NKHANI YAKUSAMBIRA YA NAMBALA 45
SUMU 138 Nyivu Ntchisoti Cha Unkhankhu
Kumbi Mazu Ngakumaliya nga Ateŵeti Akugomezgeka aku Yehova Ngatitisambizanji?
“Asi zeru zisanirika ndi ŵanthu akukota, ndipuso asi kuvwisa vinthu kutuza chifukwa cha umoyu utali?”—YOBU 12:12.
FUNDU YIKULU
Kuvwiya Yehova Chiuta kutovya kuti munthu watumbikiki sonu kweniso kunthazi.
1. Ntchifukwa wuli tingasambira vinandi kwa arara?
TOSI tikhumbika kulongozgeka kuti tisankhengi umampha vinthu pa umoyu. Tingasaniya ulongozgi wenuwu ku ŵara kweniso kwa Akhristu akukhwima mwauzimu. Asani mbara ukongwa muvyaka kuluska isi, tingaŵanaŵananga cha kuti ulongozgi wawu ukumala ntchitu. Yehova wakhumba kuti tisambirengi kwa arara. Yiwu aja ndi umoyu kwa nyengu yitali ndipu awonapu vinandi pa umoyu wawu, ŵe ndi zeru ndipu aziŵa vinthu vinandi.—Yobu 12:12.
2. Kumbi tikambiskanengenji mu nkhani iyi?
2 Mu nyengu yakali, Yehova wagwiriskiyanga ntchitu ateŵeti ŵaki akugomezgeka arara kuti achiskengi kweniso kulongozga ŵanthu ŵaki. Mwakuyeruzgiyapu, ŵanaŵaniyani Mozesi, Davidi kweniso wakutumika Yohane. Yiwu angujaku mu nyengu zakupambana kweniso mo vinthu venge pa umoyu wawu venga vakupambana. Kweni pa nyengu yo ŵenga pafupi kufwa, angupereka ulongozgi wakovya kwa achinyamata. Weyosi mwa ateŵeti akugomezgeka ŵenaŵa wangudidimizga fundu yakuti kuvwiya Chiuta nkhwakukhumbika ukongwa. Yehova wakutisungiya mazu ngenanga mu Bayibolu kuti tisambirepu kanthu. Kwali ndisi anamana pamwenga arara, tingawovyeka ukongwa ndi ulongozgi wawu. (Aro. 15:4; 2 Timo. 3:16) Mu nkhani iyi tikambiskanengi mazu ngakumaliya ngo weyosi wa ŵanthu ŵenaŵa wangukamba ndipu tiwonengi vo tingasambirapu.
MUJENGI “NDI UMOYU UTALI”
3. Kumbi Mozesi wanguteŵetiyapu nge yani?
3 Mozesi wangujipereka ndi mtima wosi kwaku Yehova. Iyu wanguteŵete nge mchimi, wakweruzga, mura wankhondu kweniso wakulemba mbiri. Mozesi wangusambira vinthu vinandi ukongwa pa vo wangukumana navu pa umoyu waki. Iyu wangulongozga Ayisirayeli kutuliya ku Ijipiti ko ŵenga akapolu ndipu wanguwona ndi masu vinthu vinandi vakuziziswa vo Yehova wanguchita. Yehova wangumugwiriskiya ntchitu kulemba mabuku ngankhondi ngakwamba nga mu Bayibolu, kusazgapu Salimo 90, ndipuso panyaki Salimo 91. Watenere so kuti ndiyu wangulemba buku la Yobu.
4. Kumbi Mozesi wanguchiska yani, nanga ntchifukwa wuli?
4 Wati waja kamanavi kuti wafwi, po wenga ndi vyaka 120, Mozesi wanguwunganisa Ayisirayeli wosi kuti waŵakumbusi vinthu vo anguwona ndi masu kweniso vo vinguŵachitikiya. Pa nyengu yo ŵenga ŵana, Ayisirayeli anyaki wo amuvwisiyanga, anguwona vinthu vakuziziswa vinandi vo Yehova wanguchita kweniso anguwona mo wangulangiya ŵanthu a ku Ijipiti. (Eki. 7:3, 4) Yiwu angujumpha pa Nyanja Yiyera yo yingugaŵikana ndipu anguwona Yehova wachibaya asilikali aku Farawo. (Eki. 14:29-31) Yiwu anguwona Yehova wachiŵavikiliya kweniso kuŵaphwere muchipululu. (Doto. 8:3, 4) Sonu po Ayisirayeli ŵenga pafupi kusere mu Charu chakulayizgika, Mozesi wakhumbanga kuŵachiska kakumaliya wechendafwi. a
5. Kumbi mazu ngakumaliya ngaku Mozesi ngo ngasanirika pa Dotoronome 30:19, 20, nganguŵasimikiziyanji Ayisirayeli?
5 Kumbi Mozesi wangukambanji? (Ŵerengani Dotoronome 30:19, 20.) Ayisirayeli akhazanga vinthu vamampha ukongwa kunthazi. Yehova watingi watumbikengi Ayisirayeli kuti aje ndi umoyu utali mucharu cho wanguŵalayizga. Charu ichi chenga chakutowa ukongwa kweniso cha vipasu vinandi! Mozesi wangukamba kuti: “Charu cho che ndi matawuni ngakulu kweniso ngamampha ngo ukuzengaku cha, nyumba zakuzaza vinthu vamampha vakupambanapambana vo ukuvigwiriya ntchitu cha, visimi vo ukukumbaku cha, minda ya mphereska kweniso vimiti va maolivi vo ukupandaku cha.”—Doto. 6:10, 11.
6. Ntchifukwa wuli Chiuta wanguzomereza mitundu yinyaki kuti yithereski Ayisirayeli?
6 Kweniso Mozesi wanguŵatcheŵesa Ayisirayeli. Yiwu akhumbikanga kuvwiya marangu ngaku Yehova kuti alutirizgi kuja mucharu chakutowa. Mozesi wanguŵachiska kuti ‘asankhi umoyu’ mwakuvwiya Yehova kweniso ‘kumudemetere.’ Kweni Ayisirayeli angumukana Yehova. Mwaviyo pati pajumpha nyengu, Chiuta wanguzomereza kuti Asiriya kweniso Ababiloni aŵathereski ndi kuŵatole ku ukapolu.—2 Mafu. 17:6-8, 13, 14; 2 Mbiri 36:15-17, 20.
7. Kumbi tingasambiranji pa vo Mozesi wangukamba? (Wonaniso chithuzi.)
7 Kumbi tisambiranjipu penapa? Kuvwiya kutaska umoyu. Nge Ayisirayeli wo ŵenga pafupi ukongwa kusere mu Charu Chakulayizgika, isi nasi taja kamanavi kuti tisere mucharu chifya cho Chiuta wakutilayizga, mo tamuwona charu chichisintha kuja paradayisu. (Yesa. 35:1; Luka 23:43) Dyaboli ndi viŵanda vaki kwazamuŵavi. (Chivu. 20:2, 3) Ndipu kwazamuŵavi chisopa chaboza kuti chilandizgi ŵanthu. (Chivu. 17:16) Kwazamuŵavi maboma ngakukandirizga ŵanthu. (Chivu. 19:19, 20) Ŵanthu akugaruka nawu azamusanirikamu cha mu Paradayisu. (Salimo 37:10, 11) Kwekosi pacharu chapasi kwazamukuŵa ŵanthu akuvwiya marangu ngaurunji ngaku Yehova, ngo ngatovya ŵanthu kuti ajengi mwakukoliyana kweniso mwachimangu. Mwaviyo, ŵanthu azamuyanjananga ukongwa kweniso kuthembana. (Yesa. 11:9) Kukamba uneneska, tilindizga vinthu vamampha ukongwa kunthazi! Ndipu chakukondwesa so ukongwa ntchakuti asani tivwiya Yehova, tazamuja ndi umoyu mu paradayisu kwa vyaka mahandiredi pe cha, kweni kwamuyaya.—Salimo 37:29; Yoha. 3:16.
Asani tivwiya Yehova tazamuja ndi umoyu mu paradayisu kwa vyaka mahandiredi pe cha, kweni kwamuyaya (Wonani ndimi 7)
8. Kumbi layizgu la umoyu wa muyaya lingumuwovya wuli mumishonale munyaki? (Yuda 20, 21)
8 Asani tilutirizga kuŵanaŵaniya layizgu laku Chiuta la umoyu wa muyaya, mbwenu tilutirizgengi kuja akugomezgeka kwaku iyu, kwali tikumani ndi mayeseru wuli. (Ŵerengani Yuda 20, 21.) Layizgu lenili lingatiwovya so kuti tigwiriyengepu ntchitu pa vinthu vo titondeka kuchita umampha. Mubali munyaki yo wateŵete kwa nyengu yitali nge mumishonale ku Africa, wayesekanga kuti wachiti vinthu viheni. Iyu wangukamba kuti: “Ndati ndaziŵa kuti ndingataya mwaŵi wakuzija ndi umoyu wamuyaya, ndingufwiyapu kuti ndileki kuthera ndipu ndingupempha Yehova ndi mtima wosi kuti wandiwovyi. Chifukwa chakuti wangundiwovya ndingufiska kulimbana ndi mayeseru ngenanga.”
“VINTHU VIKUYENDIYENGI UMAMPHA UKONGWA”
9. Kumbi Davidi wangukumana ndi mayeseru wuli pa umoyu waki?
9 Davidi wenga fumu yamampha ukongwa. Iyu wenga so wakumba sumu, wakulemba ndakatulu, msilikali kweniso mchimi. Iyu wangukumana ndi mayeseru nganandi pa umoyu waki. Davidi wanguja umoyu wakuthaŵathaŵa kwa vyaka vinandi chifukwa cha kopa Fumu Sauli yo yamuchitiyanga sanji. Wati waja fumu, Davidi wanguthaŵa so kuti wataski umoyu waki pa nyengu yo mwana waki Abisalomu wakhumbanga kumuphanga ufumu. Chinanga kuti Davidi wangukumana ndi masuzgu kweniso kuti wangunangisapu vinthu vinyaki pa umoyu waki, wangulutirizga kuja wakugomezgeka kwaku Chiuta mpaka po wangufwiya. Yehova wangukamba kuti Davidi wenga “munthu wakukoliyana ndi mtima [waki].” Mwaviyo, tikhumbika nadi kuvwiya ulongozgi wazeru waku Davidi!—Machi. 13:22; 1 Mafu. 15:5.
10. Ntchifukwa wuli Davidi wangupereka ulongozgi ku mwana waki Solomoni yo wanguzija fumu mumalu mwaki?
10 Mwakuyeruzgiyapu, tiyeni tikambiskani ulongozgi wo Davidi wangupaska mwana waki Solomoni yo wanguja fumu mumalu mwaki. Solomoni wangusankhika ndi Yehova kuti walutirizgi kuwovya pa nkhani ya kusopa kwauneneska kweniso kuti wazengi nyumba yakusopiyamu yakuthamika Chiuta. (1 Mbiri 22:5) Pakugwira ntchitu iyi, Solomoni watingi wakumanengi ndi masuzgu. Kumbi Davidi wangumukambiyanji? Tiyeni tiwoni.
11. Mwakukoliyana ndi 1 Mafumu 2:2, 3, kumbi Davidi wangumusimikiziyanji Solomoni, nanga ndi vinthu wuli vo vinguchitika wati wavwiya ulongozgi wenuwu? (Wonaniso chithuzi.)
11 Kumbi Davidi wangukambanji? (Ŵerengani 1 Mafumu 2:2, 3.) Davidi wangukambiya mwana waki kuti asani wavwiyengi Yehova vinthu vimuyendiyengi umampha pa umoyu waki. Ndipu nadi vinthu vingumuyende umampha Solomoni kwa vyaka vinandi. (1 Mbiri 29:23-25) Iyu wanguzenga nyumba yakusopiyamu yakuzirwa, wangulembaku mabuku nganyaki nga mu Bayibolu ndipu mazu ngaki nganyaki ngasanirika mu mabuku nganyaki nga mu Bayibolu. Iyu wangutchuka chifukwa cha zeru kweniso chuma chaki. (1 Mafu. 4:34) Kweni nge mo Davidi wangukambiya, vinthu vatingi vimuyendiyengi umampha Solomoni asani wavwiya Yehova Chiuta. Vachitima kuti wati wakota, Solomoni wangwamba kusopa achiuta anyaki. Yehova wanguleka kumuyanja Solomoni ndipu wanguleka kumupaska zeru zakuti walamuliyengi ŵanthu mwaurunji.—1 Mafu. 11:9, 10; 12:4.
Mazu ngakumaliya ngo Davidi wangukambiya mwana waki Solomoni ngatitiwovya kuziŵa kuti Yehova watipaskengi zeru kuti tisankhengi umampha vinthu asani titimuvwiya (Wonani ndimi 11-12) b
12. Kumbi tingasambiranji pa vo Davidi wangukamba?
12 Kumbi tisambiranjipu penapa? Kuvwiya kutovya kuti munthu vinthu vimuyendiyengi umampha. (Salimo 1:1-3) Mbuneneska kuti Yehova wakutilayizga cha kuti watipaskengi chuma kweniso unkhankhu nge mo wanguchitiya ndi Solomoni. Kweni asani tivwiya Chiuta widu, iyu watipaskengi zeru zo zingatiwovya kuti tisankhengi umampha vinthu. (Nthanthi 2:6, 7; Yako. 1:5) Fundu zaki zingatiwovya asani tisankha pa nkhani ya ntchitu, masambiru, vakukondwesa kweniso ndalama. Kugwiriskiya ntchitu ulongozgi wakutuliya kwaku Yehova, kungatiwovya kuti tileki kunanga ubwezi widu ndi iyu kweniso kuti tizilonde umoyu wamuyaya. (Nthanthi 2:10, 11) Tingaja ndi mabwezi ngamampha ndipuso banja lalikondwa.
13. Kumbi Carmen wanguchitanji kuti vinthu viyambi kumuyende umampha pa umoyu?
13 Carmen, yo waja ku Mozambique, waŵanaŵananga kuti masambiru ndingu ngangamuwovya kuti vinthu vimuyendiyengi umampha. Iyu wangwamba kusambira pa yunivesite yinyaki ndipu wasambiranga vakupanga mapulanu nga vakuzengazenga. Iyu wangukamba kuti: “Ndaviyanjanga ukongwa vo ndasambiranga. Kweni vandimaliyanga nyengu kweniso nthazi. Ndaserenga mukilasi hafu 7 mlenji ndipu ndaŵerukanga 6 koloku mazulu. Penga pakusuzga kuti ndiwunganengi ndipu ndinguwere vuli ukongwa mwauzimu. Ndipu pasi pa mtima ndaziŵanga kuti nditeŵete mabwana ngaŵi.” (Mate. 6:24) Iyu wanguyipemphere nkhani iyi ndipuso wangufufuza mu mabuku ngidu. Carmen wangukamba so kuti: “Ndati ndalonde ulongozgi wakovya kutuliya ku ŵara kweniso kwa ama, ndingusankha kuleka sukulu kuti ndiyambi uteŵeti wa nyengu zosi. Venivi vingundiwovya kuti ndisankhi umampha vinthu, ndipu ndidandawulapu cha ndi vo ndikusankha.”
14. Kumbi Mozesi ndi Davidi angupereka ulongozgi wuli?
14 Mozesi ndi Davidi amuyanjanga Yehova ndipu awonanga kuti kumuvwiya nkhwakukhumbika ukongwa. Mu mazu ngawu ngakumaliya, yiwu anguchiska ŵanthu kuti alutirizgi kuja akugomezgeka kwaku Yehova nge mo yiwu anguchitiya. Wosi ŵaŵi angutcheŵesa kuti asani munthu waleka Yehova, Yehova nayu walekengi kumuyanja ndipuso kumutumbika. Ulongozgi wawu ungatiwovya ukongwa mazuŵa nganu. Pati pajumpha vyaka vinandi, mteŵeti munyaki waku Yehova wangulongo kuti kuja wakugomezgeka kwaku Iyu nkhwakukhumbika ukongwa.
“CHINTHU CHO CHITINDIKONDWESA UKONGWA”
15. Kumbi wakutumika Yohane wanguwonanji pa umoyu waki?
15 Yohane wenga wakutumika yo Yesu Khristu wamuyanjanga ukongwa. (Mate. 10:2; Yoha. 19:26) Yohane wayendanga ndi Yesu pa nyengu yosi yo wachitanga uteŵeti waki. Iyu wanguwona ndi masu vakuziziswa vo Yesu wanguchita ndipuso wangulutirizga kuja wakugomezgeka kwaku Yesu chinanga mphanyengu ya masuzgu. Iyu wanguwona Yesu wachibayika ndipuso wangumuwona wati wayuskika. Wanguwona so mpingu wachikhristu uchikuwa kutuwa ku kagulu kamana ka Akhristu akugomezgeka mpaka po uthenga wamampha ‘ungupharazgikiya ku chakulengeka chechosi pacharu chapasi.’—Ako. 1:23.
16. Kumbi mbayani wo achiskika ndi makalata ngo Yohane wangulemba?
16 We pafupi kufwa, Yohane wenga ndi mwaŵi wakulembaku Mazu ngaku Chiuta. Iyu wangulemba vinthu vakuziziswa va “chivumbuzi chakuperekeka ndi Yesu Khristu.” (Chivu. 1:1) Yohane wangulemba buku la Uthenga Wamampha lo liziŵika ndi zina laki. Iyu wangulemba so makalata nganyaki ngatatu. Kalata yaki yachitatu wangulembe Mkhristu wakugomezgeka zina laki Gayo, yo wamuwonanga nge mwana waki wakwanjiwa wauzimu. (3 Yoha. 1) Pa nyengu yo, patenere kuti penga ŵanthu anandi wo Yohane waŵawonanga nge ŵana ŵaki auzimu. Vinthu vo mteŵeti wakugomezgeka wakukota mwenuyu wangulemba, veche kuchiska akusambira wosi aku Yesu mpaka sonu.
17. Mwakukoliyana ndi 3 Yohane 4, ndi vinthu wuli vo vichitiska kuti ŵanthu akondwengi?
17 Kumbi Yohane wangulembanji? (Ŵerengani 3 Yohane 4.) Yohane wangulemba kuti munthu wakondwa asani wavwiya Chiuta. Pa nyengu yo Yohane wangulembe kalata yaki yachitatu, ŵanthu anyaki awandisanga visambizu vaboza ndipu venivi vachitiskanga kuti mpingu ugaŵikani. Kweni anyaki angulutirizga “kwenda mu uneneska.” Yiwu avwiyanga Yehova ndipu alutirizganga “kwenda mwakukoliyana ndi marangu.” (2 Yoha. 4, 6) Vo Akhristu akugomezgeka ŵenaŵa achitanga, vakondwesanga Yohane pe cha, kweniso vakondwesanga Yehova.—Nthanthi 27:11.
18. Kumbi tingasambiranji pa vo Yohane wangukamba?
18 Kumbi tisambiranjipu penapa? Kugomezgeka kutovya kuti munthu wakondwengi. (1 Yoha. 5:3) Mwakuyeruzgiyapu, tituvwa umampha kuziŵa kuti tikondwesa Yehova. Iyu wakondwa kuwona kuti tikana kuchita vinthu viheni ndipu tivwiya marangu ngaki. (Nthanthi 23:15) Angelu nawu kuchanya akondwa so ukongwa. (Luka 15:10) Isi nasi tikondwa ukongwa asani tiwona kuti abali ndi azichi alutirizga kuja akugomezgeka, ukongwa pa nyengu yo akumana ndi mayeseru. (2 Ate. 1:4) Ndipu asani charu chiheni ichi chazituwapu, tazamukondwa kuwona kuti tingulutirizga kuja akugomezgeka kwaku Yehova mucharu cho chalamulikanga ndi Satana.
19. Kumbi mzichi Rachel wangukambanji pa nkhani ya kusambiza ŵanthu uneneska? (Wonaniso chithuzi.)
19 Tikondwa ukongwa asani tisambiza ŵanthu uneneska. Rachel yo waja ku Dominican Republic, wawona kuti ndi mwaŵi ukulu ukongwa kusambiza ŵanthu vakukwaskana ndi Yehova, Chiuta widu. Pakukamba za ŵanthu wo waŵasambizanga uneneska, iyu wanguti: “Ndingafiska cha kukonkhoska mo ndivwiya asani ndiwona ŵanthu wo ndaŵasambizanga atamba kwanja Yehova, kumuthemba kweniso kusintha umoyu wawu kuti amukondwesi. Venivi vakukondwesa ukongwa kuphara vo ini ndinguchita kuti asambiri uneneska.”
Tikondwa kusambiza ŵanthu anyaki kuti ayanjengi Yehova kweniso kumuvwiya (Wonani ndimi 19)
MUYANDUWENGI NDI MAZU NGAKUMALIYA NGA ATEŴETI AKUGOMEZGEKA
20. Kumbi tiyanana wuli ndi Mozesi, Davidi ndipuso Yohane?
20 Nyengu yo Mozesi, Davidi, kweniso Yohane angujaliyaku yipambana ukongwa ndi yidu ndipu mo vinthu venge ndi yiwu vipambana ukongwa ndi mo viliri ndi isi mazuŵa nganu. Kweni pe vinandi vo tiyanana nawu. Yiwu ateŵetiyanga Chiuta wauneneska ndipu nasi ndivu tichita. Nge yiwu, tipemphera kwaku Yehova, titimuthemba kweniso tikhumba kuti watilongozgengi. Ndipu nge ateŵeti aku Yehova akali ŵenaŵa, nasi tisimikiza kuti Yehova watiŵatumbika ukongwa ŵanthu wo atimuvwiya.
21. Kumbi ŵanthu wo agwiriskiya ntchitu ulongozgi wa ŵanthu akugomezgeka akali nge Mozesi, Davidi, ndipuso Yohane azamutumbikika wuli?
21 Mwaviyo, tiyeni tigwiriskiyengi ntchitu mazu ngakumaliya nga ŵanthu akukota ŵenaŵa mwakuvwiya marangu ngaku Yehova. Asani tichitengi viyo, ndikuti vinthu vosi vo tichitengi vitiyendiyengi umampha ukongwa kweniso ‘tijengi ndi umoyu utali.’ (Doto. 30:20) Tikondwengi chifukwa chakuziŵa kuti tikondwesa Awusefwi akuchanya wo azamufiska malayizgu ngawu ngosi kuphara mo isi tiŵanaŵaniya!—Aefe. 3:20.
SUMU 129 Tilutirizengi Kukunthiyapu
a Ayisirayeli anandi wo anguwona vakuziziswa vo Yehova wanguchita pa Nyanja Yiyera angusere cha mu Charu Chakulayizgika. (Nume. 14:22, 23) Yehova wangukamba kuti ŵanthu wosi wo ŵenga ndi vyaka 20 kuluta kunthazi afwiyengi muchipululu. (Nume. 14:29) Kweni Yoswa, Kalebe, Ayisirayeli ambula kufika vyaka 20 ndipuso a fuku laku Levi, ndiwu angupona kweniso kuwona ndi masu Yehova wachifiska malayizgu ngaki. Ndipu anguyambuka Msinji wa Yorodani ndi kusere mucharu cha Kanani.—Doto. 1:24-40.
b VITHUZI: Kumazge: Davidi wakambiya mwana waki Solomoni mazu ngazeru ngakumaliya. Kumaryi: Abali ndi azichi ŵe pa Sukulu ya Uteŵeti wa Upayiniya.
