NDINGUKULIYA mutawuni ya Graz ku Austria. Ndati ndafika vyaka 7 angunditumiza ku sukulu ya Katolika. Kweni ndinguzizwa ukongwa ndi ureŵi wo wachitikanga pakati pa asembi ndi masisitere. Mwaviyo, ama angundizomereza kuti ndituwepu pa sukulu iyi chaka chechendamali.

Pavuli paki, ndinguluta ku sukulu yakugone kweniko. Zuŵa linyaki ndi usiku, Ada anguza kuzindituzaku ku sukulu chifukwa tawuni ya Graz ayiphulisanga ndi mabomba. Tinguthaŵiya ku tawuni ya Schladming. Tati tafika ŵaka mutawuni iyi, mtanthu wo tingumbukapu anguwuphulisa ndi bomba ndipu ungumaliya penipo. Nyengu yinyaki ndegi zinguphulisa panyumba pidu po penga ini ndi ambuya. Nkhondu yati yamala, tinguwona kuti aboma ndi atchalitchi, angutiwovya cha.

Mu 1950, Kaboni munyaki waku Yehova wangwamba kusambira Bayibolu ndi ama. Ndavwisiyanga asani akambiskana, ndipu nyengu zinyaki ndalutanga ndi Ama ku maunganu. Ama ŵati akhorwa kuti Akaboni aku Yehova asambiza uneneska, angubatizika mu 1952.

Panyengu iyi, mpingu wa ko tajanga wenga nge malu ngakukumanaku anthukazi akukota. Kweni zuŵa linyaki tinguluta ku mpingu unyaki ko kwenga achinyamata anandi. Ndati ndawere ku Graz, ndingwamba kuluta ku maunganu ngosi. Nani ndinguswera cha kukhorwa kuti wo ndasambiranga wenga uneneska. Ndinguziŵa so kuti Yehova watondeka cha kovya ateŵeti ŵaki. Iyu wachita viyo, chinanga mphanyengu yo takumana ndi masuzgu ngo tiwona kuti palivi yo wangatiwovya.—Sumu 3:5, 6.

Ndakhumbanga kukambiyaku anyangu uneneska wo ndasambiranga. Ndingwamba kupharazgiya aku ŵangu, mzichi wangu ndi mvurwa wangu. Panyengu iyi ndipu aku ŵangu anayi atuwapu kali pa nyumba kuchigwira ntchitu ya usambizi. Kweni ndalutanga kuchiŵawona ndipu ndaŵachiskanga kuti asambirengi Bayibolu. Pavuli paki, aku ŵangu, mzichi wangu ndi mvurwa  wangu angwamba kusambira ndipu anguja Akaboni aku Yehova.

Sabata yachiŵi ndati ndayamba kupharazga kunyumba ndi nyumba, ndingukumana ndi munthukazi munyaki wa vyaka va m’ma 30 ndipu ndingwamba kusambira nayu Bayibolu. Iyu wangulutirizga kusambira mpaka kubatizika. Pavuli paki, mulumu waki ndi ŵana ŵawu ŵaŵi anthurumi nawu angubatizika. Sambiru ili linguwovya kuti chivwanu changu chikho. Ntchifukwa wuli ndikamba viyo? Chifukwa palivi yo wangusambirapu nani Bayibolu. Mwaviyo, ndakhumbikanga kunozgeke ukongwa asani ndiluta kuchichitiska sambiru. Ndakhumbikanga kuchita viyo kuti ndijisambizi ndija kweniso kuti nkhasambizi yo ndamusambira nayu. Ivi vingundiwovya kuti ndiwuvwisi ukongwa uneneska. Ndingujipatuliya kwaku Yehova ndipu ndingubatizika mu April 1954.

Mu 1955, ndinguluta ku maunganu nga vyaru ngo nganguchitikiya ku Germany, France ndi ku England. Ku London, ndingukumana ndi Albert Schroeder. Iyu wenga musambizi wa Sukulu ya Giliyadi ndipu pavuli paki wanguteŵetiyapu mu Wupu Wakulongozga. Pa nyengu yo tawonanga malu ngakusungiyaku vinthu vakali ku Britain, Mubali Schroeder wangutilongo mipukutu yakali ya Bayibolu. Mu mipukutu iyi mwenga zina laku Chiuta lo lingulembeka mu vilembu va Chiheberi. Iyu wangutikonkhoske kukhumbika kwa mipukutu iyi. Ivi vingundikwaska ukongwa ndipu vinguchitiska kuti ndiwuyanjengi ukongwa uneneska kweniso Yehova.

Pa January 1, 1956, ndingwamba kuchita upayiniya wa nyengu zosi. Pati pajumpha myezi yinayi, angundikambiya kuti nkhayambi upayiniya wapade kwenikunu ku Austria, mutawuni ya Mistelbach. Pa nyengu iyi, mutawuni ya Mistelbach mwengavi Kaboni weyosi. Kweni ndingukumana ndi suzgu yinyaki. Ini ndi munyangu yo ndachitanga nayu upayiniya tenga akupambana ukongwa. Iyu wenga ndi vyaka 25 penipo ini ndenga ndi vyaka pafupifupi 19. Munyangu wangukuliya kumuzi ndipu ini ndingukuliya mutawuni. Ini ndakhumbanga cha kuyuka mlenjilenji kweni iyu wayanjanga kuyuka mlenjilenji. Ndi mazulu, ndakhumbanga kugona mwakuswera kweni iyu wakhumbanga kugona liŵi. Kweni ulongozgi wa mu Bayibolu, ungutiwovya kuti tijengi mwakukoliyana ndipu takondwanga kuchitiya limoza upayiniya.

Kweni tingukumana ndi masuzgu nganyaki ngakulu. Nyengu zinyaki tatombozekenga kweni Chiuta ‘wangutijowo cha.’ (2 Akori. 4:7-9) Zuŵa linyaki po tapharazganga mumuzi unyaki, ŵanthu angutifwatuliya agalu. Pati pajumpha nyengu yimanavi, agalu angutizingiliya ndi kutifwiruliya minyu. Tingukorana manja ndipu ndingupemphera kuti, “Yehova, chondi, asani agalu yaŵa atilumengi, tifwi ŵaka luŵi.” Agalu yaŵa ati afika pafupi, anguma ndi kukhupusa muchiya ndipu anguwelere. Tinguwona kuti Yehova wangutivikiliya. Pavuli paki, tingupharazga mumuzi wosi ndipu tingukondwa ukongwa kuti ŵanthu avwisiyanga. Panyaki anguchita viyo chifukwa anguzizwa kuti agalu angutiluma cha, pamwenga chifukwa chakuti tinguleka cha kupharazga tati takumana ndi vinthu venivi. Anyaki mwa ŵanthu ŵenaŵa anguja Akaboni.

Tingukumana so ndi chinthu chinyaki chakuchitiska mantha. Zuŵa linyaki ŵeneku a nyumba yo tachitangamu lendi anguloŵe. Yiwu angutiwofyeza kuti atibayengi chifukwa akambanga kuti tatimbanyizanga ŵanthu mumuzi. Awolu  ŵawu anguyesesa kuŵakaniza kweni angutondeka. Tavwanga vosi vo akambanga mu chipinda chidu chamuchanya cho tajanga. Mwaliŵi tinguŵikaku mipandu kuchisasa ndipu tingwamba kupanganya katundu widu mu masutikesi. Tati tajula chisasa, ŵeneku a nyumba anguma pakhomu ndi chimayi chikulu mumanja. Mwaviyo, tingutuliya ku khomu lakuseli ndipu tingwenda mukanthowa ko kajumphanga mu munda wa maluŵa. Tingupinga katundu widu yosi ndipu tinguweliyaku so cha.

Tingwamba kuja ku hotelu ndipu tingujaku pafupifupi chaka. Ivi vinguchitiska kuti uteŵeti widu uyendengi umampha ukongwa. Ntchifukwa wuli ndikamba viyo? Hotelu iyi yenga pakati pa tawuni ndipu anyaki wo tasambiranga nawu Bayibolu akhumbanga kuti tizisambiriyengi nawu ko tajanga. Pati pajumpha nyengu yimanavi, tingwamba kuchitiska sambiru la buku kweniso Sambiru la Chigongwi cha Alinda mu chipinda cha mu hotelu yo tajangamu ndipu tawungananga ŵanthu pafupifupi 15.

Mutawuni ya Mistelbach tingujamu kujumpha chaka chimoza. Pavuli paki, angundikambiya kuti ndiluti mutawuni ya Feldbach yo ye kumwera cha kuzambwi kwa tawuni ya Graz. Kwenuku ndenga so ndi mpayiniya munyaki yo ndateŵetiyanga nayu limoza kweni kwengavi so mpingu. Tajanga mukachipinda kamana kamuchanya ka nyumba ya mathabwa. Mphepu yaserenga mumipata ya mathabwa ya kanyumba kenaka. Mwaviyo, tajalangamu manyuzipepala mu mipata yeniyi. Tatunganga maji pa chisimi. Kweni tingusuzgika pawaka cha chifukwa pati pajumpha myezi yimanavi, kagulu kangupangika. Pavuli paki, ŵanthu 30 a mu banja lo tasambiranga nawu anguja Akaboni.

Vakuchitika va nge ivi, vingundiwovya kuti ndiwongengi ukongwa chovyu cho Yehova wapereka kwaku wo aŵika Ufumu pakwamba. Nyengu zosi Yehova watuŵa nasi, chinanga tingaŵa kwakutija ndipu kulivi munthu weyosi yo wangatiwovya.—Sumu 121:1-3.

Mu 1958, ndinguvwa kuti unganu wa vyaru wamuchitikiya mutawuni ya New York mu Sitediyamu ya Yankee ndipuso ku Polo Grounds. Ndingupempha kuti ndiluti ku unganu uwu ndipu ofesi ya nthambi ya ku Austria yingundifumba asani ndingayanja kuti nkhasere Sukulu ya Giliyadi ya nambala 32. Ndatingi ndikanengi wuli mwaŵi waviyo? Ndinguzomera nyengu yeniyo.

Mukilasi la Giliyadi ndajanga pafupi ndi Martin Poetzinger. Iyu wangukunthiyapu masuzgu  nganandi mumajeri nga Nazi. Nayu wanguteŵetiyapu mu Wupu Wakulongozga. Nyengu zinyaki asani tisambira, Martin wanditokotoskiyanga kuti, “Erika, kumbi mazu yanga ngang’anamuwanji mu Chijeremani?”

Sukulu ye mukati, Nathan Knorr wangutikambiya ko tamuteŵete. Ini angundikambiya kuti ndamuteŵete ku Paraguay. Chifukwa chakuti ndenga munamana, ada akhumbikanga kundizomereza kuti ndiluti ku Paraguay. Yiwu ŵati andizomereza, ndingufika ku Paraguay mu March 1959. Ini ndi munyangu angutikambiya kuti tikajengi mu nyumba yo mwajanga amishonale mutawuni ya Asunción.

Pati pajumpha nyengu yimanavi, ndingukumana ndi Walter Bright, yo wangusere sukulu ya Giliyadi ya nambala 30. Mukuluta kwa nyengu, tingutorana ndipu masuzgu ngo takumananga nangu talimbananga nangu limoza. Asani takumana ndi mayeseru, taŵerenganga vo Yehova wakulayizga pa Yesaya 41:10. Pa lemba ili patiti: “Ungachitanga mantha cha, chifukwa nde nawi. Ungafipanga mtima cha, pakuti ndini Chiuta waku. Ndikukhwimisengi.” Lemba ili lititisimikiziya kuti asani tiyesesa kuja akugomezgeka kwaku Chiuta ndi kuŵika Ufumu pakwamba, iyu watijowongi cha.

Pati pajumpha nyengu, angutikambiya kuti tikateŵetiyengi ku chigaŵa chinyaki cho che mumphaka yapakati pa charu cha Paraguay ndi Brazil. Kwenuku alongozgi a chisopa angukambiya achinyamata kuti ayiponyi mya nyumba yidu yo yenga yakunangika kali. Walter wangwamba kusambira Bayibolu ndi mura wa apolisi. Iyu wawonesesanga kuti pafupi ndi nyumba yidu pe apolisi kuti ativikiliyi. Wanguchita ivi kwa sabata yamphumphu ndipu wo atisuzganga anguleka. Pati pajumpha nyengu yimanavi, tingusamiya mu nyumba yamampha yo yenga mucharu cha Brazil. Venivi vingutiwovya kuti tichitiskengi maunganu ku Paraguay ndi ku Brazil. Pa nyengu yo tatuwangaku, kwenga mipingu yiŵi yimanayimana.

Madokotala ngangundikambiya kuti ndingabala cha. Kweni mu 1962, tinguzizwa tati taziŵa kuti nde ndi nthumbu. Mwaviyo, tinguluta kuchija ku Florida mutawuni ya Hollywood kufupi ndi abali aku Walter. Kwa vyaka vinandi, ini ndi Walter, tinguleka dankha kuchita upayiniya chifukwa chakuti takhumbikanga kuphwere ŵana. Chinanga kuti venga viyo, tingulutirizga kuŵika Ufumu pakwamba.—Mate. 6:33.

Tati tafika ku Florida mu November 1962, tinguzizwa kuwona kuti azungu ndi afipa awungana pamoza cha kweniso kuti apharazga muvigaŵa vakupambana. Ivi venga viyo chifukwa ŵanthu akwenuku akhumbanga cha kuti afipa ndi azungu awunganengi pamoza. Kweni Yehova wakhumba cha kuti ŵanthu asankhanengi mitundu ndipu pati pajumpha nyengu yimanavi, azungu ndi afipa angwamba kuwungana pamoza. Vo vinguchitika, wenga ukaboni wakuti Yehova ndiyu walongozganga chifukwa sonu muchigaŵa ichi mwe mipingu yinandi.

Ntchakupaska chitima kuti Walter wakufwa ndi nthenda ya kansa mu 2015. Tinguja munthengwa vyaka 55. Iyu wenga munthurumi wamampha, wayanjanga Yehova ndipu wanguwovya abali anandi. Ndilindizga kuzimuwona so asani waziyuka ndi liŵavu lamampha.—Machi. 24:15.

Ndiwonga kuti ndachita uteŵeti wa nyengu zosi kwa vyaka vakujumpha 40. Ndakumana ndi vinthu vinandi vakukondwesa kweniso vitumbiku vinandi. Mwakuyeruzgiyapu, ini ndi Walter taŵangapu panyengu yo anyaki wo tinguŵasambiza Bayibolu akukwana 136 abatizikiyanga. Mbuneneska kuti takumananga ndi masuzgu kweni tinguleka cha kuteŵete Chiuta. Mumalu mwaki, tajanga nayu pa ubwezi wakukho ndipu tamugomezganga kuti wamalisengi masuzgu pa nyengu yaki kweniso mu nthowa yo iyu wakhumba. Ndipu ndivu wachita.—2 Timo. 4:16, 17.

Nditimusoŵa ukongwa Walter kweni kuchita upayiniya kutindiwovya kuti ndikunthiyengepu. Ndiyanduwa ukongwa asani ndisambiza ŵanthu ndi kuŵapharazgiya va chiyuka. Kukamba uneneska, Yehova wandijowo cha mu vinthu vinandi. Nge mo wangulayizgiya, Yehova wandiwovya, wandivikiliya ndi kundikoleska ndi ‘janja laki lamaryi la urunji.’—Yesa. 41:10.