Kumbi Chilindizga Chayichu Mungachisaniya Pani?

TIYERUZGIYI kuti wochi yinu yataya ndipuso yanangika. Mutu winu wama chifukwa muziŵa cha kuti mungaselere nayu pani kuti mukayinozgesi. Pe ŵanthu anandi wo akamba kuti akuziŵa kunozga mawochi ndipu wosi atijiŵikamu. Chinanga kuti veviyo, vinyaki vo yiwu akamba vitiŵafeluwa. Sonu kumbi mungachita wuli asani mungaziŵa kuti munthu yo muja nayu pafupi ndiyu wangupanga wochi yeniyo vyaka vinandi vo vajumpha, kweniso iyu wajipereka kuti wakunozgiyeni kwawezi. Yapa mungasuzgika so cha kusankha kwakuselere, asi viyo?

Sonu yeruzgiyani wochi yeniyi ndi chilindizga chinu. Kumbi mungaselere pani asani mwawona kuti mwayamba kutaya mtima pamwenga kuti chilindizga chinu chayamba kumala nge mo viliri ndi ŵanthu anandi mu nyengu yinu ya masuzgu? Ŵanthu anandi atijikamba kuti amalisa suzgu lenili, kweni vo vichitika vilongo kuti fundu iyi njaboza. Kweni mungachita umampha kupempha chovyu kwaku Yo wakupanga taŵanthu ndi mtima wakuti tilindizgengi vinthu vamampha. Bayibolu likamba kuti iyu “we kutali cha ndi weyosi waku isi” ndipuso ngwakunozgeka kutiwovya.​—Machitidu 17:27; 1 Peturo 5:7.

Vo Mazu Ngakuti Chilindizga Ngang’anamuwa

Mu Bayibolu mazu ngakuti chilindizga ngang’anamuwa vinandi kuluska mo madokotala kweniso asayansi atingagwiriskiya ntchitu. Mazu ngo mu Bayibolu ngakufwatuliikiya kuti “chilindizga” mu vineneru vakwambiriya ngang’anamuwanga kulindizga mwakukhumbisiska kweniso kukhazga vinthu vamampha. Mazu ngakuti chilindizga nge ndi vigaŵa viŵi. Ngasazgapu kuja ndi mtima wakukhumbisiska chinthu chinyaki chamampha, kweniso kuja ndi chifukwa chakusimikizika chakugomezge kuti vinthu vo vichitikengi. Chilindizga cho chikambika mu Bayibolu ching’anamuwa kukhumbira waka vinthu vamampha cha. Kweni ntchakusimikizika kweniso ntchauneneska.

Yapa tingakamba kuti chilindizga chiyanana ndi chivwanu, chifukwa munthu kuti waje ndi chivwanu wakhumbika ukaboni wambula kususkika. (Aheberi 11:1) Chinanga kuti veviyo, Bayibolu lipambanisa mbwenu chivwanu ndi chilindizga.​—1 Akorinto 13:13.

Mwakuyeruzgiyapu: Asani mwapempha bwezi linu lapamtima kuti likuchitiyeni chinthu chinyaki, muja ndi chilindizga kuti likuchitiyeningi chinthu cho mukhumba. Muja ndi chilindizga chenichi chifukwa mwe ndi chivwanu mwaku iyu kweniso chifukwa chakuti mutimuziŵa umampha ndipu mukumuwonapu wachichita vinthu mwalisungu ndipuso we ndi mtima wakupaska. Yapa tigakamba kuti chivwanu chinu ndi chilindizga chinu vayanana ndipuso vayende limoza chinanga kuti ndi vinthu vakupambana. Kumbi mungachita wuli kuti muje ndi chilindizga chaviyo pa vo Chiuta walayizga?

Ko Tingasaniya Chilindizga

Chiuta ndiyu wapereka chilindizga chayichu. Mu nyengu yakali, Yehova wadanikanga kuti “chilindizga chaku Isirayeli.” (Yeremiya 14:8) Vinthu vosi vakuthembeka vo ŵanthu ŵaki alindizganga vatuliyanga kwaku iyu, ndichu chifukwa chaki waziŵikanga kuti chilindizga chawu. Vinthu vakuthembeka venivi vo alindizganga venga waka maŵanaŵanu cha. Chiuta wanguŵapaska maukaboni ngakusimikizika kuti aje ndi chilindizga chenichi. Kwa vyaka vinandi po iyu wachitanga nawu vinthu, wanguŵalayizga vinthu vinandi ndipu wanguvifiska. Yoswa yo wenga mulongozgi wawu wanguŵakambiya kuti: “Muziŵa umampha . . . kuti palivi mazu chinanga ngamoza pa malayizgu ngosi ngamampha ngo Yehova Chiuta winu wangukulayizgani, ngo ngaleka kufiskika. Ngosi ngafiskika paku yimwi, ndipu palivi chinanga ndi mazu ngamoza ngo ngatondeka.”​—Yoswa 23:14.

Chinanga kuti pajumpha vyaka masawuzandi nganandi, kweni fundu yo Yoswa wangukamba yikusintha cha. Mu Bayibolu mwe malayizgu nganandi ngakukondwesa ngaku Chiuta kweniso lilongo mo ngangufiskikiya. Malayizgu ndipuso mauchimi ngaki ngambula kukayikisa ndipu nyengu zinyaki ngalembekanga nge kuti ngafiskika kali.

Chifukwa cha venivi, Bayibolu tingalidana kuti buku la chilindizga. Asani musambira mbiri yo yisanirika mu Bayibolu yo yilongo mo Chiuta wachitiya vinthu ndi ŵanthu, muyambengi kulindizga ndi mtima wosi vo iyu wakulayizga. Wakutumika Paulo wangulemba kuti: “Vinthu vo vikulembeka kali, vikulembeke kuti vitisambizi, ndi chilatu chakuti tije ndi chilindizga chifukwa cha kukunthiyapu ndipuso kupembuzgika ndi Malemba.”​—Aroma 15:4.

Kumbi Chiuta Watitipaska Chilindizga Wuli?

Kumbi mphanyengu niyi po tikhumbika ukongwa chilindizga? Tikhumbika ukongwa chilindizga pa nyengu yo tiwona kuti nyifwa ye pamphunu. Kweniso anandi akhumbika ukongwa chilindizga asani munthu yo amuyanjanga watayika, chifukwa pa nyengu yeniyi ataya mtima. Kukamba uneneska, palivi so chinyaki cho chitititayisa ukongwa mtima kuluska nyifwa! Nyifwa yikwaska weyosi. Palivi yo wangayithaŵa ndipuso palivi munthu yo wangayithereska. Mphaki Bayibolu lidana nyifwa kuti “murwani wakumaliya.”​—1 Akorinto 15:26.

Sonu kumbi tingachita wuli kuti tije ndi chilindizga asani mubali widu watayika? Vesi la mu Bayibolu lo lidana nyifwa kuti murwani wakumaliya likamba so kuti murwani mwenuyu ‘wazamutuzgikapu.’ Yehova Chiuta ngwanthazi kuluska nyifwa. Iyu wakulongopu venivi kananandi waka, chifukwa wanguyuskapu akufwa. Mu Bayibolu mwe nkhani 9 zo zilongo kuti Chiuta wangugwiriskiya ntchitu nthazi zaki kuti wayuski ŵanthu anyaki wo angufwa.

Mwakuyeruzgiyapu, Yehova wangupaska nthazi Mwana waki Yesu kuti wayuski mubwezi waki Lazaro. Venivi vinguchitika pati pajumpha mazuŵa nganayi kutuliya po Lazaro wangufwiya. Yesu wanguchita venivi mwakubisa cha, kweni pakweru chigulu cha ŵanthu chichiwona.—Yohane 11:38-48, 53; 12:9, 10.

Mungajifumba kuti, ‘Ntchifukwa wuli ŵanthu ayuskikanga? Asi yiwu angukota mbwenu ndipuso pavuli paki angufwa so?’ Hinya ndi viyo nadi. Kweni chifukwa cha nkhani zauneneska nge zenizi, nasi mazuŵa nganu tija ndi mtima wakukhumbisiska kuti abali ŵidu azamuyuskika ndipu te ndi chifukwa chakusimikizika cha kugomezge venivi. Tingakamba kuti te ndi chilindizga chayichu.

Yesu wangukamba kuti: “Ini ndini chiyuka ndi umoyu.” (Yohane 11:25) Iyu ndiyu Yehova wazakumupaska nthazi kuti wayuski ŵanthu wo akufwa pacharu chosi. Yesu wangukamba so kuti: “Ora lituza lenilo ŵanthu wosi wo ŵe mumiwunda yachikumbusu, azamukuvwa mazu [ngaku Khristu] ndipu azamutuwamu.” (Yohane 5:28, 29) Hinya, wosi wo ŵe mumiwunda alindizga kuziyuskika ndi kuzija so ndi umoyu mu paradayisu pacharu chapasi.

Mchimi Yesaya wangukonkhoska vo vazamuchitika pa chiyuka kuti: “Akufwa ŵinu akaŵanga amoyu, maliŵavu ngawu ngakayukanga. Okwe mwa ŵakuja mu fuvu imwi! Yukani, mbani nga chimwemwi! Pakuti dungwi linu ndi dungwi la ukweru, ndipu charu chikatoriyanga so ku umoyu mizimu yaku wo akufwa kali.”—Yesaya 26:19, Mazu Ghaku Chiuta.

Kumbi venivi vakupembuzga cha? Yapa tingakamba kuti wo akufwa ŵe mumalu ngakuvikilirika, tingayeruzgiya ndi mo mwana wajaliya mumoyu mwa anyina. Wo apumuwa mumuwunda, mbakuvikilirika chifukwa Chiuta Wanthazizosi watiŵakumbuka. (Luka 20:37, 38) Pambula kuswera yapa, azamuyuskika ndi kuja so ndi umoyu ndipu azamulondereka mwalikondwa nge mo ŵanthu mubanja akondwe asani alondere mwana yo wawaku sonu! Mwaviyo, tingaja ndi chilindizga chinanga kuti munthu wa mubanja lidu wangafwa.

Mo Chilindizga Chingakuwovyiyani

Vo Paulo wangukamba vititiwovya kuziŵa kukhumbika kwa chilindizga. Iyu wangulongo kuti chilindizga ntchidya chakukhumbika ukongwa pa vidya va nkhondu vauzimu vo tikhumbika kuvwara chifukwa wanguchiyeruzgiya ndi chisoti. (1 Atesalonika 5:8) Kumbi iyu wang’anamuwanganji penapa? Mu nyengu yakali, kanandi msilikali wavwalanga chisoti chachisulu kumutu. Chisoti chenichi chavikiliyanga mutu waki kuti uleki kupwetekeka kunkhondu. Yapa Paulo wangulongo kuti nge mo chisoti chavikiliyanga mutu, chilindizga nachu chivikiliya maŵanaŵanu nga munthu. Asani munthu we ndi chilindizga chakukho pa vo Chiuta wakhumba kuzichita kunthazi, wasuzgika maŵanaŵanu cha chinanga wangakumana ndi masuzgu. Viwoneke limu kuti tosi tikhumbika chisoti chenichi!

Paulo wanguyeruzgiya so chilindizga cho tituŵa nachu chifukwa cha vinthu vo Chiuta wakulayizga ndi chinthu chinyaki. Iyu wangulemba kuti: “Te ndi chilindizga chenichi nge ndondowa ya umoyu widu. Ntchakusimikizika kweniso ntchakukho.” (Aheberi 6:19) Pakuti Paulo wanguponapu kananandi waka sitima zati zasweka, iyu watenere kuti waziŵanga umampha kukhumbika kwa ndondowa. Asani akumana ndi mphepu panyanja, akwendesa sitima aponyanga waka ndondowa. Asani ndondowa yajintha pasi pa nyanja, sitima zaponanga chifukwa zapeperanga cha ndi kuchipuma mya kumtunda.

Mwakuyanana waka, asani chilindizga chidu “ntchakusimikizika kweniso ntchakukho” chingatiwovya kukunthiyapu masuzgu ngo tikumana nangu pa nyengu yinu ya chimphepu. Yehova walayizga kuti nyengu yituza po taŵanthu tazamusuzgika so cha ndi nkhondu, uchigeŵenga, chitima kweniso nyifwa. (Wonani bokosi papeji 10.) Kukoleska chilindizga chenichi kungatipaska nthazi kuti tilutirizi kulondo fundu zaku Chiuta pa umoyu widu, mumalu mwakukumana ndi masuzgu chifukwa chakulondo vinthu viheni vo vawanda mucharu ichi.

Chilindizga cho Yehova wapereka chitikukwaskani so yimwi pakumwija. Iyu wakhumba kuti mukondwengi ndi umoyu. Kweniso khumbu laki ndakuti “ŵanthu amitundu yosi ataskiki.” Kumbi tingataskika wuli? Chakwamba, weyosi wakhumbika dankha ‘kuwuziŵa umampha uneneska’ (1 Timote 2:4) Wo alemba magazini iyi atikuchiskani kuti muyambi kusambira uneneska wenuwu wa mu Mazu ngaku Chiuta wo ungakuwovyani kuti muzisaniyi umoyu. Chilindizga cho Chiuta wangakupaskani chiphara chilindizga chechosi cho mungasaniya mucharu ichi.

Chilindizga chakutuliya kwaku Chiuta chingakuwovyani kuti mulekengi kutaya mtima, chifukwa Chiuta wangakupaskani nthazi kuti mufiski chechosi cho mukhumba cho chikoliyana ndi khumbu laki. (2 Akorinto 4:7; Afilipi 4:13) Kumbi yimwi muwona kuti mukhumbika chilindizga chenichi cha? Sonu asani muwona kuti mukhumbika chilindizga, kutaya mtima cha. Chilindizga chilipu, ndipu mungachisaniya!

 [Bokosi/Chithuzi papeji 10]

Vifukwa vo Tingajaliya ndi Chilindizga

Fundu za mu Malemba izi zingakuwovyani kuti muje ndi chilindizga chakukho:

▪ Chiuta walayizga kuti vinthu vijengi umampha kunthazi.

Mazu ngaki ngakamba kuti charu chosi chapasi chazamuja paradayisu yo mwazamujanga ŵanthu akukondwa kweniso akukoliyana.—Salimo 37:11, 29; Yesaya 25:8; Chivumbuzi 21:3, 4.

▪ Chiuta wangapusika cha.

Iyu watinkha boza la mtundu wewosi. Yehova ngwakupaturika pamwenga kuti ndi mutuŵa ukongwa, mwaviyo wangapusika cha.—Nthanthi 6:16-19; Yesaya 6:2, 3; Tito 1:2; Aheberi 6:18.

▪ Chiuta we ndi nthazi zambula mphaka.

Yehova pe ndiyu wanthazi zosi. Palivi cho chingamutondekesa kufiska vo iyu wakukamba kuti wachitiengi.—Ekisodo 15:11; Yesaya 40:25, 26.

▪ Chiuta wakhumba kuti yimwi muzije kwamuyaya.

​—Yohane 3:16; 1 Timote 2:3, 4.

▪ Chiuta watitiŵanaŵaniya vinthu vamampha.

Iyu wajaliya kuwona vo tinangisa cha, kweni wawonamu wakavamampha vo tichita. (Salimo 103:12-14; 130:3; Aheberi 6:10) Iyu walindizga kuti tichitengi vinthu vamampha ndipu wakondwa ukongwa asani titivichita.—Nthanthi 27:11.

▪ Chiuta wakulayizga kuti wakuwovyeningi kufiska vo mukhumba kuchita vo vikoliyana ndi khumbu laki.

Ateŵeti ŵaki akhumbika cha kujiwona kuti ŵe ŵija. Chiuta watitipaska mzimu waki kuti utiwovyi ndipu mzimu wenuwu ngwanthazi ukongwa.—Afilipi 4:13.

▪ Tazamuko mwa cha chifukwa cha chilindizga chidu mwaku Chiuta.

Iyu ngwakuthembeka kweniso ngakugomezgeka ukongwa, ndipu wazakukuguŵiskani cha.​—Salimo 25:3.

 [Chithuzi papeji 12]

Chisoti chivikiliya mutu, chilindizga nachu chivikiliya maŵanaŵanu

[Chithuzi papeji 12]

Nge ndondowa, chilindizga chakukho chingatiwovya kuti tileki kundengandenga ndi masuzgu

[Mazu nga pa Chithuzi]

Courtesy René Seindal/Su concessione del Museo Archeologico Regionale A. Salinas di Palermo