1. Kumbi “chimangu chaku Chiuta” ntchinthu wuli, nanga tiyanduwa wuli asani te ndi chimangu chenichi? (Afilipi 4:6, 7)

 PE MTUNDU unyaki wa chimangu cho ŵanthu atichiziŵa cha mucharu ichi. Chenichi ‘ntchimangu chaku Chiuta,’ kung’anamuwa chimangu cha mumtima ndipuso mumaŵanaŵanu cho munthu watuŵa nachu chifukwa chakuja pa ubwezi wamampha ndi Awusefwi akuchanya. Asani te ndi chimangu chaku Chiuta titijivwa kuti te akuvikilirika. (Ŵerengani Afilipi 4:6, 7.) Tija pa ubwezi wakukho ndi anyidu wo nawu so atanja Chiuta. Kweniso tija pa ubwezi wakukho ndi “Chiuta wa chimangu.” (1 Ate. 5:23) Asani tiziŵa Awusefwi, kuŵagomezga ndipuso kuŵavwiya, chimangu chaku Chiuta chingatiwovya kuti tilekengi kufipa mtima asani takumana ndi masuzgu ngakulu.

2. Ntchifukwa wuli tisimikiza kuti tingaja ndi chimangu chaku Chiuta?

² Kumbi vingachitika nadi kuja ndi chimangu chaku Chiuta asani kwabuka matenda, kwachitika masoka ngachilengedu, viwoneseru pamwenga asani titombozgeka? Masuzgu ngosi ngenanga ngangachitiska kuti tichitengi mantha. Kweni Yesu wangukambiya akusambira ŵaki kuti: “Mitima yinu yingasuzgikanga cha ndipuso yingakhwinyatanga cha chifukwa cha mantha.” (Yoha. 14:27) Vakukondwesa ukongwa kuti abali ndi azichi alondo ulongozgi wenuwu. Ndipu ndi chovyu chaku Yehova yiwu asaniya chimangu chinanga kuti akumana ndi mayeseru ngakulu.

3. Kumbi mulili ungachitiska wuli kuti tileki kuja ndi chimangu?

³ Vinthu vingasintha ukongwa pa umoyu widu asani kwabuka mulili. Mwakuyeruzgiyapu, wonani mo mulili wa COVID-19 ungukwaskiya ŵanthu anandi. Kafukufuku munyaki wangulongo kuti kujumpha hafu ya ŵanthu pacharu chosi angukamba kuti asuzgikanga  kugona ndi usiku pa nyengu ya mulili. Pa nyengu yeniyi, ŵanthu anandi afipanga ukongwa mtima, kusuzgika maŵanaŵanu, kumwa ukongwa moŵa ndipuso kugwiriskiya ntchitu munkhwala wakutimbanyizga wongu, kuchitiyana nkhaza kweniso kujibaya. Asani ko muja kwabuka matenda, kumbi mungachita wuli kuti mulekengi kufipa ukongwa mtima ndi kuja ndi chimangu chaku Chiuta?

4. Ntchifukwa wuli kuziŵa vo Yesu wangukambiya limu vakukwaskana ndi mazuŵa ngakumaliya vititiwovya kuja ndi chimangu?

⁴ Yesu wangukambiya limu kuti mu mazuŵa ngakumaliya “mumalu ngakupambanapambana” mwazamuja milili pamwenga kuti matenda ngo ngasapaliya ukongwa. (Luka 21:11) Kumbi kuziŵa venivi kutitiwovya wuli kuja ndi chimangu? Tizizwa cha asani kwabuka matenda chifukwa tiziŵa kuti vinthu venivi vichitika nge mo Yesu wangukambiya. Mwaviyo, tilondo ulongozgi wo Yesu wangukamba wakukwaskana ndi ŵanthu wo azamuja mu mazuŵa ngakumaliya kuti: “Mungaziwopanga cha.”​—Mate. 24:6.

5. (a) Mwakukoliyana ndi Afilipi 4:8, 9, kumbi titenere kupempheriyanji asani kwabuka mulili? (b) Kumbi kuŵerenga Bayibolu mwakuchita kuvwisiya kungakuwovyani wuli?

⁵ Asani kwabuka matenda nganyaki tingafipa mtima kweniso tingachita mantha. Venivi ndivu vinguchitikiya mzichi munyaki zina laki Desi. b Awisi amana, msiŵani waki ndipuso dokotala munyaki ŵati ŵafwa ndi COVID-19, iyu wachitanga mantha kuti panyaki nayu watongi matenda ngenanga ndi kupasiya anyina wo mbakukota. Iyu wafipanga so mtima kuti panyaki ntchitu yimumaliyengi ndipu waziŵanga cha kuti wangasaniya wuli ndalama yakuguliya chakurya ndi kulipiliya renti asani venivi vingachitika. Venivi vamufipiskanga mtima ukongwa mwakuti watondekanga kugona ndi usiku. Kweni Desi wangusaniya so chimangu. Mu nthowa wuli? Iyu wangupemphera kwaku Yehova kuti wamuwovyi kuja ndi chimangu ndipuso kuti waŵanaŵaniyengi vinthu vamampha. (Ŵerengani Afilipi 4:8, 9.) Iyu wavwisiyanga Yehova “wachilongoro” nayu asani waŵerenga Bayibolu mwakuchita kuvwisiya. Desi wanguti: “Mo ŵanthu aŵerengiyanga vingundiwovya kuti ndilekengi kufipa ukongwa mtima ndipuso vingundikumbusa kuti Yehova watindiŵanaŵaniya.”​—Salimo 94:19.

6. Kumbi kusambira pakumwija ndipuso maunganu vingakuwovyani wuli?

⁶ Asani kwabuka matenda, vija vakusuzga kuchita vinthu nge mo tachitiyanga pakwamba. Kweni mungazomerezanga cha kuti venivi vikutondekeseningi kusambira pakumwija pamwenga kuwungana. Nkhani zakukwaskana ndi abali kweniso azichi zo zikonkhoskeka mu mabuku ngidu ndipuso mu mavidiyo, zingakuwovyani kuziŵa kuti yiwu ateŵete Yehova mwakugomezgeka chinanga kuti akumana ndi masuzgu ngakuyanana ndi ngo yimwi mukumana nangu. (1 Petu. 5:9) Maunganu ngangakuwovyani kuti muŵanaŵaniyengi fundu zakuchiska zo zikonkhoskeka mu  Bayibolu. Ndipuso ngangakuwovyani kuti muchiskengi anyinu kweniso kuti namwi muchiskiki. (Aro. 1:11, 12) Asani muŵanaŵaniya mo Yehova wanguwovye ateŵeti ŵaki anyaki pa nyengu yo atamanga, achitanga mantha pamwenga kujivwa kuti ŵe ŵija, chivwanu chinu chijengi chakukho ndipu mukayikiyengi cha kuti namwi wakuwovyeningi.

7. Kumbi mungasambiranji kwa wakutumika Yohane?

⁷ Muyesesengi kukambiskana ndi abali ndi azichi ŵinu. Asani kwabuka mulili tingakhumbika kuja patalipatali ndi anyidu, chinanga angaŵa abali ndi azichi ŵidu. Asani vaŵa viyo, panyaki mungavwa nge mo wakutumika Yohane wanguvwiya. Iyu wakhumbanga kuwonana nayu masu ndi masu mubwezi waki Gayo. (3 Yoha. 13, 14) Kweni Yohane wanguziŵa kuti wamuwonengi cha Gayo kwa kanyengu. Mwaviyo, wangumulembe waka kalata. Mwakuyanana waka, asani vingachitika cha kuwonana ndi abali ndi azichi ŵinu pamasu ndi pamasu, muyesesengi kukambiskana nawu pafoni, kuŵalembe meseji pamwenga kuziya pa video call. Asani nyengu zosi mukambiskana ndi Akhristu anyinu, vikuwovyeningi kuti mulekengi kujivwa kuti mwe mwija kweniso mujengi ndi chimangu. Ndipu asani mufipa ukongwa mtima mukambiskanengi ndi ŵara ndipu mulondiyengi ulongozgi wawu wakuchiska.​—Yesa. 32:1, 2.

8. Kumbi masoka ngachilengedu ngangachitiska wuli kuti muŵevi chimangu?

⁸ Asani mukukumanapu ndi masuzgu nge kusapaliya kwa maji, chidilirisi pamwenga motu, mungafipa mtima ukongwa kwa nyengu yitali. Asani pa nyengu yeniyi abali ŵinu akutayika pamwenga nyumba yinu ndipuso katundu winu vikunangika, mungaja ndi chitima, mungataya mtima pamwenga kukwiya. Ivi ving’anamuwa kuti mutanja vinthu vakuliŵavu cha pamwenga mulivi chivwanu. Kweni ntchifukwa chakuti mungukumana ndi mayeseru ngakulu ndipu ŵanthu anyaki angazizwa cha ndi venivi. (Yobu 1:11) Chinanga kuti ve viyo, mungasaniya mbwenu chimangu. Mu nthowa wuli?

9. Kumbi Yesu wangukambanji vo vititiwovya kuti tinozgekiyengi kukumana ndi masoka?

⁹ Mukumbukengi vo Yesu wangukambiya limu. Ŵanthu anyaki mucharu ichi aŵanaŵaniyaku cha kuti masoka ngachilengedu ngangaŵakwaska. Kweni isi tikhaza kuti masoka ngenanga ngachitikengi ukongwa ndipu nganyaki ngangatikwaska. Yesu wangukambiya akusambira ŵaki kuti “vidilirisi vikuluvikulu” ndipuso masoka nganyaki ngachilengedu vazamuchitika umaliru wechendazi. (Luka 21:11) Iyu wangukambiya so limu kuti “ŵanthu anandi azamuleka kuvwiya marangu.” Ndipu venivi ndivu vichitika mazuŵa nganu chifukwa ŵanthu anandi atuswa marangu, achita viwawa kweniso kubayana. (Mate. 24:12) Ateŵeti anandi akugomezgeka aku Yehova akukumanapu ndi masoka ngachilengedu. Yesu wangukambapu cha kuti asani tikumana ndi masoka ndikuti Yehova watititoliyaku kanthu cha. (Yesa. 57:1; 2 Akori. 11:25) Yehova wangativikiliya mwakuziziswa cha kuti tileki kukumana ndi masoka ngenanga, kweni watitiwovya kuja ndi chimangu.

10. Ntchifukwa wuli kunozgeke masoka ngachilengedu kulongo kuti te ndi chivwanu? (Nthanthi 22:3)

¹⁰ Asani kwachitika chinthu chinyaki chamabuchibuchi vingatisuzga cha kuja ndi chimangu asani tingunozgeke limu mo tingachitiya. Kweni kumbi kunozgeke limu kung’anamuwa kuti tilivi chivwanu mwaku Yehova? Awa. Kweni asani tinozgeke limu tilongo kuti tigomezga kuti iyu wangatiphwere. Mu nthowa wuli? Mazu ngaku Chiuta ngatitichiska kuti tinozgekiyengi limu masoka ngechendachitiki. (Ŵerengani Nthanthi 22:3.) Ndipuso kuziya mu nkhani zo zisanirika mu magazini ngidu, pa maunganu nga mpingu kweniso vipharazgu vo tilonde, gulu laku Chiuta lititichiska mwakuwerezawereza kuti tinozgekiyengi vinthu vamabuchibuchi. c Kumbi titimugomezga  Yehova? Asani ndi viyo, ndikuti tivwiyengi ulongozgi wenuwu kweche sonu masoka ngachilengedu ngechendachitiki.

11. Kumbi musambiranji kwaku Margaret?

¹¹ Tiyeni tiwoni vo vinguchitikiya mzichi munyaki zina laki Margaret. Ŵaraŵara a boma angumukambiya kuti wasami munyumba yaki chifukwa chakuti muchigaŵa cho wajanga mungubuka motu. Chifukwa chakuti ŵanthu anandi anguthaŵa pa nyengu yimoza, mumsewu mwenga magalimotu nganandi mwakuti pengavi yo yatingi yijumphengi yinyaki. Pa nyengu iyi kwenga chijosi chakasaza cha ndipu venga vakusuzga kuti Margaret watuwemu mugalimotu yaki. Chinanga kuti venga viyo, iyu wangupona chifukwa chakuti wangunozgeke limu. Mukachikwama kaki wanguŵikamu mapu yo wanguyigwiriskiya ntchitu kuti waziŵi nthowa yinyaki yo wangajumpha. Ndipu nyengu yinyaki wanguyendiyamu limu mumsewu wenuwu kuti waziziŵi kwakuselere asani kwazichitika ngozi. Mwaviyo, Margaret wangupona chifukwa chakuti wangunozgeke limu.

12. Ntchifukwa wuli titenere kuvwiya ulongozgi wo tipaskika kuti tivikiliriki?

¹² Nyengu zinyaki ŵaraŵara aboma angatikambiya kuti tingayendangayendanga cha, tisami ko tija pamwenga tilondo ulongozgi unyaki kuti isi ndipuso anyidu tivikiliriki. Ŵanthu anyaki avwiya cha ulongozgi wenuwu chifukwa chakuti akhumba cha kusiya vinthu vo ŵenavu. Kumbi isi Akhristu tikhumbika kuchita wuli pa nkhani yeniyi? Bayibolu lititikambiya kuti: “Chifukwa cha Ambuya, jithereskeni ku chechosi chakujalikiskika ndi munthu, kwali nkhwa fumu pakuti ye ndi mazaza pamwenga ku nduna zo zatumika ndi fumu yo.” (1 Petu. 2:13, 14) Gulu laku Chiuta nalu lititipaska ulongozgi kuti tivikiliriki. Kanandi tikumbusika kuti tiŵapaskengi manambala ngidu nga foni ngasonu ŵara kuti azileki kusuzgika kukambiskana nasi asani kwachitika ngozi. Kumbi yimwi mukuŵapaska? Nyengu zinyaki tingapaskika so ulongozgi wakuti tingatuwangapu cha panyumba, tisami, mo tingasaniriya chovyu pamwenga mo tingawovye anyidu kweniso nyengu yo tingaŵawovye. Asani tileka kuvwiya ulongozgi wenuwu tingaŵika umoyu widu kweniso wa ŵara pangozi. Tikumbukengi kuti yiwu awonere maumoyu ngidu. (Ahe. 13:17) Margaret wanguti: “Ndisimikiza kuti kuvwiya ulongozgi wa ŵara kweniso wo gulu lititipaska ndiku kungutaska umoyu wangu.”

13. Kumbi ndi vinthu wuli vo vawovya abali anandi wo angusama munyumba zawu kuti akondwengi kweniso kuja ndi chimangu?

¹³ Abali ndi azichi anandi wo angusama munyumba zawu chifukwa cha masoka ngachilengedu,  nkhondu pamwenga viwawa, ayesesa kuziŵiliya umoyu wasonu ndipu achita vinandi pakuteŵete Yehova. Mwakuyanana ndi Akhristu a mu nyengu ya akutumika wo angumbininika chifukwa chakutombozgeka, nawu alutirizga ‘kupharazga uthenga wamampha wa mazu ngaku Chiuta.’ (Machi. 8:4) Kupharazga kutiŵawovya kuti aŵanaŵaniyengi ukongwa va Ufumu mumalu mwa masuzgu ngawu. Ndipu venivi vawovya kuti alutirizgi kuja ndi likondwa kweniso chimangu.

14. Kumbi kutombozgeka kungatimbanyizga wuli chimangu chidu?

¹⁴ Asani titombozgeka tingataya vinthu vinandi vo vititiwovya kuti tijengi ndi chimangu. Tikondwa asani te ndi wanangwa wa kuwungana, kupharazga ndipuso kuchita vinthu vo tichita nyengu zosi kwambula kopa kuti atimangengi. Kweni asani atikaniza kuchita vinthu venivi tingafipa mtima ndipu tingachita mantha kuti ntchinthu wuli cho chitichitikiyengi. Mbuheni cha kuvwa viyo. Kweni titenere kuphwere chifukwa Yesu wangulongo kuti akusambira ŵaki anyaki azamuguŵa chifukwa cha kutombozgeka. (Yoha. 16:1, 2) Sonu kumbi tingachita wuli kuti tilutirizgi kuja ndi chimangu asani titombozgeka?

15. Ntchifukwa wuli titenere cha kopa kutombozgeka? (Yohane 15:20; 16:33)

¹⁵ Mazu ngaku Chiuta ngatitikambiya kuti: “Ŵanthu wosi wo akhumba kuja ndi umoyu wakujipereka kwaku Chiuta mwakukoliyana ndi Khristu Yesu, nawu azamutombozgeka.” (2 Timo. 3:12) Mubali munyaki zina laki Andrei vingumusuzga kugomezga kuti ateŵeti wosi aku Yehova angatombozgeka ntchitu yidu yati yakanizika mucharu chawu. Iyu wangukamba kuti: ‘Mwe Akaboni anandi mucharu chidu munu. Sonu vingachitika wuli kuti tosi atimangi?’ Maŵanaŵanu ngenanga nganguchitiska kuti Andrei wafipengi mtima ukongwa mumalu mwakuja ndi chimangu. Kweni abali anyaki anguleke Yehova nkhani yeniyi ndipu anguŵanaŵanapu cha kuti angaleka kumangika. Yiwu anguziŵa kuti angamangika, kweni afipanga mtima ukongwa cha nge mo Andrei wachitiyanga. Mwaviyo, Andrei nayu wangusintha maŵanaŵanu ngaki ndipu wangwamba kumuthemba ukongwa Yehova. Iyu wati wasintha maŵanaŵanu ngaki wangwamba kuja so ndi chimangu ndipu sonu wakondwa chinanga kuti mucharu chawu mweche masuzgu. Nasi venivi vingatichitikiya. Chinanga kuti Yesu wangukamba kuti tingatombozgeka, kweni iyu wangutisimikiziya so kuti tingalutirizga kuja akugomezgeka.​—Ŵerengani Yohane 15:20; 16:33.

16. Kumbi tikhumbika kuvwiya ulongozgi nuwu asani titombozgeka?

 ¹⁶ Asani ntchitu yidu yajalika pamwenga kukanizika, tingalonde ulongozgi kutuliya ku ofesi ya nthambi kweniso ku ŵara. Yiwu angatipaska ulongozgi ndi chilatu chakuti tivikiliriki, tilutirizgi kulonde chakurya chauzimu ndipuso kutiwovya kuti tilutirizgi kupharazga mwakukoliyana ndi mo vinthu viliri. Asani vaŵa viyo, muyesesengi kuvwiya ulongozgi wo mwapaskika chinanga kuti muvwisa cha chifukwa cho waperekeke. (Yako. 3:17) Kweniso mungakambanga chechosi cha chakukwaskana ndi abali ndipuso azichi pamwenga vinthu vakukwaskana ndi mpingu ku ŵanthu ambula kwenere.​—Waku. 3:7.

17. Nge mo akutumika anguchitiya, kumbi tisimikiza mtima kuchitanji?

¹⁷ Chifukwa chikulu ukongwa cho Satana wachitiya nkhondu ndi ŵanthu aku Chiuta ntchakuti yiwu “agwira ntchitu yakupereka ukaboni wakukwaskana ndi Yesu.” (Chivu. 12:17) Kweni tingamuwopanga cha Satana limoza ndi charu chaki. Chifukwa wuli? Chifukwa kupharazga ndipuso kusambiza kutovya kuti tikondwengi kweniso kuja ndi chimangu chinanga kuti tisuskika. Mu nyengu ya akutumika ŵaraŵara Achiyuda ŵati aŵalamula kuti aleki kupharazga, yiwu angusankha kuvwiya Chiuta. Akutumika anguleka cha kupharazga ndipu venivi vachitiskanga kuti akondwengi. (Machi. 5:27-29, 41, 42) Mbuneneska kuti asani ntchitu yidu yakanizika titenere kuchita vinthu mwakuchenje asani tipharazga. (Mate. 10:16) Kweni asani tichita vosi vo tingafiska, tiŵengi ndi chimangu cho munthu watuŵa nachu chifukwa chakuti wakondwesa Yehova ndipuso wagwiraku ntchitu yakutaska maumoyu nga ŵanthu.

18. Kumbi ndiyani yo wangatipaska chimangu chayichu?

¹⁸ Tingakayikanga cha kuti chinanga mphanyengu yakusuzga ukongwa, tingaŵa mbwenu ndi chimangu. Pa nyengu yeniyi tikumbukengi kuti tikhumbika chimangu chaku Chiuta, kung’anamuwa chimangu cho Yehova pe ndiyu wangapereka. Mwaviyo, mumuthembengi asani kwabuka matenda, kwachitika masoka ngachilengedu pamwenga asani mutombozgeka. Mukoliyanengi ukongwa ndi gulu laki ndipuso muŵanaŵaniyengi vinthu vamampha vo mulindizga. Asani muchitengi viyo, “Chiuta wachimangu waŵengi namwi.” (Afi. 4:9) Mu nkhani yakulondopu, tazamukambiskana mo tingawovye Akhristu anyidu kusaniya chimangu chaku Chiuta chinanga kuti akumana ndi masuzgu.