NKHANI YAKUSAMBIRA YA NAMBALA 44
SUMU 33 Thuliya Yehova Mphingu Yaku
Kumbi Mungachita Wuli Kuti Mukunthiyepu Vinthu Vambula Urunji?
“Mungazomerezanga cha kuti chiheni chikuthereskeni, kweni lutirizgani kuthereska chiheni mwakuchita chamampha.”—ARO. 12:21.
FUNDU YIKULU
Vo mungachita asani ŵanthu anyaki akuchitiyani vinthu vambula urunji.
1-2. Kumbi mbayani wo angatichitiya vinthu vambula urunji?
YESU wangukamba ntharika ya choko cho chapemphanga wakweruzga kuti wayeruzgi mulandu waki mwaurunji. Tikayika cha kuti akusambira aku Yesu anguyivwisa umampha ntharika yeniyi. Tikamba viyo chifukwa pa nyengu iyi ŵanthu anandi achitiyananga vinthu vambula urunji. (Luka 18:1-5) Nasi nkhani yeniyi yititikwaska mazuŵa nganu chifukwa vinthu vambula urunji vititichitikiya.
2 Mazuŵa nganu, sankhu, kwanjiya kweniso kukandirizgana vakuwanda ukongwa mucharu ichi. Mwaviyo, tizizwa cha asani ŵanthu atitichitiya vinthu vambula urunji. (Waku. 5:8) Chinanga kuti tiŵanaŵanapu cha kuti mubali pamwenga mzichi wangatichitiya vinthu vambula urunji, kweni venivi vingachitika. Abali ndi azichi ŵidu achita kukhumba cha kuti atichitiyi vinthu vambula urunji. Yiwu achita viyo chifukwa chakuti mbambula kufikapu. Tingasambira vinandi pa vo Yesu wachitanga asani ŵanthu akususka atimuchitiya vinthu vambula urunji. Asani tifiska kukunthiyapu vinthu vambula urunji vo ŵanthu akususka atitichitiya, ndikuti tingafiska so kukunthiyapu vinthu vambula urunji vo abali ndi azichi ŵidu atitichitiya. Kumbi Yehova watuvwa wuli asani Akhristu anyidu pamwenga ŵanthu akubwalu atitichitiya vinthu vambula urunji? Kumbi iyu wakwaskika ndi vo vititichitikiya?
3. Kumbi tiziŵa wuli kuti Yehova wakwaskika asani wawona kuti ŵanthu atitichitiya vinthu vambula urunji, nanga ntchifukwa wuli?
3 Yehova wakwaskika ukongwa ndi vinthu viheni vo ŵanthu anyaki atitichitiya. Bayibolu likamba kuti: “Yehova watanja cheruzgu chaurunji.” (Salimo 37:28) Yesu watitisimikiziya kuti Yehova wazamuwonesesa “kuti urunji [wachitika] . . . mwaliŵi” pa nyengu yaki yakwenere. (Luka 18:7, 8) Ndipu pambula kuswera, watuzgengepu masuzgu ngosi kweniso vinthu vosi vambula urunji.—Salimo 72:1, 2.
4. Kumbi Yehova watitiwovya wuli mazuŵa nganu?
4 Po tilindizga nyengu yo pacharu pazamuja urunji Yehova watitiwovya kukunthiyapu vinthu vambula urunji. (2 Petu. 3:13) Iyu watitisambiza kuti titenere cha kuweze asani ŵanthu anyaki atitichitiya vinthu vambula urunji. Kuziya mwa Mwana waki, Yehova watitilongo chakuwoniyapu chamampha ukongwa, cha mo tingachitiya asani ŵanthu atitichitiya vinthu vambula urunji. Watitipaska so ulongozgi wo ungatiwovya asani ŵanthu atitichitiya vinthu vambula urunji.
KUMBI MUCHITA WULI ASANI ŴANTHU AKUCHITIYANI VINTHU VAMBULA URUNJI?
5. Ntchifukwa wuli tikhumbika kuphwere ndi mo tichitiya asani ŵanthu atichitiya vinthu vambula urunji?
5 Vingatiŵaŵa ukongwa kweniso kutisuzga maŵanaŵanu asani ŵanthu anyaki atichitiya vinthu vambula urunji. (Waku. 7:7) Ateŵeti akugomezgeka aku Yehova nge Yobu ndi Habakuku, nawu anguvwa viyo. (Yobu 6:2, 3; Haba. 1:1-3) Chinanga kuti ndimu tivwiya kanandi, kweni tikhumbika kuphwere ndi vo tingachita kuti tileki kuchita vinthu mwambula kuŵanaŵana umampha.
6. Kumbi nkhani yaku Abisalomu yititisambizanji? (Wonaniso chithuzi.)
6 Asani munthu watichitiya vinthu vambula urunji tingakhumba kuweze. Kweni kuchita viyo kunganangiya limu vinthu. Tiyeni tikambiskani vo vinguchitiya Abisalomu mwana waku Davidi. Iyu wangukwiya ukongwa Amunoni wati wakolere mzichi waki Tamara. Mwakukoliyana ndi Dangu laku Mozesi, Amunoni wakhumbikanga kubayika. (Levi. 20:17) Chinanga kuti venga vakuvwika kuti Abisalomu wakwiyi kweni wenga udindu waki cha kuweze.—2 Samu. 13:20-23, 28, 29.
Abisalomu wangukwiya ukongwa Amunoni wati wakolere mzichi waki Tamara (Wonani ndimi 6)
7. Kumbi vinthu vambula urunji vingumukwaska wuli wamasalimo?
7 Asani tiwona kuti ŵanthu wo achitiya anyawu vinthu vambula urunji alonde chilangu chechosi cha, tingayamba kuŵanaŵana kuti kuchita cho ntchakwenere kulivi phindu lelosi. Mteŵeti munyaki waku Yehova wawonanga kuti ŵanthu aheni vinthu vaŵayendiyanga umampha, chinanga kuti achitiyanga nkhaza ŵanthu amampha. Iyu wangukamba kuti: “Ŵenaŵa mbanthu aheni wo nyengu zosi vitiŵayende.” (Salimo 73:12). Iyu wanguguŵa ukongwa ndi vinthu vambula urunji vo wawonanga, mwakuti wangwamba kuwona kuti kuteŵete Yehova kulivi phindu. Iyu wangukamba kuti: “Ndati ndayesesa kuti ndivivwisi, vingundisuzga ukongwa maŵanaŵanu.” (Salimo 73:14, 16) Ndichu chifukwa chaki wangukamba kuti: “Kweni ini malundi ngangu nganguja kamanavi kulanda; Maphazi ngangu nganguja kamanavi kuteremuka.” (Salimo 73:2) Venivi ndivu vinguchitiya so mubali munyaki yo timudanengi kuti Alberto.
8. Kumbi mubali munyaki wangukwaskika wuli ndi vinthu vambula urunji vo vingumuchitikiya?
8 Alberto angumupusikiziya kuti waba ndalama za mpingu. Chifukwa cha venivi angumulekesa maudindu ngo wenga nangu ndipuso ŵanthu wo anguvwa nkhani yeniyi mu mpingu anguleka kumupaska ulemu. Iyu wangukamba kuti: “Venivi vingundiŵaŵa ukongwa, ndingukwiya kweniso ndinguguwa.” Kukwiya kwenuku kunguchitiska kuti ubwezi waki ndi Yehova utimbanyiziki ndipu wanguleka kuwungana kwa vyaka vinkhondi. Vo vinguchitikiya mubali uyu vilongo vo vingachitika asani takwiya ndi vinthu vambula urunji vo ŵanthu anyaki atichitiya.
MUYEZGENGI YESU YO WANGUKUNTHIYAPU VINTHU VAMBULA URUNJI
9. Kumbi ndi vinthu vambula urunji nivi vo Yesu wangukunthiyapu? (Wonaniso chithuzi.)
9 Yesu wakutilongo chakuwoniyapu chamampha cha mo tingachitiya asani ŵanthu anyaki atichitiya vinthu vambula urunji. Tiyeni tiwoni vinthu vambula urunji vo ŵanthu a mubanja laki kweniso ŵanthu anyaki angumuchitiya. Abali ŵaki amunenanga kuti wafuntha ndipuso alongozgi a visopa amunenanga kuti walongozgeka ndi viŵanda. Asilikali Achiroma nawu angumunyoza, kumutombozga ndipu pakumaliya angumubaya. (Mariko 3:21, 22; 14:55; 15:16-20, 35-37) Kweni Yesu wangukunthiyapu vinthu vambula urunji venivi ndipuso vinyaki vinandi kwambula kuweze. Kumbi tingasambiranji kwaku Yesu?
Yesu ntchakuwoniyapu chamampha ukongwa cha mo tingachitiya asani ŵanthu atichitiya vinthu vambula urunji (Wonani ndimi 9-10)
10. Kumbi Yesu wangukunthiyapu wuli vinthu vambula urunji? (1 Peturo 2:21-23)
10 Ŵerengani 1 Peturo 2:21-23. a Yesu wakutisiliya chakuwoniyapu chamampha cha mo tingachitiya asani ŵanthu atichitiya vinthu vambula urunji. Iyu waziŵanga nyengu yo wangajaliya cheti kweniso yo wangalongolore. (Mate. 26:62-64) Iyu wamukanga vinthu vosi cha vaboza vo ŵanthu amupusikiziyanga. (Mate. 11:19) Kweni asani wakhumba kumuka, waŵanyozanga cha ŵanthu wo amutombozganga pamwenga kuŵawofyeza. Yesu wanguwuko mtima chifukwa “wanguzomereza kuti Mweniyo wayeruzga mwaurunji wamuphwere.” Yesu wanguziŵa kuti Yehova wawonanga kuti atimuchitiya vinthu vambula urunji. Iyu waziŵanga kuti Yehova wamalisengi vinthu vambula urunji pa nyengu yakwenere.
11. Kumbi tingachita wuli kuti tiphweriyengi ndi vo tikamba? (Wonaniso vithuzi.)
11 Tingayezga Yesu asani tiphwere ndi vo tikamba asani ŵanthu anyaki atichitiya vinthu vambula urunji. Vinthu vimanavimana vo angatinangiya tingavileka ŵaka. Pamwenga tingaja ŵaka cheti kuti tileki kukamba mazu nganyaki ngo nganganangiya limu vinthu. (Waku. 3:7; Yako. 1:19, 20) Kweni nyengu zinyaki tingakhumbika kulongoro asani tiwona kuti munthu munyaki atimuchitiya vinthu vambula urunji pamwenga asani tikhumba kuvikiliya uneneska. (Machi. 6:1, 2) Asani tilongoro tikhumbika kuyesesa kuja akuzika kweniso kulongoro mwaulemu.—1 Petu. 3:15. b
Asani ŵanthu atitichitiya vinthu vambula urunji tingayezga Yesu, asani tiwona nyengu ya kulongoro kweniso ya kujaliya cheti (Wonani ndimi 11-12)
12. Kumbi tingachita wuli kuti “Mweniyo wayeruzga mwaurunji” watiphwere?
12 Tingayezga so Yesu asani tizomereza kuti “Mweniyo wayeruzga mwaurunji” watiphwere. Asani ŵanthu anyaki atitichitiya vinthu vambula urunji, tiziŵa kuti Yehova waziŵa uneneska wa nkhani yo. Kuziŵa venivi kungatiwovya kuti tikunthiyengepu chifukwa tiziŵa kuti Yehova wazamunozga vinthu. Asani tisiya nkhani yo mumanja mwaku Yehova, vititiwovya kuti tilekengi kukwiya kweniso kusunga chakukhosi. Kukwiya kweniso kusunga chakukhosi kungachitiska kuti tichiti vinthu mwakujumphisa, tilekengi kukondwa kweniso vingananga ubwezi widu ndi Yehova.—Salimo 37:8.
13. Kumbi ntchinthu wuli cho chingatiwovya kuti tilutirizgi kukunthiyapu vinthu vambula urunji?
13 Mbuneneska kuti tingayezga Yesu mwakufikapu cha. Nyengu zinyaki tingakamba pamwenga kuchita vinthu vo pavuli paki tingadandawula navu. (Yako. 3:2) Ndipu vinthu vinyaki vambula urunji vingachitiska kuti tisuzgikengi maŵanaŵanu kwa nyengu yitali. Asani ndimu viliri ndi yimwi, mutenere kuziŵa kuti Yehova waziŵa umampha vo vitikuchitikiyani. Yesu nayu waziŵa umampha vo vitikuchitikiyani chifukwa nayu ŵanthu angumuchitiya vinthu vambula urunji. (Ahe. 4:15, 16) Kusazgapu pa chakuwoniyapu chaku Yesu, Yehova watitipaska so ulongozgi wakovya wa mo tingachitiya asani ŵanthu atichitiya vinthu vambula urunji. Tiyeni tikambiskani malemba ngaŵi nga mubuku la Aroma ngo ngangatiwovya.
“SILIYANI MALU UKALI WAKU CHIUTA”
14. Kumbi “kusiliya malu ukali” kung’anamuwanji? (Aroma 12:19)
14 Ŵerengani Aroma 12:19. Wakutumika Paulo wanguchiska Akhristu kuti ‘asiliyi malu ukali waku Chiuta.’ Tisiliya malu ukali waku Yehova asani tizomereza kuti iyu ndiyu wachiti vinthu mwaurunji pa nyengu yaki kweniso mu nthowa yo wakhumba. Mubali munyaki zina laki John, angumuchitiya vinthu vambula urunji. Ndipu iyu wangukamba kuti: “Ndakhumbikanga kuwuko mtima kuti ndileki kuchita chinthu chiheni chinanga kuti chenga chipusu cha kuchita viyo. Ndipu lemba la Aroma 12:19 ndilu lingundiwovya kuti ndilindizgi Yehova.”
15. Ntchifukwa wuli mbumampha kulindizga Yehova kuti ndiyu wanozgi vinthu?
15 Tiyanduwa ukongwa asani tilindizga Yehova kuti wanozgi vinthu pa nyengu yaki. Asani tachita viyo, vititiwovya kuti tilekengi kusuzgika maŵanaŵanu pamwenga kuguŵa tichilimbana ndi suzgu lo pakutija. Yehova ngwakunozgeka kutiwovya. Vija nge watitikambiya kuti: ‘Leka kulimbana ndi vinthu vambula urunji; Ini ndini ndimalanengi navu.’ Asani tivwiya vo Yehova wakamba kuti, “ndazamuweze ndini,” titiyileka nkhani yo ndipu tigomezga kuti iyu ndiyu wanozgengi vinthu mu nthowa yakwenere. Venivi ndivu vinguwovya John yo tamukambapu kali. Iyu wangukamba kuti: “Asani ndingalindizga Yehova, iyu wanganozga umampha ukongwa vinthu kuluska ini.”
“LUTIRIZGANI KUTHERESKA CHIHENI MWAKUCHITA CHAMAMPHA”
16-17. Kumbi pempheru lingatiwovya wuli kuti tilutirizgi “kuthereska chiheni mwakuchita chamampha”? (Aroma 12:21)
16 Ŵerengani Aroma 12:21. Paulo wanguchiska so Akhristu kuti alutirizgi “kuthereska chiheni mwakuchita chamampha.” Pa Upharazgi wa Paphiri, Yesu wangukamba kuti: “Lutirizgani kwanja arwani ŵinu ndi kupemphere ŵanthu wo atikutombozgani.” (Mate. 5:44) Venivi ndivu Yesu wanguchita. Yapa titenere kuti takumbuka mo Yesu wangukunthiyapu pa nyengu yo asilikali Achiroma angumukhome pachimiti chakutombozgekiyapu. Yesu angumuchitiya vinthu vankhaza ukongwa kweniso wangukunthiyapu urwirwi ukulu, mwakuti isi tingavwisa cha mo wavwiyanga.
17 Yesu wangulutirizga kuja wakugomezgeka chananga kuti wangukumana ndi masuzgu ngakulu. Mumalu mwakuŵatemba asilikali wo, iyu wangupemphera kuti: “Ada, agowokiyeni chifukwa aziŵa cha vo achita.” (Luka 23:34) Asani titiŵapemphere ŵanthu wo atichitiya vinthu viheni, vingatiwovya kuti tileki kukwiya ukongwa kweniso kuŵasungiya vifukwa. Vingatiwovya so kuti tiyambi kuŵawona mu nthowa yakwenere.
18. Kumbi pempheru lingumuwovya wuli Alberto ndi John kukunthiyapu vinthu vambula urunji?
18 Pempheru linguwovya abali ŵaŵi wo azumbulika mu nkhani iyi kukunthiyapu ŵanthu anyaki ŵati aŵachitiya vinthu vambula urunji. Alberto wangukamba kuti: “Ndapempheriyanga abali wo angundichitiya vinthu vambula urunji. Ndingupempha Yehova kuti wandiwovyi kuti ndileki kukwiya ukongwa chifukwa cha vo vingundichitikiya.” Vakukondwesa ukongwa kuti pasonupanu, Alberto wateŵete so Yehova mwakugomezgeka. John nayu wangukamba kuti: “Kananandi waka, ndapempheriyanga mubali yo wangundiguŵiska. Mapempheru ngaviyo, ngangundiwovya kuti ndimuwonengi mwakwenere mumalu mwa kumuyeruzga. Ndipuso ngangundiwovya kuti ndije ndi chimangu chamumtima.”
19. Kumbi ndi vinthu wuli vo titenere kuchita mpaka po mugonezi uwu umaliyengi? (1 Peturo 3:8, 9)
19 Ŵanthu alutirizgengi mbwenu kutichitiya vinthu vambula urunji mucharu chiheni ichi. Kwali tikumanengi ndi vinthu wuli, tiyeni tilutirizgi kupempha Yehova kuti watiwovyi. Tiyeni tilutirizgi kuyezga mo Yesu wachitiyanga asani ŵanthu atimuchitiya vinthu vambula urunji ndipuso tilutirizgi kugwiriskiya ntchitu fundu za mu Bayibolu. Asani tichitengi viyo, tingasimikiza kuti Yehova watitumbikengi.—Ŵerengani 1 Peturo 3:8, 9.
SUMU 38 Chiuta Wakupaseningi Nthazi
a Mu chaputala 2 ndi 3 cha buku la 1 Peturo, wakutumika Peturo wakonkhoska vinthu vambula urunji vo Akhristu a mu nyengu ya akutumika akumananga navu, vo abwana ŵawu pamwenga alumu ŵawu wo asopanga Yehova cha aŵachitiyanga.—1 Petu. 2:18-20; 3:1-6, 8, 9.
b Woneriyani vidiyo yakuti Mo Chanju Chitovye Kuja ndi Chimangu Chayichu, pa jw.org.
