1. Kumbi mchimi Yesaya wangukambanji vaku Yesu, nanga ntchifukwa wuli vo wangukamba vakuchiska?

UCHIMI waku Yesaya wo ukamba va Ambuya Yesu Khristu, utitichiska kweniso utitipembuzga. Yesaya wangukamba kuti Yesu “wazamuyeruzga chifukwa cha vo wawona ndi masu ngaki cha, pamwenga kuchenya chifukwa cha vo wavwa ndi makutu ngaki.” Kweni “wazamuyeruzga ŵanthu akusika mwaurunji.” (Yesa. 11:3, 4) Ntchifukwa wuli fundu iyi njakuchiska? Ve viyo chifukwa chakuti tija mucharu cho ŵanthu anandi mbasankhu kweniso mbakwanjiya. Tosi tikhumba Mweruzgi murunji yo wazakutiyeruzga mwakutole kawonekeru ka kubwalu cha!

2. Kumbi Yesu wangukambanji, ndipu tikambiskanengenji mu nkhani iyi?

² Zuŵa lelosi taŵanthu tiyeruzga anyidu. Kweni chifukwa chakuti te ambula kufikapu, titondeka kuyeruzga umampha anyidu nge mo Yesu wayeruzgiya. Kanandi tiyeruzga mwakutole vo tawona ndi masu. Kweni pa nyengu yo Yesu wenga pacharu chapasi wangukamba kuti: “Lekani kuyeruzga chifukwa cha kawonekeru ka kubwalu, kweni muyeruzgengi ndi cheruzgu chaurunji.” (Yoha. 7:24) Ivi vilongole limu kuti Yesu wakhumba cha kuti tiyeruzgengi anyidu mwakutole kawonekeru kawu ka kubwalu. Mu nkhani iyi, tikambiskanengi vinthu vitatu vo kanandi vichitiska ŵanthu kuti ayeruzgengi mwakutole vo awona ndi  masu. Vinthu vaki ndi ivi: mtundu, chuma ndi msinkhu. Pachigaŵa chechosi tikambiskanengi vo tingachita kuti tivwiyengi dangu lo Yesu wangukamba.

3, 4. (a) Ntchinthu wuli cho chinguwovya Peturo kuti wasinthi mo wawoniyanga ŵanthu amitundu yinyaki? (Wonani chithuzi cho che papeji 8.) (b) Kumbi ndi fundu yasonu niyi yauneneska yo Yehova wangusambiza Peturo?

³ Ŵanaŵaniyani mo Peturo wanguvwiya wati wapempheka kuti waluti ku Kayisareya kunyumba ya munthu yo wenga Myuda cha, zina laki Koneliyasi. (Machi. 10:17-29) Nge mo venge ndi Ayuda anyaki, Peturo wawonanga kuti ŵanthu amitundu yinyaki mbakufipiskika. Kweni penga vakuchitika vinyaki vo vinguchitiska kuti Peturo wasinthi mo wawoniyanga ŵanthu amitundu yinyaki. Mwakuyeruzgiyapu, iyu wanguwona chiwona chakuziziswa. (Machi. 10:9-16) Peturo wanguwona chisalu cho penga nyama zakufipiskika chichisika ndipu nyengu yeniyo kuchanya kungutuwa mazu ngakuti: “Yuka, baya ndi kurya!” Peturo wangukanisiska kwa maulendu ngatatu. Pa nyengu yosi yo wakananga, kuchanya kwatuwanga mazu ngakuti “vinthu vo Chiuta wavitowesa, leka kuvikamba kuti vawuyu.” Chiwona cho chati chamala, Peturo wanguziŵa cha kuti vo wanguvwa vang’anamuwanganji. Pati pajumpha kanyengu kamanavi, kunguza ŵanthu wo angupinga uthenga wakutuliya kwaku Koneliyasi. Mzimu wakupaturika wati wamuwovya kuziŵa vakuti wachiti, Peturo wangusoka ndipu wangulongozgana nawu kuluta kunyumba yaku Koneliyasi.

⁴ Asani Peturo wangulutirizga kuyeruzga ŵanthu mwakutole kawonekeru ka kubwalu, watingi waserengi cha munyumba yaku Koneliyasi. Ayuda aserenga cha munyumba za ŵanthu amitundu yinyaki. Ntchifukwa wuli Peturo wanguluta kwaku Koneliyasi chinanga kuti pakwamba wenga ndi sankhu? Iyu wangusintha chifukwa cha chiwona cho wanguwona, kweniso chifukwa chakuti wanguwovyeka ndi mzimu wakupaturika. Peturo wati wavwa mazu ngaku Koneliyasi, wangukamba kuti: “Sonu ndaziŵa nadi kuti Chiuta walivi sankhu, kweni iyu walondere munthu wakutuliya mu mtundu wewosi, yo watimuwopa ndi kuchita urunji.” (Machi. 10:34, 35) Fundu yasonu yo Peturo wanguziŵa yingumukondwesa ukongwa. Kumbi fundu yauneneska yeniyi yitiŵakwaska wuli Akhristu wosi?

5. (a) Kumbi Yehova wakhumba kuti Akhristu wosi avwisi fundu niyi? (b) Chinanga kuti tiziŵa kuti sankhu ndiheni, kumbi nyengu zinyaki tingachita wuli vinthu?

⁵ Mwakugwiriskiya ntchitu Peturo, Yehova wanguwovya Akhristu wosi kuvwisa kuti Iyu walivi sankhu. Yehova wawona kuti munthu ngwakuzirwa chifukwa cha mtundu waki cha, ko watuliya pamwenga chineneru. Iyu walondere munthu weyosi yo watimuwopa ndi kuchita cho ntchamampha. (Aga. 3:26-28; Chivu. 7:9, 10) Tikayika cha kuti muziŵa kuti fundu iyi njauneneska. Kweni wuli asani mukukuliya mucharu pamwenga muchigaŵa cho ŵanthu anandi mbasankhu? Nyengu zinyaki mungajiwona nge kuti mulivi sankhu, kweni vingachitika kuti muchita vinthu mwasankhu. Chinanga kuti pa nyengu yinyaki Peturo wanguwovya ŵanthu kuziŵa kuti Yehova walivi sankhu, kweni nyengu yinyaki wangulongo kuti wenga ndi sankhu. (Aga. 2:11-14) Kumbi tingachita wuli kuti tivwiyengi Yesu ndi kuleka kuyeruzga ŵanthu mwakutole kawonekeru ka kubwalu?

6. (a) Kumbi ntchinthu wuli cho chingatiwovya kuti tituzgiyemu limu jalidu la sankhu mumtima mwidu? (b) Kumbi lipoti lo mubali munyaki waudindu wangulemba lilongonji?

⁶ Kuti tiziŵi asani te ndi sankhu, tikhumbika kuwona asani vo tichita vikoliyana ndi vo tisambira mu Mazu ngaku Chiuta. (Sumu 119:105) Tingapempha so anyidu kuti atiwovyi kuziŵa asani te ndi sankhu, chinanga kuti taŵeni tingaziŵa cha. (Aga. 2:11, 14) Vingachitika kuti jalidu ili likujintha misisi mwaku isi mwakuti tiziŵa cha kuti te nalu. Mwakuyeruzgiyapu, tiyeni tikambiskani vo mura munyaki wangulemba mu lipoti lakuluta ku ofesi ya nthambi. Lipoti ili  lenga lakukwaskana ndi banja linyaki la mbiri yamampha lo lachitanga uteŵeti wanyengu zosi. Mu banja ili, munthulumi wenga wa mtundu unyaki wo ŵanthu awuwonanga kuti ngwakusika. Mubali yo wangulemba lipoti ili, waziŵanga cha kuti nayu mumtima mwaki wawonanga kuti mtundu uwu ngwakusika. Iyu wangukamba vinthu vinandi vamampha vakukwaskana ndi munthulumi. Kweni kukumaliya kwa lipoti laki, wangukamba kuti: “Chinanga kuti [ngwakutuliya mu mtundu uwu] nkharu yaki kweniso vakuchita vaki vitovya ŵanthu kuziŵa kuti kuŵa [wa mtundu uwu] ndiku kuchitiska kuti munthu waje mukazuzi cha pamwenga wakujaliya vuli, nge mo ŵanthu anyaki a mtundu [uwu] aliri.” Kumbi tasambiranji? Kwali te ndi udindu wuli, tikhumbika kujifufuza ukongwa kweniso kufumba anyidu kuti atiwovyi kuziŵa asani teche ndi jalidu la sankhu. Kumbi ntchinthu wuli chinyaki cho tingachita?

7. Kumbi tingalongo wuli kuti tisanuzga mtima widu?

⁷ Asani tisanuzgengi mtima widu, chanju chitiwovyengi kuti tileki jalidu la sankhu. (2 Akori. 6:11-13) Kumbi mutanja kucheza ukongwa ndi ŵanthu amtundu winu pe, amucharu chinu pe, pamwenga achineneru chinu pe? Asani ndi viyo, sanuzgani mtima winu. Mungachita umampha kupempha ŵanthu amtundu unyaki kuti muyendi nawu mu uteŵeti pamwenga mungaŵadaniya kunyumba kwinu kuti mukaryi nawu chakurya pamwenga kuchicheza nawu. (Machi. 16:14, 15) Asani muchitengi viyo, mujengi ndi chanju chikulu cho chikuwovyeningi kuti muleki kuja ndi sankhu. Kweni pe so vinthu vinyaki vo kanandi vichitiska kuti ŵanthu ayeruzgengi mwakutole kawonekeru ka kubwalu. Sonu tiyeni tikambiskani nkhani ya chuma.

8. Mwakukoliyana ndi lemba la Ŵalevi 19:15, kumbi chuma pamwenga ukavu vingakwaska wuli mo tiwone anyidu?

⁸ Chuma nachu chingachitiska kuti tiwonengi anyidu mwakwenere pamwenga cha. Lemba la Ŵalevi 19:15 lititi: “Ungayanjiyanga akavu cha pamwenga akukhupuka. Uyeruzgengi munyaku mwaurunji.” Kumbi chuma cho munthu wenachu pamwenga ukavu waki, vingakwaska wuli mo titimuwone?

9. Kumbi ndi fundu yakupaska chitima niyi yo Solomoni wangukonkhoska, ndipu yititisambizanji?

⁹ Mzimu wakupaturika unguwovya Solomoni kulemba fundu yinyaki yauneneska kweni yakupaska chitima. Iyu wangukonkhoska vo ŵanthu ambula kufikapu achita. Pa lemba la Nthanthi 14:20 wangukamba kuti: “Munthu mukavu watinkhika chinanga nkhu ŵanthu wo waja nawu pafupi, kweni munthu wakukhupuka waja ndi mabwezi nganandi.” Kumbi lemba ili lititisambizanji? Asani tingaleka kuphwere, tingayamba kwanja kucheza ukongwa ndi ŵanthu achuma ndipu tingakhumba cha kucheza ndi akavu. Ntchifukwa wuli mbumampha cha kuyeruzga ŵanthu mwakutole chuma cho ŵe nachu pamwenga ukavu wawu?

10. Kumbi ndi suzgu niyi yo Yakobe wangutcheŵeska Akhristu?

¹⁰ Asani tiyeruzga anyidu mwakutole chuma cho ŵe nachu, tingayambisa timagulu mu mpingu. Yakobe wangukamba kuti jalidu lenili linguchitiska kuti abali ndi azichi agaŵikani mu mipingu mu nyengu ya akutumika. (Ŵerengani Yakobe 2:1-4.) Tikhumbika kuphwere kuti maŵanaŵanu ngenanga ngaleki kugaŵaniska abali ndi azichi mu mpingu. Kumbi tingachita wuli kuti tileki kuyeruzga anyidu mwakutole kawonekeru ka kubwalu?

11. Kumbi munthu waja pa ubwezi ndi Yehova chifukwa chakuti we ndi chuma pamwenga chifukwa chakuti ndi mukavu? Konkhoskani.

¹¹ Tikhumbika kuwona abali ŵidu nge mo Yehova watiŵawone. Munthu waja pa ubwezi ndi Yehova chifukwa cha chuma cha pamwenga chifukwa chakuti ndi mukavu. Kuti tije pa ubwezi ndi Yehova vithemba unandi wa vinthu vo te navu cha pamwenga vo tilivi. Mbuneneska kuti Yesu wangukamba kuti, “Nkhwakusuzga kuti  munthu wachuma wazisere mu Ufumu wakuchanya.” Kweni iyu wang’anamuwanga kuti munthu wachuma wangatondeka cha kusere mu ufumu waku Chiuta. (Mate. 19:23) Yesu wangukamba so kuti: “Akutumbikika ndimwi mwe akavu, chifukwa Ufumu wakuchanya ngwinu.” (Luka 6:20) Kweni vo Yesu wangukamba vang’anamuwanga kuti mbakavu wosi cha wo mbakutumbikika kweniso wo avwisiyanga vo wasambizanga. Ŵanthu anandi akavu avwisiyanga cha vo wasambizanga. Yapa fundu njakuti, tingakamba cha kuti munthu we pa ubwezi wamampha ndi Yehova chifukwa chakuti we ndi chuma pamwenga ndi mukavu.

12. Kumbi Malemba ngapereka ulongozgi wuli ku ŵanthu akukhupuka ndi akavu?

¹² Tikondwa kuti te ndi abali ndi azichi anandi akukhupuka kweniso akavu, wo atanja Yehova ndi kumuteŵete ndi mtima wawu wosi. Malemba ngakambiya ŵanthu akukhupuka “kuti aleki kuŵika chilindizga chawu mu chuma chambula kuthembeka kweni kwaku Chiuta.” (Ŵerengani 1 Timote 6:17-19.) Kweniso Mazu ngaku Chiuta ngachiska ateŵeti ŵaki wosi, akukhupuka ndi akavu, kuti angayanjanga ndalama cha. (1 Timo. 6:9, 10) Asani tiwona abali ndi azichi nge mo Yehova watiŵawone, tiŵayeruzgengi cha mwakutole chuma cho ŵe nachu pamwenga ukavu wawu. Nanga kumbi mbumampha kuyeruzga munthu mwakutole msinkhu waki? Tiyeni tiwoni.

13. Kumbi Malemba ngatitisambizanji pa nkhani ya kutumbika arara?

¹³ Malemba ngatitichiska kuti titumbikengi arara. Lemba la Ŵalevi 19:32 likamba kuti: “Ŵanthu wo ŵe ndi nyivu, uŵapaskengi ulemu ndipuso utumbikengi ŵanthu arara. Uwopengi Chiuta waku.” Lemba la Nthanthi 16:31 nalu lititikambiya kuti “nyivu ntchisoti chaunkhankhu asani zaza mu nthowa ya urunji.” Paulo wangukambiya Timote kuti anthulumi arara wangaŵasuskanga mwakukalipa cha, kweni waŵawonengi nge awisi. (1 Timo. 5:1, 2) Chinanga kuti Timote wenga ndi udindu wakuwonere ŵanthu arara kweni wachitanga nawu vinthu mwalisungu ndipuso mwaulemu.

14. Kumbi mphanyengu niyi po tikhumbika kupereka ulongozgi wakwenere pamwenga kuchenya munthu yo ndi mura kwaku isi?

¹⁴ Kweni kumbi tingachita wuli asani munthu yo ndi mura kwidu wabuda pamwenga wazomereza vinthu vo vileka kukondwesa Yehova? Yehova wayeruzga mwakutole kawonekeru ka kubwalu cha pamwenga kugowoke munthu yo wabudiya dala chinanga kuti wangaŵa mura mu msinkhu. Pa Yesaya 65:20 pakamba kuti: “Munthu wakubuda watembekengi chinanga wangaŵa ndi vyaka 100.” Fundu yeniyi ndiyu yisanirika so muchiwona chaku Ezekiele. (Ezeki. 9:5-7) Mwaviyo, Yehova Chiuta yo ngwamazuŵa nganandi, ndiyu tikhumbika kumupaska ulemu ukulu. (Danye. 7:9, 10, 13, 14) Asani tichitengi viyo, tiwopengi cha kupaska munthu ulongozgi chinanga kuti ndi mura.—Aga. 6:1.

15. Kumbi tisambiranji kwaku Paulo pa nkhani ya kutumbika achinyamata?

¹⁵ Kumbi abali achinyamata mu mpingu titenere kuŵawona wuli? Wakutumika Paulo wangulembe Timote kuti: “Munthu wangakudeleranga cha chifukwa cha msinkhu waku. Mumalu mwaki, uje chakuwoniyapu ku ŵanthu akugomezgeka mu vakukamba, mu vakuchita, mu chanju, mu chivwanu ndipuso mu nkharu yambula kufipiskika.” (1 Timo. 4:12) Pa nyengu yo Paulo walembanga mazu yanga, Timote watenere kuti wenga ndi vyaka va muma 30, kweni Paulo wangumupaska maudindu ngakulungakulu. Chinanga kuti tiziŵa cha chifukwa cho Paulo wangupereke ulongozgi wenuwu, kweni fundu yaki njakuwoneke limu. Tikhumbika cha kudelera abali achinyamata chifukwa cha msinkhu wawu. Titenere kukumbuka kuti chinanga Mbambuya Yesu, nawu anguchita uteŵeti wawu wapacharu chapasi ŵe ndi vyaka va muma 30.

16, 17. (a) Kumbi ŵara angaziŵa wuli kuti mubali ngwakwenere kuja mteŵeti wakovya pamwenga mura? (b) Kumbi mo munthu wawone vinthu kweniso mo mtundu waki uwone vinthu, vingasuskana wuli ndi Malemba?

 ¹⁶ Vingachitika kuti panyaki mtundu widu ukuziŵiliya kudelera achinyamata. Asani ndimu viliri, ŵara angaswera kuzomereza abali achinyamata kuti aje ateŵeti akovya pamwenga ŵara. Ŵara wosi atenere kukumbuka kuti Malemba ngakamba cha kuti munthu watenere kuja ndi vyaka vilinga kuti waje wakwenere kuja mteŵeti wakovya pamwenga mura. (1 Timo. 3:1-10, 12, 13; Tito 1:5-9) Asani mura munyaki wajalikiska dangu mwakukoliyana ndi mo mtundu waki uwone achinyamata, ndikuti wachita vinthu mwakukoliyana ndi Malemba cha. Achinyamata atenere cha kuzomerezeka kuti aje ŵara pamwenga ateŵeti akovya mwakukoliyana ndi maŵanaŵanu nga munthu pamwenga mwakukoliyana ndi mo mtundu unyaki uwone vinthu. Kweni atenere kuzomerezeka mwakukoliyana ndi vo Malemba ngakamba.—2 Timo. 3:16, 17.

¹⁷ Asani ŵara aleka kulondo fundu za mu Bayibolu pakusankha ateŵeti akovya pamwenga ŵara, ndikuti abali wo mbakwenere kuja pa maudindu yanga, angasankhika cha. Mwakuyeruzgiyapu, mucharu chinyaki mubali munyaki yo wenga mteŵeti wakovya wangupaskika mauteŵeti ngakulungakulu. Chinanga kuti ŵara mu mpingu waki anguwona kuti mubali uyu wafiska vo Malemba ngakamba kuti waje mura, kweni yiwu anguzomereza cha kuti waje mura. Anyaki mwa ŵara a mu mpingu uwu awonanga kuti mubali uyu wangaja cha mura chifukwa wenga weche munamana. Vakupaska chitima kuti mubali uyu wanguzomerezeka cha kuja mura chifukwa cha mo abali amuwoniyanga. Ndi mubali mwenuyu pe cha yo vikumuchitikiyapu venivi, chifukwa malipoti ngalongo kuti pacharu chosi abali aŵanaŵana kuti munthu wangaja cha pa udindu chifukwa cha msinkhu waki. Mwaviyo, asani ŵara asankha munthu kuti waje pa udindu, akhumbika cha kulondo mudawuku wakwawu pamwenga kutole mo yiwu awone vinthu, kweni akhumbika kulondo fundu za mu Malemba. Asani achita viyo, ndikuti avwiya vo Yesu wangukamba vakuti angayeruzganga mwakutole kawonekeru ka kubwalu cha.

18, 19. Kumbi tingachita wuli kuti tiwonengi anyidu nge mo Yehova watiŵawone?

¹⁸ Chinanga kuti te ambula kufikapu, tingasambira kuwona anyidu nge mo Yehova watiŵawone. (Machi. 10:34, 35) Kuti tiyeruzgengi mwaurunji, tikhumbika kuchita phamphu kweniso kuŵerenga Mazu ngaku Chiuta nyengu zosi. Asani tilondo fundu zenizi, tivwiyengi dangu laku Yesu lakuti tileki kuyeruzga mwakutole kawonekeru ka kubwalu.—Yoha. 7:24.

¹⁹ Pambula kuswera yapa, Fumu yidu Yesu Khristu, yazamuyeruzga ŵanthu wosi chifukwa cha vo yazamuwona ndi masu ngaki cha, pamwenga kuchenya chifukwa cha vo yazamukuvwa ndi makutu ngaki. Kweni yazamuyeruzga mwaurunji. (Yesa. 11:3, 4) Ivi vazamuja vakukondwesa ukongwa!