngadanika kuti Jani Masu!). Mwaliŵi ada anguziŵa kuti uwu mbuneneska ndipu angwamba kuŵerenga Bayibolu. Yiwu ŵati aleka kupanga Misa, ŵanthu wo tajanga nawu pafupi wo pakwamba ŵenga anyawu, angwamba kuŵasuska ukongwa. Yiwu anguchichizga ada kuti alutirizgi kuja Akatolika ndipu angususkanapu kananandi ŵaka za nkhani yeniyi.
Vandiŵaŵanga ukongwa kuwona ada achisuskika viyo. Venivi vingundichitiska kuti ndipemphi chovyu kwaku Chiuta, ndipu ndingupemphera kutuwa pasi pa mtima nge mo ndakambiya kukwamba kwa nkhani iyi. Ndingukondwa ukongwa ŵanthu wo tajanga nawu pafupi ŵati aleka kuŵasuska ada. Venivi vingundiwovya kuziŵa kuti Yehova ‘Ngwakuvwa pempheru.’
MO UMOYU WENGE PA NYENGU YA NKHONDU YACHIŴI
Pa 10 May, 1940, asilikali a Nazi a ku Germany angulonda charu cha Belgium, vo vinguchitiska kuti ŵanthu anandi athaŵi mu charu chenichi. Banja lidu linguthaŵiya kumwera kwa France. Pa nyengu yo tathaŵanga, takumananga ndi asilikali a ku Germany achichita nkhondu ndi asilikali a ku France.
Pati pajumpha nyengu, tinguwere kufamu yidu, kweni tingusaniya kuti katundu widu munandi akutibiya. Tingusaniya galu widu pe zina laki Bobbie yo wangutilondere. Venivi vingundichitiska kuti ndijifumbengi kuti, ‘Ntchifukwa wuli pacharu pachitika nkhondu kweniso masuzgu nganandi?’
Nyengu yeniyi tinguchiskika ukongwa ndi Mubali Emile Schrantz a yo watiyendiyanga ndipu wenga mura wakugomezgeka kweniso mpayiniya. Kuziya mu Bayibolu iyu wangutikonkhoske mwakuvwika umampha chifukwa cho pacharu pachitikiya masuzgu. Iyu wangumuka so mafumbu ngangu nganyaki ngakukwaskana ndi umoyu. Ndingwamba kumuyanja ukongwa Yehova ndipu ndingusimikiza kuti iyu ndi Chiuta wachanju.
Chinanga mphanyengu yo nkhondu yenga yechendamali, banja lidu lakondwanga ukongwa kukambiskana nyengu zosi ndi Akaboni aku Yehova. Mu August 1943, Mubali José-Nicolas Minet wanguza kufamu kwidu kuzikamba nkhani. Iyu wangufumba kuti: “Ndiyani yo wakhumba kubatizika?” Ini ndi ada tingusoska manja. Mwaviyo tingubatizika mukamsinji ko kenga pafupi ndi famu yidu.
Mu December 1944 asilikali a ku Germany anguyukiya mwanthazi kakumaliya kuzambwi kwa Europe, ndipu kuyukiya kwenuku kudanika kuti Battle of the Bulge. Tajanga kufupi ndi ko kwachitikanga nkhondu ndipu pafufupi kwa mwezi wamphumphu tinguja muchipinda chapasi cha nyumba yidu. Zuŵa linyaki ndati ndatuwa pabwalu kuti nkharyisi viŵetu ndingusanirana ndi bomba lo laphulikanga ndipu denga lanyumba yakusungiyamu vinthu va pafamu linguyewuka. Msilikali wa ku America yo wenga mukhola lo lenga pafupi ndi ini wangudaniriza kuti, “Gona pasi!” Ndingutchimbiya, ndi kugona pasi pafupi ndi iyu, ndipu wangundivwalika chisoti chaki kuti wandivikiliyi.
KUKUWA MWAUZIMU
Nkhondu yati yamala tingwamba kuwungana mwakujalikiskika ku mpingu wa ku Liège, wo wenga kunkhondi pa mtunda wa makilomita pafufupi 90. Pati pajumpha nyengu tingupanga kagulu ku Bastogne ko tawunganangaku. Ndingwamba kugwira ntchitu mu ofesi ya msonkhu ndipu ndenga ndi mwaŵi wakusambira vakukwaskana ndi marangu nga boma. Pavuli paki, ndingwamba kugwira ntchitu mu ofesi ya boma. Mu 1951 tingunozga vakuti tichiti unganu wadera ku Bastogne. Pa unganu
wenuwu pangusanirika ŵanthu pafufupi 100 kusazgapu mzichi Elly Reuter yo wenga mpayiniya waphamphu ukongwa. Iyu wanguchova njinga kwa makilomita 50 kuti wazisaniriki pa unganu wenuwu. Pati pajumpha nyengu yimanavi tingupangana vakuti titorani. Pa nyengu yeniyi ndipu Elly walonde kalata yakumudana kuti wakasere Sukulu ya Giliyadi ku United States. Elly wangulembe kalata ku likulu lidu ndipu wangukonkhoska chifukwa cho wawone kuti wangafiska cha kuchisere sukulu. Mubali Knorr yo pa nyengu iyi walongozganga ŵanthu aku Yehova, mwachanju wangumumuka kuti, panyaki zuŵa linyaki wangazisere sukulu ya Giliyadi ndi mulumu waki. Tingutorana mu February 1953.Mu chaka chenichi ini ndi Elly tinguluta ku unganu (New World Society Assembly) wo unguchitikiya ku Yankee Stadium, ku New York. Kwenuku ndingukumana ndi mubali munyaki yo wangundikambiya kuti wandilembengi ntchitu yamampha ndipu wangukamba kuti ndisamiyi ku United States. Tati tayipemphere nkhani yeniyi, ini ndi Elly tingukana ntchitu yo ndipu tinguwere ku Belgium kuti tikawovyengi kagulu ko kenga ndi apharazgi 10 ku Bastogne. Chaka chakulondopu tingubala mwana munthulumi zina laki Serge. Vachitima kuti pati pajumpha myezi 7 Serge wangutama ndipu wangufwa. Tingumukambiya Yehova mo tavwiyanga kuziya mu pempheru ndipu tinguchiskika kuziŵa kuti mwana widu wazamuyuka.
UTEŴETI WA NYENGU ZOSI
Mu October 1961, ndingusaniya ntchitu yo yatingi yindipaskengi mpata wakuti ndichitengi upayiniya. Kweni pa zuŵa lenili pe, mteŵeti wa nthambi ku Belgium wangundimbiya foni. Iyu wangundipempha kuti nkhayambi kuteŵete nge mteŵeti wadera (mazuŵa nganu wakuwonere dera). Ndinguŵafumba abali kuti: “Kumbi tingayamba dankha kuchita upayiniya wa nyengu zosi techendayambi uteŵeti wakuwonere dera?” Abali angukoliyana ndi pemphu langu. Tati tachita upayiniya kwa miyezi 8, tingwamba kuchita uteŵeti wakuwonere dera mu September 1962.
Tati tachita uteŵeti wakuwonere dera kwa vyaka viŵi, angutidana kuti tikayambi kuteŵete pa Beteli ku Brussels. Tingwamba uteŵeti wenuwu mu 1964. Uteŵeti wenuwu unguzisa vitumbiku vinandi. Pati pajumpha nyengu yimanavi, Mubali Knorr wanguza ku nthambi yidu mu 1965, ndinguzizwa kuti angundisankha kuti nditeŵetiyengi nge mteŵeti wa nthambi. Pavuli paki, ini ndi Elly tingudanika kuti tikasere Sukulu ya Giliyadi kilasi nambala 41. Mazu ngo Mubali Knorr wangukamba vyaka 13 vo vajumpha ngangufiskika! Tati tamaliza sukulu tinguwere ku Beteli ya ku Belgium.
KUVIKILIYA WANANGWA WA ŴANTHU AKU CHIUTA
Kwa vyaka vinandi vo vajumpha, ndingugwiriskiya ntchitu vo ndingusambira vakukwaskana ndi marangu nga boma kuvikiliya wanangwa widu wakusopa ku Europe kweniso vyaru vinyaki. (Afi. 1:7) Venivi vinguchitiska kuti ndikumani kweniso kukambiskana ndi ŵaraŵara a boma a vyaru vakujumpha 55 ko ntchitu yidu yenga yakukanizgika pamwengi kujalika. Mumalu mwakuŵakambiya kuti ndikusambira vakukwaskana ndi marangu, ndaŵakambiyanga kuti ndini “munthu waku Chiuta.” Nyengu zosi ndapempheranga kwaku Yehova kuti wandilongozgi, ndichiziŵa kuti, “Mtima wa fumu [wakweruzga] we nge timisinji ta maji mujanja laku Yehova. Iyu watiwulongozge kwekosi ko wakhumba.”—Nthanthi 21:1.
Chakuchitika chimoza cho ndiluwa cha mphanyengu yo ndingukumana ndi membala wa nyumba ya marangu ya ku Europe. Ndingupempha kananandi ŵaka kuti ndikambiskani nayu ndipu pakumaliya wanguzomereza kuti tikumani. Iyu wangukamba kuti: “Ndakupaska 5 minisi kuti tikambiskani ndipu ndisazgiyengeku cha.” Ndingusindama ndipu ndingwamba kupemphera. Membala mwenuyu mwamantha wangundifumba kuti ndachitanganji. Ndinguyunuska mutu wangu ndipu ndingukamba kuti, “Ndiwonga Chiuta kuti ndimwi yimoza wa ateŵeti ŵaki.” Iyu wangundifumba kuti, “Ung’anamuwanji?” Ndingumulongo lemba la Aroma 13:4. Chifukwa chakuti wenga mkhristu wa chipulontesitanti, lemba lenili lingumukwaska ukongwa. Kumbi ndi vinthu wuli vo vinguchitika pavuli paki? Iyu wagundipaska maminisi 30 ngakuti tikambiskiyani, ndipu nkhumanu yeniyi yingwenda umampha ukongwa. Iyu wangukamba so kuti watumbika ukongwa ntchitu ya Akaboni aku Yehova.
Kwa vyaka vinandi ŵanthu aku Yehova awina milandu yinandi ku Europe pa nkhani ya kuchita ndali pamwenga kusere usilikali, yo watenere kulera ŵana, msonkhu ndipuso vinyaki. Wenga mwaŵi ukulu ukongwa kwaku ini kuwovyaku pa milandu yinandi ndi kujiwone ndija mo Yehova watiwovyiyanga kuti milandu yeniyi yitiyende umampha. Akaboni aku Yehova awina milandu yakujumpha 140 mu Khoti Likulu Lakuwona va Wanangwa wa Ŵanthu ku Europe (ECHR)!
NTCHITU YIDU YIZOMEREZEKA SO KU CUBA
Cha m’ma 1990, ndingugwira ntchitu ndi Mubali Philip Brumley wa ku likulu lidu kweniso Mubali Valter Farneti, wa ku Italy, kuti tiwovyi abali ndi azichi ŵidu a ku Cuba kusopa Yehova mwawanangwa chifukwa chakuti ntchitu yidu yingukanizika kwenuku. Ndinguluta ku ofesi ya kazembe wa ku Cuba ku Belgium ko ndingukumana ndi munthu yo wangusankhika kuti waphwere nkhani yeniyi. Pa nkhumanu zakwamba, tingutondeka kukoliyana vifukwa vo vinguchitiska kuti boma likanizi ntchitu yidu.
Tati tapemphera kwaku Yehova tingupempha kuti ku Cuba kutumiziki Mabayibolu 5,000 ndipu angutizomereza. Mabayibolu ngangufika umampha ndipu ngangugaŵika kwa abali. Yapa tinguziŵa kuti Yehova watumbika phamphu lidu. Pavuli paki tingupempha kuti kutumiziki so Mabayibolu nganyaki 27,500. Yapa napu angutizomereza. Ndingukondwa ukongwa kovya abali ndi azichi ku Cuba kuti weyosi waŵi ndi Bayibolu laki.
Ndinguluta ku Cuba maulendu ngananandi ŵaka kuti nkhawovyi kuti vinthu visinthi pa nkhani ya wanangwa widu wakusopa. Venivi vinguchitiska kuti ndiziŵani ndi arara a boma anandi.
KOVYA ABALI ŴIDU KU RWANDA
Mu 1994 ŵanthu akujumpha 1,000,000 angubayika pa nkhondu yakulimbana ndi a Tutsi ku Rwanda. Vachitima kuti abali ndi azichi ŵidu anyaki angubayika. Mwaliŵi, abali angusankhika kuti apereki chovyu kwa abali ndi azichi mucharu chenichi.
Tati tafika mutawuni yikulu ya Kigali tingusaniya kuti ofesi yakufwatuliyaku mabuku kweniso ofesi yo kwafikiyanga mabuku vatolorekatoloreka ndi mpholopolu. Tinguvwa nkhani zinandi za chitima zakukwaskana ndi abali ndi azichi wo angubayika mwakuchita kuŵakhata ndi vipula. Kweni tinguvwaso mo abali ndi azichi awovyiyananga. Mwakuyeruzgiyapu, tingukumana ndi mubali wa Chitutsi yo banja la Akaboni la Chihutu lingumubisa kuzenji kwa mazuŵa 28 kuti wavikiliriki. Po tingukumana ndi abali ku Kigali, tinguchiska kweniso kupembuzga abali ndi azichi akujumpha 900.
Pavuli paki, tinguluta ku Zaire (ko sonu kudanika kuti ku Democratic Republic of the Congo) kuti tikafufuzi gulu linandi la abali a ku Rwanda wo anguthaŵiya ku misasa ya ŵanthu akuthaŵa kwawu yo yenga kufupi ndi tawuni ya Goma. Tinguŵasaniya cha, mwaviyo tingupemphera kwaku Yehova kuti watilongozgi kuti tiŵasaniyi. Pavuli paki tinguwona munthu munyaki wachiza kufupi ndi ko tenga ndipu tingumufumba asani waziŵapu Kaboni weyosi. Iyu wngumuka kuti: “Hinya, ini nani ndini Kaboni waku Yehova. Tiyeni nkhakulongoni ko kwe komiti yakovya asani kwachitika masoka.” Tati tachiskana ndi komiti yeniyi, tingukumana ndi abali kweniso azichi pafufupi 1,600 wo anguthaŵa kwawu ndipu tinguŵapembuzga kweniso kuŵachiska. Tinguŵaŵerenge so kalata yakutuliya ku Wupu Wakulongozga. Abali ndi azichi angukondwa ukongwa ndi mazu ngakuchiska ngakuti: “Titikupempheriyani nyengu zosi. Tiziŵa kuti Yehova wakulekeningi cha.” Mazu ngenanga ngakutuliya kwa abali a mu Wupu Wakulongozga, ngenga ngauneneska nadi. Mazuŵa nganu Akaboni aku Yehova akujumpha 30,000 akondwa kuteŵete Yehova limoza mucharu cha Rwanda!
NDINGUSIMIKIZA KUJA WAKUGOMEZGEKA
Tinguja mu nthengwa kwa vyaka 58 ndi muwolu wangu wakwanjiwa Elly. Ndipu wangutayika mu 2011. Ndenga ndi chitima ukongwa, ndipu ndati ndamukambiya Yehova mupempheru iyu wangundipembuzga. Ndipuso ndingupembuzgika chifukwa chakupharazga uthenga wamampha wa Ufumu.
Chinanga kuti pasonu panu nde ndi vyaka va m’ma 90, kweni ndilutirizga mbwenu kupharazga sabata yeyosi. Ndikondwa so ukongwa kuti ndigwira ntchitu mu Dipatimenti ya Vamarangu pa ofesi yanthambi kunu ku Belgium, ndikambiyaku ŵanthu anyaki vo ndakumana navu pa umoyu kweniso ndichiska achinyamata mu banja la Beteli.
Vyaka pafufupi 84 vo vajumpha, ndingupemphera kakwamba kwaku Yehova. Kwenuku kwenga kwamba waka kwa ulendu wakunozga wo wandiwovya kuti ndije pa ubwezi wakukho ndi Yehova. Ndikondwa ukongwa kuti Yehova wavwisiya mapempheru ngangu pa umoyu wangu wosi.—Salimo 66:19. b