Mubali Winston, tikambiyeniku vo munguchita kuti muziŵi Chiuta.

Ndingukuliya ku Munda wa tirigu muchigaŵa cha Queensland ku Australia. Banja lidu lenga muchisopa chechosi cha. Chifukwa chakuti tajanga kutali ukongwa, ndachezanga ndi ŵanthu anandi cha kupatuwaku ŵanthu a mu banja lidu. Ndingwamba kupenja uneneska kuti ndiziŵi Chiuta pa nyengu yo ndenga ndi vyaka pafufupi 12. Ndingupemphera kwaku iyu kuti wandiwovyi kuziŵa uneneska. Pati pajumpha nyengu, ndingusama ku munda ko tajanga ndipu ndingusaniya ntchitu mutawuni ya Adelaide ku kumwera kwa Australia. Ndati ndakwanisa vyaka 21, ndingukumana ndi Pamela pa nyengu yo ndenga ku holidi ku Sydney. Pamela wangundikambiya za gulu linyaki la chisopa lo lakambanga kuti ŵanthu a ku Britain akutuliya ku mafuku nga Ayisirayeli. Gulu ili lakambanga kuti mafuku ngenanga ndi mafuku 10 nga ufumu wa kumpotu ngo nganguluta ku ukapolu mu chaka cha 700 B.C.E. Mwaviyo, ndati ndawere so ku Adelaide, ndingukambiyaku munyangu yo ndagwiranga nayu ntchitu yo wangwamba kusambira Bayibolu ndi Akaboni aku Yehova. Tingukambiskana kwa maora ngamanavi. Nkhani yikulu yo takambiskananga yenga yakukwaskana ndi vo Akaboni agomezga. Pavuli paki, ndinguziŵa kuti pempheru langu lo ndingupemphera ndeche mwana lamukika. Yapa ndingwamba kusambira uneneska wakukwaskana ndi Mlengi ndipuso Ufumu waki. Ndingusaniya “ngali . . .  yakudula ukongwa.”—Mate. 13:45, 46.

Mzichi Pamela, namwi mungwamba kupenja ngali yeniyi mweche munamana ukongwa. Kumbi munguyisaniya wuli?

Ndingukuliya mu banja lo lasopanga Chiuta mutawuni ya Coffs Harbour ku New South Wales. Apapi ŵangu ndi ambuya wosi ŵaŵi akuchinthikazi, agomezganga vo kasambizanga kagulu kanyaki  ka chisopa, ko kakambanga kuti ŵanthu aku Britain akutuliya ku mafuku nga Ayisirayeli. Mzichi wangu mumana, mku wangu ndi ini pamoza ndi asiŵani ŵangu kweniso ŵana ŵa ama amana, tosi tagomezganga kuti Chiuta watanja ŵanthu a ku Britain. Kweni ini ndakoliyananga navu cha venivi ndipu ndawonanga kuti nde kutali ndi Chiuta. Ndati ndakwanisa vyaka 14, ndingupempherapu matchalitchi ngakupambanapambana nge Anglican, Baptist, ndi Seventh-day Adventist. Kweni matchalitchi yanga ngangundiwovya cha kuti ndiziŵi Chiuta.

Pavuli paki, banja lidu lingusamiya ku Sydney ko ndingukumana ndi Winston pa nyengu yo wenga ku holidi. Nge mo Winston wakambiyapu kali, nkhani ya chisopa yo tingukambiskana ndiyu yinguchitiska kuti wayambi kusambira Bayibolu ndi Akaboni. Makalata ngo wandilembiyanga, wangwamba kulembamu Malemba nganandi. Pakwamba ndafipanga mtima ndipuso ndakwiyanga. Kweni kamana ndi kamana, ndingwamba kuziŵa kuti vo walembanga wenga uneneska.

Mu 1962, ndingusamiya ku Adelaide kuti nkhaje kufupi ndi Winston. Iyu wangupempha Thomas ndi Janice Sloman wo ŵenga amishonale ku Papua New Guinea kuti nkhajengi nawu. Yiwu ajanga nani umampha ukongwa. Pa nyengu iyi ndenga ndi vyaka 18 pe ndipu angundiwovya kuti ndiziŵi Yehova. Mwaviyo, ndati ndasimikiza kuti ndasaniya uneneska, ndingwamba kusambira Mazu Ngaku Chiuta. Ini ndi Winston tati tatorana waka, tingwamba kuteŵete Yehova nyengu yeniyo. Chinanga kuti takumananga ndi masuzgu, Yehova watiwovyanga kuti tiwonengi kuti ngali yo tingusaniya njakuzirwa ukongwa.

Mubali Winston, tikambiyeniku mo vinthu ve nge mwati mwayamba ŵaka kuteŵete Yehova.

Pati pajumpha nyengu yimanavi kutuliya po ini ndi Pamela tingutoriyana, Yehova wangwamba kutigwiriskiya ntchitu mu nthowa yapade. (1 Akori. 16:9) Uteŵeti wanyengu zosi wakwamba wo tingwamba kuchita wenga upayiniya wanyengu zosi. Mubali Jack Porter ndi muwolu waki Roslyn ndiwu angutichiska kuti tiyambi upayiniya. Pa nyengu iyi mubali Jack wacheziyanga mpingu widu nge wakuwonere dera. (Sonu nayu we mu Komiti ya Nthambi ya Australasia.) Tinguchita upayiniya wa nyengu zosi kwa vyaka 5. Ndati ndakwanisa vyaka 29, angundipempha kuti nkhaje wakuwonere dera ku Vilwa va ku South Pacific. Ofesi ya Nthambi ya ku Fiji ndiyu yawoneriyanga Vilwa venivi. Vilwa ivi ndi American Samoa, Samoa, Kiribati, Nauru, Niue, Tokelau, Tonga, Tuvalu ndi Vanuatu.

Pa nyengu yeniyi, ŵanthu anyaki wo ajanga ku vilwa vakutali aŵakayikiyanga Akaboni aku Yehova. Mwaviyo, takhumbikanga kuchita vinthu mwakuchenje ukongwa. (Mate. 10:16) Mipingu yenga yimanayimana ndipu mu mipingu yinyaki atipaskanga cha malu ngakugona. Mwaviyo, tapemphanga ŵanthu kuti atipaskeku malu ngakugona ndipu nyengu zosi atisunganga umampha.

Mubali Winston, ntchitu yakufwatuliya mabuku mutiyiyanja ukongwa. Vingwamba wuli kuti muyambi kwanja ntchitu iyi?

Pa nyengu iyi, abali wo ajanga pa chilwa cha Tonga ŵenga ndi timapepala ndi timabuku timanavi ta mu chineneru cha Chitongani, cho chikambika pa vilwa vaku Polynesia. Mu uteŵeti asambiranga ndi ŵanthu buku la Chingelezi lakuti Coonadi Cimene Cimatsogolera ku Moyo Wamuyaya. Pa nyengu yo tenga ndi sukulu ya ŵara ya masabata nganayi, ŵara ŵatatu wo achiziŵanga umampha cha Chingelezi anguzomera kufwatuliya buku lenili. Pamela ndiyu watayipanga ndipu pavuli paki tingutumiza ku ofesi ya nthambi ya ku United States kuti akapurinti. Ntchitu yosi yakufwatuliya yinguto masabata 8. Chinanga kuti angufwatuliya umampha viŵi cha, kweni buku ili linguwovya ŵanthu anandi wo aŵereŵeta Chitongani kuti asambiri uneneska. Ini ndi Pamela titiyiziŵa cha ntchitu yakufwatuliya, kweni vo vinguchitika pa nyengu iyi ndivu vinguchitiska kuti tiyambi kwanja ntchitu yeniyi.

Mzichi Pamela, Kumbi umoyu wa pa vilwa wapambananga wuli ndi wa ku Australia?

Wenga wakupambana ukongwa! Mumalu nganyaki kwenga uzuzu unandi, kwafundanga  ukongwa, kwenga mbeŵa, tatamangatamanga ndipu nyengu zinyaki tasoŵanga chakurya. Kweni takondwanga ukongwa kuwona nyanja asani te pa nyumba yo tafikiya. Nyengu zinyaki ndi usiku mwezi waŵalanga ukongwa mwakuti tawonanga vimiti va mugwalangwa. Venivi vatichitiskanga kuti tipempherengi ndi kuŵanaŵaniya vinthu vamampha mumalu mwakuŵanaŵaniya masuzgu.

Tingwamba kwanja ŵana. Yiwu atikondwesanga ukongwa ndipu azizwanga ukongwa asani awona tazungu. Pa nyengu yo tenga pa chilwa cha Niue, kamwana kanyaki kangusisita cheya cha pajanja laku Winston ndipu kangukamba kuti: “Ndipu mwe ndi mavungwa ngamampha.” Viwoneka kuti wenga wechendawonepu munthu wa cheya chinandi viyo ndipu waziŵanga cha kuti wangakamba kuti wuli!

Vatiŵaŵanga ukongwa mumtima kuwona ukavu wa ŵanthu ndipuso mo ajaliyanga mwakusuzgikiya. Yiwu ŵenga ndi malu ngakutowa kweni ŵengavi vipatala vamampha ndipuso maji ngakumwa. Kweni abali awonekanga kuti adandawula cha. Yiwu awonanga kuti vosi ve umampha. Akondwanga chifukwa ŵenga ndi mabanja ngawu, malu ngakusopiyapu ndipuso mwaŵi wakuthamika Yehova. Venivi vingutiwovya kuti tiŵikengi maŵanaŵanu ngidu pa vinthu vakukhumbika ukongwa kweniso kuti tijengi umoyu wambula kukhumba vinandi.

Mzichi Pamela, nyengu zinyaki mwakhumbikanga kunenga mwija maji ndipuso kubika chakurya. Kumbi mwafiskanga wuli venivi?

Ndiwonga ukongwa kuti ada angundisambiza ntchitu. Yiwu angundisambiza kupemba motu pabwalu, kubika ndipuso kuti ndikhorwengi ndi vinthu vimanavi vo nde navu. Ulendu unyaki tati taluta ku Kiribati, tajanga mu kanyumba kamana ukongwa ka uteka ko anguzenge sungwi. Kuti ndibiki chakurya ndakumbanga zenji pasi kuti ndipembepu motu. Ndabikiyanga vikonkhombi va kokonati. Kuti ndisaniyi maji, ndalutanga kuchisimi ndi anthukazi anyangu. Pakunenga maji, tagwiriskiyanga ntchitu kamiti ka mamita ngaŵi ko kawonekanga nge mtepa. Kunthazi kwa kamiti yaka, tamangangaku kachingwi. Kweni mumalu mwakumangaku mbeja kukachingwi, tamangangaku ndowu. Munthukazi weyosi waponyanga ndowu muchisimi kuti yisendemuki asani yafika waka pamaji. Ndipu asani wachita viyo maji ngazazanga mu ndowu. Ndawonanga kuti vakuphweka kweni ndingujiwone ndija. Nyengu yangu yati yafika, ndinguponya ndowu muchisimi kananandi waka kweni yayanjamanga ŵaka. Wosi ŵati aleka kundiseka, munthukazi yumoza wangundiwovya. Ŵanthu yaŵa andiwovyanga nyengu zosi ndipu andichitiyanga lisungu.

Mosi mwaŵaŵi mwawuyanjanga ukongwa uteŵeti winu pa vilwa ivi. Kumbi mungatikambiyaku vinthu vinyaki vapade vo mwakumananga navu?

Winston: Vingutitore nyengu kuti tiziŵi midawuku yinyaki ya pa vilwa venivi. Mwakuyeruzgiyapu, asani abali atitipaska chakurya, kanandi atipaskanga chakurya chosi cho abika. Pakwamba, taziŵanga cha kuti tikhumbika kuŵasiliyaku chakurya chenichi. Mwaviyo, tamalizanga chosi cho atipaskanga. Kweni tati taziŵa, tingwamba kuŵasiliyaku. Chinanga kuti tanangisanga, kweni abali ativwisanga. Ndipu akondwanga ukongwa asani taza so kuzicheze mpingu wawu. Kupatuwaku ini ndi Pamela, abali ndi azichi a kwenuku aziŵanga so abali anyaki cha.

Asani tafika pa mpingu, vawovyanga ŵanthu a mu chigaŵa kuti aliziŵi umampha gulu lidu. Anandi awonanga kuti Akaboni aku Yehova ntchisopa cha pa chilwa chenichi pe. Kweni asani kwaza ini ndi Pamela, aziŵanga kuti ndi gulu lo liŵanaŵaniyana.

Pamela: Chinthu chimoza chakukondwesa ukongwa cho ndazamuluwapu cha, chinguchitika ku Kiribati ko kwenga mpingu wa apharazgi amanavi waka. Mu mpingu uwu mwenga mura yumoza zina laki Itinikai Matera. Iyu wachitanga vosi vo wangafiska kuti watiphwere. Zuŵa linyaki wanguza ndi zira limoza mu basiketi ndipu wanguti: “Zira ili ndinu.” Pa nyengu iyi mazira nga nyoli ngasoŵanga ukongwa. Chinanga kuti vo wanguchita vawonekanga nge vimana kweni isi tingukwaskika ukongwa.

 Mzichi Pamela, pati pajumpha vyaka, mungunangika. Kumbi ntchinthu wuli cho chingukuwovyani kuzizipizga?

Mu 1973 ndingume nthumbu pa nyengu yo ini ndi Winston tenga ku South Pacific. Ivi vati vachitika, tinguwere ku Australia ndipu pati pajumpha myezi yinayi ndingunangika. Ivi vingutidumuwa nkhwamba. Chitima cho ndenga nachu chamalanga kamanakamana kweni chingumaliya limu cha mpaka mu April, 2009. Pa nyengu iyi tingulonde Chigongwi cha Alinda cha April 15 mo mwenga nkhani yakuti “Vo Akuŵerenga Afumba.” Nkhani iyi, yenga ndi fumbu lakuti “Ngati mwana wabadwa wakufa, kodi pali chiyembekezo chakuti mwanayo adzauka?” Yingutisimikiziya kuti Yehova ndiyu waziŵa ndipu nyengu zosi wachita vinthu mwa urunji. Iyu wazamutuzapu urwirwi wo tituvwa chifukwa chakuti tija mucharu chiheni ndipu wazamugwiriskiya ntchitu Mwana waki kuti “wanangi ntchitu zaku Dyaboli.” (1 Yoha. 3:8) Nkhani iyi, yingutiwovya so kuti tiwonengi kuti “ngali” yo tingusaniya njakuzirwa ukongwa! Kukamba uneneska, chitima chidu chatingi chimalengi cha kukaŵengevi kuziŵa vinthu vamampha vo Yehova watilayizga kunthazi.

Ndati nganangika tingwamba so kuchita uteŵeti wa nyengu zosi wapade. Kwa myezi yimanavi tinguteŵete pa Beteli ya Australia ndipu pavuli paki Winston wangwamba so kuwonere dera. Mu 1981 tati tateŵete kwa vyaka vinayi ku New South Wales ndi ku Sydney, angutikambiya so kuti tiwere ku Beteli ya ku Australia ndipu teche kuteŵete kwenuku mpaka sonu.

Mubali Winston, kumbi vo mungukumana navu pa vilwa va ku South Pacific vitikuwovyani wuli pa ntchitu yinu nge wa mu Komiti ya Nthambi ya Australasia?

Vitindiwovya mu nthowa zinandi. Chakwamba, Beteli ya ku Australia yawoneliyanga vilwa va ku American Samoa ndi Samoa. Pavuli paki, ofesi ya ku New Zealand anguyibanya pamoza ndi ya ku Australia. Sonu ofesi ya nthambi ya Australasia yiwonere vyaru ivi: Australia, American Samoa, Samoa, Cook Islands, New Zealand, Niue, Timor-Leste, Tokelau, ndi Tonga. Vinandi mwa vyaru venivi ndalutangaku nge wakumiya ofesi ya nthambi. Vo ndakumananga navu pa nyengu yo ndateŵetiyanga ndi abali ndipuso azichi akugomezgeka mu vilwa venivi, vitindiwovya ukongwa sonu po nditeŵete pa ofesi ya nthambi.

Mazu ngakumaliya ngo ndingakamba ngakuti kwa vyaka vinandi, ini ndi Pamela tawona kuti mbarara pe cha wo akhumba kuziŵa uneneska wakukwaskana ndi Chiuta. Venivi ndivu nasi tinguchita. Ŵana nawu akhumba kusaniya “ngali . . .  yakudula ukongwa” yeniyi, chinanga kuti abali ŵawu anyaki akhumba cha. (2 Ŵakaro. 5:2, 3; 2 Miko. 34:1-3) Kukamba uneneska, Yehova ndi Chiuta wachanju yo wakhumba kuti weyosi, arara ndi anamana viyo azisaniyi umoyu.

Pa nyengu yo ini ndi Pamela tingwambiya kupenja Chiuta vyaka vakujumpha 50 kuvuli uku, taziŵanga cha kuti venivi vakutifikiska pani. Uneneska wakukwaskana ndi Ufumu waku Chiuta ndi ngali yakudula ukongwa. Ndipu tisimikiza kuti tiyikoleskengi ngali yeniyi ndi nthazi zidu zosi!